ĐÔI  LỜI  VỀ  GIBRAN  KAHLIL  GIBRAN (1883-1931)

 

   Sinh trong một gia đ́nh nghèo tại Bsharri xứ Liban, Gibran là nhịp cầu quan trọng nối thi ca truyền thống Ả rập với văn học thế giới vào mấy thập niên đầu tk 20. Ra đi từ văn hóa Trung Đông cổ kính, ông đă tiếp thu học hỏi các ḍng văn học lăng mạn-hiện đại Âu Mỹ và sáng tác thẳng bằng Anh ngữ kiệt tác đầu tay THE PROPHET (1923). Đồng thời với những năm tháng lưu lạc ở Hoa Kỳ đă diễn ra cuộc lột xác tiêu biểu của một ng̣i bút di dân thất lạc cội nguồn để gánh vác thân phận cô độc của nhà thơ hiện đại.

    Tôi là kẻ lạ mặt trên thế gian này. ..Tôi đă đi cùng khắp trái đất này, từ đông sang tây, và nơi chốn chào đời tôi chưa bao giờ t́m thấy…(trích từ bài The Poet).

   Sự quyến rũ trong sáng tác Kahlil Gibran đến từ một phẩm chất hiếm; cũng như Trang Tử và Nietzsche, nhà thơ Mỹ-Liban này bay lượn trong cơi sáng tạo với cặp cánh tư tưởng-thi ca trong khi dưới đất các vị  học giả hàn lâm tiếp tục sản sinh từng núi sách cho mối mọt tương lai gặm nhấm.

 

CHÂN PHƯƠNG

 

 

                                 BẢY   CÁI   NGĂ

                                                              bản dịch tặng PHĐ, écrivain-philosophe

 

 

     Lúc tôi nằm nửa thức nửa ngủ vào giờ tịch mịch nhất trong đêm, bảy cái ngă của tôi ngồi lại với nhau rồi th́ thầm đối đáp như sau:

   Ngă thứ nhất: Tớ cư trú trong người tên khùng này đă nhiều năm để chẳng làm ǵ ngoài cái việc ban ngày làm mới lại nỗi đau của hắn và ban đêm tái tạo mối sầu của hắn. Tớ không c̣n chịu nổi cái số kiếp này, nay tớ phản kháng lại.

   Ngă thứ hai: Này người anh em, cái số của  bạn so với tớ đây c̣n khá hơn nhiều v́ phận của tớ là sắm vai cái ngă yêu đời cho tên khùng. Tớ cười tiếng cười của hắn và hát ca những khi hắn ta hạnh phúc. Rồi với đôi chân mọc cánh tớ múa theo các điệu vũ tư tưởng rạng ngời của hắn. Tớ đây mới là kẻ cần phản kháng chống lại cái kiếp nhọc nhằn này.

   Ngă thứ ba: C̣n tớ th́ sao, cái ngă đói khát t́nh ái, ngọn lửa cháy bùng của đam mê hoang dă với những dục vọng điên cuồng? Phải phản kháng chống tên khùng kia chính là tớ - cái ngă lắm tương tư này!

   Ngă thứ tư: Giữa tất cả các anh em đây tớ là đứa khốn khổ nhất, v́ tớ chẳng được ǵ ngoài óc thù ghét tệ hại và ḷng khinh bỉ đầy phá hoại. Tớ là cái ngă dông băo sinh ra trong các hang tối dưới Địa ngục, chính tớ phải phản đối lại cái số làm đầy tớ cho tên khùng ấy.

   Ngă thứ năm: Không đúng! Tớ là cái ngă trầm tư, cái ngă giàu tưởng tượng, cái ngă của đói khát, kẻ bị đày vào cuộc truy t́m không ngừng nghỉ những điều chưa ai tạo ra và cũng chẳng ai biết tới; tớ mới là đứa cần phản kháng chứ không phải các bạn!

   Ngă thứ sáu: C̣n tớ đây, cái ngă nhọc nhằn, đứa lao công tội nghiệp với hai bàn tay nhẫn nại và đôi mắt khao khát phải chế biến tháng ngày trở thành h́nh ảnh để tạo nên vóc dáng mới lạ và trường cửu cho những yếu tố chẳng có h́nh thù. Chính tớ - kẻ đơn độc này - mới cần phản kháng lại tên khùng lăng xăng lắm tṛ kia chứ c̣n ai!

   Ngă thứ bảy: Kỳ lạ quá đi! Ai cũng phản kháng chống lại con người này trong khi anh em mỗi đứa đều có sẵn một định mệnh để hoàn thành. Ước chi tớ cũng được như một trong các người, làm cái ngă có số kiếp hẳn hoi! Nhưng tớ là cái ngă vô tích sự chẳng có duyên phận ǵ cả, kẻ ngồi chơi giữa cơi trống không vô nghĩa ngoài mọi nơi chốn và năm tháng trong khi các bạn tất bật tái tạo cuộc sống không thôi. Vậy th́ giữa tớ với láng giềng các bạn ơi, ai cần chống đối?

   Trong khi cái ngă thứ bảy phân trần như thế th́ sáu ngă kia nh́n nó với con mắt tội nghiệp mà không nói thêm ǵ nữa. Đêm càng về khuya từng đứa trong bọn lần lượt thiếp ngủ, sung sướng cuộn ḿnh trong sự cam phận mới.

   Nhưng cái ngă thứ bảy vẫn mở mắt thao láo nh́n vào cơi trống không nằm đằng sau mọi thứ.

 

(dịch từ nguyên tác Poems,Parables and Drawings, DOVER Pub.,N.Y., 2008)