Tác giả bài du ký chụp ảnh với tượng Einstein nơi góc Viện Hàn Lâm Khoa Học Quốc Gia tại thủ đô Washington

MỘT CHUYẾN DU XUÂN

Nhân dịp mấy người bạn Cali qua East Coast để đón Xuân 2016, chúng tôi cùng làm một chuyến du ngoạn đường trường từ Boston xuống Washington D.C. Rời nhà khoảng 7am, tôi men theo mấy trục lộ phía Nam, cắt qua tiểu bang Rhode Island rồi vòng ven biển dọc tiểu bang Connecticut theo xa lộ liên bang 95. Xa lộ 95 là một trong vài tuyến chủ yếu trong hệ thống xa lộ Hoa Kỳ – một kỳ quan kỹ thuật tốn kém nhất trong lịch sử kiến trúc loài người được bắt đầu thi công dưới sự chỉ đạo của tổng thống Eisenhower – nối liền các tiểu bang và trung tâm đô thị trên bờ biển miền Đông East Coast từ Maine xuống tận Miami cuối tiểu bang Florida. Nhưng trước khi đến gần New York City, tôi lách qua hướng cầu Tappan Zee tìm lối xuống phương Nam qua xa lộ Garden State Parkway của tiểu bang New Jersey để tránh đoạn xa lộ 95 duyên hải có mật độ lưu thông nhiều nhất nhì nước Mỹ, và nhất là tránh cây cầu George Washington từ New York băng qua sông Hudson. Còn nhớ mới đây vào cuối tháng Giêng khi cùng lái với Nguyễn Trọng Khôi về Virginia dự tang lễ họa sĩ Đinh Cường, tôi đã ngồi sốt ruột khá lâu sau tay lái trên khúc cầu này vì bị kẹt xe giờ trưa. Làm sao tránh khỏi bị kẹt và mất thời giờ khi xuyên qua đại trung tâm New York có lẽ là mối quan tâm hàng đầu của mọi tài xế nào từng lái trên xa lộ 95.

Quá trưa qua khỏi New Jersey, tôi lên lại Interstate 95 cắt chéo tiểu bang Pennsylvania. Dù con đường dài, cảnh vật lập xuân chào đón khách du lịch theo suốt hành trình khiến cho tâm hồn phơi phới như lộc non, càng lúc càng chớm nở nhiều thêm trên các cánh rừng xuôi về Phương Nam nắng ấm. Sắc trắng dogwood cùng màu tím hồng redbug hoan ca như một khúc song tấu của đất trời vùng Bắc Mỹ khiến tài xế kiêm tour guide là tôi càng phấn chấn phóng nhanh, thần trí vui tươi như mấy bụi forsythia vàng rực tựa hoa mai đôi lúc lại xuất hiện bên đường.

Gần 5pm, chúng tôi nghỉ xả hơi và đổ đầy xăng gần Baltimore – đại đô thị của tiểu bang Maryland và được giới văn chương biết nhiều vì Edgar Allan Poe đã sống những năm cuối đời ở đây và nơi phố cổ Baltimore còn dăm tửu quán tiệm sách trước kia thi hào này thường lui tới. Khi lên xe nổ máy tôi nêu ra vài con số cho các bạn miền Tây có thể so sánh: “Boston đến Baltimore trên dưới 400 dặm anh, tương đương khoảng San Francisco – Los Angeles. Từ đây xuống Washington còn thêm một giờ lái nếu không bị tắc kẹt.” Và đúng như lời, khoảng 6pm tôi len lỏi tìm chỗ đậu giữa xe cộ thủ đô lúc tan tầm chiều thứ năm, sau khi đã lái quanh vòng đai Capital Beltway xuống hướng đông-nam tìm lối vào các đại lộ bên dòng Potomac. Cũng giống Paris hay Boston, thủ đô Hoa Kỳ triển khai lưu thông bằng các xa lộ vòng đai/beltway hoặc périphérique/ngoại vi như dân Paris quen gọi. Những ai biết dùng hệ thống giao thông nói trên sẽ di chuyển thoải mái khi phải lái xe vào các siêu-đô thị/megalopolis rối rắm phiền toái của thế kỷ 21 nhức đầu này.

Sắc trắng tinh khôi của các nhánh anh đào bên sông Potomac gần Đền Tưởng Niệm Tổng thống Danh nhân Thomas Jefferson.

Chúng tôi có diễm phúc viếng thủ đô vào giai đoạn cực điểm của tiết anh đào. Sau Phục Sinh, hàng triệu du khách đang hướng về thủ đô Washington để mừng Xuân và ngắm hoa tươi. Bên dòng Potomac, đất trời vang vang khúc nhạc hồi sinh. Nhờ luồng khí thái bình dương El Nĩno hâm nóng lục địa nên mùa đông qua nhanh và ít lạnh giá so với các năm trước khiến thảo mộc khắp vùng Đông Bắc sinh sôi trước thời hạn. Chiều hôm ấy 31-3-2016, mặc dù bầu trời nhiều mây che phủ cảnh quan, chúng tôi nhanh bước cùng các du khách kéo về hai bờ sông quanh Tidal Basin để thăm Công viên Anh Đào vào tuần khai mạc Lễ hội Cherry Blossoms Festival thường niên kéo dài khoảng ba tuần.

Công viên ở thủ đô Washington là món quà dân Nhật tặng nước Mỹ vào năm 1912 gồm 3.020 gốc cây tập hợp 12 giống Anh Đào Nhật Bản. Sau nhiều năm sinh trưởng và thích nghi với phong thổ mới, các giống Anh Đào này đã được người Nhật xin mang về trồng lại nơi cố quốc vì thiên tai và thay đổi sinh thái đã làm hư hại nặng các vườn anh đào trên đất Nhật . Cần thêm một chú thích - vì khó thể bám sát thông báo khí tượng như dân bản xứ cũng như thời vụ anh đào thay đổi với thời tiết mỗi năm, nhiều du khách nước ngoài đến DC để ngắm Anh Đào đành ấm ức ra đi dù nụ đã tràn đầy trên mọi nhánh cây. Họ phải hẹn năm khác sẽ tái đáo chỉ vì họ không thể ở nán thêm vài ngày chờ lúc khai hoa.

Ngắm hoa xuân, chụp ảnh digital và gửi ngay bằng smartphone cho gia đình bạn bè là niềm vui phổ biến của thời đại global tourism/du lịch toàn cầu hóa – phải không bạn đọc gần xa ? Nếu có thêm văn tài, mượn ngòi bút thuật tả chuyến đi để sống lại lần thứ hai một kinh nghiệm đáng nhớ – như Anais Nin từng nói – thì còn lạc thú nào hơn ? Dù sao, lời văn miêu tả giàu liên tưởng cũng khó tranh đua với nhiếp ảnh khi ngoại vật được chụp bắt ngoạn mục và phong phú hơn ngôn ngữ. Thế thì ta dại gì không vay mượn lợi khí của các nghệ thuật thị giác để minh họa thêm vào dòng tự sự hay du ký ?

Du khách chụp ảnh dưới mấy gốc redbud gần tháp tưởng niệm Tổng thống Anh hùng – GEORGE WASHINGTON.

Tản bộ loanh quanh ngắm trời mây hoa cỏ cùng cảnh sinh hoạt của du khách cộng với dân thủ đô cho đến khi chiều xuống, cả bọn lại lên xe cho tài xế lái về Alexandria dọn hành lý vào phòng khách sạn rồi đi ăn tối. Dĩ nhiên là mọi người đều ngon miệng sau ngày dài đường trường và thể dục cặp đùi, chưa kể quán Mai Thai tọa lạc cạnh sông Potomac là một tiệm ăn Thái thuộc loại uy tín nằm quanh thủ đô có vô số thương hiệu đẳng cấp với không ít đầu bếp lừng danh. Vừa nhâm nhi chai bia Singha vừa nhìn đèn đóm từ mấy giang thuyền chở khách trên sông thanh vắng, chàng tour guide cảm thấy hài lòng vì đã làm xong nhiệm vụ cam go của bước khởi đầu chuyến đi thiên lý.

***

Sau cơn mưa phùn tinh sương, bầu trời trên thủ đô sáng dần hứa hẹn cho một ngày nắng đẹp khai trương tháng Tư. Điểm tâm xong, chúng tôi rời Crowne Plaza Hotel trở vào DC. Tìm được chỗ đậu xe gần Lafayette Park, cả bọn rảo bước qua công viên tràn ngập cỏ xanh với hoa tulíp tiến về mặt sau tòa Bạch Ốc đang được tăng cường an ninh vì cuộc họp thượng đỉnh về an ninh hạt nhân đang diễn ra giữa Obama cùng giới lãnh đạo các nước. Bất kể hòa bình hay chiến tranh, mục đích chính của du khách là chụp cho được tấm ảnh trước White House, dù chỉ thấy mặt sau. Tôi quan sát nhanh và đoán thấy một phần khá lớn khách viếng thăm chẳng phải dân Mỹ – họ đã bay từ Trung Đông, Âu châu hoặc Á châu để tận mắt nhìn ngắm dinh cơ của tổng thống Hoa Kỳ.

Mặt sau Tòa Bạch Ốc nhìn từ công viên Lafayette Park – nối đuôi trên hè đường là du khách tứ xứ chen nhau chụp ảnh.

Trong lúc các bạn chụp ảnh cho nhau, tôi vừa thưởng ngoạn thảo mộc tràn trề sinh lực dưới ánh nắng đầu xuân vừa liên tưởng mông lung: Những nụ tulíp thắm tươi trước đây từng làm tiêu vong thị trường chứng khoán Hòa Lan – có biết chúng đang chứng kiến từng ngày sự thịnh suy thăng trầm của quyền lực thế gian bên trong tòa nhà sơn trắng kia ? Tại địa điểm này, nhà sử học hay triết gia không thể không nhớ đến Caesar, Gengis Khan, Napoleon, Washington...Trong khi cây cỏ nhảy múa theo chu kỳ sinh thái, nhân loại quay theo cái gì – quy luật thị trường, biện chứng lịch sử, xung đột văn hóa-tôn giáo, hay sáng tạo khoa học-kỹ thuật ? Và bức ảnh đẹp như bưu thiếp trên đây vẫn không thể khiến tôi cũng như đa số dân Mỹ quên đi cuộc vận động tranh cử quyết liệt đang diễn ra từng giờ khắp nước mà mục tiêu chính là Cái Ghế trong Toà Nhà Trắng có vẻ hiền lành vô hại kia.

Ghé quán Starbucks gần đó giải khát, tình cờ chúng tôi chứng kiến nơi góc Farragut Square một chuyện ly kỳ không kém phim trường Hollywood. Từ mấy xe cơ giới có trang bị chuyên nghiệp, một toán an ninh DC được huy động nhanh gọn để tiếp tay cảnh sát giao thông canh chừng và giải tán nhóm thanh niên đang biểu tình giữa bãi cỏ công viên chống mối nguy vũ khí hạt nhân. Không ngờ được xem action movie miễn phí, tôi nhanh tay nhanh mắt chụp được vài tấm ảnh tư liệu để share với cộng đồng facebook. Điều bất ngờ này cũng là phần thưởng bonus cho các bạn du khách Cali – đâu ngờ tại chốn thủ đô trang nghiêm họ được tận mắt trông thấy một hoạt cảnh khiến dân Beverly Hills sẽ ghen tuông.

Các thanh niên biểu tình đang kéo dây hạ bệ cái bong bóng tên lửa theo lệnh của an ninh.

Thay vì ăn trưa trong thủ đô, tôi lái qua Georgetown. Khu ngoại thành phía tây-nam này trước kia là thị trấn đông dân cư khi Washington DC chưa được thiết kế mà chỉ là những mẫu ruộng hay đất trống bên hữu ngạn dòng Potomac. Nay Georgetown là khu phố thu hút giới sành điệu có tiền với nhiều thương hiệu sang trọng kiểu luxury boutique và các tiệm ăn tửu quán thượng hạng. Đây cũng là nơi cư ngụ của giới quyền thế của thủ đô, như ngoại trưởng Kerry. Tiện đường tôi vào khuôn viên Georgetown University cho các bạn tham quan đại học Công giáo đầu tiên ở Mỹ do các cha Dòng Tên sáng lập năm 1789. Đại học này rất quen thuộc với chính khách Washington vì không ít người trong giới họ đã từng học bộ môn ngoại giao tại đây dưới mái trường danh tiếng School of Foreign Service thành lập từ 1919. G.U.hiện đang tai tiếng vì từng buôn bán 272 dân nô lệ vào năm 1838 khi các cha quản trị đại học quá túng tiền - vụ án lịch sử này đang âm vang khắp các đại học Mỹ từng có quá khứ không minh bạch về mặt này, kể cả vài trường Ivy League như Harvard, Brown, Columbia...Đứng trên triền đồi nhìn quanh khu đại học, tôi lại có dịp nghĩ ngợi về lịch sử : Khi những oan khuất trong quá khứ không được giải quyết, chúng sẽ chờ ngày xé màn đen lịch sử bước ra đòi công lý trước tòa án lương tâm của toàn nhân loại, chứ chẳng riêng gì pháp đình của quốc gia A hay quốc gia B...

Ảnh chụp giữa khuôn viên nửa cổ kính nửa tân trang của Georgetown University khoảng trưa thứ sáu, April 1rst.

Xuống phố tìm được chỗ đậu xe bên hè đường nhộn nhịp – đây là một cơ may hiếm không thua gì một khoảng parking giữa New York hay Paris - tài xế hớn hở cùng các bạn bước vào Café Milano, quán ăn Ý hàng đầu với các món pasta và pizza đặc chế với cà tươi nhập cảng từ hương quán của chủ nhân. Trong khi chờ mấy hầu bàn trong đồng phục đen bày dọn thức ăn, chàng tour guide vui miệng kể lại giai thoại Georgetown của mình. Hơn chục năm trước, trong một đêm giang hồ solo tìm ra Martin’s Tavern không còn bàn và chỗ đứng trước quầy rượu, chàng đã nương theo âm thanh đường phố lạc bước vào Blues Alley – quán nhạc jazz lẫy lừng trong giới mộ điệu cả nước – Byrd, Mingus, Gillespie...từng trình tấu cũng như Eva Cassidy đã hát và thâu nhạc sống tại đây. Ôi những kỷ niệm rơi rớt theo năm tháng tha hương; và những người bạn văn nghệ vùng thủ đô như Đinh Cường, Phùng Nguyễn... cũng lần lượt đi mất.

Thôi ta hãy quay về hiện tại, tiếp tục cuộc du ngoạn đang hào hứng. Có miếng pizza béo dòn dằn bụng, tôi lại cầm lái vòng vèo các lối xưa xe ngựa nhìn ngắm những biệt thự colonial tôn nghiêm và sang trọng của giới trưởng giả địa phương. Trước khi quay ngược vào Washington, tôi không quên ngừng xe nơi góc phố chéo Martin’s Tavern cho mấy bạn chụp ít tấm lưu niệm. Làm sao họ chẳng quan tâm đặc biệt khi biết chuyện John Kennedy – lúc ông mua nhà ở Georgetown khi làm thượng nghị sĩ tại DC – đã hẹn hò Jacqueline và cầu hôn nàng suốt hai năm trong tửu quán này. Cái bàn nơi bà first lady cao số từng cụng ly champagne với vị tổng thống bạc mệnh kia vẫn đón thực khách mỗi ngày; và các cặp yêu nhau vẫn hẹn hò tại đây để cùng hy vọng một cuộc hôn phối tốt lành.

Nơi hẹn hò của tài tử giai nhân thủ đô Washington – tửu quán MARTIN’S TAVERN trong khu phố cổ Georgetown.

Trở lại bờ Potomac khoảng 4pm, chúng tôi bách bộ dưới ánh nắng xế trưa ấm dịu giữa các công sở bề thế của chính quyền trung ương. Loanh quanh tìm một ngả tư có đèn đỏ để băng qua đại lộ Constitution, trời xui đất khiến thế nào tôi đụng vào pho tượng Einstein mai phục chờ đợi nơi góc sân thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Quốc Gia. Số là trước kia tôi từng theo học Terminale C rồi thi đậu Tú Tài ban Toán có mention , nhưng có lẽ bị óc tưởng tượng với máu lãng mạn dụ dỗ tôi trở thành sinh viên văn khoa ở Sài gòn.Từ khi “ bỏ Võ theo Văn “, tôi vẫn có mặc cảm của kẻ phản đạo. Tưởng rằng trọn đời mình sẽ không còn làm phiền các giáo sư toán học hay các chuyên gia vật lý nữa, đâu ngờ hôm nay tôi lại gặp Tổ sư!

Thế là tôi đành bước tới bái tổ và chụp tấm ảnh với nhà đại bác học cùng công thức kinh thiên động địa đã gây ra bao nhiêu cuộc họp thượng đỉnh giữa các nguyên thủ và giới khoa học, chưa kể những lần xuống đường chống vũ khí nguyên tử của dân chúng khắp nơi vì mối lo tận thế do chiến tranh hạt nhân gây ra. Kể lại giai thoại cá nhân này, tôi hy vọng các bạn đọc thông cảm và hiểu ra lý do vì sao tôi đã mở màn bài du ký này bằng tấm ảnh chụp chung với Einstein ! Dù sao tôi cũng nhủ bụng: Nếu còn đầu thai kiếp nữa, tôi sẽ trung thành với toán học và sẽ cố gắng biên soạn luận án về thuyết tương đối.

Hứa hẹn như thế xong, tôi thấy nhẹ lòng và vui bước theo các bạn tiến vào không gian quang đãng của THE MALL – tập hợp kiến trúc-công viên tráng lệ quy tụ mọi du khách đến thủ đô. Các bạn tôi muốn viếng tượng đài Lincoln rồi thăm Bức Tường VN War gần đó. Sau khi đã ngắm hoa anh đào chán chê, thiên hạ tấp nập tụ về Lincoln Memorial xây theo phong thái đền đài Hy lạp bên trong chứa pho tượng của vị Tổng thống Cứu Quốc trong Nội chiến Bắc Nam 1861-65 – cuộc tranh chấp đẫm máu nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Không chỉ là Anh hùng Cứu Quốc đã đánh bại liên minh Confederation của 11 bang miền Nam ly khai, Abraham Lincoln còn được thế giới ngưỡng mộ khi ông tiếp tay Quốc Hội ra Luật Tu Chính Amendment 13 xóa bỏ chế độ nô lệ trên toàn quốc sau ngày thống nhất giang sơn.

Quang cảnh du khách viếng Đền Tưởng Niệm Tổng thống ABRAHAM LINCOLN.

Tượng LINCOLN dưới dòng chữ đại ý: Dân chúng đời đời nhớ ơn Đấng Cứu Tinh đã tái thống nhất nước nhà.

Không xa bao nhiêu là Bức Tường VN War bằng hoa cương đen khắc tên hơn 58.000 quân sĩ Mỹ chết trận ở Việt Nam, hoàn thành cuối 1982 theo đồ án của Maya Lin lúc cô là sinh viên môn Design ở Yale. Mỗi khi viếng thăm, thân nhân bạn bè các tử sĩ thường để lại chân tường bó hoa, hình ảnh, huân chương hay đồ vật tùy thân của người chết – tất cả kỷ vật ấy nay đã trên con số 400.000 và sẽ được trưng bày trong Trung Tâm Cựu Chiến Binh Việt Nam đang trong dự án thực hiện.

Ánh nắng của chiều xuân tươi sáng mời gọi đủ thứ máy ảnh. Trên bậc thềm dưới chân đền Lincoln nhìn xuống mặt hồ phản chiếu Reflecting Pool, thiên hạ vui cười nhìn vào các ống kính. Đằng xa theo đường thẳng là Tháp nhọn tôn vinh Anh hùng Khai Quốc George Washington, rồi đến Tòa Quốc Hội trên đồi cao. Trên quả đất chúng ta, ít nơi nào có được cảnh trí uy nghi như thế. Đứng chiêm ngưỡng kỳ quan, tôi chợt nhớ đến Pierre Charles L’ENFANT, người đã thiết lập đồ án thủ đô này.

Không giống Paris, London, Bắc Kinh, Moscow...là những kinh thành phát triển theo thời gian từ một điểm quần cư xa xưa, Washington là một biến cố kiến trúc có một không hai. Khi thắng đế chế Anh quốc dành được quyền độc lập, quốc gia này chưa có thủ đô. Lúc chính phủ mới được Maryland và Virginia nhượng cho vùng đất – nay là quận hạt District of Columbia - nằm giữa hai tiểu bang bên dòng Potomac, tân tổng thống Washington đã mời nhà kiến trúc Pháp P.C. L’Enfant trong đội quân tình nguyện theo tướng Lafayette sang giúp sức cho cuộc khởi nghĩa Hoa Kỳ. L’Enfant nhận lời và khởi công đo đạc địa hình khắp vùng vào mùa xuân 1791. Đâu có ai ngờ thủ đô tương lai của đệ nhất siêu cường bắt đầu từ tia lóe chớp trong óc tưởng tượng của một con người. Dĩ nhiên là cần cả trăm năm để kiến tạo thủ đô hoành tráng này từ những thửa ruộng với gò đống bỏ hoang. Nhưng hình thù đại thể của Washington DC ngày nay đã tôn trọng các nét vẽ trên giấy của nhà kiến trúc thuở xưa. Đặc biệt nhất Tòa Quốc Hội trên đồi nằm ngay trung tâm thủ đô là điểm son của một quốc gia dân chủ biết trao cho Luật Pháp quyền lực tối cao – và điều này chính là ý nguyện tâm huyết của L’Enfant, người từng nuôi trong óc tim giấc mộng cộng hòa chống lại vua chúa Pháp và vương quyền khắp lục địa châu Âu lạc hậu.

Tòa Quốc Hội phía sau Tháp Washington – cặp biểu tượng của thủ đô.

Coi như mãn nguyện sau hai ngày cưỡi ngựa xem hoa, tài xế với bạn đồng hành lên xe , qua sông theo Washington Parkway về Alexandria lúc chiều xuống. Dù không nói ra, nhưng có lẽ mọi người đều có chung ý nghĩ: Anh đào mỗi xuân vẫn khai hoa, thủ đô vẫn biến hóa theo lịch sử cả nước, kẻ du khách dù từ biệt chốn này vẫn hy vọng có dịp quay lại.

So long Washington DC, see you next time...

CHÂN PHƯƠNG