Gia đ́nh bé mọn

Dạ Ngân

8

Chiếc khăn rằn sọc trắng đỏ quen thuộc choàng hầu lúc đi đường, chiếc túi xách bằng vải ka ki màu dưa cải c̣n lại từ thời mồ ma nhà Nhu- Diệm, một chiếc xắc nhỏ tết bằng sợi nilon kỷ vật của anh trai trong tù, tay kia là chiếc giỏ mây cau trầu, cô Tư Ràng, cô Tư quan toà của gia tộc, cô Tư quyền sinh quyền sát của đám chị em Tiệp lập tức có mặt ở thị xă, đúng như Tiệp dự đoán. Như trời chuyển th́ phải có giông, có sấm th́ có sét, sau đó là mưa, mưa vuốt mặt chứ chẳng chơi, có khi ngay từ cú sét đầu đă phải ngă lăn ra rồi.

Cô Ràng đến lúc nàng và Tuyên đều có mặt ở nhà, cách cô bước vào buồn thiu trước sự tíu tít của hai đứa cháu nhỏ, cách gạt tay Tiệp để tự đặt các thứ xuống giường ngoài rồi cau mày đi dài vô trong cho biết sẽ có mưa giông lâu đấy.

- Bữa nay Tuyên đi làm về sớm hả con ? - bà cô ghê gớm cố t́nh lờ nàng để chỉ bắt chuyện với Tuyên khi chạm anh ở cửa sau.

Thấy cô Ràng, Tuyên bỏ cái dao xắt rau muống xuống, quưnh quáng :

- Trời ơi, cô đi bằng ǵ mà tới đây chiều tối vậy cô ?

Chưa bao giờ bà cô của Tiệp nhận được một lời mừng có tính chính sách lộ liễu như vậy. Tuyên đă từng than thở với vợ rằng anh thấy cô Ràng hay chẻ sợi tóc làm tư, hay yêu sách cầu kỳ, cô không đơn giản mộc mạc như người bên nhà anh, Tuyên không nể sợ cô như vợ mà c̣n thấy khó gần. C̣n Tiệp, mỗi khi cô Tư ḿnh có mặt,  nàng cứ lo Tuyên sẽ thất thố lạnh lẽo hoặc đăi bôi hời hợt, cả hai biểu hiện đều không qua mắt được cô Ràng và đều rất là có lỗi với cô. Không trọng vọng chu tất th́ thôi chứ đừng tưởng !

Là “đối tượng có vấn đề”, Tiệp không dám sán đến chạm vào cô như mọi khi, chỉ ấp úng :

- Tư từ nhà anh Trường qua đây hả ?

Cô của nàng chỉ nh́n lướt qua nàng để biểu diễn sự thất vọng ghê gớm rồi quay lên vừa đi vừa nói :

- Xuống bến xe hồi trưa, Tư ngồi xe lôi tới thẳng chỗ anh Trường bây. Chiều nay nó nài nỉ Tư ăn cơm với tụi nó một bữa nữa nhưng Tư đứng ngồi đâu có yên.

Tư không chỉ là thứ, là thứ tự sau ba nàng mà c̣n là cách gọi, là một ngôi vị mà chị em nàng tôn thờ một cách tự nhiên như phàm là con người th́ phải thờ cha thờ mẹ vâỵ. Tiệp thương má bằng t́nh thương ngậm ngùi xương thịt, nhưng với cô em út của ba nàng, người đă ở vậy để thay anh trai chăm cha mẹ già rồi gánh vác luôn một bầy con của ông anh nữa, bà cô Tư ấy xứng đáng được nàng yêu bằng t́nh cảm thần thánh, tri kỷ, t́nh cảm ấy thường khiến nàng mềm ḷng và thức tỉnh.

- Chiều nay Tư thích ăn ǵ để con đi chợ ? - nàng theo sát cô ḿnh, cảm thấy nợ cô một cái ôm hôn.

Tiếng đằng hắng ra uy quen thuộc :

- Tư chẳng thích ăn ǵ. Tư chỉ muốn tụi con đầm ấm, lúc đó húp nước mắm suông Tư cũng thấy ngon.

Im lặng, đó là sự im lặng biểu diễn của vua chúa. Tiệp biết những lời quan trọng nhất c̣n chưa được bắt đầu, phải cần nhiều cái ngừng ngắn nữa không khí mới đủ đậm đặc. Cô Ràng xách giỏ trầu đi xuống, đám cháu lại lẳng nhẳng theo sau như một cái đuôi dài.  Ngồi lên bộ ván bằng gỗ thông trong bếp, lùi vào cho đúng vị trí chễm chệ, vẫn không nh́n đứa cháu tội đồ, cô ngúc ngoắc ngón tay trỏ nói trống :

- Đứa nào đưa cho Tư ngụm nước trắng.

Tuyên nhanh nhẩu :

- Nước, nước trắng cho bà, nước cho bà,  Thu Thi !

Thu Thi chạy đi mở b́nh lọc đưa cho bà cô ly nước bằng cả hai tay. Cô hớp một ngụm rồi nhổ vào lon sữa ḅ cô vẫn mang theo trong giỏ trầu. Cô ăn trầu từ hồi con gái, tự vấn thuốc hút ph́ phèo vào những đêm thanh vắng, mở mắt ra là Tiệp đă thấy cô ḿnh ăn trầu hút thuốc và goá bụa phong sương đáo để như bây giờ. Cô chưa đầy sáu mươi, hàm răng c̣n rất khoẻ nên chưa phải ngoáy trầu.

- Con Tiệp đi qua con Nghĩa một lát đi. Chở hai đứa nhỏ đi nữa. Tư muốn nghe chồng của con nói trước. Con đi đi, ḿnh ăn cơm tối chút cũng được, có ǵ ăn nấy, đừng bày vẽ.

- Má con với mấy mẹ con chị Hoài với Mỹ út sao Tư ? - nàng nấn ná một chút để khỏi bị bắt bẻ là không hỏi han ǵ ai hết. Cô Ràng nhướng cao đôi lông mày oai vệ trên gương mặt chữ điền :

- Khoẻ, khoẻ hết ! Nghe chuyện của bây rồi không ai c̣n dám bịnh hoạn ǵ nữa. Thôi, đem hai đứa nhỏ đi đi !

Thật ra người được Tuyên cầu cứu đầu tiên là anh Năm Trường và chính anh cũng là người chất vấn Tiệp trước hết. Là con trai một, đích tôn của ông nội, vị trí anh Trường thật đặc biệt, lâu nay trước ông anh có cái uy tự nhiên ấy Tuyên thường lóng ngóng thủ phận.  Tiệp biết như vậy không có nghĩa là Tuyên không tận dụng vai tṛ của anh Trường khi cần. Thời may dạo nầy anh vừa được điều từ một Sư đoàn bộ binh trấn bên Cam-pu-chia về Quân khu bộ và anh đă có mặt một cách sốt sắng khi chú em rể đáng thương cầu viện.

Hôm ấy, anh Trường đến chỗ em gái vào giác trưa, ngoại lệ, bằng chiếc xe đam cũ cũng mua từ tiền bán quà cưới, như vợ chồng Tiệp. Nàng thích thấy anh trai mặc sơ-vin hơn, anh là người cẩn thận, tươm tất, cầu toàn, nhưng đời lính đă không cho anh điều kiện để thể hiện những cung bậc thẩm mỹ của ḿnh. Trong bộ đồ dân sự vào những dịp giỗ chạp ở quê, Tiệp thấy anh sáng choang mà gần gũi, đó là dung mạo của ba nàng trong bức ảnh bàn thờ, gương mặt thông minh, đôi lông mày gần chạm thái dương và cái miệng tươi cười ấm áp. Nhưng hôm ấy trông anh xa cách và đanh cứng trong bộ quân phục với chiếc kêt-pi chỉnh tề.

Anh Trường đi thẳng ra sau xem qua ngăn chuồng của cô em - vợ anh cũng có nghề nuôi heo phụ hoạ như mọi người - rồi anh trở lên, nóng nảy một cách buồn rầu :

- Sao, nghe nói cô Tám tính bỏ chồng ? Bịnh đứng núi nầy trông núi nọ ở đâu ra ? Cô Tám làm thiệt hay làm kiểu văn nghệ hả?

Tiệp ngồi xuống cái ghế hôm đối thoại với Tuyên để chậm răi nh́n anh trai. Cách vào đầu của anh cho thấy cái bệnh quân lệnh như sơn của anh, thói quen khiến cô Ràng hay lo lắng : “Trận mạc giết chóc động thủ hét ḥ tiêm nhiễm. Ba nó mềm mại thấu đáo hơn nhiều. Với lại không rành nhang đèn cúng bái, ôm bàn thờ sao đây?” Anh lên Cứ khi c̣n tuổi vị thành niên, ngay sau khi người cha chết tù, kết thúc giấc mơ thành kiến trúc sư, ông bà nội thở dài hàng đêm v́ nghiệp lính của anh, c̣n Tiệp th́ lại thấy anh ḿnh giống như một gă thư sinh đi lạc, luôn luôn sáng trắng, thanh cảnh và hào hoa thành thị.

Bị hỏi kiểu nàng không ngờ trước, Tiệp co chân lên ghế, cố gắng ôn tồn :

- Nếu anh cứ cái giọng buộc tội em th́ em sẽ không tâm sự ǵ đâu. Em chỉ báo một cách thủ tục là em sẽ chia tay với Tuyên .

-Chia tay để đi với người khác ?

Tiệp cựa quậy trên ghế :

- Em chấp nhận búa ŕu. Sống với Tuyên th́ sớm muộn ǵ rồi em cũng có người khác.

Năm Trường vẫn đứng nguyên chỗ cánh cửa, ngoảnh nh́n cô em như chưa bao giờ nh́n thấy nó :

- C̣n con cái ? Chẳng lẽ không chiến tranh không tai nạn mà tụi nó mồ côi ?

- Sao lại mồ côi ?

- Th́ rơ ràng có ba là không có mẹ rồi !

Tiệp đứng vụt dậy. Tiệp không tưởng tượng nổi anh ḿnh, người nhà của ḿnh đă sớm tính rằng nàng không có quyền nuôi con. Chị Hoài hay kể, hồi nhỏ, nếu bị đ̣n oan con Tám Tiệp khóc không bao giờ nín, con nhỏ chỉ nín khi được người lớn dỗ dành, người lớn làm vậy tức là người lớn thấy ḿnh có đàn áp, có bất công, có xử ép. Lớn lên nàng hay xông vào những chỗ bất bằng, được xem là giống cô Ràng nhất, trong việc bỏ Tuyên, nàng muốn một sự công bằng : nàng sống với Tuyên là một sự phí phạm và Tuyên cũng sẽ vừa vặn, yên ổn với một người hợp với cái khung của anh ta. Nàng nói hổn hển với anh trai :

- Anh dư biết là em với Tuyên trâu trắng trâu đen thế nào. Trong nhà nầy em làm vợ mà c̣n làm chồng, em làm mẹ mà c̣n làm cha, bộ em thích cầm quyền sao ? Ai chứ người như Tuyên th́ em phải được nuôi con, không th́ rồi chúng nó cũng tụ về với em, em không sợ mất chúng, đừng có lấy tụi nhỏ ra mà làm áp lực với em !

- Ai cho cô Tám cái quyền nuôi con ? Gia tộc không ủng hộ, toà án cũng không ủng hộ. Suy nghĩ kỹ đi, coi chừng người ta lợi dụng, người ta chỉ nhất thời cho qua cái thời gian đặc phái ở đây thôi.

Giá như Tiệp ít bồng bột th́ nàng đă không mắc phải sai lầm như sau nầy nàng mới ngộ ra. Nhưng lúc đó Người ấy c̣n chưa bỏ chạy, Người ấy c̣n tha thiết cái cơ thể ba mươi tám kư của nàng khi có dịp và nàng đă tin rằng nàng sẽ giữ chân được người ta v́ nàng có t́nh yêu chân chính. Nàng chồm lên gần như hét vào mặt anh khi nghe thấy những lời xúc phạm người đàn ông thiêng liêng của ḿnh :

- Anh đừng có ác cảm ! Chỉ có em mới biết ai tử tế ai không, anh cứ chống mắt lên mà coi em làm lại cuộc đời như thế nào !

Năm Trường rút cái nh́n quan toà lại, như tra súng vào bao, tức tối bước ra. Ông anh quyền huynh thế phụ phóng xe đến để đứng về phía thể diện và lên án chứ không han hỏi, lắng nghe. Tiệp thấy uất ức ngút trời, bước ra theo, sủa lên như một con chó :

- Cứ kiểu xử ép đó th́ từ rày anh đừng có gặp em nữa !

Chiếc đam rồ ga, Năm Trường tái xanh mặt mũi :

- Th́ cứ chuẩn bị tinh thần đi, chi bộ, đảng uỷ, bên vợ bên chồng, lối xóm bạn bè, chuẩn bị đi ! Chuẩn bị ứng đối với cô Tư đi, nhớ chuẩn bị cho kỹ đi nghen kẻo cứng lưỡi nghen !

Chiếc xe đạp không chở hết hai đứa nhỏ, vâng lời bà cô, Tiệp dắt chúng đi bộ ra khỏi nhà. Không dưng mà cô Ràng muốn nàng sang chị Mỹ Nghĩa, may ra ở đó nàng có thể được giác đác nhiều hơn v́ dẫu sao hai chị em cũng lưa lứa nhau. Chị Nghĩa và nàng là bóng với h́nh, đúng là sự gắn bó định mệnh của hai ngón tay liền kề, Nghĩa nấu cơm th́ Tiệp rửa chén, Nghĩa đi xúc cá th́ Tiệp cầm giỏ, Nghĩa đứng chèo th́ Tiệp ngồi mũi cầm dầm, Nghĩa ngủ với má th́ Tiệp ngủ với cô... Lớn lên xa nhà đi học bổ túc văn hoá chung lớp, lên Cứ chung ngày chung đường, Nghĩa ở nhà in th́ Tiệp ở toà báo và, Nghĩa không “một tấm t́nh nào để gối đầu th́ con Tiệp chồng con đề huề rồi lại c̣n kiếm thêm một mối nữa !” Quả t́nh hai chị em là sự bù trừ buồn cười của ông tạo : Nghĩa kim chỉ th́ Tiệp tung tăng, Nghĩa cặm cụi th́ Tiệp bay nhảy, Nghĩa chặt chẽ th́ Tiệp lai láng, Nghĩa rù ŕ rủ rỉ th́ Tiệp thích chỗ đông người...Thật ra chị Nghĩa của nàng đă từng yêu ai đó và người ta cũng đă nằm xuống như hàng triệu người trai trẻ khác, sau đó th́ chị thấy ai không hôi nách th́ cũng lưng dài, không lùn tè th́ cũng lêu đêu. Và với những tiêu chuẩn riêng chị, chị chưa bao giờ tin cậy Tuyên như chị Hoài, thậm chí ngày xưa chị c̣n tỏ ra đau xót khi cô em áp út nhà ḿnh thành hôn với một cậu lẽ ra phải cao cơ hơn nó mọi đường. Những ngày qua, Tiệp chưa sang chỗ chị, nàng ngại đôi mi cong vút hay đẫm lệ của chị Nghĩa, thuần tuư v́ t́nh thương với hai đứa cháu bất hạnh nếu ba mẹ chúng bỏ nhau, ngược lại, sau khi nghe tin từ phía anh Trường, chị Nghĩa cũng không đến nhà cô em, cũng thuần tuư v́ chị không thích bàn tay chới với của đứa em rể mà chị không ưng ư ngay hồi đầu.

Tiệp đưa hai con lại chỗ băi cỏ dưới gốc ô môi bên mép sông gần nhà. Một lần nữa Tiệp lại nhớ mương và nước trong vườn, nhớ má và nhớ chị nhớ em, thế là chuyện sẽ kinh thiên động địa ở quê, sẽ làm cho những người thân của nàng phải cúi mặt khi ra đường,  sẽ biến nàng thành một con hủi ghê tởm và đáng phải biệt tăm. Nàng h́nh dung má lúc nầy, những buổi chạng vạng như vầy má sẽ ngồi thần người trên bờ bến hồi lâu trước khi múc nước đổ lên người trên chiếc cầu ghép bằng những miếng cau già, chắc chắn má sẽ không bài bản phân tích nặng nhẹ như cô Ràng mà chỉ run run lợn cợn cái giọng rầu rầu cố hữu “Làm đàn bà con gái là phải chịu khổ, ráng khổ chút nữa rồi cũng hết đời thôi, con!”. Luôn là người ở khoảng giữa của má và cô, chị Hoài sẽ vừa khuyên lơn vừa nước mắt và nhân tiện gửi gắm tâm trạng: “Có chồng, ừ th́ không vừa ư không hoà hợp th́ cũng hơn là không có !” C̣n Mỹ út, mười ngày sau cái tháng Tư của cái năm ghê gớm ấy, nó đă lùa mẹ con Tiệp và mẹ con chị Hoài xuống vỏ lăi đi một chuyến Điệp Vàng, nơi cả nhà chạy tản cư trong nhiều năm trước hiệp định Paris, lúc đó, trong không khí kẻ vui người buồn đó, ai cũng thầm ghen tị với Mỹ út : chồng nó là cán bộ trung đoàn, nay mai lên tướng, vợ con tha hồ lên xe xuống ngựa ! Sau chuyến chợ thăm lại cái nơi cả nhà từng ăn uống bằng thứ nước kênh lều bều cứt người và cứt heo vào mỗi sáng, thằng Hớn con chị Hoài bị găy xương chân v́ chất nổ sót trong vườn nhà, Mỹ út nhận được tin báo tử chồng, lúc đó con gái nó mới có biết đi ! Thế là một cuộc nước mắt và tang thương mới nữa đă bắt đầu, bên trong nó, kín đáo và vô cùng tế nhị là một cuộc chiến âm ỉ khác : ai cán bộ th́ ở thành đường nhựa, nhà riêng, đèn điện ti vi, đủ cả, c̣n những bà goá th́ cắm mặt xuống miếng vườn đầy rắn rết, hố bom hố pháo và chất nổ không ai biết đường mà thu dọn, một cái hố tự nhiên lờ mờ nhưng khá rộng, rộng măi ra. Rồi đây chắc chắn chị Hoài sẽ ngồi xe đ̣ hay phóng vỏ lăi lên ngay sau khi cô Ràng ở chỗ Tiệp về, và rồi chị sẽ khóc lóc xối xả, sẽ giận nổi gân trán v́ vợ chồng Tiệp không cúng kiến không coi ngày khi dọn vô cái nhà của dân vượt biên nầy - họ không ếm cho th́ cũng đại hoạ v́ thất đức - rồi chị sẽ xẹp xuống rỉ rả mưa dầm thấm lâu và cuối cùng, sẽ nói tợn luôn : “Người ta kiếm tấm chồng hổng ra, mầy có, mầy c̣n eo  sách ǵ nữa !”

Bữa cơm chiều, Tuyên hể hả tṛ chuyện không ngớt với cô Ràng để cố t́nh đẩy vợ vào thế chịu phạt như một đứa con nít. Chưa bao giờ Tuyên vồn vă và được nước như vậy. Rơ ràng một cuộc chạy đua, một cuộc ăn thua, Tiệp đă chủ quan khi có vẻ coi thường chồng. Tinh ư và kiêu hănh, cô Ràng không thể không nh́n thấu tâm can cháu rể, khi th́ cô cao giọng về chuyện vu vơ nào đó để Tuyên không bắt nhịp được, lúc lại im lặng rầu rầu chăm chú với miếng nhai, cô cảm thấy ḿnh cũng đang thất thế với cháu rể chứ không chỉ có vợ nó. Sách lược của Tuyên cho thấy một mánh khoé, phát hiện đó làm Tiệp sôi sục nhưng chỉ âm ỉ và ngắc ngứ.

Theo lệnh cô Ràng, cơm nước xong, đến lượt Tuyên phải đưa hai đứa nhỏ đi chơi để cô và Tiệp ở nhà nói chuyện.

- Thế nào bà Tư cũng hạch tội mẹ, con lo lắm ! - Thu Thi ghé vào tai mẹ trước khi bước ra.

Được đi chơi, Vĩnh Chuyên sung sướng trèo gọn lên ngồi sẵn trên b́nh xăng chiếc hon-đa 67, Thu Thi cầm theo chiếc gối mỏng riêng để lót cho em. Tiệp nhanh chóng quay vào, quái lạ, nàng thấy nỗi sợ bà cô vẫn y nguyên như hồi nàng c̣n nhỏ.

- Ḿnh vô giường trong, Tư vừa nói chuyện vừa dựa lưng cho đỡ mỏi đi Tư ! - Kiểu khúm núm thần dân nầy là má chúa ghét đây.

Cô Ràng im lặng, tự xuống lại nhà dưới xách giỏ trầu rồi theo cháu gái vào chiếc giường của vợ chồng nhà nó, nguyên là hai chiếc giường đơn mang từ Điệp Vàng lên đâu lại thành một đường sống trâu ở giữa. Cô kê dưới ót cùng lúc ba cái gối, bộ nằm tréo ngoảy âu sầu chỉ thiếu một điếu thuốc vấn trên tay. Tiệp nhớ những buổi tối êm dịu, giường của hai cô cháu vuông góc với chỗ của bà nội, dăy kia là má, chị Hoài, chị Niệm ( lúc chưa lên Cứ ), chị Nghĩa và em út, một đội quân giường toàn đàn bà và con nít từ khi ông nội ngủ giấc ngủ không bao giờ dậy sau cái tin ba nàng chết. Một điếu thuốc to cỡ ngón tay trong kẽ ngón, cô hay dông dài với Tiệp chuyện ông bà nội rời đất vườn cổ Cao Lănh để đi dài xuống sông Hậu lập vườn là v́ sông Tiền úng lụt sóng to gió lớn quá, chuyện ba của Tiệp đứng ra nhận ḿnh là người mà giặc đang săn đuổi để chuyến xe có vị Bí thư tỉnh uỷ ấy thoát thân và thành ra kẻ tù rạc rồi rục xương trong đó, chuyện v́ sao chị em Tiệp phải nối gót cha, v́ sao cô và má hay mâu thuẩn, v́ sao cô ở vậy để cáng đáng mọi chuyện và v́ sao cô gởi em Minh, con gái một của cô ra thành cho nhà nội nó ...Nói chung đó là những đề tài rỉ rả, nhảy cóc nhưng thấm thía, đau buồn. Nửa khuya, khi con Tiệp ṛm đă ngủ th́ cô hay vần nó ra để hôn hít chằm bặp, hay  ngồi dậy ăn trầu, hay dựng chị Hoài dậy chuyện văn như một đôi bạn vong niên, Tiệp sợ cô nên ít khi ngủ sâu, v́ vậy Tiệp nghe lơm hết và luôn thấy ḿnh được bao bọc bằng thứ ánh sáng của trăn trở, đối thoại và từng trải. Vào Cứ khi mới là thiếu nữ, Tiệp nhớ cô bằng với nhớ má và luôn ao ước : cô ḿnh ít chữ nhưng ḿnh chỉ mong nữa ḿnh cũng sắc sảo, xông pha, tinh tế và biển cả như cô thôi.

Tiệp ngồi dưới chân cô, lưng dựa vào thành giường để chuẩn bị tư thế chịu đựng.

- Sao, có chuyện ǵ nói trước Tư nghe ?

Tiệp vân vo mép gối dằn trên hai ống chân, văn chương ư, độc giả ư, ngày thường nàng tưởng nó là chuyện ngàn cân, hệ trọng, nhưng sao giờ nó vô nghĩa với bà cô và gia tộc như vậy ?

- Anh Năm Trường nói với Tư sao ?

- Con hỏi vậy là có ư ǵ ?

Tiệp ấp úng :

- Tại v́ con muốn biết anh Tuyên nghĩ ǵ, nói ǵ khi cầu viện anh Trường. Anh Tuyên đơn giản, thụ động, có lúc ba phải nhưng không phải là không có mánh khoé khi cần.

Cô Ràng bật ngồi dậy, hai chân xếp bằng tṛn, hai nắm tay phừng phừng, trợn trắng :

- Bây giờ th́ anh Tuyên thế nọ thế kia. Hồi đầu, con nhớ đi, hồi đầu nh́n qua hai đứa Tư đâu có vừa bụng. Nhưng có ngăn được không, hử ? Lửa gần rơm, tụi con bén sâu rồi, có làm dữ th́ ḿnh nhà gái, ḿnh thiệt ! Đặng vợ mất chồng là chuyện của thế gian, giờ hai tay hai đứa con bỗng dưng con vùng vằng ? ừ th́ con chán nản, con ấm ức nhưng sao lại làm um lên tui có người khác đây, chồng ơi tui có người khác đây nè ! Thân bại danh liệt, con giết con, con giết cả thanh danh nhà ḿnh rồi th́ thằng Tuyên nó có muốn giết con cũng hổng ai dám cản ! Nó có súng mà, con nhớ đi, nó giết con dư luận cũng không lên án, rồi nó đi tù, con cái vậy là mồ côi đủ bộ !

Cô Ràng bỗng nín bặt, như một vai diễn trước khán giả đang chết lặng v́ ḿnh. Hai chân xếp bằng kiểu thiền quen thuộc, mấy ngón tay lần lần nắn nắn mấy ngón chân nhỏ xíu, cô hớp hớp không khí như con cá sắp bị ngộp và bắt đầu lầm rầm với ông bà nội của Tiệp, với người cha anh hùng của Tiệp lúc nầy đang ở trên cao hay là đang ở đâu đó dưới địa ngục. Hồi cả nhà được tin ba nàng chết ngoài Côn Đảo, cô cũng ngồi bẹp trên nền đất thềm nhà ngẩng lên gập xuống như vầy, ông nội ra đi để lại nỗi mồ côi cho tất cả, từng lá cây và ngọn cỏ trong vườn, cô cũng khóc la khóc lết như vầy. Cô là người đàn bà tháo vát phi thường v́ vậy nết khóc của cô cũng có vẻ lợi hại, nó khiến người ta run sợ và qui phục. Tiệp bắt đầu khóc theo cô, nàng khóc cho nỗi niềm không có đàn ông của những người thân và mảnh vườn, khóc v́ yêu thương bà cô trời biển và khóc cái tuổi trẻ bị đánh cắp của ḿnh. Nàng cũng gập xuống - dù không có ngẩng lên - trong ḷng bà cô, đôi vai mảnh dẻ run như lên cử, run không kềm được, hai cạnh hàm như bị khoá chặt, không nói nổi lời nào.

Nàng nhớ một buổi sáng mùa nước ở Đồng Đưng, những buổi sáng mang trong nó mầm mống chết chóc ở khắp nơi, từ các loại bom đạn trên cao, hoặc từ những đường đạn ngẫu hứng của đồn giặc ở bên phải bên trái, hoặc của những trái nổ của một băi lửa dưới chân đơn giản v́ những tác giả của những công tŕnh đó đă chết, đă hy sinh rồi và không ai biết các thứ trái gài ấy nằm ở những đâu nữa. Một buổi sáng, một cô một cậu trẻ nhất cơ quan bị vây giữa lục b́nh ở một ngă ba toạ độ chết của vùng căn cứ Đồng Đưng, thứ giặc cỏ sinh sôi không biết mệt ở những chỗ không người. Một tràng đề-pa tṛn vạnh, gọn đanh, lập tức tiếng hú của lũ thần chết ào tới bay siết trên đầu, pháo chụp pháo đào pháo trộn, đủ cả, dàn giao hưởng quay cuồng chỉ không phải của Bet-thô-ven, những cột nước làm cho chiếc xuồng nhỏ dựng đứng lên, mảnh pháo và cây cối sát thương đổ xuống như trong tâm băo. Tiệp nhảy ùm xuống kênh, không biết bơi, nhà toàn đàn bà con gái sông sâu nước chảy không ai biết bơi trừ cô Ràng, một trong những nỗi sợ của nàng trong thời chiến là phải vượt sông hoặc làm gánh nặng cho các chú các anh hoặc sẽ chết trôi mà chưa chắc thành liệt sĩ. Từ đằng lái Tuyên ḅ lom khom trong tiếng nổ nắm tóc Tiệp kéo lên “Cầm dầm bơi ngược lại sau lên bờ kênh may ra có công sự”. Quả nhiên, cả hai t́m thấy một cái công sự không nắp dài dài như cái lỗ huyệt dưới một gốc trâm bầu, nước ngập tới cổ, vậy đă là may, một cái thân cây đổ hay một cái hàm ếch bên mép bờ cũng đă là một chỗ ơn cao đất dày c̣n hơn là ở trong bụng mẹ, lúc nầy. Tiệp mười chín tuổi, thâm niên năm năm ở Cứ, từng bị chất độc hoá học da cam bài lưng như một con rắn trên sa mạc, từng bị máy bay trinh sát đi lẻ điểm mặt trút pháo làm nát xuồng, từng bị ngộp thở suưt chết dưới hầm bí mật trong mùa lụt, từng sống sót sau trận bom B52 chung quanh không c̣n một cây đứng. Nhưng buổi sáng ấy, buổi sáng thê lương bởi cuộc chiến đă quá kịch liệt, không có hệ thống công sự kiên cố bên ḿnh trong khi sông sâu nước chảy mà trận pháo bầy th́ sung măn thừa mứa. Cái chết đă nhe nanh ra, cái chết đă lùi lại, cô ơi, má ơi các chị ơi, nàng rụt sâu xuống hơn trong cái công sự với người thanh niên có thể chết cùng với ḿnh bởi một quả pháo chụp pháo đào hay pháo trộn ǵ đó. Dàn đồng ca của súng đạn, đô la và giàu có chừng như bất tận, không mệt mỏi, như chúng muốn băm vằm cái ngă ba và cái cây trâm bầu trên đầu họ ra. Tai Tiệp ù đặc, mắt nàng long lanh cảm thán v́ Tuyên đă nắm được tóc nàng kéo lên đúng lúc và đă ấn nàng xuống cái công sự như cái lỗ huyệt nầy. Nàng cười sằng sặc rồi nàng mếu máo khóc, bỗng nàng nín bặt v́ nghe thấy có hai bàn tay đang áp vào, hàng nút áo bung ra tự bao giờ, hai trái ngực nàng đang săn lên run rẩy bởi đôi bàn tay ngốn ngấu trong thứ nước màu sữa đục, lạ quá, cảm giác được mơn trớn mà cũng được dày ṿ nâng lên hạ xuống trong mặt nước có mùi âm phủ, lạ quá. H́nh như anh ta có hào hển rằng đă có ư với nàng từ lâu, ngay hồi mới đầu quân về cơ quan, đă chấm nàng và mơ được cưới nàng làm vợ... Không gian bỗng lịm đi, tai hoạ đă qua thật, nàng tót lên miệng công sự chống tay lên mép đất ngồi thở. Mùi của đất đai cây cỏ bị huỷ diệt, mùi môi của người thanh niên vừa khám phá được phân nửa nàng dưới công sự, mùi của thân xác lần đầu nghe thấy nó cồn từ bên trong ra, cấp rấp, kêu gào sống sót rồi, phơi bày rồi, tận hưởng đi buông xuôi đi. Tuyên dựng nàng đứng lên: “Giờ phải đi coi chiếc xuồng rồi kiếm chỗ, tụi nó cho pháo dọn băi, thế nào hồi nữa cũng có đổ quân nhảy gị !” Thế là có ân t́nh, có kỷ niệm sống chết và có cả chữ tín trong sự trao gửi tiết trinh...

Khóc lặng bên nhau hồi lâu, cô Ràng vuốt vuốt mái tóc đứa cháu kỳ vọng của ḿnh, dỗ dành :

- Tư biết chớ, biết con không hạnh phúc như mong muốn của gia đ́nh bởi con là ngôi sao của ḍng họ. Nhưng con nói tuột ra hết với chồng là ngu dại chớ không phải đàng hoàng. Đàng hoàng mà khôn ngoan mới là người có mưu có trí. Phải bảo toàn cái mạng của ḿnh, có sống th́ mới nuôi được con, sau nữa là bảo toàn cái thanh danh của ḿnh. Dù ǵ cũng dĩ lỡ ra rồi, con suy nghĩ kỹ thêm đi, đă làm th́ làm cho trúng, đă kén chọn th́ phải chọn cho hay, coi chừng xộ rồi phải quay đầu lại th́ nhục tới hai lần, chừng đó có nước tự tử luôn !