Học, hành, sống, sáng tạo

1/ Không học thuộc ḷng (sic !), đầu óc ta rỗng tuếch, khả năng tư duy giới hạn.

Cứ coi trẻ con học nói, đọc, viết, đếm, cộng trừ nhân chia th́ biết.

Dù muốn dù không, phải học thuộc ḷng đủ thứ kiến thức đúng và sai mới có khả năng tư duy.

Nói chung, hôm nay, ở PhuLăngXa, cho tới ngưỡng cửa đại học, ta toàn học thuộc ḷng.

Thậm chí thêm một vài năm nữa, như sinh viên Pháp học 2 năm dự bị để thi vào các trường lớn ở PhuLăngXa.

2/ Trong những ǵ ta học thuộc ḷng, chỉ có kiến thức trong một số lĩnh vực như toán, vật lư, khoa học gọi là tự nhiên, mới có thể coi như là đúng, ăn chắc : vận dụng kiến thức đó có thể khiến hành động của ta đạt kết quả đă dự tính. Để kiểm nghiệm điều đó, phải hành. Một vài lần là đủ. V́ sao ? Đó chỉ là quan-hệ giữa người với vật-giới thôi. Nó là một quan hệ nền tảng : không có nó, con người không thể có bất cứ quan-hệ nào khác với bất cứ ǵ.

Những kiến thức khác mà ta học được về thế-giới đều đáng ngờ vực. Phải hành suốt đời, phải sống chúng, mới đánh giá được giá trị của chúng. V́ sao ? V́ con người sống và hành-động trong bối cảnh lịch sử của cả nhân loại và của riêng ḿnh. Bối cảnh ấy không bao giờ lập lại như trong thí nghiệm khoa học tự nhiên.

3/ Ta hành với kiến thức vốn có và… ta bất lực. Nếu ta không chấp nhận bất lực ở đời, ta buộc phải sáng tạo hành động thích ứng và, nếu có khả năng, sáng tạo cách tiếp cận thực tại và cách tư duy mở cho ta con đường hành-động hữu hiệu, cho phép ta biến thành ta.

4/ Người nghệ sĩ chỉ cần sáng tác thôi.

Quư quá rồi. Sướng thật. Nếu đích thực đă sáng tạo.

Nếu thế, cũng có thể đau đau đấy !

Thằng hề chỉ cần khua tay múa miệng cho đă ḿnh thôi, bất kể hiệu quả, ư nghĩa. Chẳng ai quan tâm, nhưng đă ḿnh cũng đáng lắm rồi, dù hơi bị nghèo nàn, nhưng cũng chẳng hại ai.

Người thường đành quằn quại t́m hiểu, bằng kiến thức nhại từ người khác, bằng nghiệm sinh nhỏ nhoi khốn nạn của chính ḿnh, bằng cuộc đời và tư duy lẻ loi le lói của ḿnh.

Hè hè.

5/ Nếu hôm nay, ta c̣n dịp dạy con làm người, ta sẽ nhắc nó :

a - phải học thuộc ḷng càng nhiều kiến thức của người đời xưa và nay càng tốt.

b - ngoài toán thuần tuư, phải nghi ngờ mọi kiến thức của chính ḿnh.

Nhưng phải hiểu, hiện nay : toán chưa biểu hiện được tất cả những h́nh thái quan-hệ giữa con người với thế-giới. Như t́nh mày với ta.

c - phải khát khao sống như một con người, như chính ḿnh, đeo đuổi và thực hiện điều ḿnh muốn ở đời, và dám sống và sáng tạo con đường đi tới đích, bất kể người đời đánh giá ḿnh như thế nào hôm nay.

d - Nhưng đừng bao giờ khinh tha nhân. Hiểu thôi, đủ khổ rồi.

6/ Cho công bằng, trước khi chết, riêng ta, thế nào nhỉ ?

a - Đă học thuộc ḷng tí ti, tận ư, tận t́nh, tấm ḷng và ư tưởng của ai ai.

Đôi lúc đến mù quáng. T́nh tính tang, tang tính t́nh ?

b - Chưa bao giờ thấy tri thức là giá trị của đời ta.

c – Chưa hề lừa gạt, đểu cáng với ai cả.

d – Lúc cạn đời, chỉ c̣n biết lang thang chữ nghĩa thôi. Chán thật. Hè hè.

2013-12-03