Nam Dao giới thiệu
Năm bài thơ Hà Duy Phương
Tốt nghiệp Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, hiện sống và làm việc tại TP.Hồ Chí Minh. Đã có thơ, văn đăng trên các báo: Văn nghệ TP.HCM, Văn nghệ Tây Ninh, tạp chí Đất Đứng (Tây Ninh), tạp chí Nha Trang, tạp chí Phú Yên, tạp chí Sông Hương (Huế), tạp chí Non Nước (Đà Nẵng),... và trên các web Văn học Nghệ thuật trong và ngoài nước.
Hà Duy Phương làm thơ từ thơ thiếu, nhưng xuất hiện mới vài năm, chủ yếu qua mạng fb. Đến với những người yêu thơ bằng t́nh yêu Thơ như một lẽ sống, nhà thơ nữ này đam mê, quyết liệt, xả thân vào chữ, vào nghĩa, vào tiết điệu với những sáng tạo độc đáo. Nói gọn, thơ Hà Duy Phương là thơ hay.
Hay, tôi người thưởng ngoạn hẳn chủ quan. Vâng. Bộc bạch cái chủ quan đó cần, dẫu sơ lược. Thơ Hay, trước hết là tiết điệu và nhạc tính. Ngôn ngữ Việt ta có 6 âm điệu chính ( không dấu +5 dấu) và khá nhiều những khoảng lưng chừng giữa ( như giữa dấu sắc và dấu ngă...) khiến nhạc tính rất xúc tích, có thể dùng ‘’viết nhạc’’ như 1 hệ thống âm giai. Khác với những thể cổ điển (thơ Đường, 4,5 hay 8 chữ một câu, hoặc thơ 6/8), tạo nhạc tính cần thay đổi số chữ trong một câu, đồng thời tạo tiết điệu mới. Xưa rồi bằng bằng trắc trắc bằng trắc bằng. Nhạc tính trong thơ tùy kiến thức thẩm âm của người làm thơ [i]. Và điều thơ biểu tỏ. Đọc thơ Hà Duy Phương, nghe đâu đó như đang trầm ḿnh vào âm sắc nhạc Jazz, hoặc Blues. Uẩn ức, nấc nghẹn, lẫn vào đam mê nỗi sống, và sự sống c̣n.
Thơ Hay. Hay ở nghĩa ‘’vỡ chữ’’. Vỡ như vỡ đất. Và chữ trong ngôn ngữ là mảnh đất từ nhiều đời, vỡ đất là t́m được thứ kim quí mới. Với chữ, vỡ chữ là tỉm được chữ mang ư nghĩa mới, chữ tạo âm sắc mới, và nhất là chữ có khả năng chạm vào cuộc sống để trở thành ngôn ngữ mọi người. Thơ Hà Duy Phương có cái ư thức và sự cố gắng ‘’ vỡ chữ’’ [ii].
Thơ Hay. Hay v́ chạm được tâm hồn người đọc. Yêu ghét giận hờn, tất nhiên. Thao thức chân thiện mỹ như t́m kiếm có chút ǵ tuyệt vọng. Đau đớn trước nỗi chênh vênh phận người [iii]. Hoang mang ch́m trong bao la với cuộc tồn sinh hữu hạn...Gam tâm hồn vô cùng, nhà Thơ với lấy được một phần qua ngôn ngữ cũng đă là diễm phúc lớn! Phải chăng ta gọi thế là ‘’ hồn thơ ’’ ?
Tôi xin không đề cập đến một số kỹ thuật thơ, cách ngắt câu, thủ pháp liên kết h́nh ảnh mầu sắc vào thơ tứ, cách kết bài thơ kiểu để ngỏ...như c̣n một đoạn giành cho người đọc và yêu thơ tự hoàn tất cho ḿnh. V́, tôi biện bạch sự chủ quan của ḿnh như thế là quá nhiều. Mong bạn lượng thứ tôi chót dài lời cao rao tại sao tôi cho là Thơ Hà Duy Phương hay. Mỗi lần đọc thơ nàng, không hiểu sao tôi cứ hoài liên tưởng đến Le Bateau Ivre của Rimbaud, đến Les Fleurs du Mal của Beaudelaire, thơ Pháp ở thê kỷ trước đều xa lơ xa lắc với ngôn ngữ và tâm cảm người Việt chúng ta hôm nay.
Tốt hơn tất cả lời lẽ của một kẻ không xin làm chuyên gia nghiên cứu phê b́nh [iv], xin các bạn yêu thơ đọc thẳng 5 bài thơ Hà Duy Phương:
LOẠN KHÚC 1
ḍng sông lột da rút sâu qua hoài niệm
bỏ lại trong tôi mặt nước lặng buồn
tôi chôn chân bên bờ như cây thu đứng gió
muốn trút một lần cho hết lá trăm năm
buồn-vui như trái chín
vữa trong hồn
ta lên men giữa mùa thinh lặng
mời nhau đêm nay
ngây ngất giọt đời...
đêm ấy, tôi mở tung những ǵ chưa nh́n thấy
sáng hôm sau, tôi lại mở tung những ǵ tôi đă thấy
b́nh minh bắt đầu bằng những tia nắng
rất khác nhau...
người không xa lạ người
sao ta xa lạ ta?
này em,
cắt lát ước mơ
chia nhau!
lưỡi dao khát vọng
bă bời xưa sau...
mặt trời đi qua
ṿng gai xiết lại
ta hôn nhau
cơn mơ tứa máu...
hỡi những linh hồn cô độc
về đây cùng tôi
trắc ẩn mộng đời!
và những cơn mơ xa khơi
cứ đánh đắm tôi
phía trời hư ảo!
cuối cùng
cơn mưa tháng 7
là nước mắt buông rơi trên sông yêu muộn tàn
cánh quỳnh đêm trôi hoang
nhà anh - nhà em
sóng vàng cuốn lối
tử thi trôi trên sông
hồn về đâu về đâu
ḍng sông trôi bao lâu
xác thân ai nhiệm màu
chôn hết vào em những giấc mơ của anh
ngày sau nấm mồ này đẹp lắm
khoảnh đất hoang mang mọc nhiều gai mắc cỡ
co ro em nằm
lỡ hẹn trăm năm...
có v́ sao đă bứt khỏi ḷng đêm
rủ gọi nỗi buồn trong tôi dứt rễ
mưa buông những đường bay kẽm gai
tuốt càn ngực nhớ
trên vũng máu dại khờ
tôi quỳ đợi sao rơi...
tiếng đàn ma mị ép gân hồn bứt máu
tưới thẫm hoàng hôn
đêm đỏ tràn cửa mộng...
em trên thân anh
nghê thường vũ khúc
chối bỏ xiêm y
thánh thần phủ phục
em vẫn thường hôn lên đôi mắt anh
trong ân cần giấc ngủ
vuốt mắt anh nhiều lần
cho nâng niu quen dần bờ-mi-khép-lại
ngày anh xa măi
một ngày mai đă rớt lại đêm này
mở ra đi rồi anh sẽ thấy
một hồn người nơi ấy vỡ đôi
em đă mang cẩn vào da thịt
thơm ngọt linh lan đôi nấc thang trời
cánh Thơ hồn nhiên rũ buồn trên môi thánh giá
ngày tôi dở chết
nóc chuông chao dao
trong mưa chiều những câu kinh chấp chới...
mỗi một lần trở về là mỗi một lần chông chênh
đời nối đời mỏi mệt
đi trong sáng lóa hồn nhau
bằng đôi chân đă ướm vừa bóng tối
nằm chết lặng cùng hoàng hôn bên cửa sổ
tôi ngỡ đời ḿnh đă bốc hơi theo nắng
nhớ đêm qua vành môi ai trăng
lướt thả trên thân tôi những chiếc hôn lưỡi liềm
t́nh rung sóng máu
vỗ về bờ bến thủy tinh
tôi vàng hơn trăng
vàng lên b́nh minh cơn say đắng
chiều nay tôi vàng cát bờ phẳng lặng
hoàng hôn chôn vào một mặt trời hấp hối
đừng hỏi v́ sao em yêu anh
khi ta đă biết yêu những nỗi đau đời ḿnh
anh không thấy sao
người xa người
- tưởng như đêm nào mặt trời cũng mọc...
đừng hỏi v́ sao em không xa anh!
ném vào nhau thêm vài vốc cát
anh sẽ thấy hoang vu sa mạc
có đoạn đường phải qua - bước chân tự sát
bởi những ngă rẽ yêu thương
đừng ngồi đó nơi hành lang kư ức
ôm dấu chân nào quyện khói
mong ngóng nhau về trong mắt môi xa...
người lữ hành không dám băng sa mạc
c̣n chán chường nào hơn
ta một đời cứ ái ngại ta?
cong trút mịn màng tràn da ánh sáng
cháy lơa mê bóng lửa ẩn tàng
nghiêng ngọn mắt T́nh Yêu nhảy múa
đôi vết bỏng-ḷa vụt nhận ra nhau
đổ lên mùa trăng chết
bóng em nghiêng giáo đường
câu Thơ quỳ thắp hương
dậy thơm hồn thập giá
chỉ có gió,
tiếng chim,
và tiếng sói
- đêm thanh âm mặc khúc chưa trầm
chỉ có sói,
tiếng chim,
và chút gió
- ta phiêu du trên đôi cánh âm thầm
rồi cũng có một ngày em không nghe thấy
mưa rơi êm ru trong đêm
anh lách ḿnh vào em
lặng câm nỗi niềm kẻ trộm
rồi cũng có một đêm em không nh́n thấy
giọt mưa vỡ ra anh của những ngày cuồng mây thương nhớ
đêm màu ǵ em ơi
mà đời mây xanh xám một màu mưa
em màu ǵ em ơi
mà hồn anh trong suốt một màu xưa
ai một chiều bối rối khi chạm ngơ mùa thu
muốn úp mặt ḿnh lên gió t́nh lăng mạn
cơn đau đời mê man thuở nọ
dậy gió lung bay vũ khúc hoang đàng
ảo vọng niềm đau - lưỡi dao lút cán
mở một mùa thu trống hoác xa mù
đêm mở mắt hồn ta ngất lịm
ai bung vuốt sầu bấu mặt thiên thu
LOẠN KHÚC 2
không bánh ḿ, cũng chẳng hoa hồng
tôi lớn từ nụ hôn - nắm đấm
không hương đời, cũng chẳng hương trời
tôi linh hương lịm ngời lưỡi sấm
này, giọt nước của ḍng sông
mắc mớ ǵ lại trôi ra biển?
này, đứa con của long đong
mắc mớ ǵ b́nh yên thoắt hiện?
bước ra từ quán nhậu
người đàn bà tháo giày bước vào đêm
chân giẫm mảnh sành
cơn say phủ đầy nước mắt
giấc mơ bặt im chối từ cút bắt
gió đuổi theo người
ừ th́
so găng
tranh cơn sầu lẫm liệt
em quán quân rồi
điêu tàn
cuộc mộng hoang mang
là nắng
là mưa
là bầu trời
là bông hoa dại vào nguyên thủy
ôi lời rêu trải mềm thân đá
bát ngát mưa hôn
những nụ hôn đời
anh từ trời cao mây vỡ
em cười với bóng tối
từ độ thân gió lên rêu
hồn ta màu mận chín
bứt xanh đêm tiêu điều
có những nỗi niềm
nguyên hơn thủy tinh
dường như ḿnh là cát?
nhận ra nhau cuối mùa đổ nát
mảnh vỡ có không ngọt ngào?
mảnh vỡ không đau
óng ánh răng cưa cứa hồn buốt nhớ
từ đó
ta biết yêu Thơ!
chưa bao giờ tôi thấy một bông hoa nào đẹp
bởi nó vốn sinh ra đă thế
chưa bao giờ tôi thấy ngày-mai là đẹp
khi nó cứ dẫn về hôm-qua
nơi ngổn ngang chất chồng
thấy ḿnh đầy kẽ hở
nơi ḷng nhau mênh mông
là hồn tôi gối sóng
tôi chỉ thấy trông-mong
là đẹp!
ánh đèn ửng vàng má đêm
gió kẻ viền môi bóng tối
mắt t́nh buồn
trong chân dung bay
bay lên
bay lên cánh cung
thịt da không kẽ hở
tôi thấy rồi
những lằn gân bỡ ngỡ
êm ru đường bay
máu chảy
tên người
xuân mơ hồ vén màn sương quá khứ
kư ức văng lai qua những nách gai đời
hồn tôi mây trắng
trong tôi đang là mùa đông
rũ đâm nhánh cành trơ lá
có cánh chim vụt qua
rồi mất hút nơi lùm cây lạ
đánh rơi tiếng hót muôn trùng
trong nổi trôi những phận người lận đận
tôi thấy tôi lách nhánh phao đời
t́nh giăng lưới trong mắt mùa ẩn nhẫn
mênh mông ân cần
sóng gió ôm tôi
tôi lạc đà tôi qua sa mạc
gió nắng cười, hỏi:
có vui không?
thinh lặng chờ mong
mắt môi khép lại
hôn mê nắng gió nồng nàn
hồn tôi tung cát trắng hân hoan
hăy cuốn tôi vào mơ
theo đền đài sụp đổ
hăy vùi tôi trong Thơ
không cần tên bia mộ
KƯ ỨC SÓNG
kư ức xóa trắng
từng ngày
nơi này những cuộc đời ch́m sâu bóng tối
ôi cánh dơi ṃn mỏi
chỉ c̣n nỗi buồn bấu víu móng đêm
d́u tôi bay khắp trời tuyệt vọng
treo ngược tôi vào ḷng đêm trống rỗng
Thơ - lối thoát xa mù
chập chờn giấc ngủ nụ cười vuông
ai cười buồn như đất mẹ
tôi tṛn xoe bóng trẻ
đêm mưa non
có phải anh đang cười nơi ấy
sao tôi nghe trong ḷng đêm gợn gào biển khóc?
Thơ tôi như gió triều khơi
lưu vong trên đầu con sóng
bất lực khi không thể chạm được vào ḿnh để vỡ
đêm tôi úp đầu trên những lóng tay đau
b́nh yên ngả sóng
tôi nghiêng tay
trùng trùng biển động
THÁNG 4
không có lời nguyện cầu nào trên gác chuông
- tôi đă trèo lên đó
chỉ có tiếng con người
thánh thót giọng chim muông
ḷ c̣ trong giấc mơ tôi
con chim sẻ què chân bên thềm nắng
cái nắng chói chang
cái nắng vơ vàng
tháng 4
mặt trời mù
nhiều giấc mộng khập khiễng
lang thang
chẳng thể nói lên được điều ǵ
câu Thơ chống gậy lần từng bước tối
chẳng thể có riêng một điều ǵ
Golgotha
đồi gió đỏ bầm
cơn mơ chống tội...
LỜI T̀NH MUỘN
chẳng c̣n ǵ cho nhau ngoài rất nhiều vọng tưởng
không là trăng để c̣n có cho đêm ánh sáng dịu dàng
trăng vẫn c̣n đó muôn đêm
em c̣n đó…
chẳng c̣n ǵ cho nhau
người đàn ông ôm cuộc đời đi qua bóng tối*
bỏ quên mặt trời
con đường đêm* hun hút khát vọng im
lời yêu hú khan trong gió
em c̣n đó?
chẳng c̣n ǵ cho nhau ngoài những cơn ho
khạc tuôn niềm đau quá văng
trầm ḿnh trong em chút ấm nồng lăng mạn
chợt thấy cơn mê tuột xích quay về
trăn trối yêu em…
------------
* Đi Qua Bóng Tối, Con Đường Đêm : tiểu thuyết Nguyễn Hoàng Thu