Sống thơ

Nhà thơ Vi Thuỳ Linh

12 năm làm thơ, sống cho thơ, tôi ngày càng thấm thía thơ là định mệnh của tôi.

Sinh trưởng trong một gia đ́nh làm nghệ thuật, ông nội và chú là hoạ sĩ, bố là đạo diễn Đài THVN, từ khi sinh ra, tôi đă mang gen nghệ thuật và được cha tôi hướng vào con đường này. Cha nói, tôi là người có năng khiếu, theo nghệ thuật là hành tŕnh khốc liệt, nhưng cũng đầy vinh quang, nếu tận hiến cho nó không tiếc ǵ.

Tôi đă tham ô tuổi trẻ của ḿnh cho thơ. Thơ đến với tôi tự nhiên, v́ từ nhỏ, đă thích đọc sách, say mê văn học. Đọc và hiểu biết từng trang sách, là cách học nhanh, hiệu quả. Đúng như nhà văn Nga M. Gorki nói: “Sách mở trước mắt tôi những chân trời mới”. Thoạt đầu, tôi viết thơ tự nhiên, bằng bản năng, như nhật kư của xúc cảm. Nhưng khi lôi cuốn vào thơ, thực sự say mê sáng tạo thơ, tôi nhận thấy, lao động ngôn ngữ là cực kỳ khó khăn. Mê xem phim điện ảnh, lối tư duy h́nh ảnh ngấm vào tôi tự nhiên, và tôi chọn nó cho sáng tạo ngôn ngữ, với ư nghĩ: Truyền cảm ngôn ngữ thông qua h́nh ảnh, sẽ đến được với nhiều người dù khác biệt về văn hoá, ngôn ngữ. Bởi là nhà thơ viết bằng tiếng Việt, muốn đến với độc giả nước ngoài thơ tôi phải thông qua dịch giả. Thơ đến với xứ sở Kim chi, đất nước Hàn Quốc nhiều đẹp, lăng mạn (với những h́nh ảnh của núi, rừng, sông biển, cung điện, con người, ẩm thực, những khu vườn qua các bộ phim TH Hàn Quốc, đầy trên các kênh của Đài TH ở Việt Nam hay phim nhựa ở các rạp chiếu), bởi tiến sĩ Bae Yang Soo. Vốn tiếng Việt và trí tuệ của ông, khiến tôi tin tưởng, thơ của ḿnh sẽ được chia sẻ ở Hàn Quốc, dù bước đầu mới qua tạp chí Thi B́nh và các ấn bản của NXB Thi B́nh. Khi chuyển ngôn ngữ này qua ngôn ngữ khác, cái đọng lại nhất, là h́nh ảnh, tôi tin thế và theo đuổi lối sáng tạo h́nh ảnh của ḿnh, v́ suy cho cùng, biểu tượng và giá trị nghệ thuật của thơ chính là h́nh tượng thơ, những thi ảnh quyến rũ tạo ra bởi trí tưởng tượng và sức sáng tạo của tâm hồn thi sĩ, bao giờ cũng là cái đọng lại cho một nền văn hoá, một vùng đất, một công tŕnh, là cái gốc của những sáng tạo khác. Nhiều bức ảnh, bộ phim, âm nhạc, múa, hội hoạ, kiến trúc, rất nhiều tác phẩm, công tŕnh được gợi ư từ gốc văn học, trong đó có thơ. Tôi luôn muốn tạo sự độc đáo, riêng biệt trong lối tư duy, diễn đạt và h́nh ảnh. Tôi muốn làm những điều chưa ai làm, hoặc không ai làm được, khó “nhái” được; dù cho v́ sự tiên phong mạnh mẽ, tôi đă chịu những thiệt tḥi, cô lập, thậm chí là sự tấn công của những người bảo thủ, tư duy cũ. Chính đ̣i hỏi ấy ở bản thân khiến tôi trở nên vất vả mỗi khi sáng tạo, v́ tôi luôn buộc ḿnh không được lặp lại tôi, không giống người khác trong nghệ thuật, để tạo được dấu ấn riêng, là điều không dễ có, không dễ làm được. Giữa thời buổi văn hoá bị giảm sút, thơ có chất trí tuệ (khác với thơ b́nh dân phổ cập) càng kén người đọc, thi sĩ th́ hầu như hay... nghèo, xă hội ngày nay chưa tôn vinh xứng đáng vị trí các nhà thơ, như thơ (như thời cổ đại, nhà thơ thường là nhà lập ngôn, hiền triết, người khai sáng, được triều đ́nh và nhân gian trọng vọng), th́ dùng tâm sức, thời gian để theo đuổi thơ, là một việc can đảm và liều lĩnh. Là người đi đầu của thơ trẻ Việt Nam trong hành tŕnh cách tân, từ năm 1995, tôi đă xuất hiện mạnh mẽ và chưa bao giờ ngừng bước hay thoả măn. Để viết hay, lâu dài, cần nuôi dưỡng tri thức, tâm hồn giàu có, trong sáng. G. Biêlinski, nhà phê b́nh văn học Nga khẳng định “Thơ trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật”. Sống tận lực bằng t́nh yêu cuộc sống, cá tính đời thực và cá tính nghệ thuật của tôi là một. Dám sống, dám dấn thân dám đi đến cùng. Đúng như đại văn hào Tây Ban Nha, tác giả của “Don Kihote”: “Những ǵ được lựa chọn từ thời trẻ, sẽ theo ta suốt cuộc đời”, thơ với tôi là sự lựa chọn định mệnh. Tôi làm thơ tự do, không theo thể thơ truyền thống, nhưng luôn chú ư nhịp điệu nhạc cảm của ngôn ngữ, t́m ra những chi tiết đắt để làm thông điệp cho ư tưởng, hay những h́nh ảnh ấn tượng để người đọc nhớ. Người ta có thể không thuộc làu cả bài thơ tôi, nhưng nhớ nó v́ h́nh ảnh, v́ diễn đạt. Khi thơ tôi thành ca từ âm nhạc, sức lan toả của sự mạnh mẽ, khát vọng sống và khát vọng t́nh yêu trong thơ tôi đă thu hút được đông đảo khán giả trong và ngoài nước, album, live show âm nhạc Nhật thực là một đỉnh cao, một dấu mốc của nhạc nhẹ Việt Nam 5 năm qua, chưa ai vượt qua. ở đó, âm nhạc Ngọc Đại, thơ Vi Thuỳ Linh, phối khí Đỗ Bảo, giọng hát Trần Thu Hà đă bùng phát cao độ và thăng hoa trong không gian t́nh yêu tối thượng.

Trước trang giấy, bao giờ tôi cũng thấy hấp dẫn đầy thách thức. Tôi luôn chủ động tạo ra không gian của ḿnh, trong đó, thế giới tự do của những con người dám sống, mănh liệt, sống cho t́nh yêu, cho những khát vọng đẹp đẽ, những vùng đất đă qua và những xứ sở chưa từng đến. Nơi ấy, người ta sống trung thực, nhân hậu, trẻ con được nâng niu chờ đón từ trước khi ra đời, những người già được sống trong t́nh ấm áp, nghệ thuật và cái đẹp được tôn vinh như đỉnh cao thượng hạng của đời sống tinh thần. Không mưu toan, vụ lợi ǵ vào thơ, tôi yêu thơ bằng t́nh yêu đắm say, tận trung của một người si t́nh, chung t́nh, không tiếc ǵ cho t́nh yêu ấy.

Có nhiều người dự đoán, tương lai, ai cần thơ, ai sẽ đọc thơ  ! Thơ sẽ chỉ là dĩ văng quá khứ?! Không, tôi không tin. Nhà thơ vĩ đại Octavio Paz nói: “Nếu không có thơ, ngay cả lời nói cũng trở nên ú ớ”. Nhưng tôi măi tin, chất thơ cần cho loài người, cho tinh thần chúng ta. Lao động làm giàu ngôn ngữ, t́m kiếm vẻ đẹp trong ngôn ngữ, là một lao động cực kỳ khó nhọc, vô cùng thú vị.

Tôi mong muốn những bài thơ, những thông điệp t́nh yêu cuộc đời, con người của tôi sẽ kết nối được những tâm hồn, dù ở các phương trời khác nhau. Có 2 lĩnh vực trường tồn qua mọi thời đại, bởi sức mạnh thiêng liêng vượt qua mọi ranh giới, khác biệt, màu da, ngôn ngữ: đó là T́nh yêu và Nghệ thuật.

Sống cho thơ và v́ thơ mà sống đẹp, tôi vẫn tiếp tục hành tŕnh thơ, hành tŕnh t́nh yêu của ḿnh. Sống thơ, một phận kiếp mang nhiều đời sống, với sinh lực thi ca trao cho thanh xuân bất tận....

 

6.2007

V.T.L