Người “tận lực tham ô tuổi trẻ” để sống thơ
Phạm Xuân Nguyên
Tôi lại đọc Linh.
Bẵng đi mấy năm Linh “đi vắng” trên đàn thơ Việt. Sau những khuấy động, xôn xao, ầm ĩ từ hai tập thơ Linh và Khát, nàng Vi (như cô tự gọi ḿnh trong thơ, hay như đấy là nhân vật trữ t́nh của thơ cô) khép ḿnh trong im lặng, mặc đó đây có những lời thị phi đồn thổi. Người ta ngỡ Linh đă cạn nguồn thơ. Người ta ngỡ Linh đă bỏ thơ. Người ta ngỡ Linh đă không c̣n là Linh. Người ta ngỡ Linh chỉ “quậy phá” mà thôi.
Th́ đây, Linh lại xuất hiện.
Đồng tử - tên đứa con tinh thần thứ ba của Linh, cũng là tên đứa con cô mong đợi hoài thai. Một cái tên, nhưng là một mă văn hóa, một mă thơ.
Vào lúc những hạt mồ hôi cha thấm vào ngực mẹ
Mặt đất già chật chội nở dần những luống hoa đồng trinh
Mẹ lẻ loi sống bằng mường tượng tỉ mỉ về ngày sống với Cha và Con
Mùi da thịt bụ sữa của con khiến bốn bề bỗng nhiên ngây thơ ngào ngạt
Vẫn một niềm khao khát của Linh như ngày nào, khao khát vừa ngây thơ vừa đau đớn, đau đớn mà hạnh phúc. Tôi (và ta) gặp lại ở đây những dục vọng cháy bỏng và thăng hoa trong thơ Linh về t́nh yêu.
Cho em nắng óng cất từ màu da Anh
Cho em tiếng cười từ khóe môi rộng lượng của Anh
Cho em ngủ ngon trong ṿng ôm định phận của Anh
Người t́nh nam ở đây được viết hoa. Và lời khẩn thiết của người t́nh nữ muốn và đ̣i được nhận. Vẫn là Linh đấy.
Tất cả em ngày về, Anh hăy nhận
Thể xác và linh hồn em, của Anh
Hăy gh́ lấy ḥa vào em cuộc phục sinh dịu dàng và khốc liệt
Lây mùa cho Linh dốc t́nh ân ái
Cỏ hoa mê mệt mọc dưới thân người
Khép mắt lại nào đêm say vô tận
Mây vơng đất lún suối dâng tóc thác đổ thân trăng nhún
Muốn thêm một đêm Anh trồng em
Muốn thêm nhiều đêm Anh trồng em.
Nhưng tôi nhận thấy một đằm sâu hơn, khi trong nhiều bài thơ t́nh lần này Linh đứng ở vai Anh để vỗ về âu yếm an ủi ḿnh.
Và đỉnh điểm thơ t́nh yêu của Linh là đây.
Khu vườn ắng lại, chỉ c̣n Anh và em
Khởi đầu phận sự thiêng liêng
Những cặp chân khóa chặt nhau khước từ chân lư
“Chân lư” bị khước từ ở đây là những con mắt đạo đức giả, những rao giảng tín điều nhàm chán cũ rích, những sự bất lực. Mặc tất! Linh đă có Anh, có t́nh yêu của Anh. “T́nh yêu Anh khởi động lại thế giới”. Thế là đủ cho Linh hát ca và hoan lạc. Một niềm hoan lạc sống đời thơ. Nhiều bài thơ t́nh yêu của Linh trong tập này chín hơn, hay hơn.
Bởi Linh đă có đồng tử của ḿnh.
Đồng tử cho Linh những bài đồng dao lạ lùng cất lên một giọng điệu khác chưa thấy ở Linh trước đây.
Đồng tử cho Linh mở rộng tầm nh́n ra ngoài biên cương bờ cơi đất nước, đi vào tận chiều sâu lịch sử văn hóa của một quốc gia, một dân tộc, một số phận, t́m ra ở đó những đồng vọng đồng điệu đồng cảm với khát khao nữ tính đàn bà đồng trinh luôn chất chứa và sôi sục trong ḿnh.
Đồng tử cho Linh ước muốn “thơ hóa” thế giới để trái đất khỏe lại và loài người vui hơn, để cuộc sống xă hội bớt đi những ngang trái, khổ đau.
Đồng tử cho Linh sánh cùng mặt trời trong điệu vũ thoát y kiều diễm sáng láng thân xuân: “Mặt trời thoát y v́ em trẻ lắm”.
Và đồng tử khai sinh ra một “hồng hồng tuyết tuyết” mới từ Linh. Bài thơ số 57 của tập thơ 59 bài, tính sổ mười năm Linh dấn thân vào Thơ. Nàng hồng tuyết hiện đại tự họa ḿnh là khẳng định:
Cự tuyệt vai tṛ thứ yếu
Chẳng chịu lượng sức ḿnh
V́ trái tim đa t́nh bẩm sinh
Chối bỏ những kiểu yêu vụng trộm
Không thỏa hiệp sống tẻ nhạt
Khăng khăng cực đoan sống cho hết sống
T́nh yêu - phát minh vĩ đại nhất mọi thời
Cứ ôm hôn nhau giữa đường phố, quảng trường
Ta sinh ra thế giới.
Từ “thế giới” hiện diện nhiều trong thơ t́nh Linh, v́ Linh muốn đặt ḿnh và đôi lứa của ḿnh giữa thiên nhiên vũ trụ, giữa loài người, như một t́nh yêu tự nhiên và cao cả, có đầy đủ quyền năng của đấng sáng tạo. T́nh yêu đó, đôi lứa đó, là bất tử, v́ đó là cuộc đời, là sự sống.
Hoa Immortelle chứng sinh không bao giờ tàn cả khi hái xuống
Màu vàng hoa giao hợp hương da
Bao bọc em chiết xuất nữ tính đặc thù
Để em cứ măi thon thả vẻ đẹp không vội vă
Chờ Anh hái những bông thủy tinh xanh thơ dại cuối cùng từ châu Mỹ về trồng trong pḥng tắm cho em
Một sáng tạo: “Hoa Immortelle chứng sinh”. Một phối màu: “Màu vàng hoa giao hợp hương da”. Một đợi chờ: “Những bông thủy tinh xanh thơ dại cuối cùng từ châu Mỹ”.
Đó là Linh.
Đó là nàng Vi.
Đó là nhà thơ nữ biết, và luôn, “miêu tả ḿnh kỹ càng trong những bài thơ không có chữ Hết”.
Thơ Vi Thùy Linh, ở Đồng tử, cho thấy cô sẽ vẫn chưa hết thơ.
Hà Nội 9.2005