SỐ MẠNG CỦA HECTOR
Fernando Ainsa
_______________
AINSA, Fernando (1937-....)
Viết truyện ngắn, truyện dài và tiểu luận. Người Uruguay tuy sinh ở Tây Ban Nha, Fernando Ainsa đă hành nghề luật sư và kư giả tại Uruguay giữa những năm 1952 và 1970 (cộng tác với các báo « La manana », « Epoca » và « Ección », cùng nhiều báo ngoại quốc khác ; chủ nhiệm tờ « Hechos »). Từ 1974, ông sống ở Paris và là công chức của UNESCO cho đến khi về hưu giữa năm 2000. Nhiều tác phẩm của ông được giải thưởng tại Uruguay và ông thường được mời tham dự các Hội nghị quốc tế về văn học của Châu Mỹ La Tinh. Ainsa là thành viên của Hàn lâm viện Uruguay từ năm 1997. Ông chịu nhiều ảnh hưởng của các tác giả Pháp ; ngược lại, nhiều tác phẩm của ông cũng đă được dịch ra Pháp văn. Trong văn nghiệp của Ainsa, các quyển « En La Orilla » và « El Testigo » đều được đánh giá cao ; nhưng chính truyện dài « De Papá En Adelante » mới thực sự là tác phẩm đă xác định vị trí của ông.
MIÊNG
______________________
Hector vừa giam ḿnh trong cḥi. Cửa lớn và cửa sổ đều đóng, chắc có điều ǵ khác thường trong mấy hôm nay. Mũ sụp xuống mắt, điếu thuốc cầm trong tay phải, gă dán mắt vào cây xà cao nhất trên trần, ám đen v́ nhà không có ống khói. Vẻ trầm tĩnh của mọi cử chỉ biểu hiện một niềm tin mănh liệt do tập trung ư chí. Nếu gă cầm điếu thuốc ở bàn tay phải, th́ bàn tay kia trong túi quần nắm chặt cái vé số mà gă hy vọng là sẽ trúng được con ngựa màu xám vàng tuyệt đẹp.
Khi con vật được dắt đi dạo trên đường làng, vừa thấy nó là Hector có cái ham muốn không ḱm được, và vô lư nữa. Gă tức khắc cảm thấy bị thu hút bởi bộ áo bóng loáng, lung linh của nó. Gă quyết định mua và hỏi giá.
Lắc nhẹ đai yên ngựa, Matias nói với Hector :
- Nó không có giá. Con ngựa xám vàng này không bán, ai mà thắng giải tombola th́ được nó thôi.
Bây giờ th́ ai cũng rơ là - bởi v́ chắc Matias có kể trong quán cà phê - Hector đă nằn ń măi như thể không hiểu :
- Cho biết nó đáng bao nhiêu, tớ trả. Tớ chịu nó quá.
Matias giải thích :
- Tớ th́, công việc của tớ là tổ chức các giải tombola với những con ngựa thuộc loại này đây... Có may mắn hay không là chuyện của người khác.
Và Matias sững sờ khi Hector quay gót bỏ đi mà không hề mua vé nào.
Chúng tôi, những người hay tới lui quán cà phê Jimenez, đă cắt nghĩa cho Matias rằng không bao giờ Hector thử thời vận nữa đâu, bởi từ lâu gă tin là ḿnh không bao giờ có may mắn. Gă từ chối tất cả mọi tṛ chơi may rủi từ khi người ta đọc các đường chỉ trên tay gă. Gă không bao giờ cá độ nữa, khinh bỉ các tṛ chơi tombola và xổ số, và xem thường tiền đặt cùng các tṛ gian xảo trong quán cà phê. Để đáp lại sự nhạo báng về thái độ « thiếu nam tính » của ḿnh, gă chỉ mỉm một nụ cười ngạo nghễ.
Mọi việc xảy ra như thế này : Hector tin một cách mù quáng cái điều cô gái gi-tăng với giọng đặc sệt Bồ Đào Nha đă vừa nói, vừa lướt nhẹ các móng tay dài bẩn thỉu của ḿnh trong trong ḷng tay gă :
- Anh sẽ rất thành công trong đời, mọi thứ sẽ đến với anh do sức làm việc và do ḷng chân thật chớ không do may rủi. Cái ǵ do may rủi sẽ mang lại cho anh bất hạnh.
Và để chứng thực những ǵ ḿnh nói, cô gái chỉ cho gă cái đường chỉ tay khúc khuỷu của sự rủi ro trong tṛ chơi may rủi, và đường thật sâu của những lợi lộc gă sẽ có được nhờ sức lực và ư chí của ḿnh. Cứ mỗi lần chúng tôi cố thuyết phục Hector chơi cái ǵ, gă đều nh́n vào ḷng bàn tay để xem, với thời gian, các đường ngang dọc có khác xưa không. Nhưng những đường chỉ định mệnh không bao giờ thay đổi.
Khi chúng tôi kể những điều này cho Matias, Matias đưa cao ly rượu lên thề là sẽ không rời khỏi El Paso nếu không bán được cho Hector cái vé. Không ai bị quyến rũ bởi bộ vó kiêu hănh của con ngựa này như Hector. Làm sao gă có thể bỏ qua một cơ hội để thắng nó như vậy ? Matias gần hết vé rồi, tất cả dân làng đều ít nhiều tham gia vào tṛ chơi, vậy mà anh ta thề là sẽ không để yên Hector. Cuộc đọ sức rất đặc biệt giữa hai người bắt đầu như vậy, với ư muốn hoàn toàn đối nghịch : kẻ muốn bán và người không muốn mua.
Không có ǵ đáng ngạc nhiên nếu Hector đụng đầu Matias và con ngựa rất nhiều lần. Cũng chẳng có ǵ lạ lùng nếu Hector thường nghe tiếng hí sau cánh cửa và chợt thấy cái bờm in bóng trên kính cửa sổ. Trong những cuộc gặp gỡ thoáng qua ấy, Matias không quên nhắc khéo Hector với nụ cười khả ái nhất của ḿnh, rằng anh ta hăy c̣n vài cái vé, và rằng cứ mỗi ngày trôi qua, số vé càng giảm đi chừng nào th́ cơ may của Hector cũng sẽ giảm theo chừng đó.
Tất cả chúng tôi đều nghĩ rằng tới ngày xổ tombola, chắc Matias cũng vẫn không toại nguyện th́, một buổi sáng, mọi người nghe nói Nilda - con gái của Sébastien và Na Catalina, chuyên gia của đủ thứ tṛ phù thủy - vừa trở về từ biên giới phía bắc, với nhiều ngón mới mẻ. Sáng hôm đó, Hector khăng khăng đi t́m cô ta với một sự bướng bỉnh đến nỗi không ai dấu được ngạc nhiên. Tiếng đồn lan rất nhanh trước vẻ nghiêm trọng của Hector và vẻ an nhiên bất ngờ khi gă từ giă Nilda sau một giờ tṛ chuyện. Hector quả quyết bước vào cà phê Jimenez ngay, và gọi giật Matias lúc đó đang uống bia lạnh ở quầy. Chúng tôi chứng kiến tất cả, và ai cũng nhận thấy là Matias chờ đợi cơ hội này từ lâu. Nếu mọi việc đang thay đổi th́ rơ ràng là người này cũng như người kia đều đă thấy trước rồi.
Những ǵ Hector và Nilda nói với nhau trước đó, mọi người đều được biết cũng chính từ miệng cô, v́ cô ta hấp tấp muốn chứng minh bằng thực tế những ǵ ḿnh đă học được. Cô ta kể rằng điều mà Hector tới hỏi là : những ǵ cô gái gi-tăng đă nói về chỉ tay gă có đúng không. Cô ta bèn cầu khẩn Xango, thần bổn mạng của Hector, và ném mấy con ốc sên giữa các đốt tay của Ogun và bảy đường của Umbanda. Xem cách phân tán và kiểu bố trí của chúng, cô ta cho rằng không có ǵ bất lợi cho gă hết, rằng tất cả đều tùy thuộc vào sức mạnh tinh thần và sự tập trung tư tưởng của gă thôi. Bởi v́ sự thiếu niềm tin luôn luôn giết chết cái may mắn, và chỉ nhờ khả năng tư tưởng mà người ta có thể kéo lại cơ may khiến cho các con số trên vé tombola của ḿnh trùng hợp với những con số sẽ trúng. Rồi để cho lời ḿnh đáng tin cậy thêm, Nilda kể là đă làm lại nhiều lần các tṛ phù phép đó trước mặt Hector.
Nilda nói Hector không hoàn toàn tin tưởng cô ta, v́ gă ch́a cho cô xem ḷng bàn tay với đường chỉ bất hạnh, mà đối với gă mới là những lư lẽ không bác được. Dường như chính Nilda cũng thấy nghi ngờ nên một lần nữa lại ném ốc sên vào các đốt tay, rồi xác nhận rằng, với một ư chí sắt đá, người ta có thể thay đổi cả những đường chỉ tay định mệnh. Cô ta nhắc đi nhắc lại là Hector phải đặt hết tin tưởng vào khả năng tư duy của ḿnh.
Cô ta nói thêm :
- Không có ǵ sắp đặt trước cả. Và nếu ta tin rằng có ǵ sắp đặt trước, th́ tinh thần ta có thể xoá bỏ cũng dễ dàng như khi nó được viết ra vậy.
Chính nhờ sự tin tưởng và sự bảo đảm mới từ Nilda mà Hector đă vào quán cà phê và tới thẳng chỗ Matias. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên khi nghe Hector bảo Matias :
- Lấy quyển sổ chết tiệt của cậu ra và cho tớ bất kỳ con số nào cậu muốn, bởi v́ đó sẽ là con số trúng giải và con ngựa sẽ thuộc về tớ thôi.
Matias bán cho Hector một vé và nh́n gă bỏ đi, với một nụ cười măn nguyện. Hector đi ra, cái vé nằm trong túi quần trái, chẳng chào ai cả. Lúc đó chúng tôi hiểu là đối với Hector, tṛ chơi đă trở thành xác tín.
Nếu c̣n tí nghi ngờ nào cũng sẽ bị khắc phục ngay : nửa giờ sau, Hector tới tiệm mua hoa cỏ để làm trà maté, mua thuốc lá, xúc xích và bích-qui. Rồi không một lời hay cử chỉ ǵ khác, gă tự giam ḿnh vào cḥi.
Và bây giờ gă nằm đó, điếu thuốc trong tay mặt, tay trái luôn luôn thủ trong túi quần, mũ sụp xuống trán, mắt dán chặt vào cây xà cao nhất của căn cḥi. Đó là h́nh ảnh trông thấy mỗi lần chúng tôi liếc nh́n qua khe hở cửa.
Ban đầu mọi người đều chế nhạo. Trẻ con đập vào cửa và la to : « Có cháy ở El Paso », hay giả cảnh sát. Nhưng dần dà, với sự im lặng ĺ lợm, gă chiếm ḷng tôn trọng của mọi người. Ba ngày trước hôm xổ tombola, mọi người im phắc khi đi ngang nhà gă, có người c̣n cường điệu bước trên đầu ngón chân như thể sự yên tĩnh sẽ thực sự giúp gă tập trung tư tưởng và kéo may mắn tới cho con số trên cái vé, số 342, con số mà gă nằm bất động, vừa hút thuốc, vừa miên man nghĩ tới.
Nếu sự chế diễu nhường chỗ cho ḷng kính trọng, vài giờ trước khi xổ, một nỗi lo âu bứt rứt bất thường xâm chiếm tâm trí chúng tôi. Ngay cả Matias, luôn luôn tự măn, dường như cũng muốn chấm dứt cái tṛ xổ số tombola với ngựa này phứt cho rồi, và rời làng tới nơi nào mà tṛ may rủi không phải là một cuộc đọ sức căng như vậy. Matias ngồi suốt ngày ở cà phê Jiminez, trả lời nhát gừng những câu hỏi lo âu của chúng tôi, và dường như chỉ chú tâm tới mấy giây phút ít ỏi c̣n lại sẽ tách anh ra khỏi cuộc xổ số cùng số phận của con ngựa, mới đây c̣n dắt đi diễu với biết bao kiêu kỳ.
Tôi chắc là không ai làm việc ngày xổ tombola. Tôi cũng chắc rằng cả làng đă im lặng theo sau Matias khi Matias tới trường, mang theo một quả cầu đầy số ; trẻ con th́ leo bám trên mép cửa sổ lớp học, cố xem bằng được nghi lễ sắp diễn ra. Ông hiệu trưởng là người bảo lănh cuộc sổ, thằng bé Romualdo Perez quay quả cầu, và con bé Celeste bốc một tờ rồi hát to con số lên cho chúng tôi nghe cái điều ḿnh hy vọng từ khi Hector mua vé : con số 342.
Sau cơn nhẹ nhơm, một nỗi lo âu dữ dội xâm chiếm cử tọa. Tiếng xầm x́ theo sau tiếng rao con số 342 của Celeste bỗng tan loăng đi và chúng tôi hoàn toàn bất động. Nhiều giây, có lẽ nhiều phút trôi qua trước khi Matias chụp lấy lá số để kiểm chứng cái điều tai đă nghe, và ông hiệu trưởng nói :
- Đúng, đúng là số 342 thật !
Và tất cả chúng tôi cùng đồng thanh lặp lại : « Số 342 », như thể không một con số nào khác có cơ may thắng được, như thể trong cái tranh tối tranh sáng của căn cḥi ḿnh, Hector đă biến tất cả các lá số trong quả cầu thành con số duy nhất 342 không thể tránh vậy.
Hầu như cả làng đi theo Matias, tay nắm bộ dây cương, như một đám rước. Mọi người dừng lại trước cửa cḥi Hector mà không ai dám lên tiếng gọi gă. Vicente tới gần nói :
- Hector, cậu đă trúng con ngựa.
Và v́ không ai trả lời, anh ta nói thêm một cách trịnh trọng :
- Tớ thề trên sự b́nh yên phần hồn của vợ tớ đấy !
Chỉ lúc đó mới nghe tiếng kọt kẹt, rồi tiếng chân bước chầm chậm, và cuối cùng là then cửa đẩy ra.
Hector xuất hiện ở ngưỡng cửa y hệt như lúc bắt đầu cuộc ẩn cư : điếu thuốc trong tay phải, tay trái trong túi quần, mũ ấn sâu xuống. Không một lời, nhưng khi mắt bắt đầu quen với ánh mặt trời, gă nh́n Matias chằm chặp, không quên đảo mắt qua con ngựa trước đă, như thể muốn kiểm tra xem có đúng là con vật ấy và nó có mạnh khoẻ không.
Sự việc tiếp theo đối với chúng tôi là một điều khiêu khích dường như vô ích của Matias, bởi v́ tới lúc đó mọi người đều tin chắc rằng lời khuyên của Nilda là có cơ sở, và sự tập trung tư tưởng của Hector đă đóng vai tṛ quyết định. Tất nhiên, chúng tôi cũng quên tuốt lời cô gái gi-tăng với giọng đặt sệt Bồ Đào Nha đă bói về chỉ tay Hector. Matias vừa hằn học trao giây cương cho Hector, vừa nói :
- Này, cầm lấy, của cậu đấy. Nhưng đừng quên là chính tớ đă sắp đặt trước với Nilda để cô ta nói với cậu những điều như cô ta đă nói, để tớ bán cho cậu cái vé.
Hector không trả lời. Ném tàn thuốc, gă cầm cương ngựa và chậm chạp như thể bị đau, rút tay trái ra khỏi túi quần.
Trong tay gă là tờ tombola gập đôi. Nhiều người trong chúng tôi nh́n thấy bàn tay ấy, đẫm máu, da bị lột, hoàn toàn rách nát, kiểu không để nguyên dấu vết của đường chỉ tay nào, như thể là số mạng gă đă được bôi xoá đi bằng cách duy nhất của người đời : sự đau đớn.
MIÊNG
Dịch theo bản tiếng Pháp của Catherine Guiloineau-Hubert
« Le destin d'Hector »
Paris, Octobre 1996