Ư Tưởng về Thi Ca

CHÂN PHƯƠNG tuyển dịch

  La poésie est une pratique de la vigilance dans tous les actes de la vie quotidienne devenus contemplation, un exercice spirituel, un sacerdoce. Michel JOURDAN

Thơ là thực tập canh thức trong mọi hành vi đời sống thường ngày đă trở thành chiêm nghiệm. Thơ là thể dục tâm linh, một chức vụ tôn nghiêm.

  La poésie, c’est la lutte contre l’usure, non seulement l’usure des mots, mais à l’occasion de cette usure-là, celle de toute notre vie. Lutte contre la routine, contre la répétition  monotone de nos gestes quotidiens. Maxime ALEXANDRE

Thơ là chống trả sự xói ṃn, không chỉ xói ṃn từ ngữ mà thông qua đó là sự xói ṃn của trọn một đời người. Chống lại tập quán, sự lặp đi lặp lại nhàm chán những động tác thường ngày của chúng ta.

  On est accoutumé à dire que le poète est le voyageur qui est parti pour le Pays des Chimères.Cela est faux. Le poète est parmi les rares voyageurs d’ici-bas qui sont partis pour le Pays de la Vie, quittant le Royaume des Apparences pour celui des Réalités spirituelles, - les seules éternelles. Le poète est un réaliste dans le plus haut sens spirituel du terme. Malcolm de CHAZAL

Người ta có thói quen cho rằng nhà thơ là lữ khách đi về Xứ Hoang Đường. Nói thế là sai. Trong đám lữ hành hiếm hoi của thế gian này, nhà thơ là kẻ đi t́m Vùng Đất của Sự Sống, rời xa Vương Quốc của Sắc Tướng để t́m Vương Quốc các Thực Thể tâm linh – duy nhất vĩnh hằng.Nhà thơ là kẻ tin vào thực hữu hiểu theo nghĩa tâm linh cao nhất của từ này.

  Un grand poète est intraduisible, et c’est là sa force. Parce qu’une fois que nous l’avons lu, et obligatoirement mal traduit, son pays d’origine nous reste interdit et ensorcelant…Poète est un homme qui nous donne envie d’aller vivre chez lui, mais chez lui n’est nulle part. Georges PERROS

  Không thể dịch một nhà thơ lớn, và đấy là uy lực của thi nhân. Bởi v́ sau khi chúng ta đọc ông xong và tất nhiên là đă dịch không đạt lắm, quê nhà nguyên quán của ông vẫn là nơi chốn cấm kỵ và rù quyến mănh liệt chúng ta…Nhà thơ là kẻ khiến ta thèm muốn  được sống dưới mái nhà của ông – nhưng mái nhà đó th́ không biết đâu mà t́m.

  Notre Rimbaud, ce n’est pas lui, c’est nous-mêmes, voilà le vrai, c’est le vagabond que nous fumes en puissance, nous qui ne nous serons jamais évadé de la chambre bourgeoise où nous sommes né, où nous demeurons, où nous mourrons: c’est cela le mythe Rimbaud. … Que de fois l’avons-nous rencontré, ce Rimbaud-là, et nous sommes passé sur l’autre trottoir! Francois MAURIAC.

  Rimbaud của chúng ta chính là ta chứ không phải hắn. Kẻ hoang đàng đích thực nằm trong khả tính của chúng ta - những người không bao giờ trốn khỏi gian pḥng tư sản nơi chúng ta sinh ra, cư ngụ và chết đi: đấy là huyền thoại Rimbaud… Bao nhiêu lần không biết chúng ta đă gặp hắn, gă Rimbaud ấy, và chúng ta đă lánh qua vỉa hè bên kia đường!

   La poésie, c’est autre chose. La poésie, c’est la recherché passionnelle et comblée

De quelque chose que l’on sait ne jamais atteindre. GUILLEVIC

Thơ là cái khác. Thơ là sự truy t́m đắm đuối và toại nguyện một điều mà ta biết là sẽ chẳng bao giờ đạt được. GUILLEVIC

    Le language de la poésie ne dit pas, ne décrit pas, ne raconte pas, ne porte aucun

message: il rayonne. Jacques ANCET

Ngôn ngữ của thơ không lên tiếng, không mô tả, không trần thuật, không mang bất cứ một thông điệp nào: nó rực sáng.ANCET

La poésie n’est pas de la littérature. La poésie est révélation. Elle est révélation car ce

qui n’existe pas, c’est l’inconnu.  GAMONEDA

Thơ không phải là văn chương. Thơ là khải ngộ... Khải ngộ bởi v́ cái không hiện hữu là điều bất khả tri. GAMONEDA

Rien ne vaut d’être dit en poésie que l’indicible: c’est pourquoi l’on compte beaucoup

sur ce qui se passé entre les lignes. Pierre REVERDY

   Trong thơ chỉ có vô ngôn là điều đáng nói lên: v́ vậy ta chú trọng đến những ǵ nằm giữa các ḍng chữ. REVERDY

   La poésie est une solitude, et nous sommes des moines qui échangeons des silences.

Jean COCTEAU

   Thơ là nỗi cô độc, và chúng ta là những tu sĩ trao đổi im lặng với nhau. COCTEAU

  De même que les Sociétés commencent par la poésie et finissent par elle, l’homme est recu dans ses bras et près de la tombe lui consacre ses derniers efforts et en recoit les dernières consolations et ses emotions les plus douces. Alfred de VIGNY

Cũng như các xă hội bắt đầu và kết thúc bằng thi ca - được thơ đón vào ṿng tay, con người khi gần xuống mồ cống hiến nỗ lực cuối cùng cho thi ca và nhận trở lại những an ủi chung cuộc cùng các xúc cảm êm dịu nhất.

   LE POÈTE, le véritable grand poète, c'est celui qui écrit non seulement des poèmes, mais l'évangile avec sa vie.

   C'est celui qui brille, non comme un volcan dévorant de son feu lui-même et ceux qui l'entourent, mais comme un diamant qui concentre le plus de lumière divine - il est dur, mais ne fond que dans le plus pur feu électrique du sacrifice.

   C'est celui qui ne méprise que la réalité corrompue, il est saint parmi les pécheurs, noble parmi les lâches, libre parmi les esclaves.

   C'est celui qui après chaque orage se relève plus fort et après chaque larme, comme après la rosée, se redresse plus sain. - Tel est LE POÈTE !

                                                                   Kornel UJEJSKI (nhà thơ Balan 1823-1897)

   THI NHÂN, nhà thơ lớn thứ thiệt, là kẻ không chỉ viết ra những bài thơ mà c̣n viết thành kinh câu chuyện đời ḿnh.

Đó là kẻ rực sáng, không như một hỏa sơn tự thiêu đốt làm cháy những người vây quanh, mà rực sáng như viên kim cương nơi ánh sáng thần linh tụ về nhiều nhất. Và cứng như kim cương, kẻ chỉ tan chảy trong ngọn lửa tinh ṛng nhất của sự hy sinh.

Đó là kẻ chỉ khinh bỉ hiện thực thối nát, thánh thiện giữa bọn tội lỗi, cao cả giữa lũ hèn, tự do giữa bầy nô lệ.

Đó là kẻ sau mỗi cơn băo táp lại đứng lên cường tráng hơn trước và sau mỗi lần rơi lệ, như sau cơn mưa móc, lại bật thẳng thanh khiết hơn. - THI NHÂN là như thế đó !

(dịch để tặng các bạn thi sĩ gần xa)

CHÂN PHƯƠNG