DỊCH  THƠ  DA  ĐEN

 

Tháng Giêng 2009 Hoa Kỳ và thế giới chào mừng tân tổng thống Obama. Dĩ nhiên bước chân vào White House đă được chuẩn bị từ cuộc đấu tranh trường kỳ về mọi mặt của dân Mỹ da đen, đặc biệt trên mặt trận văn hóa mà văn học với âm nhạc là hai lợi khí chủ chốt để khôi phục và phát huy bản sắc của một cộng đồng bị tước đoạt đến các quyền làm người căn bản nhất.  Nhưng thắng lợi chính trị này không thể xóa nḥa trong ư thức lịch sử của người Mỹ, không phân biệt màu da, cái giá họ phải trả cho tự do cũng như con đường thống khổ đẩm máu, mồ hôi và nước mắt của dân da đen từ thuở bị bắt đày qua Tân Thế Giới. Mời các bạn đọc vài bài thơ dịch dưới đây để h́nh dung và cảm nhận phần nào thân phận da đen, cũng không khác mấy thân phận của những ai vẫn đang bị áp bức hay bị bóc lột trên trái đất khổ đau này.

 

CHÂN  PHƯƠNG

 

NỬA  CHẶNG  ĐƯỜNG

 

Trên đường t́m tự do

đă đi đến mức này

tôi sẽ không quay lại.

Từ con đường đất cũ

tôi đang trườn lên đại lộ.

Tôi đang đến và đi tới

Tôi vươn vai tôi lớn lên

Và tôi sẽ gặt những ǵ tôi từng gieo

Bằng không tôi chẳng xứng với màu da đen nữa.

Tôi đă nguyện cầu và cam phận nô lệ

Đă đợi chờ và cất lên tiếng hát của ḿnh.

Tôi bị bỏ đói bị đánh đập toé máu tươi

Nhưng tôi vẫn cứ lớn mạnh.

Các người quất vào tôi những lằn roi

Treo cột trên cây hành hạ đủ điều chẳng buông tha

Nhưng rồi sẽ đến lúc không c̣n bao lâu nữa

Các người sẽ hiểu rằng các người rất cần tôi.

Tôi từng thấy ánh dương rạng chiếu

Trên đầu mấy nhánh cây.

Tôi đă nh́n ra hướng đi và cất lời thề;

Dù các người kinh tởm tôi

Coi tôi chẳng ra ǵ hoặc chế giễu tôi;

Núi non hùng vĩ ẩn hiện đằng trước

Và tôi sẽ không dừng bước.

 

NAOMI  LONG  MADGETT

 

 

TẶNG  THƯỞNG

 

Đồng hồ bằng vàng tặng cho

Tay FBI đă bám theo tôi suốt

hai mươi lăm năm trời.

 

 

Well, điệp viên già kia

h́nh như tớ

đă kéo mi vào mấy lối hẻm cụt,

mi phải theo tớ nhiều bận qua Mexico,

đi câu trên rặng Sierras,

nghe nhạc jazz tại thính đường Philharmonic.

Cả đời mi theo ŕnh rập tớ,

nhờ tớ vợ mi sắm áo sắm quần,

con mi cả hai tốt nghiệp đại học.

bổ ích ǵ kia chứ?

mặt trời vẫn mọc mỗi sớm mai.

Có bao giờ mi bắt gặp tớ mua chuộc một Phó Tổng Thống?

hay đóng cửa một ngôi trường?

hoặc cho Trujillo vay tiền?

mi có khi nào bắt quả tang tớ làm tăng giá hàng không?       

tớ từng mua vài cốc whisky khuya khoắt ở L.A.

nhưng Xếp lớn được trả lương.

tớ không có giết người Triều Tiên nào,

hay bọn nhóc mười bốn tuổi dưới Missisipi.

cũng chưa từng dội bom Guatemala,

hoặc cho lũ giết dân Algeria mượn súng.

Thú thật tớ có dẫn đứa bé da đen

vào pḥng tiểu chỉ dành cho da trắng tại Texas,

nhưng đó là con gái tớ, mới ba tuổi,

nó mắc đái.

 

RAY  DUREM

 

 

KALI *

 

nữ hoàng của mệnh hệ,

người định đoạt số phận

các thứ. nghiệp chướng.

khách trọ thường trực

trong từng con người.

đàn bà của chiến tranh

và săn bắt, con chó cái

của máu của tế lễ và cái chết.

hỡi mẹ đáng sợ, điều bí ẩn

luôn có mặt trong và

ngoài chúng con.

Bà thần ấn độ kinh khiếp

 Kali

 da đen.

 

* Vợ của Shiva,  nữ thần bốn tay mang xâu chuỗi sọ đầu Kali là biểu tượng của sáng tạo và hủy diệt.

 

LUCILLE  CLIFTON

 

 

MỘT ƯỚC MƠ BỊ TR̀ HOẢN SẼ RA SAO?

 

Nó có héo khô

như trái nho dưới mặt trời?

hoặc sưng tấy lên

rồi tươm mủ ?

Có bốc mùi như thịt thối ?

hoặc bọc đường bao quanh

như viên kẹo ngọt ngào ?

Có lẽ nó chỉ kéo lê

như cái bị nặng nề        

 

Hay là nó nổ ?

 

LANGSTON  HUGHES

 

 

TỚ  CŨNG  VẬY,

 

tớ cũng ngợi ca nước Mỹ chứ

 

Tớ là người anh em da sậm

bị đuổi xuống bếp ngồi ăn

khi có khách đến nhà

nhưng tớ cười đùa

ăn khoẻ và lớn mạnh

 

Mai này

tớ sẽ ngồi cùng bàn

khi nào có khách

lúc ấy sẽ không ai

dám bảo tớ

“ Mi xuống bếp mà ăn.”

 

Mặt khác

họ sẽ lấy làm hỗ thẹn

khi nhận ra tớ đẹp như thế nào

 

Tớ cũng là nước Mỹ vậy.

LANGSTON  HUGHES

 

CHÂN PHƯƠNG  tuyển dịch

Cambridge , 21-2- 2009.