Gặp Krajan Plin
Đồi núi Đà Lạt mùa xuân ngày Tết sáng
hồng lên với hoa anh đào thấp thoáng trong nắng
tươi, đem đến cho tôi một thanh thản mà
nhiều năm trước đây, khi từ nơi xa trở
lại vùng cao nguyên ấy, tôi đă thấy nó vuột
đi, dẫu có chút mơ hồ. Lần này ngồi sau xe gắn
máy chạy lên Lang Bian tôi chợt có cảm giác là buổi
sáng đẹp đang hứa hẹn một điều ǵ
thú vị.
Sau cố tâm t́m cho ra
địa chỉ, chúng tôi bốn người rong chơi
đă đến được căn nhà nằm khuất
dưới chân núi. Và Krajan Plin, người mà chúng tôi chủ
ư muốn gặp, đang ngồi nơi chiếc bàn
thấp giữa một khuôn sân. Chung quanh anh bếp ḷ
nồi chảo đặt dưới đất nấu
ăn, trên giây cao treo dàn chiêng đồng to nhỏ đủ
cung bậc, mấy tua vải màu của cây nêu ngày Tết h́nh
thánh giá lay lay trong gió. Đứng và ngồi, những
tượng gỗ đầy biểu cảm đang
cất tiếng gọi rừng hay tay nắm âm dương
miệng cười e thẹn. Thú vị là thế.
Thích thêm nữa khi
Krajan Plin đưa cho xem tập thơ của anh. Lật
qua, bật cười trước h́nh ảnh mộc
mạc, ngộ nghĩnh như trẻ nhỏ đồng
dao :
Phiên chợ đă tan
Người Mông về bản
Vợ vẫn dắt ngựa
Chồng nắm lấy đuôi…
và dí dỏm :
Em yêu …
em có dám bỏ hết đàn trâu
nhà ḿnh
để cưới anh về
làm chồng?
Để một mai
em dắt anh về làm trâu
ở chuồng bên ấy
nhưng không thiếu chất lăng mạn toả
lan như ánh chiều ngả trên đồi núi Tây nguyên :
Cây hoàng lan ngây dại buồn tím
hột
Chim c’rao hồn buồn ngưng
tiếng hót
Suối nguồn róc rách chảy
lặng lẽ
Đàn trâu cúi gặm cỏ
ngẫng đầu nghe…
Rồi thích thú ấy đậm đà hơn với
cái vị mới nuốt vào thấy đắng và cay
nhưng sau đọng lại th́ thơm và ngọt của
bát canh cà đắng nấu cá suối được gia
đ́nh anh bầy ra trong bữa cơm, cùng hương nồng
một thứ rượu lá mà Krajan Plin khoe đă hái trong rừng
về, tự chế. Nắng trưa loá gắt trên sân,
nhưng anh không ngừng kể chuyện tây chuyện
đông, người kinh người K’ho, các câu chuyện
về phong tục và văn hoá Tây nguyên mà Krajan Plin cho rằng
để tồn tại, dân tộc anh trước nhất
phải biết giữ ǵn, đừng để chúng mất
đi, cuốn theo biến hoá chóng mặt của đời
sống.
Mai Ninh
Krajan Plin
Ngày em đi…
Em đi rồi biết ngày nào
trở lại
Rừng âm u ngóng chờ
ngọn gió
Gốc thông già buồn vời
vợi lặng yên
Cây hoàng lan ngây dại buồn
tím hột
Chim c’rao hồn buồn
ngưng tiếng hót
Suối nguồn róc rách
chảy lặng lẽ
Đàn trâu cúi gặm cỏ
ngẩng đầu nghe…
Phiên chợ!
Người Mông xuống
chợ
Người vợ đi
trước
Che ô dắt ngựa
Người chồng theo sau
Người Mông đến
chợ
Người vợ đến
trước
Thả yên con ngựa
Đi vào phiên chợ
Người chồng
đến sau
Cũng vào phiên chợ
Mua một chai rượu
Một bát “Thắng cố”
Người vợ rất vui
Khi chồng nâng chén
Cùng bạn khắp nơi
Về dự chợ phiên
Phiên chợ đă tan
Người Mông về bản
Vợ vẫn dắt ngựa
Chồng nắm lấy
đuôi…
Nếu
Nếu!
Tây Nguyên
không c̣n nhà Rông
sẽ có…
những nhà…
cấp ba cấp bốn
không hồn
nếu!
buôn làng
không c̣n tiếng Cồng
sẽ có…
organ accordion…
ngân lên đêm ngày
nếu!
nhà dài
không c̣n tiếng Ching
sẽ có…
tivi casset đua nhau sập śnh
nếu!
lễ hội
không c̣n rượu cần
không c̣n đâm trâu
sẽ có…
rượu đế, bia
trắng bia đen
chén anh, chén chị
đếm một hai ba
có heo có gà có thỏ rôti
nếu không c̣n ǵ… c̣n ǵ nữa…
th́…
Yàng ơi!
C̣n ǵ vạn vật hữu
linh!