Phạm Thị Ngọc viết Mảnh Vỡ vào ngày c̣n rất trẻ, nhưng văn chương này đặc biệt già dặn và tinh tế. Tâm trạng phức tạp, cảm xúc rời ră u buốt của nhân vật đă được lột tả một cách tường tận, nhạy bén hiếm có, lại trong một giọng văn không nặng nề, sáng gọn. Điểm mà tôi yêu thích và ao ước ở một nhà văn hải ngoại.

Mai Ninh

Phạm Thị Ngọc

Mảnh Vỡ

Vượng hoàn tất công việc dọn ra vào sáng sớm Chủ Nhật, kết thúc tuần lễ thứ sáu mươi ba chung sống với tôi. Dậy sớm vào sáng Chủ Nhật thường là khó, nhưng suốt đêm nằm bên nhau chúng tôi đă không ngủ, dù chẳng ai bảo ai điều này. Chờn vờn trong cơn nửa tỉnh nửa mê cho đến gần sáng th́ Vượng nhấc người, xoa tay trên sống lưng tôi nằm xoay. Tôi thức, nhưng nằm yên, nghe cử chỉ lưu luyến của Vượng lan trên da thịt. Rồi tôi cũng dậy, giúp Vượng thu dọn những ǵ của anh c̣n lại để đem đi lúc sau cùng. Tôi đi theo anh ṿng quanh nhà thu nhặt những ǵ thuộc về anh c̣n lại để đem đi lúc sau cùng. Tôi đi theo anh ṿng quanh nhà thu nhặt những ǵ thuộc về anh, như trước đây tôi đă theo anh ṿng quanh nhà khi anh đem những thứ đó vào đây. Khi cầm đến quyển album mỏng, tôi nói anh đem hết h́nh ảnh đi đi, em không muốn giữ. Hôm trước, tôi đă bảo đùa với Vượng, anh lựa tấm nào thích th́ giữ, c̣n lại em sẽ đốt hết.
H́nh như trục trặc là từ khi chúng tôi không c̣n nhận ra được lúc nào là đùa, lúc nào là thật. Rồi đến lúc cả hai hết chịu nổi những cái đùa cái thật của nhau.
Lúc tôi nói đùa về quyển h́nh ảnh, Vượng nh́n tôi làm tôi suưt nói thêm rằng anh đừng nh́n em ngạc nhiên như thế. Nhưng sáng Chủ Nhật th́ tôi đă nói thật, nói khẩn khoản - anh đem hết h́nh ảnh đi đi, làm ǵ cũng được, em không muốn giữ.
Tôi tiễn Vượng ra xe, và ở đó đă nhận từ anh nụ hôn chót. Tôi đứng và nh́n theo chỉ vừa đủ đến lúc Vượng quay đầu xe lại được để có thể lái thẳng. Nhưng khi tôi trở về, đứng trước cửa gỗ đóng im, tôi biết tôi đang đứng trước một thách đố. Vượng không c̣n ở đây nữa, mà tôi th́ lại quá quen với sự sống của anh trong đó. Tại sao tôi không nghĩ trước đến chuyện dọn đi một nơi khác.
Không c̣n những đôi giầy của Vượng ngổn ngang ở chỗ cửa ra vào. Giầy của anh nhiều và to gấp đôi giầy tôi, đủ loại cũ mới tôi đă đếm và đă quen với vị trí của chúng để những khi đi về mà không có Vượng ở nhà, t́m đôi nào thiếu tôi có thể đoán được Vượng hôm ấy đi đâu, làm ǵ với ai. Vượng đi nhiều loại giầy quá, tôi nhận ra được điều này khi anh trở lại với tôi lần thứ hai, chẳng hiểu nó phát sinh từ lúc nào. Tôi vào buồng tắm, mở cửa sổ cho thoáng, cho thoát đi mùi nồng quen thuộc của Vượng. Khi đứng trước gương để lau chùi những vết bọt kem đánh răng, bọt kem cạo râu đă bắn lên đó, tôi không hiểu tại sao tôi đă không nghĩ trước về việc dọn đi một nơi khác.
Thật ra, tôi có nghĩ đến việc dọn đi, nếu có ngày nào chúng tôi ră đám. Nhưng tôi có nói với Vượng, em không muốn chạy ṿng quanh nữa. Tôi nói với Vượng điều đó khi gặp lại anh, lần thứ hai. Vượng bảo anh hiểu. Tôi nói với Vượng, trở lại với nhau lần thứ hai rất dể, và cũng rất dễ mất hết những ǵ đẹp đẽ ta có trước đó nếu lại đường ai nấy đi lần thứ hai. Vượng bảo anh hiểu. Ừ, th́ anh hiểu.
T́nh cờ gặp lại nhau lần thứ hai, Vượng đă nh́n sững tôi bằng đôi mắt đỏ ngầu men rượu. Vượng nh́n sững tôi như nh́n thấy một sự lạ lùng ǵ đó, và tôi cũng chẳng cần biết anh có thích sự anh thấy. Tôi buông một câu hỏi thừa thăi - anh làm ǵ ở đây. Vượng vẫn nh́n tôi - cô làm ǵ ở đây. Tôi hỏi lại một câu khác, không biết là thừa hay ǵ - vợ chồng căi nhau hả. Vượng nh́n ra chỗ khác - không, chỉ ly dị thôi.
Tôi ngồi tính thấy đă năm năm từ lần cuối gặp Vượng. Sau năm năm, gặp lại, Vượng chẳng ngần ngại, chẳng né tránh tóm lược gọn ghẽ trong hai chữ về năm năm qua của anh: ly dị. Tính Vượng dễ bộc lộ, không giữ được ǵ lâu bên trong. Hay có thể anh chỉ dễ bộc lộ với tôi. Ha ha. Tôi cười. Chẳng lẽ lại khóc. Vượng lừ mắt - cô lại muốn kiếm chuyện ǵ nữa đây.
Trong năm năm, Vượng lấy vợ, rồi ly dị, nhưng tôi th́ vẫn chưa chồng để không hả ḷng nh́n anh lỡ dở. (Có thể là tôi có hả ḷng chút chút, nhưng không tỏ ra điều đó.) Không lâu sau ngày tái ngộ Vượng, tôi tự nguyện từ bỏ chủ nghĩa "untouchable" để nhận Vượng trở về, không lễ nghi, không khao rao. Em giới thiệu anh là ǵ với mọi người đây, tôi nói ngày Vượng dọn vào. Th́ cứ bảo là anh họ, Vượng nói. Không, ư em muốn nói c̣n cha mẹ ḱa. Th́ cứ thưa là anh kết nghĩa, Vượng nói. Tôi không lấy đó để cười.
Đêm kết nghĩa với Vượng, tôi nhiệt t́nh như tôi đă nhiệt t́nh với tất cả những chuyện trên đời tôi không chọn mà đă nhận. Nhưng tôi đă chọn Vượng. Đêm tôi kết nghĩa với Vượng, không ai nồng nhiệt bằng tôi.
Vượng ít tiền, không bằng cấp, không trí thức, không biết làm thơ, không đàn hát, không yêu nước, cũng chẳng đẹp trai. Tôi chọn người đến thế là cùng. Tôi ở với một chàng thiếu nho nhă, bất tài vô tướng (của lạ), và cảm thấy tôi đầy đủ. Khi đủ can đảm, điều mà tôi thiếu, tôi tuyên bố niềm hạnh phúc quái đản của tôi với những người cần thiết. Nói với mẹ tôi xong, bà im lặng giây lâu rồi trả

lời: con gái lớn rồi lại thừa tiền mà, tôi không lo chị đói, từ giờ trở đi chị không phải về nhà nữa. Nói với con bạn thân nhất xong, nó bảo nó không thích tṛ khỉ ấy của tôi. Tṛ khỉ, theo nó dịch từ chữ monkey business mà ra.
Cũng được, tôi không đ̣i hỏi ǵ ở ai. Tôi không cảm thấy bị xúc phạm, có lẽ sẽ quên chuyện monkey business trong một thời gian ngắn. Tôi cũng đă quen với những im lặng, ngập ngừng trên điện thoại ở người khác, dù là người thân. Nhưng tôi vẫn chờ đợi ngày nào được người hiểu ḿnh. Sự chờ đợi, tùy vào vấn đề, có nhiều mức độ. Tôi chờ ngày được người hiểu ḿnh với mức độ vừa phải. Điều tôi hiểu được là sống với Vượng tôi không có ngay cả tham vọng tạo dựng hạnh phúc, hai chữ đó làm tôi cười ha ha, hay lắc đầu quay đi. Tôi cũng không chắc là mối liên hệ của chúng tôi đặt trên t́nh yêu. T́nh yêu thường khi rất ích kỷ, thường khi chỉ là sự nhận và trả những nhát chém vào ḷng nhau. (Lư thú nhất là khi trả.) Tôi cố tự giải thích, cho tôi, tại sao tôi chọn ở với Vượng, và tôi chỉ có một giải thích xác thực và hợp lư nhất - có thể là chúng tôi thuộc về nhau, trong giai đoạn này?
Tôi nghĩ, sống chung với Vượng để tôi không phải khoe, và để tôi chẳng có ǵ để khoe. Ở đây, tôi phải giải thích với Vượng, là về Vượng, tôi không muốn khoe những ǵ người ta không hiểu. Tôi không nghĩ là Vượng hiểu tôi muốn nói ǵ.
Vượng bảo - anh thấy em c̣n bệnh hơn xưa. Tôi bật cười, cái ǵ đă khiến anh nói câu như vậy. Nằm trên giường, hút thuốc, Vượng chỉ có bấy nhiêu so sánh về tôi bây giờ và tôi năm năm về trước. Rồi anh đă quấn lấy tôi bằng ṿng tay (trời ơi sao tôi nhớ.) Vượng bảo kể anh nghe đi tuổi thơ của em. Tuổi thơ của em? trước giải phóng hay sau giải phóng? Vượng cười, bảo kể từ thời điểm nào đó đă khiến em trở nên bệnh như vầy, em đă mất mát ǵ. Tôi nghĩ, rồi trả lời không mất mát ǵ hết, không gặp khủng hoảng ǵ hết. Nhưng như vậy không đủ để giải thích, để chứng minh cho cái bệnh của tôi sao. Tôi nói với Vượng - em không bệnh, anh mới là bệnh.
Tôi nói với Vượng hăy kể cho tôi nghe chuyện anh trong năm năm qua, chỉ trong năm năm qua thôi, kể những ǵ anh muốn kể. Để làm ǵ? Để biết đâu từ năm năm trước đó, tôi sẽ phác hoạ ra Vượng năm năm tới đây. Vượng cúi hôn tôi. Cách anh hôn h́nh như phản ảnh cuộc đời. Nụ hôn anh không giống năm năm trước. Nhưng tôi không c̣n thuộc về năm năm trước nữa.
Trong ṿng tay Vượng tôi ngủ, và trong ṿng tay Vượng tôi tỉnh giấc nửa đêm giữa cơn mơ. Trong cơn mơ, tôi thấy tôi trẻ thơ rong chơi để rồi chạy hoài chạy măi không dám về nhà với đôi giầy trắng vấy bùn sợ mẹ tôi buồn. Nỗi buồn lay tôi tỉnh giấc, có hơi thở Vượng đều đặn, hơi ấm của anh bao bọc lấy tôi. Tôi muốn lay Vượng dậy, và nói với anh điều duy nhất - đừng bỏ em. Nhưng tôi chỉ thấy tôi ngắm mặt Vượng, thánh thiện hiền từ khi ngủ. Đừng bỏ em. Không biết anh có nghe tôi chăng trong giấc ngủ.
Đến ngày Vượng bảo tôi rằng anh không muốn làm khổ em nữa, tôi ngồi lặng. Anh không muốn làm khổ em nữa, Vượng nói nhưng không hề nh́n vào mắt tôi lúc đó để chẳng thể hiểu được rằng tôi không cần một câu nói thừa như thế, để không thấy tôi chờ Vượng nói đúng câu thần chú là tôi sẽ đổ người xuống trước anh mà nói đừng bỏ em. Nhưng dù ǵ đi nữa, chính tôi đă tự nguyện đợi chờ, dù tôi đă không biết rơ điều tôi chờ, chính tôi đă chọn để ngă chới với trong bể ngọt đắng nơi Vượng.
"Anh có lư do của anh. Em sẽ không sao đâu." Tôi chỉ có thể nói bấy nhiêu đó khi Vượng lập lại lần thứ ba câu nói thừa kia. Anh không muốn làm khổ em nữa.
Chiều Chủ Nhật hôm Vượng đi, tôi hoàn tất công việc thu dọn những vết tích của anh khi đem chăn gối đi giặt. Sau đó, tôi gọi về nhà.
"Thưa Mẹ, con muốn nói chuyện với em gái con."
"Hey, little sis., hăy kể cho chị nghe chuyện t́nh yêu của em. Chị thèm được nói chuyện với em."
"Vượng đi rồi, em ạ."
"Chị có vài đôi bông tai, quá nhiều. Em thích th́ chị cho."
"Vượng đi sáng nay, em ạ."
"Chị cũng không biết nói ǵ với em bây giờ."
"Rồi chị làm sao, hở? Chị cũng chưa biết làm sao nữa."
"Chị có định về nhà không, hở? Không, chắc không."
"Em cứ thưa lại với Mẹ, nhưng nói là chị chưa về đâu. Chị chưa đói khát ǵ hết."
Chiều Chủ Nhật ngày Vượng đi, tôi ngă quỵ, nh́n nhận cơn đói khát t́nh yêu, t́nh thương, với chính ḿnh. Nhưng tôi nhất định không chạy đi đâu nữa.
Tối trước khi đi ngủ, tôi khẩn khoản khấn xin chỉ một điều - cho tôi ngủ qua giấc đêm, chỉ ngủ yên qua đêm thôi. Bất cứ hậu quả ǵ của những việc tôi làm, tôi xin chịu hết vào ban ngày. Tôi chỉ xin một điều là được ngủ yên.

Phạm Thị Ngọc
4/1991