Đối thoại Socratic 1, trích sách

“Socrates tin vào tôn giáo và Thành quốc, trên b́nh diện tinh thần và chân lư – c̣n họ, họ tin nơi mặt chữ. Các thẩm phán và Ông không đứng trên cùng một sân chơi. Giá mà Ông giải thích rơ rệt hơn, người ta đă có thể thấy ngay rằng Ông không t́m kiếm thần linh mới, không bỏ rơi các vị thần của Athens: Ông chỉ cho các thần ấy một ư nghĩa, chỉ giải thích các vị. Điều bất hạnh là thao tác này lại không vô tội đến thế. Chính trong thế giới của triết gia mà người ta cứu hộ được thần thánh và luật pháp bằng sự hiểu biết, và để bố trí sân chơi của triết học trên mặt đất, đúng là cần phải có những triết gia kiểu Socrates. Nhưng tôn giáo được giải thích, đối với kẻ khác, đấy là tôn giáo bị thủ tiêu, và quan điểm của họ về Ông chính là lời kết tội báng thần. Ông đưa ra những lư lẽ để tuân hành pháp luật, nhưng mà phải có lư do mới tuân thủ đă là điều quá đáng: có lư do này th́ sẽ có lư do kia chống lại, c̣n đâu là sự tôn kính nữa. Điều mà người ta chờ đợi ở Ông chính là điều Ông không thể cho: nhắm mắt tuân hành không có lư do. Socrates, ngược lại, ra tŕnh diện trước các thẩm phán, nhưng để giải thích cho họ Thành quốc là ǵ. Như thể họ không biết, như thể họ không phải là Thành quốc. Ông không bào chữa cho ḿnh, Ông biện hộ cho chính nghĩa của một thành quốc biết chào đón triết học. Ông đảo ngược vai tṛ và nói với họ: tôi đâu có bào chữa cho tôi mà cho quư ông đấy. Rốt cuộc th́ Thành quốc ở trong Ông, c̣n họ mới là kẻ thù của luật pháp, chính họ mới là kẻ bị xét xử, c̣n ông là quan ṭa. Một sự lộn đảo không tránh được nơi Triết gia, bởi v́ Ông biện chính cho cái vỏ ngoài bằng loại giá trị xuất phát từ bên trong”

(Trích “Socrates thành Athens, tên hành khất và bà đỡ”, Đối thoại Socratic 1, Plato)