GHI CHÉP OKTOBER- 2016

Khi mới ở VN sang, chẳng nhớ ǵ đến cái se se lạnh chiều tối ùa đến, chẳng nhớ cảm giác khắc khoải dịu dàng xa xa chuông nhà thờ gióng giả, chẳng in vào đầu câu chữ như đang tṛ chuyện trực tiếp cùng bác Hamvas Béla, càng chẳng có những giây phút trân trân nh́n rất lâu lên bầu trời bên cửa sổ nghĩ về những ǵ đă xảy ra ở đây, ngày xưa, ở kia, khi nao, nơi từng là đất, giờ chỉ là sa mạc hoặc biển....

Ôi cái cô đơn của linh hồn thật kỳ lạ: "là chính tôi và giữa tôi..." Hamvas Bela  nhận ra khi biết con người vừa là chính nó vừa không phải là nó, trong ba chiều kích thời gian như nó tưởng, hay chỉ là một ḍng chảy ư nghĩ vô h́nh bất tận mà thôi....

Ôi cái bơ vơ không thuộc về đâu thật kỳ lạ, trong nó có tất cả những mến yêu của người khác đă gặp, vương lại trên tóc, trên môi, trong trí nhớ, như một mùi hương xa thẳm của đóa hoa đă rụng hết cánh, chỉ c̣n thoảng một h́nh bóng không gian...

Thành phố ấy trở thành một dải mây vắt ngang trong óc, dù lang thang mỏi dừ nhiều lần, ngày có, đêm có, mày vẫn để quên một ngọn đèn không bao giờ hết thắp, trong một căn pḥng bí mật giấu chữ dưới những lớp hư vô trong đầu, và trong túi áo một linh hồn thanh mảnh, có đôi mắt như đọng lại đăm đăm, tưởng rất lành nhưng dùng dao rất khéo....ôi kẻ ấy...

Thành phố ấy hẳn bắt buộc phải sinh ra những ḍng văn thơ không thèm hư cấu từ cái chất liệu đời sống giả bộ đến mức người ta chán không buồn nhớ tới cảm giác kích động của hai chữ khởi nghĩa ngày xưa. Phải sống ở nơi đó, để biết rằng không có đường thoát. Trước khi cùng tắc thở đợi băo đánh dạt ra biển cả lũ ngáp ngáp, cần thực tập trước trạng thái này trên đất liền....ôi những ngày ấy...

Một thành phố tất cả đều thừa mứa: âm thanh, bụi rác, người...cần nhét hai miếng bông vào tai trước khi ra đường đề pḥng chứng giật ḿnh vô nghĩa, cần đeo kính râm lên để mọi sự lộn xộn lung linh thêm màu sắc, dù vô ích thôi, mày vẫn cứ cảm đời sống kỳ quái nơi ấy từ từng lỗ chân lông.

Đi bộ chỉ sợ trượt chân trên ḍng nước mỡ ken dày kín vỉa hè, mỗi năm về thấy lớp mỡ dày thêm, cái vỉa hè mọng lên bóng loáng mang lại cảm giác vừa ghê sợ vừa muốn rưng rưng...Đi xe buưt sợ nhất đành đồng hóa gu nhạc với anh tài, lúc nào cũng ngần ấy món cơm khê cơm nát cơm thiu...

Đi xe con với bạn cũ mà thương, chàng cứ bị chặn xe vô cớ, bất cứ xó xỉnh nào, đầu đường nào, cuối đường nào, đến nỗi cứ nh́n thấy bóng dáng cái dùi cui, chàng móc ví mở toang đưa luôn khỏi cần t́m giấy. Buồn nôn khi nh́n thấy những cái mặt cười cợt ăn cướp trắng trợn c̣n cố làm ra vẻ thân thiện:"vợ à? xinh." Vậy mà, thành phố ấy vẫn không thể nào không yêu dù đời sống hôm nay sao hỗn loạn, sao lộn nhào, sao dối trá đến mức ai cũng rơ ai cũng biết ai cũng rên nhưng không sao lật đến tận móng nhà để bẩy. Thành phố ấy vẫn phải yêu v́ ta với bạn vẫn đăi nhau trái tim trong trắng, cảm xúc đường hoàng niềm vui chân thật của trẻ thơ tin vào cái kết có hậu của truyện cổ tích, ôi tuổi thanh xuân, tuổi thanh xuân gắng giữ ánh mắt nh́n cho thẳng... Một lần đến xứ sở không thần tiên, con người nơi ấy vẫn quấn quưt trong tim ta, v́ sao hỡi?... ( NHN. 2016.szeptember.16)

………………………………………………………………….

Đọc xong câu dưới đây, lúc đầu ph́ cười, ngẫm nghĩ một chút cười rúc rích, ngẫm nghĩ chút nữa...cười phá lên rất to....Hết rầu.

"Không có ǵ quan trọng hơn đối với con người là số phận của nó, không có ǵ đáng sợ hăi hơn là một cuộc sống vĩnh cửu."( PASCAL)

………………………………….

Một người bạn bảo: ở phương Đông người ta không ưa con cú, trong khi đó truyện cổ tích châu Âu đầy rẫy các bác cú mèo thông thái đeo kính trắng thức suốt đêm nh́n nhân thế say sưa trong đủ loại giấc mộng ngày và...lắc đầu...

Chả hiểu thực hư ra sao, chỉ biết sau mấy đêm liền trong vai cú mèo đêm, mệt đến mức...như Petri trong một bài thơ (chỉ khác hắn v́ say rượu) hôm sau ngắm hoa nở và nghĩ ḿnh nên treo cổ lên cây nào, c̣n NHN mệt đến nỗi không thể nghĩ được ǵ...nh́n thấy nắng mặt trời chan ḥa rực rỡ trên ban công thế là lăn ra nắng....ngủ không biết trời đất ǵ hết....Không sung sướng nào bằng được ngủ trong cái chăn ...LỬA... Chúa ơi.

Tối nay ṭ ṃ t́m về Katai Tamás- Chàng trai này vẫn thế, vẫn có cái ǵ đó quyến rũ, dịu dàng, sâu lắng và trong lành....Nhạc của chàng là âm thanh mùa Thu nước Hung, dù chàng đang sống ở xứ khác. Kư hiệu âm thanh của chàng giống chữ cái tiếng Việt của NHN- không bao giờ rời xa xứ sở đă sinh ra ḿnh...

https://www.youtube.com/watch?v=YikiCK-O5Pw

(2016.szept.20)

Đă thức khuya lại c̣n nghe một bài hát có một câu mới sến làm sao: Cuộc đời là một tṛ chơi, dù mày chơi kiểu ǵ cuối cùng hết tṛ mày vẫn cứ...không sống sót....hahahaha.. (2016.szept.21)

Không thể ...tiếp tục b́nh thường sau khi đọc các bản viết của Tru Sa- cây bút này nhắc người ta đừng quên thần chết trong từng phút hư hửng, đừng dấu dưới gối một cơn ác mộng, đừng làm ra vẻ chưa bao giờ thẫn thờ...Hơn thế nữa, bất kỳ lúc nào cũng có thể bắt gặp ḿnh trên cành cây trơ trụi trắng ánh trăng trong nghĩa địa lạnh toát...Đừng chạy trốn. Thế thôi. (2016.szept. 22)

Một trong những đặc điểm của bọn cô độc là ưa bản gốc và không chia xẻ ấn tượng. (2016.szept. 23.)

Một dạng vất vưởng v́ không thể rời trang sách đứng lên làm việc khác, tuy ngày mới đă bắt đầu và trăm ngh́n thứ việc đợi mày....Không rời được trang sách không phải v́ chăm mà cũng chẳng v́ nghĩa vụ, đơn giản nó quá hấp dẫn, gợi trí ṭ ṃ và từ ngữ đánh nhau loạn xạ trong đầu khi phân vân dùng từ Việt nào để diễn tả là đúng nhất đây....Với hành động bên ngoài th́ có thể: vừa ăn vừa gơ, vừa uống vừa đọc. Nhưng với suy nghĩ bên trong th́ không thể cưỡng ép nó nhanh lên hoặc đợi tư....Hừm! Nỗi thống khổ của lũ dịch giả!!!!!!!!!!!!!!!

Ví dụ đang đọc đến câu tuyệt hay này:

45. Vương quốc của tự nhiên trong bản thân nó là sự tăm tối vĩnh cửu lớn, vương quốc hay sự vinh danh của Thượng Đế là ánh sáng. Thánh Giăng nói (1,5): ánh sáng chiếu trong sự tăm tối, nhưng sự tăm tối không nhận. Như ngày và đêm nằm trong nhau nhưng vẫn hiện h́nh thiếu nhau. Từ tính chất tự thân của lửa xuất hiện một đời sống đầy hành hạ, và nếu đời sống này đứt đoạn với ánh sáng vĩnh hằng và rơi vào mâu thuẫn, nghĩa là rơi vào tính chất tự thân của nó, lúc đó một đời sống lửa chỉ c̣n là trí tưởng tượng và sự bối rối luống cuống, và có thể biến thành quỷ hoặc các linh hồn bị đày đọa, như có thể nh́n thấy dưới con số BỐN. (JAKOB BÖHME: SỰ THÈM KHÁT THIÊNG)

……………………………………………………………..

CÔ ĐỌNG?

Đúng trong một tích tắc đang sống, cùng lúc tôi nh́n thấy bạn, thấy gia đ́nh thấy anh chị em, người quen, thấy nắng vàng chảy như mật, lá khô vẫy trên cành, nghe trái tim những người đă khuất đập trên những ḍng chữ….Thời gian được nén để cô đọng ngôn từ...( 2016.szept. 24)

Đúng hôm sinh nhật, được bạn bè nhắc lại sự kiện đáng nhớ này (2016.szept. 28)

TÁC ĐỘNG CỦA THỜI ĐẠI

Mỗi thời đại có tác động riêng của nó, phụ thuộc vào đời sống kinh tế-chính trị -văn hóa- mức độ nhận thức của dân chúng, dù trong từng quốc gia riêng lẻ hay trên cả quả địa cầu (dưới ảnh hưởng của công nghệ thông tin tin học) cũng thế. Đối với một cá nhân, c̣n phụ thuộc cả vào tuổi đời, kinh nghiệm sống, tri thức...thứ quy định xúc cảm thời đại của cá nhân đó.

Bởi vậy không có ǵ lạ khi ngay trong cùng một môi trường sống, các tầng lớp xă hội, các thế hệ, các môi trường tri thức khác nhau cảm nhận KHÁC HẲN NHAU về tác động của thời đại đối với nó. Bởi vậy suy cho cùng: không bao giờ hết SỰ KHỦNG HOẢNG trong từng cá nhân, từng quốc gia, từng thế hệ, từng giai đoạn sống...nói ngắn gọn: trong một đời sống người -giữa biển sự sống bao la. Bởi vậy hiểu thêm câu ngạn ngữ của bọn Hung: ''con người không bao giờ ra khỏi bộ da của chính ḿnh''- hahahaha....

Bạn hăy nghiên cứu, mổ xẻ, vật lộn, phân tích, tổng quát... nỗi khủng hoảng của chính bạn để...tự cứu ḿnh một cách có ích nhất cho ư nghĩa đời sống của bạn...được không? (2016.szeptember. 30. )

………………………………………………………

Sự kiện nhà báo VN bị công an hành hung và sau đó công an VN ''giải thích''hành vi của họ với bác chí VN khiến ḿnh nhớ đến một đoạn văn của Hamvas Bela.Theo ư nghĩa của đoạn văn này tất cả những người VN có lương tâm và lo lắng cho một xă hội đang''đổi trắng thay đen'' đều sắp sửa biến thành một ...Nietzsche VN hết...Đúng như vậy và cần như vậy...

''Sự sống là sự nhạy cảm và sự nhiễm bẩn vô hạn. Bất kỳ ở đâu bất kỳ ai làm bất kỳ điều ǵ quấy nhiễu, ngay lập tức tất cả trở nên đen tối. Đến hàng ngh́n cây số và đến hàng ngh́n năm vẫn c̣n cảm thấy. Sự sống làm tan mọi bẩn thỉu, nhưng đời sống lại không thể. Sức nặng và bóng tối của sự bẩn thỉu ở lại đời sống, va chạm vào con người, cản trở con người, bóng tối của nó làm mờ cái nh́n của con người. Không ǵ làm tổn thương hơn sự bốc hơi, vô h́nh và nhẹ lâng này, thứ gọi là đời sống, và thứ khó chịu đựng hơn cả không phải sự xúc phạm thô bạo mà là nỗi hành hạ dai dẳng của sự bất lương.Bởi vậy không ǵ có lư hơn sự lo lắng cho đời sống. Không ǵ dễ hiểu hơn cơn giận dữ của nhà tiên tri. Nhà tiên tri không tuyên bố về của cải và danh tiếng, quyền lực và hưởng thụ. Sự hư hỏng phá hỏng đời sống mà cả cộng đồng sống trong đó, nơi mọi người cùng tham dự, nơi ai cũng có nhu cầu về sự trong sạch của nó, và là thứ mà tất cả ai nhậy cảm với sự trong sạch đều lo lắng cho nó. Sự lo lắng cho đời sống này ở mức độ nào đấy hơn cả bệnh thần kinh, với những biểu hiện điên rồ rồ dại, ở những người như Jesajas, Savonarol, Nietzsche.''

( HAMVAS BELA- Đạo đức thẳng thừng và lương tâm cắn rứt- nxb TT 2015)

Đọc sách là sự hưởng lạc khoan khoái nhất, đắm ch́m vào con đường ṭ ṃ muốn biết cảm xúc phản ứng của ḿnh sẽ ra sao đây với một sự kiện đời sống - một ḿnh- và (cái) sự một ḿnh đọc sách này là hiện thân của hạnh phúc Thượng Đế. Nhưng đọc con người chả hề...sung sướng...nhất là khi mọi ưu tư đánh giá những vấn đề đời sống đang không biết (tự) giải thích, diễn tả sao đây trong bản thân, gặp người khác c̣n phải lĩnh thêm một thế giới hoang sơ không kém của nó đổ lên đầu ḿnh nữa... Bởi vậy chỉ linh hồn ( vô h́nh) ḥ hẹn. Khi khát yêu thương trong nỗi cô đơn t́m cách giải thích thế gian của chính ḿnh.. Chứ không phải lúc con người gặp nhau tṛ chuyện... (2016.okt.02)

……………………………………………………………………..

Tối nay lại ngồi đọc. Nhớ lại cách đây 7 năm cũng lao đầu vào những bức tường bí truyền như thế, lúc đầu chẳng hiểu ǵ cả, nhưng không thể bỏ đi...cho đến tận ngày hôm nay...

''Thập nguyên thần bí 1+2+3+4=10 là một cách để diễn tả ý tưởng này. Một là Thượng Đế, Hai là vật chất, Ba là tổ hợp của Đơn nguyên và Lưỡng nguyên tham dự vào bản chất của cả hai, do đó là thế giới hiện tượng; Tứ nguyên tức hình tướng hoàn hảo diễn tả sự trống rỗng của vạn vật; còn Thập nguyên tức tổng thể vạn vật, bao gồm trọn cả càn khôn. Vũ trụ là tổ hợp của một ngàn nguyên tố, thế nhưng là biểu hiện của chỉ một tinh thần thôi – đó là một khối hỗn mang đối với giác quan nhưng là một càn khôn hài hòa đối với lý trí.''

………………………………………………….

Bọn con gái và bọn con trai không bao giờ hiểu nhau! Nói như Karinthy Frigyes, nhà văn trào phúng vĩ đại của Hungary: chúng không bao giờ hiểu nhau v́ mỗi đứa muốn một thứ khác hẳn-đàn bà th́ muốn đàn ông, đàn ông th́ muốn đàn bà....

hahahah....

Thế nhưng tự dưng tối nay hiểu tại sao bọn con trai thích đi...phượt. Tâm hồn tự do của chúng sánh với biển, nh́n với giới hạn tầm mắt tưởng thấy bờ, nhưng đố bơi sang bờ bên kia đại dương đấy... Tâm hồn tự do của bọn con gái sánh với cái vịnh, loanh quanh chút rồi...lên đất liền... (2016.okt.04)

……………………………………………………………….

Lên đường thôi, đi kiếm cuốn ''vở nhỏ'' đặc biệt mới xuất bản của Hamvas Bela-cuốn Lời Cầu Nguyện- viết như một thi phẩm. Ḿnh đă đọc vài lời giới thiệu về cuốn sách này và đă dịch ra vài câu thơ trong đó. Một lần nữa lại thấy Hamvas tuyệt vời khi cho rằng: tôn giáo, triết học và khoa học suy tư trong nhị nguyên luận, c̣n thơ tất cả chỉ có Một.

Sáng dậy có quá nhiều việc cần phải làm, không thể không ...dùng bút. Cần phải ghi ra ngay những việc ǵ...bởi vậy vẫn mừng khi được tặng bút, v́ chắc chắn không bao giờ nhớ ra cần phải mua bút. Gơ phím khi đă bắt đầu...làm việc nghiêm chỉnh. Làm sao có thể dịch thiếu...laptop? bởi vậy vật bất ly thân là laptop chứ không phải son môi.

Và c̣n ǵ hạnh phúc hơn khi ngồi trong quán ăn nhanh ấm áp vừa uống cafe vừa ăn pho mát viên rán vàng vừa gẩy chữ cái bé xíu trên mobil đưa ảnh vừa chụp xong lên fb?

Buồn vào lúc nào nhỉ?

Chỉ c̣n trạng thái đôi khi rất...lung bung...rất lơ mơ...rất...không định nghĩa được...rất sến...h́nh như để chứng tỏ rằng mày vẫn không thể...bay lên trời như loài chim...dù ư nghĩ của mày luôn lơ lửng đâu đây trên không trung... ( 2016. oktober.05.)

''Đây là bí ẩn của sự sống. Khi nào ta đi tiếp và khi nào ta dừng lại. Nếu ta mất thời gian quá lâu, những giấc mơ của ta trở thành tù nhân cho những giấc mơ của kẻ khác. Nếu chúng ta vượt lên quá nhanh, đời sống của chúng ta không bao giờ dừng lại, chúng ta bỏ sót tất cả, cả đời ta nhạt nḥa ḥa vào toàn hành động. Một đời sống hay ho dựng lên từ các khoảnh khắc- từ những cơ hội ta bước lùi ra sau và chiêm nghiệm, suy ngẫm, và thật sự THẤY. Thấy những giấc mơ và những kẻ mơ.''

Mark Lawrence ( nhà văn Mỹ)

Đọc câu trích này- trước khi quay lại công việc muốn hay không cũng phải hoàn thành: dịch nốt. Cứ việc''nư nuận'' và cứ việc lư trí cùng t́nh cảm...vẫn phải có một...kết quả cụ thể. Một đời người là một bằng chứng cụ thể mà....( 2016.okt. 07)

……………………………………………………………………………….

Ở Hungary có nhiều hội ( ưa thích) Hamvas Bela, chứ không chỉ một. Riêng ở Budapest cũng có vài hội. Một lần, một bà bạn già rủ tôi đến nghe nói chuyện về Hamvas Bela ở một hội như thế. Đến giờ giải lao, mọi người ăn bánh, uống nước, chào hỏi lẫn nhau và làm quen với những người mới.

Tôi nh́n thấy một người đàn ông rất quen, không hiểu đă gặp ở đâu, dáng vẻ gầy g̣, đeo cặp kính (chắc) không thể nặng hơn, toàn thân ông ta toát ra một vẻ kỳ dị, trông giống như một con dế đen trũi đang t́m đường...tẩu thoát đi đâu đấy, v́ trái với vẻ hớn hở đi về phía nhau của mọi người, ông chúi vào một góc, nh́n chằm chằm vào...cái ghế đằng trước.

Tất cả những ǵ...không giống ai bao giờ cũng đặc biệt cuốn hút tôi, chắc v́ trí tưởng tượng và óc ṭ ṃ của tôi mạnh quá, tôi bèn...tiến lại gần ông để làm quen.

Nghe tôi tự giới thiệu sau khi đă ngồi xuống ghế bên cạnh, ông''dế trũi'' không hề ngước nh́n lên, chỉ ừ hữ trong miệng. Từ xa xa, ông hội trưởng (vốn là kẻ rất thân ái, luôn quan tâm để ư đến tất cả mọi người tham dự) bèn tiến đến và...đỡ lời...

Tôi đứng dậy, nói chuyện với ông hội trưởng, c̣n ông kỳ dị tiếp tục...nh́n cái ghế đằng trước. Một lúc sau, buổi tọa đàm lại tiếp tục, tôi định quay về ghế của ḿnh, bỗng thấy ông''dế trũi'' rút bút hư hoáy trên một tờ giấy rồi không nói không rằng đưa cho tôi.

Về nhà mở mẩu giấy ra đọc: địa chỉ một trang blog quá quen thuộc. Gơ phím, ngay đầu trang ông''dế trũi'' hiện ra, té ra tôi đă đọc quá nhiều các bài viết thần học của ông cũng như các trích đoạn của Hamvas Bela ông đưa lên. Các bài viết của ông cực kỳ hay, sâu sắc, tri thức rộng và đầy cảm xúc.

Nhớ lại câu nói của ông hội trưởng hội những người ưa thích Hamvas Bela: có nhiều người đến đây chỉ để nghe thôi, không bao giờ phát biểu nửa lời...

IM LẶNG LÀ VÀNG. LÀM VIỆC ĐI.

( 2016. oktober. 08)

………………………………………………………………………..

Khi dịch MINH TRIẾT THIÊNG LIÊNG có những lúc tôi phải suy ngẫm rất lâu để t́m ra một từ tiếng Việt phù hợp- không chỉ với nghĩa của văn bản mà c̣n phù hợp với nỗi xúc động không thể diễn tả nỗi của ḿnh khi hiểu ra những điều Hamvas Bela muốn truyền tải. Giống như những giọt mưa mát lành rơi xuống đất khô cằn bao ngày trông đợi. Tâm hồn người không biết đến những điều thiêng liêng vốn có sẵn trong đời sống tinh thần của nó, như mảnh đất khô cằn bị đày đọa, một kiếp người chỉ biết chúi về phía trước theo sau những tấm lưng cũng cong oặt quằn quại kiếm miếng cơm ngày...Văn hóa là sự canh tác, xới mảnh đất khô cằn ấy lên, để lời thiêng cổ-những giọt mưa mát lành của sự sống mang trả lại tinh thần thiêng tạo ra một kiếp người xứng đáng...Tôi sẽ nhớ măi xúc cảm của ḿnh khi t́m ra hai từ''Ân sủng'' và'' Điều thiện'' khi dịch đến chương ASA- điều Thiện. ( 2016.okt.09)

NGUYỄN HỒNG NHUNG