NHỮNG NGƯỜI BẤT ĐỒNG CHÍNH KIẾN HÔM NAY

    Nhật báo Le Monde / Sélection Hebdomadaire ( bài tuyển trong tuần) ngày 25-5-2013 đăng trong mục Débats (Tranh luận) ba tham luận của Salman Rushdie, Liao Yiwu, Philip Roth kèm lời giới thiệu của Nicolas Truong , Comment être dissident aujourd’hui ? phác họa về hoạt động bất đồng chính kiến trong bối cảnh chính trị toàn cầu hôm nay.  Cả ba ng̣i bút nói trên đều cảnh giác về sự lơ là đáng ngại của phương Tây đối với cuộc đấu tranh chung cho các quyền làm người sau khi Chiến Tranh Lạnh kết thúc và mặt trận kinh tế toàn cầu trở thành mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia và chính khách. Nếu trước đây phương Tây từng ngưỡng mộ và ủng hộ cuộc chiến đấu can đảm của Soljenitsyn, Sakharov, Havel, Mandela, Aung San Suu Kyi …, hào quang của các nhà bất đồng chính kiến hôm nay đă nhạt mờ trước xu thế dân chủ hóa những phong trào quần chúng phản kháng lan rộng nhờ các mạng xă hội, đặc biệt là  microbloggers, và không cần các gương mặt tiếng tăm phất cờ đi trước theo lối tranh đấu trước đây. Tuy nhiên đáng lo ngại hơn là thị trường và cuộc chạy đua t́m lợi nhuận khiến thiên hạ nhắm mắt bỏ qua thực tế tiêu cực của các chế độ phi nhân và nạn độc tài đảng trị, như Nicolas Trương  có nêu lên nhận xét  “les valeurs d’échange supplantent les valeurs morales dans le nouvel ordre économique”( các giá trị trao đổi đă thay thế các giá trị đạo đức trong trật tự kinh tế mới ). Điển h́nh là sự bắt tay làm ăn của các nước Âu-Mỹ với Trung Quốc - như lời tố cáo của Liệu Diệc Vũ – quay mặt làm ngơ trước chính sách đàn áp tự do ngôn luận và các quyền công dân của chế độ toàn trị Bắc Kinh.

   Nhưng bất đồng chính kiến không chỉ thuần túy phản kháng chính trị mà c̣n là một thái độ trí thức kèm theo tự do tư tưởng và tâm linh. Như Vaclav Havel đă từ khước nền văn minh thị trường chỉ nhằm “sản xuất liên tục hàng hóa và khuyến khích sự tiêu thụ” .Và lời kết của Nicolas Truong mở ra những hướng suy tưởng khác cho các độc giả đă quan tâm đến mục tranh luận này :

     Comme on le voit, la dissidence, ce n’est pas qu’une politique des droits de l’homme,

C’est aussi une insurrection et une éthique des droits de l’âme. ( Như ta nhận thấy, sự bất đồng chính kiến không chỉ quan tâm đến chính sách nhân quyền. Đó cũng là một sự nổi dậy đ̣i hỏi cũng như đạo lư cho các quyền của tâm linh).

                                                            CHÂN PHƯƠNG  giới thiệu và dịch từ nhật báo Le Monde.

                                                                  ***

         Hỡi dân Pháp, các người đă làm ǵ với các giá trị của ḿnh?

     ( Kinh doanh với Trung Quốc bất cần các quyền của con người ) *

                                                                                             LIỆU  DIỆC  VŨ

Viết về sự bất đồng chính kiến ở TQ cho công chúng nước Pháp là một việc làm phiền phức ! Dân Pháp các người đă từng nhiệt liệt bênh vực tư tưởng Mao Trạch Đông (1893-1976) thời phong trào Mai 68, và đă ngưỡng mộ từ xa ngọn triều hồng kỳ uốn lượn nơi quảng trường Thiên An Môn. Khoảng cách khiến các người không nhận thấy rằng màu đỏ rất ngoạn mục ấy thật ra là một cuộc tắm máu. Các tai họa do Mao khích động - (Mao, một trong những kẻ độc tài vĩ đại của tk 20) - đă để lại những thương tích quá sâu trong xă hội chúng tôi và không ai có thể biết được Trung Quốc có thể hồi phục hay không.

Các nhà sử học cố t́m cho ra con số người chết do nhiều thử nghiệm nh́n xa thấy rộng của Mao trực tiếp gây ra và họ không hoàn toàn thỏa thuận với nhau : hơn bốn mươi triệu mạng ? Năm mươi triệu ? Tám mươi triệu ? Có những cái chết do nạn đói liên quan đến chính sách Đại Nhảy Vọt từ 1959 đến 1962, chết v́ các thảm sát trong Cách mạng Văn hóa, vô số người vô tội bị xử bắn, và tất cả những ai thà tự sát c̣n hơn chịu tra tấn hay bị làm nhục, những kẻ bỏ mạng trong khi lội trốn ra Hương Cảng hoặc nơi các rừng nhiệt đới t́m đường sang Việt Nam hay Miến Điện, và c̣n biết bao trường hợp khác…

   Vậy mà cho đến hôm nay, nhân vật Mao Trạch Đông vẫn c̣n được ưu ái trong kư ức của  nhiều người đương thời. H́nh tượng Mao được bày bán khắp các chợ TQ như mấy ổ bánh ḿ petit pain, dưới dạng áo thun, tượng nhỏ, huy hiệu đeo cổ, và cuốn Mao tuyển màu đỏ nay lại thành một món thời trang.

   Ai có gan làm như thế đối với Stalin hoặc Hitle ? Ai dám mặc chiếc áo thun in h́nh hai tay này ? Có ai nghĩ đến việc sao in lại các diễn văn của Franco hay Mussolini như một kiểu ngợi ca ? Tại sao Mao lại thoát khỏi sự khinh tởm của cả thế giới ? Bởi nền độc tài TQ xét cho cùng chưa bao giờ đổi thay bản chất từ ngày vị chủ tịch của nó qua đời năm 1976. Chế độ này đồng ư với các phương pháp máu me của Mao, tiếp tục tàn bạo, sát nhân, đạp lên các giá trị phổ quát như quyền tự do và sự an lạc cá nhân cũng như nhu cầu phát biểu bằng ngôn luận.

   Nhưng người Pháp hăy tự an ủi : họ không phải là những kẻ duy nhất đă bị tên sát nhân siêu phàm ấy đánh lừa ! Ngày 21 tháng 4 vừa rồi, giải Nobel Văn Học 2012 Mạc Ngôn đă tuyên bố lập lờ nước đôi khi đọc diễn văn trong một cuộc hội nghị do chính quyền TQ tổ chức : “ Bóp méo, biếm họa, biến thành ác quỉ một nhân vật lịch sử vĩ đại như Mao Trạch Đông là một việc làm thiếu thông minh. Thật ra những ai ngày nay c̣n ước mong nói viết một cách tích cực về Mao sẽ gặp không ít phiền lụy.”

   Chỉ có điều chân dung Mao vẫn c̣n trên mọi tờ giấy bạc TQ, và Mạc Ngôn có thể phát biểu tích cực về một trong những kẻ tội phạm lớn nhất của thế kỷ mà không bị bắt vào tù, trái lại c̣n được cấp công xa, nhà ở hạng đế vương, chức vụ thứ trưởng kèm với lương bổng tương xứng. C̣n ngôi làng sinh quán của ông ta th́ được biến thành công viên du lịch từ đó ông thu nhập thêm món tiền lời hậu hĩ. Tất cả các thứ đó do bàn tay nào trợ giúp ?  Nhà cầm quyền TQ hiện nay chứ c̣n ai !

   Bốn mươi năm trước, không ai tranh căi trước tiếng nói của một nhà văn như Soljenitsyn (1918-2008), và lời ông tố cáo chế độ lao tù goulag xô viết đă làm các độc giả của ông kinh khiếp. Những ai trốn thoát khỏi địa ngục cộng sản được tiếp đón như anh hùng, và báo chí truyền đi các ư nghĩ của họ với chân dung in kèm. Tôi th́ chẳng được cái may của Soljenitsyn. Nhưng cũng giống ông, tôi không coi tôi là kẻ bất đồng chính kiến mà đúng hơn là kẻ phản nghịch (rebel), và tôi cũng điên tiết như ông trước sự thờ ơ của các nước phương Tây khi họ không nh́n ra mối hiểm họa từ các vùng đất bao la đang nằm dưới gót giày bạo chúa kia. Trong cuộc chiến tranh lạnh, không ai phản bác các ư niệm Thiện (dân chủ) và Ác (độc tài). Ngày nay, đường viền các giá trị đă nhạt nḥa và mọi thứ ch́m vào sự mù mờ phi thực chất.

   Đấy ḱa: Li Bifeng (?), người bạn thân của tôi, thi sĩ kiêm nhà văn đă từng chia bốn năm tù với tôi sau vụ tàn sát Thiên An Môn vào đầu thập niên 1990, nay lại ngồi tù ở Tứ Xuyên – quê quán của bọn này. Anh chịu án 12 năm cấm cố vào mùa thu 2012. Dĩ nhiên họ qui cho anh những tội phạm kinh tế, nhưng ai cũng biết cái tội duy nhất của anh là vẫn chung thủy với đại cuộc dân chủ và đă từng là bạn thân với tôi.  

   Anh c̣n chịu án tù nặng hơn người bạn chí thiết khác của tôi là Lưu Hiểu Ba - kẻ được chế độ nương tay phần nào v́ h́nh phạt 11 năm tù đă mang đến cho Lưu giải Nobel Ḥa B́nh năm 2010. Nhưng hôm nay c̣n ai nhớ đến tên ông ở Pháp, có nhà trí thức nào nhảy ra cứu giúp ông, có vị Trung hoa học nào muốn can dự  để đ̣i tự do cho ông ?

   Ai cũng sợ mất chiếu khán nhập vào TQ, ai cũng sợ mất số tiền tài trợ cho đại học của ḿnh khi đă góp công thiết lập một Viện Khổng học ở đấy, ai cũng sợ mất khả năng du hành đó đây tại TQ vào dịp các hội thảo - chỉ là cái cớ cho những yến tiệc linh đ́nh nơi mấy khách sạn hạng sang.

   Tôi dùng ng̣i bút ḿnh và phép thuật của văn chương giúp cho những thống khổ  của TQ  khỏi bị vùi chôn vào câm lặng, khiến cho nỗi bất công mà người TQ chúng tôi đă phải hứng chịu được biết đến ít nhiều : tại sao phải cảm thán các nạn nhân của chủ nghĩa quốc xă, của chính sách Stalin hay chủ nghĩa phát xít mà lại tiếp tục ca tụng sự phát triển kinh tế ở TQ ? Chẳng lẽ lớp b́ của chúng tôi không mềm mại bằng lớp da của quí vị ?

CHÚ THÍCH

Bị bắt năm 1990 , Liệu Diệc Vũ  ngồi tù bốn năm v́ đă tố giác vụ đàn áp ở Thiên An Môn. Trốn khỏi TQ năm 2011, ông đang sống lưu vong tại Bá linh. Tác phẩm sau cùng của ông xuất bản ở Pháp có tên là “Dans l’Empire des Ténèbres” (Trong ḷng đế chế tăm tối), do nhà Bourin xuất bản.

* Francais, qu’avez-vous fait de vos valeurs ? Commercer en Chine au mépris des droits là tên của bài viết trên báo Le Monde, mục Débats. (25-5-2013). (Marie Holzman dịch từ Trung văn sang tiếng Pháp; Chân Phương dịch từ Pháp văn sang Việt ngữ.)