ĐIÊU THUYỀN
Chị bước đi với bước chân chơi vơi vô hồn. Cũng không phải lần đầu trong đời hai chân đong đưa chị vào nỗi u mê vô định, nhưng lần này th́ quả thực chẳng khác chiếc lá khô để cơn gió mặc t́nh cuốn đi lơ lửng, ngập ngừng.
Thỉnh thoảng một bác xích lô tấp tới gần, cô hai ơi xích lô cô hai. Chị đủ b́nh tĩnh mỉm cười đáp lễ. Cái mỉm cười của một Điêu Thuyền sắc nước hương trời nhưng chưa bao giờ làm xiêu ḷng Lữ Bố - Lữ Bố của chị. A, Lữ-Bố-của-em ! Chị khựng lại giữa trời Sài g̣n nắng chang chang tháng sáu, tay đưa lên đầu, vẻ sững sờ như bất chợt vừa khám phá ra điều ǵ. Chị nhíu mày kêu lên, mắt reo vui :
- Th́ ra là tại anh chớ ai ? Anh đă cướp đi mất tiếng hát của em rồi chớ c̣n tại sao nữa ?
Tay tự động buông xách, chị ngồi bệt xuống đường bắt đầu làm điệu bộ hát. Không ai nghe ǵ nhưng cứ nh́n chị trong tư thế đó th́ người đi đường quay lại cười, bảo điên. Phải, điên. Hồi mười sáu tuổi hát văn nghệ cho xă, bạn cũng bảo điên sao mà chịu đóng nhiều màn như vậy, mất bao nhiêu ngày giờ tập dượt. Nhưng khi khán giả ra về, người đàn ông đứng tuổi chờ chị trước cổng trường, bảo :
- Cháu gái, cháu có giọng ca rất hay. Nếu gua mở gánh hát, cháu làm đào chánh chịu hông ?
Chị tṛn mắt nh́n, không nghĩ đến chuyện trả lời. Đó là cái mộng vẫn nuôi từ hồi mới biết hát tập tành. Ông cười :
- Đừng lo, có cái cháu thiếu tập dợt kỹ thực thôi. Rồi gua sẽ chỉ thêm cho cháu.
Chị về mừng rỡ khoe với mẹ và cười vang vang. Mẹ bảo :
- Cái con này, cười ǵ mà cứ như con điên vậy. Bao giờ ổng lập gánh hát thiệt hẵng hay chớ chưa ǵ mà đă cỡn lên.
Ông là nghệ sĩ già về vườn, nói là làm. Gọi gánh hát nghe cho sang chớ chỉ có ông già ôm cây đờn ḱm, anh kép trẻ cũng chẳng hay ho ǵ hơn chị, và ông ta thôi. Tuồng Con Tấm Con Cám anh kép trẻ hoá trang thành con gái làm đứa em độc ác hành hạ chị. Tuồng Trầu Cau th́ ông già dồi thật nhiều phấn lấp các rănh nhăn nheo, làm ông anh hoài công đi t́m người yêu và em trai. Tuồng Phạm Công Cúc Hoa th́ ông cạo nhẵn râu đóng vai bà mẹ, ngồi bắt chấy cho hai con trên nấm mộ chính ḿnh. Và tuồng Thạch Sanh Lư Thông ông cố vẽ cặp mắt đă sụp cho rơ to với vẻ dữ dằn đanh ác, mặc dầu chưa ai biết Lư Thông thật có bộ mặt thế nào... Bộ bốn nương vào nhau mà sống. Hát hết đ́nh này miễu nọ, nào có tốn tiền thuê rạp. Cảnh chiến trường th́ bẻ vài nhánh cây dắt lên, cảnh khuê pḥng th́ dùng tấm chăn của ông già đă ṃn ră tự muôn đời. Vậy mà cũng có người coi, cũng được thiên hạ vỗ tay và cuộc đời vẫn tiếp tục. Chị cũng tậu được mấy cái áo lụa nội hoá đủ màu, tạm thay đổi cho các vai chị đóng. Mà nào có ai đ̣i hỏi chi nhiều !
Họ đi gần hết xóm làng miền Nam để hát. Cũng vẫn chừng đó tuồng hát đi hát lại. Được một năm, bạn anh kép trẻ là lính ở Huế về thăm nhà. Mấy hôm đó trời mưa tầm tă, các đường làng lầy lội nên gánh hát tạm nghỉ v́ không ai đi xem. Nhưng nếu có khán giả, diễn viên cũng không đủ hơi sức gào thi với gió. Anh kép trẻ rủ bạn lính đến tán gẫu. Chuyện lính có ǵ để kể ngoài đời sống phong trần quân nhân và các trận đánh nhau. Và làm sao chuyện tày trời như Tết Mậu Thân ở Huế mà một người lính từ đó trở về lại không lấy làm cái tin sốt dẻo nhất. Kể nhiều chuyện xong, anh lính bảo :
- Đu mẹ, tui có kể tới tháng sau th́ cũng hổng tả hết cái ác độc, cái rùng rợn của tụi nó được. Mấy ông bà là nghệ sĩ th́ diễn tả mới hết ư chớ tui nói th́ nhằm nḥ ǵ. Nhai đi nhai lại chi hoài ba cái tuồng cũ chán thấy mẹ !
Phải ! Phải ! Hai ông kép h́ hục hơn tuần lễ soạn ra tuồng mới. Ông kép già chỉ vào mặt anh kép trẻ :
- Thằng sĩ guan ngụy ác ôn kia, mày đă tới ngày đền nợ máu nhân dân rồi.
- Đồ Việt cộng khát máu...
Nhưng ông đâu để anh nói hết lời rủa sả quân miền Bắc, ông bắn anh kép trẻ sĩ quan. Gọi "sĩ quan" cho cái chết của anh xứng đáng với viên đạn bộ đội mà tiếng nổ là do ông đờn ḱm tạo ra, chớ trên cổ áo bộ đồ lính anh bạn cho, đâu có lon lá ǵ. Sau đó th́ xác chết lăn vào trong, đội lên đầu cái mũ bộ đội đan bằng tre sơn xanh chạy ra, và cùng với người vừa giết ḿnh xăng xái đào hố chôn tập thể hàng loạt người. Đêm đó chị bận nhiều áo, mỗi lần chạy vô là cởi bớt một lớp rồi chạy ra, như thể người đàn bà khác đang kêu gào cảnh thân nhân bị nạn. Cuối cùng tóc xoă tung, ràn rụa nước mắt, chị chạy hẳn xuống đám khán giả, chạy tuốt ra khỏi cổng đ́nh. Tiếng vỗ tay vang lên như sấm :
- Hoan hô ! Hoan hô cô Diệu !
Bẵng đi mấy năm không nghe tin tức ǵ của anh bạn lính. Đùng cái, năm bảy hai anh trở về Nam. Cái hàm chỉ lính quèn mà cái mạng lại to, to hơn rất nhiều ông tá, ông úy. Trải bao truân chuyên, anh vẫn c̣n đủ tay chân chạy về thăm mẹ, thăm bè bạn xóm giềng. Anh lại kể về mùa hè đỏ lửa, về con đường Quốc lộ số 1 đầy xác người nằm tênh hênh cho ruồi nhặng đậu, về những thân thể nhầy nhụa máu me cố lê lết từng tấc đường, về những bàn chân c̣n sống chạy như qủy ám, về những đứa bé đi lang thang thất thểu chẳng khác ma Hời, về những trẻ sơ sinh ngậm hoài vú mẹ hăy c̣n dính trên thân thể quánh máu...
Lại tuồng khác ra đời. Lại những lời đanh thép tàn mạt anh kép trẻ sĩ quan nhổ vào mặt ông kép già Việt cộng, và lần này th́ anh ta bắn chết ông kép già. Nhưng ông kép già Việt cộng kiên tŕ với ư chí quyết giải phóng miền Nam, nếu chưa xong th́ không chịu chết, ông đờn ḱm phải tạo ba tiếng nổ chát chúa, ông mới chịu ngă gục thực sự ! Kết quả là ba năm sau, chính cái anh đạp xe ba gác chở hàng trong xóm, ngày nào vẫn đi xem tuồng say sưa, vẫn vỗ tay hăng hái, bây giờ dẫn công an khu vực từ Bắc vào, tới c̣ng tay hai người kép hát.
- Đi, các anh vào trại mà hát với hỏng.
Người đứng xem chật ngơ. Ai đó thậm thụt nói :
- Uả, họ có làm ǵ đâu, họ chỉ hát thôi mà ?
Anh công an cười gằn, giọng vẫn đều nhưng rất lạnh :
- Chỉ hát thôi chớ làm nên tṛ trống ǵ. An nhàn thế sao không muốn yên, lại hát điều bậy bạ phỉ báng cách mạng ?
Ngày ấy cũng như bây giờ, chị không khóc. Đă khóc quá nhiều trong các tuồng chị đóng. Chị đứng sững, mắt mở to nhưng không thấy ǵ, hai tay đưa lên rồi hạ xuống, môi mím chặt. Dưới cái nắng chói chang mùa hạ, mắt đua với ánh mặt trời túa đom đóm v́ uất, v́ bất lực. Nhưng chị chỉ lặng lẽ nh́n theo, quên cả khấn Trời Phật phù hộ cho họ mau về, để đứa con trong bụng khi chào đời không những có cha mà c̣n có ông ngoại nữa.
Chị về quê với mẹ. Ngày qua ngày, túi tiền dành dụm teo đi và bụng căng ra, chị vẫn một ḿnh. Rồi thằng con ra đời, vẫn một ḿnh, vẫn chờ đợi, chờ đợi mỏi ṃn như thiếu phụ Nam Xương. Thằng nhỏ bụ bẫm một hôm nóng sốt, bà bác sĩ trưởng trạm y tế ngoài Bắc vào, bảo nó bị lao. Bà chích hai ngày hai mũi thuốc, vào cái mông da mỏng như giấy quyến. Ba tháng sau chị tê dại thấy chân con ḿnh cứ teo tóp ngày một ngày hai...
Ông đờn ḱm tới t́m chị :
- Diệu à, hay là chú cháu ḿnh ra chợ, tao đờn mày ca kiếm tiềng.
Chị không hát nổi. Chị không quen hát một ḿnh. Với lại giọng chị cứ lạc đi, không ăn nhịp nữa. Chị mua bộ bài ra ngồi ké túp lều người bạn hàng xén ngoài chợ, bói. Những ngày mưa gió không hát, ông kép già thường bày chị :
- Cứ con rô là có tinh tức, tinh dui hay buồng c̣n t́ con ǵ đi theo. Con bích là cầm chắc trong tay chiệng rắc rối buồng phiềng. Con chuồng là tiềng mới dô hay sắp dô. Cứ nói sắp dô cho bà con sướng. Họ có nói dô rồi th́ nói nó c̣n lấp ló ngoài cửa, chờ dô nữa. C̣n con cơ th́ do chữ Tây mà ra, là con tim, là có chiệng yêu đương t́nh cảm ǵ đây.
Rồi ông cười khà khà :
- Bói cho ai, tao cứ trông mặc mà bắc h́nh dong, mừ lần chắc mẫm hết chính. Hồi đó trong đàng, ngay cả ông bà bầu cũng tinh goẻ tao bói. Mẹ, cái thời dàng son thiệc !
Nhờ ông truyền cái "thời-dàng-son" đó, chị cũng đủ nuôi con qua ngày. Nhưng chẳng bao lâu th́ công an lại cấm, bảo gieo rắc mê tín dị đoan, nếu c̣n tiếp tục sẽ bắt đi cải tạo, cạo rửa cho sạch cái đầu u mê nhớp nhúa đi. Chị đành gởi thằng bé nhờ bà ngoại trông nom, lên Sài g̣n đất rộng mênh mông không ai kiểm soát xuể th́ hy vọng có thể sống bằng nghề này được...
Chị quỳ xuống trước mặt Lữ Bố. Bàn tay mặt cầm ly rượu với ngón út cong lên như cánh ngọc lan. Tay từ từ nâng ly rượu lên khỏi đầu một chút - cánh tay không được thẳng, phải giữ dáng điệu cái ǵ cũng cong cong, thật mềm mại, thật đàn bà, thật ỡm ờ, thật gợi cảm, thật quyến rũ và thật đài các. Tay trái theo câu hát vẽ thành nửa ṿng tṛn, từ dưới đưa lên rồi dừng lại kề bàn tay mặt, trong tư thế dâng rượu bằng cả hai tay, trang trọng, phục tùng. Đôi mắt mà cách hoá trang làm cho thêm to, thêm xếch, thêm t́nh tứ đẩy đưa th́ liếc xéo Lữ Bố, vừa lẳng lơ, vừa âu yếm, vừa ra vẻ e ấp thẹn thùng.
Bao nhiêu tuồng đă diễn rồi, bao nhiêu vai tiểu thư công chúa đă thủ rồi, nhưng chỉ có màn này, màn Lữ Bố Hí Điêu Thuyền, là chị ăn ư nhất. Chị đóng vai đó nổi bật, tuyệt vời, cực kỳ thành công măn nguyện. Chị sống trong Điêu Thuyền và là Điêu Thuyền, để chuốc rượu nồng cho Lữ Bố. Chị cũng thích tiểu thư Mỵ Nương, ẻo lả trong căn bịnh tương tư để khi gặp Trương Chi th́ vỡ mộng, truyền bịnh lại cho chàng chèo đ̣ khốn khổ ấy. Chị cũng thích công chúa Mỵ Châu, trong đêm thướt tha chạy với cái áo choàng trắng trong suốt tơ trời, với mái tóc xổ tung, khi gặp vua cha nũng nịu dỗi "Con t́m phụ vương đi nơi nơi. V́ sao cha yêu trán hoen sầu ? Phải chăng v́ thành xây không...". Ô, không mê lắm. Đă rứt hết lông ngỗng chiếc áo ngự hàn để đánh dấu đường đi, nhưng Trọng Thủy t́m không ra, v́ chị không gặp... Không gặp anh ấy đâu cả, trừ ở Lữ Bố Hí Điêu Thuyền...
Người đi đường bắt đầu để ư. Họ d́u chị vào ngồi dưới bóng râm nói với nhau :
- Tội nghiệp, bây giờ sao lắm người quẫn trí quá !
Chị gật đầu, đưa tay sờ soạng vừa t́m vừa hỏi :
- Bà coi chuyện ǵ ?
Người ta nh́n nhau ái ngại. Nhớ rồi, cặp vợ chồng ấy sang trọng, anh chồng ít nói. Khi quẻ bài lật ra, chị nh́n họ chăm chăm chẳng biết nói ǵ. V́ nó lạ quá. Ai tới bói bài cũng với một ước mơ giản dị là đi xa, coi cho biết tới nơi tới chốn b́nh yên không. Cơn sốt đi. Ai cũng muốn, ai cũng liều, cầm bằng đánh cá mạng người. Nhiều người cũng v́ đi mà sạt nghiệp trắng tay. Nhiều người cũng v́ đi mà gia đ́nh tan nát. Nhiều người cũng v́ đi mà làm mồi cho cá biển. Nhiều người cũng v́ đi mà đem thân nô lệ xứ người... Rồi họ lọc lừa gạt gẫm nhau, tán tận. Ban đầu gạt người dưng, rồi tới gạt người quen và cuối cùng gạt người thân. Ai vẫn thường nói Việt Nam ta không có thói quen đi xa, không bao giờ muốn rời khỏi lũy tre làng ?
Nhưng cặp này không coi để đi xa. Chung quanh anh có rất nhiều bè bạn, nhưng lúc nào lật ra cũng có con x́ bích. Con bích là cầm chắc trong tay chiệng rắc rối buồng phiềng. Chị nói :
- Hôm nay bài không lên. Thôi mời ông bà bữa khác trở lại.
Người ta lại nh́n nhau, lại bàn tán không biết có nên đưa chị đi nhà thương không. Vài người lắc đầu vẻ thương hại, bỏ đi. Cặp vợ chồng sang trọng ấy cũng bỏ đi. Họ vừa tới cửa, không biết cái ǵ xui giục, chị bỗng dưng cất giọng :
- Đờn kêu tích tịch t́nh tang, Ai đem công chúa lên thang mà d́a !
Lạ ! Chị giật ḿnh v́ cái ngân nga của chính giọng ḿnh. Vậy mà bao lâu nay cất tiếng không lên ! Hai vợ chồng kia cùng quay lại. Rồi chị theo họ, ông bà bầu gánh hát lớn ở Sài g̣n. Và từ đó, chị sống đổi đời, không thấp thỏm nay căn gác này mai căn gác nọ trốn công an v́ tội gieo rắc mê tín dị đoan nữa.
Chị tập dượt chăm chỉ, hết ḷng. Buổi tŕnh diễn đầu tiên run lập cập từ đầu đến chân bởi chỉ quen bầu không khí thoáng giữa trời sân đ́nh sân miễu, với tiếng ồn ào la ó con nít. Bây giờ sân khấu thênh thang kín bưng và khán giả im phắc, nghiêm chỉnh đợi chờ. Khi tấm màn nhung đỏ sẫm trịnh trọng kéo lên, chị khép nhẹ mi, tự nhủ thầm không thể lùi lại phía sau. Trước mặt không phải nét mặt thuần hậu lo âu của bà mẹ tiểu thư Mỵ Nương, mà là khuôn mặt vơ vàng mẹ già chờ từng ngày đồng bạc chị gởi về.
My Nương uyển chuyển như sương khói, hờ hững trễ tràng như mây trời, mềm mại tươi thắm như nụ hoa vừa nở, ẻo lả thướt tha trong chiếc áo lụa xanh đến ngồi ở cửa sổ chờ nghe tiếng hát Trương Chi. Cô gái hầu sửa lại cái trâm trên tóc nàng và quạt nhẹ - nhẹ tới nỗi cứ như thể nếu quạt mạnh hơn sẽ làm bay mất My Nương. Mi nàng hơi sụp xuống, che dấu ánh mắt u buồn như đêm đông. Tay nàng mềm nhũn nuột nà như bún, e ấp ôm lấy vai như thể muốn níu giữ chính ḿnh. Rồi mông lung nh́n qua cửa sổ là đám đông khán giả, nàng cất tiếng than năo nùng, day dắc buồn và truyền cảm đến rợn người... Nếu quả thật nỗi buồn là vẻ đẹp sang cả nhất mà hoá công chỉ dành riêng cho đàn bà, th́ rơ ràng mối u t́nh của My Nương đă được bộc lộ một cách cực kỳ quư phái, làm năo ḷng người. Tiếng vỗ tay vang lên sấm nổ. Và từ đó, tai chị quen với lời ca tụng. Từ đó, mắt quen nh́n tên ḿnh viết trên áp phích nhan nhản khắp đường.
Ông bầu vẫn ít nói. Nếu có dịp mở miệng th́ luôn luôn kèm theo câu "thà chết trẻ hơn sống già vô ích". Và anh có biệt danh ông "thà chết trẻ". Ngoài lúc đóng tuồng, anh có cuộc sống khép kín hoàn toàn. Văn hát là cùng vợ ra về ngay, có khi vội vă c̣n cả son phấn hoá trang. Với chị, anh giữ khoảng cách đúng mực giữa đàn ông đàn bà, giữa nữ diễn viên và ông chủ. Gặp nhau anh chỉ mỉm cười, chào thật ngắn rồi thôi, như thể họ chưa bao giờ quen nhau, chưa bao giờ chị là Điêu Thuyền ngồi trên đùi anh là Lữ Bố. Bà chủ bầu th́ lúc nào cũng bặt thiệp, duyên dáng và tốt bụng với tất cả mọi người. Bà quán xuyến hết mọi việc, từ việc trả lương cho diễn viên, người làm, tới việc ra hầu toà như có lần anh hề làm reo đ̣i tăng lương không th́ nghỉ. Bà thản nhiên thay thế màn hề bằng màn tân nhạc. Anh hề mất việc khơi khơi, kiện. Ra toà, bà bầu b́nh tĩnh nền nă đoan trang mệnh phụ, nh́n thẳng vào ông chánh án, mỉm cười :
- Tôi phận đàn bà mà nếu không cứng rắn th́ mạnh ai nấy làm reo, làm sao tôi điều khiển nổi gánh hát cả ba bốn chục người ?
Nhưng rồi một lần, chỉ một lần thôi mà sẽ đánh dấu trong em trọn đời. Lữ Bố đưa quạt che cho quan Tư Đồ không thấy là chàng đang âu yếm hôn Điêu Thuyền. Mặt anh kề sát mặt em, mắt anh mỉm cười. Em hoảng hốt tự hỏi làm sao có thể gần nhau đến vậy. Và tâm hồn em dăn ra, cái kỳ diệu ấy thấm lịm vào người. Em nhắm mắt lại, giữ hoài h́nh ảnh đôi mắt anh cười thật sát bên em. Mắt anh nói quá chừng làm em bối rối không hiểu hết thứ ngôn ngữ riêng tư của nó - một thứ ngôn ngữ kín đáo, đằm thắm, nồng nàn. Nó reo vui trong mắt anh làm em nín thở, ch́m đắm nỗi u mê ngan ngát tuyệt vời . Anh gần em quá, gần em quá chừng. Không ǵ có thể gần hơn như vậy nữa. Nó vừa khiến em sợ, vừa làm em hân hoan vô tả. Môt mùi hạnh phúc tinh thuần làm em nao ḷng. H́nh như trái đất ngừng quay, sao em choáng váng. H́nh như vũ trụ ngừng thở, nên em như chết ngộp. Lúc đó em quên hết đất trời. Em cũng quên mất h́nh ảnh mẹ tiều tụy vừa nhóm lửa vừa trông chừng thằng cháu ngoại lê lết dưới sàn. Em cũng quên mất là nó không bao giờ bước đi được với đôi chân tàn tật...
- Lại làm bộ điệu như đang đóng tuồng. Bà con có nghe cổ hát ǵ không ? Sao cổ nói th́ ra tiếng mà hát th́ lại không ra ? Nè cô, cô muốn nói cái ǵ ?
Em muốn nói cái ǵ ? Về chuyện ǵ kia ? Về cái đêm kinh hoàng tài xế anh hớt hải trở lại rạp, báo tin cho cả đoàn biết là anh vừa bị công an bắn hạ ? Họ nói khám phá trong nhà anh chị có vũ khí và truyền đơn chống chính quyền. Chống chính quyền ! Anh ơi, nghe ghê gớm quá. Anh có làm chuyện đó thật sao ? Nhưng anh chống cự làm ǵ cho họ bắn anh tức tưởi vậy chớ ?
- Nè cô, nhà cô ở đâu để tui đưa cô về giùm ?
A, nhớ ra rồi. Nhà chị ở rạp hát. Nhưng ngay cái đêm hăi hùng ấy th́ mọi thứ đều bị niêm phong. Bà chủ vào tù. Thế là mảnh đời riêng tư của họ đă gắn liền với số phận chung của bao sinh mạng. Đoàn hát tan ră, mỗi người một nơi, nín thở, nghe ngóng. Đám tang của ông bầu bị cấm tổ chức ŕnh rang, nhưng mấy ông bà nghệ sĩ mà, cứ họ chường mặt ra đường là cả khối người mê hát đi theo. Thành ra thiên hạ v́ ḷng ái mộ ṭ ṃ đi theo người chết đă đông, đi xem người sống c̣n đông hơn nữa. Nhiều kẻ sụt sùi. Xe tang nhích từng bước. Nhiều con đường tắc nghẽn. Nhân đám tang này, người ta xầm x́ bàn tán về cái chết nữ nghệ sĩ Thanh Nga trước đó không lâu.
Rồi bà bầu đoàn khác mời chị, đầu tiên là Lữ Bố Hí Điêu Thuyền. Cũng hay, đời chị lúc nào cũng có người mời đóng tuồng. Hai tay nâng ly rượu ngang mày, giọng chị thánh thót ngân nga :
- Trước kính dâng một chén tửu hoàng, xin miễn chấp phận hèn bồ liễu...
Chữ "trước kính" chị lên thật cao, sau đó giọng xuống dần và tới chữ "hoàng" th́ phải xuống thật thấp. Chữ "chấp" chị lại lên thật cao để chữ "hèn bồ" xuống thấp rồi giọng lại rướn cao lên ở chữ "liễu" với giọng rung rung kéo dài vô tận.
Nhưng c̣n tệ hơn mấy hôm dượt thử với anh kép đoàn này, bởi dù với tất cả điêu luyện hồi giờ, giọng chị vẫn không thoát ra khỏi cổ. Chị chỉ nghe loáng thoáng vài tiếng đứt quăng. Lữ Bố và Quan Tư Đồ đều trợn mắt nh́n, che quạt nhíu mày bảo hát to lên. Chị lại hát, vận hết sức ḿnh. Họ lại nhăn mặt. Một tiếng huưt sáo. Rồi nhiều tiếng huưt sáo vang lên từ phía khán giả. Tấm màn nhung bàng hoàng hạ xuống. Tiếng la nho nhỏ, tiếng chân chạy tới kéo chị dậy. Chỉ c̣n là cái xác, chị ngẩn ngơ không hiểu chuyện ǵ đă xảy ra.
Bởi v́ anh ơi, người Lữ Bố mới đó không phải là anh. Có cái ǵ trong em chối từ những ve vuốt ấy. Đôi mắt anh ta cũng nh́n sát bên em nhưng không cười, nó câm nín, vô hồn, em không nghe lời nào và em dửng dưng không cảm xúc.
Nhưng em đâu biết ḿnh đón nhận cái nh́n đó nơi anh lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng ? Văn tuồng, trong khi anh ra về vội vă hơn mọi ngày th́ em vẫn ngồi uể oải bên cánh gà, nh́n mông lung xuống rạp vắng teo. Từng hàng lưng ghế chẳng khác những tấm bia mộ lạnh lẽo chạy dài, chạy dài ra măi. Rạp hát thênh thang buồn như nghĩa trang. Em ngồi đó, lặng lẽ nâng niu ánh mắt cười của anh, nó mới mẻ quá làm em vẫn c̣n choáng váng, nó thân ái quá làm em lịm người, nó đẹp quá làm em sững sờ. Và anh ơi, nó là của anh dành cho em, cho riêng em thôi !
Chợt một nỗi phiền muộn không tên, một nỗi bồn chồn vô cớ, một cảm giác hụt hẫng ngột ngạt xen lẫn với niềm hạnh phúc đứt quăng xâm chiếm em. Em vẫn c̣n trong bộ áo Điêu Thuyền. Rồi em nghe cái tin khủng khiếp ấy. Vậy em là Điêu Thuyền nhận hạnh phúc và bất hạnh từ anh. Đầu óc em ráo hoảnh, đặc cứng trước hung tin đó. Em không tin vào tai ḿnh, em không tin chú tài xế của anh, em không tin ai cả, nhưng em biết là anh thực sự xa em ngh́n trùng. Những quẻ bài sau này bói một ḿnh cho anh, nghĩ tới anh, em thấy có chiếc quan tài... Vậy mà trong đầu óc chằng chịt buồn phiền, chưa bao giờ em nghĩ rằng ngày nào đó, trên cơi đời này lại không c̣n có anh, và như vậy th́ cũng không c̣n có em nữa - bởi v́ làm sao người ta sống mà không có t́nh yêu tiếp sức ? Thà chết trẻ...
Thiên hạ rầm rập chạy tới bên em. Có người la lên giựt tóc mai cho cổ tỉnh. Ba, chạy đi lấy cho chị hộp cù là. Họ muốn lột quần áo em ra, em ráng thều thào đừng... đừng... để Điêu ... Ơ th́ Điêu Thiềng điêu bè ǵ cũng được, mà cũng phải cởi bớt ra ở cổ cho dễ thở chớ, hổng thấy đang xỉu hay sao. Em muốn gượng ngồi dậy, muốn nói là em đâu có xỉu. Việc ǵ mà xỉu ? Chỉ tại trên tóc Điêu Thuyền đủ thứ trâm cài lược dắt làm đầu em nặng quá chao đi, chao đi... Anh ơi, đầu em nặng quá, nặng quá, em không chịu nổi sức nặng... không chịu nổi...
Không biết sau khi mắc kế liên hoàn của quan Tư Đồ, cuộc đời Lữ Bố ra sao. C̣n anh th́ đă bỏ em rồi, bỏ em măi măi. Anh thật xa, thật xa, xa em quá chừng - nhưng ánh mắt anh ở lại, vẫn c̣n đó, vẫn theo em ngọt ngào. Nó sẽ theo em hoài hoài, khi em cười hay khi em khóc, trên sân khấu đời cũng như sân khấu tuồng. Ôi kỳ diệu thay là cái cười của mắt !
Bây giờ th́ ngồi sát lại em thêm chút nữa đi anh, và nh́n em, và cười với em nữa đi... Đó, như vậy, để em dâng cho Lữ Bố của em một ly rượu nồng. Đây, uống đi anh, uống cho hạnh phúc ngắn ngủi của em, uống cho nỗi buồn trầm mặc của em. Và uống đi anh, cho giọt yêu đương hiếm muộn tựa giọt cam lồ nuôi em bớt khổ ải nhọc nhằn với cuộc đời c̣n lại...
Người ṭ ṃ đứng xem càng lúc càng đông. Xe hơi cũng dừng lại làm giao thông bị nghẽn một khúc đường. Chị mỉm cười nh́n mọi người - nụ cười của một Điêu Thuyền sắc nước hương trời. Và chị qùy xuống, tay phải làm như cầm ly rượu, với ngón út cong lên như cánh ngọc lan, tay trái vẽ nửa ṿng tṛn từ dưới đưa lên rồi tựa kề tay mặt. Mắt lim dim mơ màng liếc xéo đưa t́nh, chị cất tiếng - và lạ chưa, người ta nghe giọng chị ngân nga lảnh lót, truyền cảm đến rợn người :
- Trước kính dâng một chén tửu hoàng, xin miễn chấp phận hèn bồ liễu...
Bỗng người đứng xem kêu lên :
- Trời ơi Điêu Thuyền chớ ai ! Nữ nghệ sĩ Diệu Lan chớ ai !
Vài người ứa nước mắt :
- Trời cao đất dày ơi, sao cổ lại nên nông nỗi này trời ?
Và không hẹn, mọi người đồng thanh kêu lên :
- Điêu Thuyền ! Điêu Thuyền !
Chị nh́n lên ngơ ngác, thức dậy sau một cơn mơ. Nắng Sài g̣n chang chang tháng sáu bỗng tối sầm lại, vài giọt thánh thót rơi, ban đầu c̣n ngập ngừng rồi bỗng túa ào ra. Nhưng không phải trời mưa. Mà là Điêu Thuyền bật khóc.
MIÊNG
Paris, Juillet 1994