Gia đ́nh bé mọn

Dạ Ngân

19

Cuối cùng, ngày Đính sợ nhất cũng đă đến : bà mẹ qua đời trong nỗi khắc khoải hai đứa cháu nội trai không biết sẽ thành người ǵ khi biền biệt ở nước người, như vậy cũng có nghĩa là việc nối tiếp Đính ôm bàn thờ gia tiên sẽ khó ra. Tiệp không h́nh dung nổi Đính sẽ ra sao bởi sự kiện ghê gớm đó, với một người gần sáu mươi tuổi th́ trạng thái mồ côi là nặng hay nhẹ, chắc chắn không ai có thể vượt qua dễ dàng nỗi mất mẹ dù người đó có là bao nhiêu tuổi đi nữa. Không c̣n mẹ để hoà hoăn chuyện ra toà ly dị vợ nhưng anh sẽ xoay sở ra sao với thói quen dị ứng thủ tục, công đường, tranh chấp, đôi co trong khi cô vợ của ḿnh lại quá sành sỏi với những việc nầy ?

Những năm sau cái ngày Tiệp gặp các con trai anh ở Hà Nội, Đính luôn thuyết phục nàng hăy v́ mẹ anh - cũng là mẹ của chúng ta - mà chờ đợi, nhất định bà sẽ bật đèn xanh cho anh chuyện đệ đơn ra toà khi bà đă an ḷng về hai đứa cháu nội ở trời Tây, “anh không vin vào cái bóng của mẹ để câu lưu em như dư luận nhưng anh tin vào chữ hiếu, tin vào phúc đức, mẹ đang sắp vào tuổi tám mươi, anh và cô Hoà sẽ thượng thọ cho mẹ, nhất định dịp ấy em phải ra và mẹ sẽ thu xếp để em cũng được có mặt một cách êm đẹp”. Thật sự nàng không biết nói ǵ, việc ra vào xuôi ngược của hai người nhiều năm sau nầy đă như một thứ nhịp điệu, yêu và thương, văn chương và con cái cần sự riêng tư để chúng lớn lên một cách an toàn... nếu nàng thúc bách Đính th́ nàng có bỏ được con trong lúc chúng đang tuổi vị thành niên không ? Đă mười năm hơn, cả hai giống như hai con cá mắc cạn, thỉnh thoảng được tưới tắm bằng một ít nước từ những chuyến Bắc Nam nhiêu khê mà vẫn không ít hương vị của trăng mật.

Sau cái tin tang mẹ, Đính lại tin vào bảo đă mua được một cái “tổ ṭ ṿ” ở một nơi có tiếng nhóc nhen và tiếng quốc kêu vào những đêm thanh vắng. Tiệp h́nh dung được cái bàn thờ gia tiên đang cần một bàn tay chăm chút, cảnh Đính nằm co quắp trong những đêm đông.. Rơ ràng một sự chuyển động lặng lẽ nhưng ráo riết và nhất định sẽ xảy ra một cuộc chia ly của mẹ con nàng.

- Mẹ ơi, ḿnh hổng thoát cảnh ở nhờ nhà cơ quan th́ sao mẹ yên tâm mà đi được mẹ ?

Nếu nàng bứt rứt mười th́ Thu Thi cũng bứt rứt chừng ấy khi nó cảm thấy, chỉ c̣n chờ cái giấy tự do phía Đính là nàng sẽ ra đi, ra với Hà Nội của Đính, không có con đường nào khác.

Nàng cũng không có lựa chọn nào khác ngoài giải pháp đi cầu cạnh một người.

Buổi tối thứ nhất, ôm quyển tiểu thuyết mới in gói kỹ trong tay, Tiệp ngồi chồm chổm bên cánh cổng sắt lớn tướng của nhà riêng chủ tịch tỉnh, như một con cóc ĺ lợm dưới ánh đèn đường lúc nầy đă được nâng cấp, đúng thứ đèn cao áp sáng cả trong sương mù. Buổi tối thứ hai cóc mẹ kèm thêm cóc gái con, chỉ để cho có bạn, đỡ buồn. Buổi tối thứ ba nàng cũng ôm sách nhưng để sách trần cho thấy cái bút danh của ḿnh được in đậm một cách lẫm liệt ngoài b́a, bên trong nhét sẵn lá thư ngắn thay cho tấm cac-vi-dít có vẻ khó gần, cả hai mẹ con đối phó với thời gian bằng cách lót dép ngồi trên hè đường cho đỡ mỏi. Nàng trấn an con :

- Nhất định bữa nay phải gặp cho kỳ được, không mẹ cũng tông cửa lao vô !

Cuối cùng gă bảo vệ có bộ mặt của tay công an mẫn cán cũng hé cổng chuyển quyển sách và thư đi, sau đó trở ra nới cổng rộng hơn một chút cho mẹ con Tiệp lách vào. H́nh như chủ tịch tỉnh luôn có lối khác để ra vào nhà hay có tài thăng thiên và độn thổ nên ba tối liền nàng ngồi canh mà không thấy chiếc Mercedes nàng buộc phải thuộc mặt ấy ra vào, giờ ông đă sẵn trong nhà, có lẽ v́ nàng ngây thơ khờ khạo đă một mực cổng chính mà mai phục. à nàng đă hiểu ra, những vị quan to như chú Ba đây bao giờ biệt thự cũng có hai ba mặt đường, có cổng chính ắt phải có cổng hông, cổng phụ chứ.

Chú Ba quần đùi áo thun lá tự nhiên như nhiên trên bộ salon nệm dày pḥng khách, thím Ba hiện thoáng ra chắc để xem con người kiên tŕ cầu cạnh kia là cái con nào rồi biến vào với nhà ngang dăy dọc bên trong. Tiệp nghe rằng chú Ba là người tâm huyết, thấy dân đội đơn đón đầu xe là dừng lại mở cửa đi bộ tới đỡ lấy đơn về nhà nghiên cứu ngay, nhưng nàng cũng nghe rằng thím Ba đă biết buôn hột xoàn từ hồi Bảy mươi lăm và giờ th́ chuyên buôn thuốc lá lậu đến nỗi công an đành liệt vào đối tượng “bắt cóc bỏ đĩa”, hơi đâu !

Tiệp nháy con ngồi chỉnh tề sát vào bên mẹ trên salon, nàng muốn đệ đơn với một cái ghế chứ không phải với cái áo thun lá và quần đùi và dù chú Ba có thím Ba hay buôn lậu đi nữa th́ cũng không phải việc của nàng. Nàng đă chuẩn bị một bài tâm thư ngắn trong ḷng bằng những tre đầu ḍng mà họ cho là quan trọng, rằng hồi đó cháu lên Cứ từ năm mười bốn tuổi, ba của cháu là liệt sĩ Côn Đảo, cháu chưa có cái án nào trong lư lịch cũng như trong lương tâm, chồng cũ của cháu đă cưới vợ, thăng tiến và được cấp nhà mới đúng tiêu chuẩn đầu ngành, cháu là nhà văn nữ đầu tiên của đất nầy, nhà văn có thẻ hẳn hoi đây, cháu có hai con nhỏ, thật sự cháu đă nuôi hai con từ nhiều năm nay trong căn pḥng của trụ sở cơ quan quanh năm thiếu nước, cháu dù bảy năm nay không được lên lương th́ đă lặng lẽ làm việc mà làm việc cũng là cống hiến và đây là đầu sách thứ ba của cháu. Nói xong như một người vừa chạy qua sa mạc, nàng ch́a ra một lá đơn đánh máy sạch sẽ, lời lẽ ôn tồn, nhiều năm qua nàng đă thấm thía rằng nếu không biết kêu đ̣i th́ không ai gọi ḿnh đến mà cho cả ! Chú Ba lướt nhanh qua tờ đơn rồi lại cầm lên cuốn tiểu thuyết c̣n thơm mùi mực in của “đương sự”.

- Cái chú nhà thơ chỗ cô giờ sao rồi ?

- Dạ, ảnh xin nghỉ về vườn tiếp với chị sau nuôi con nhỏ !

- Vợ bé vợ mọn chớ trước sau ǵ ! Các vị quanh đi quẩn lại cũng chỉ có cái tội đó, tổ chức nương tay sao được ?

Tiệp thầm căi : chắc nó không lớn bằng tội buôn hột xoàn với buôn thuốc lá lậu ! Nhưng thôi, trả treo làm ǵ, đi xin xỏ chứ đâu phải hầu toà mà cao giọng !

- Gần đây chú Ba có in tập thơ nào không ? - chả là cùng với Hai Khâm, ông ta cũng là một múi bi kịch của Sếp nhà thơ, cũng thuộc diện tác giả được in để lấy ḷng là chính.

Chú Ba vănh tay xe xe mớ lông chân trên bộ đùi rơ ràng gốc gác nông dân :

- Từ hồi cái ông nhà thơ bên cô bị băi chức, phong trào thơ phú xuống luôn, thiệt tai hại cho tỉnh nhà hết sức ! - chủ tịch cúi người trên bàn nước, ngoáy mấy chữ vào góc đơn - Sáng mơi cô vô Uỷ ban gặp tay phó của tui nó giải quyết cụ thể hơn.

Một căn hộ, thật ra một căn hộ cũng không khác ǵ một mớ rau khi người ta muốn ban bố cho ai đó. Tiệp có ngay “mớ rau” sau buổi sáng ở Uỷ ban, khấp khởi, bộn bề, một trong những nỗi mừng ngây ngất ấy là Vĩnh Chuyên sắp vào cấp Ba, nó sẽ không xọt qua xọt lại giữa ba và mẹ hoài nữa v́ nó không thể viện vào cái lư “mẹ ở cảnh cơ quan nước nôi nhỏ giọt, mẹ có nhà riêng đâu mà bắt con yên một chỗ !” Nó không biết nó đang tuổi nổi loạn nhưng nàng th́ phải biết, nếu nàng không kiên nhẫn đội đơn và dùng thanh thế nhà văn hội viên để thu xếp chuyện chỗ ở th́ nó sẽ ở miết bên ba rồi cảnh d́ ghẻ con chồng, rồi những cơn sốc sẽ đẩy nó ra đường bằng chiếc xe DD Nữ hoàng đỏ chót mê tơi và rồi ...

Khu chung cư mới toạ lạc trên một khu nghĩa địa lớn, vương quốc của cỏ ống, ma trơi và chuột cống. Mấy mẹ con Tiệp là một trong vài ba hộ sốt ruột được yên chỗ nên hôm mới dọn về nàng c̣n thấy nhiều mảnh ván thôi lăn lóc trên mép mương nước thoát, nàng và Thu Thi phải đi cặm nhang dài dài hú hoạ vào lúc chập choạng để cầu an. Những căn hộ thiết kế liền tường, bề ngang bị ăn gian năm tấc để cánh xây dựng dư ra mỗi dăy một miếng đất bán lấy tiền chia nhau, nhà đâm ra chật chội một cách oan uổng và nền nhà tráng xi măng - dĩ nhiên cũng đă bị ăn cắp lấy được - Vĩnh Chuyên dộng gót chân là mặt nền rạn ra như bánh tráng nướng.

- Nhà vầy mà cũng là nhà ! - nó phỉ báng - Bên ba hả, nhà thênh thang mà lót gạch, có dột cũng có người lo. Nhà nầy chỉ được cái nước mạnh hổng phải thức canh từng giọt như đằng trụ sở, đỡ cho Hai chớ con th́ ... Chắc con về lại đằng ba quá !

Hôm hai mẹ con cầm được ch́a khoá nhà, vừa mở cửa, Thu Thi đă chạy a vào tận gian bếp mở nước để cho rô-mi-nê chảy ồ ồ xuống hai bụm tay, ngây ngất. Chấm dứt cảnh nó và em thay nhau canh thau nước dưới ṿi để múc đổ vô xô khiêng lên cầu thang, chấm dứt tiếng từng giọt nước nhỏ xuống chiếc thau nhôm tong tong khắc khoải, buồn rũ trong đêm, chấm dứt tâm lư tạm bợ không biết đâu là của ḿnh, đâu là tự do được phép, đâu là không “nhầy nhụa” nếu ba Đính của chúng vào thăm.

Mấy hôm sau, lại một niềm vui nữa cho mấy mẹ con nàng : bà cụ tóc ngắn, bà ngoại Hai của chúng, ân nhân của chúng hồi ở Điệp Vàng bỗng trở thành hàng xóm bên tay trái của chúng. Thật không thể nào tưởng tượng hết sự kỳ ngộ của cuộc đời. Đă chín năm trôi qua, ngoại Hai của chúng đă sún hẳn mấy cái răng cửa, mái tóc ngắn đă bạc ṛng, lưng đă tôm hơn nhưng tinh thần th́ vẫn c̣n ráo lắm.

- Bữa thằng con chở bác qua chỗ Nhà đất coi sơ đồ, thấy tên cô, tui hỏi Tiệp nào vậy, phải Tiệp nhà văn không, vậy cho tui ở kế bên luôn không cần đầu hồi đầu hiếc ǵ cả. Th́ sau nầy thấy ảnh trên báo hoài mới biết, thôi từ rày có bà có cháu rồi, vậy cũng phước đức cho tui lắm rồi. Không, thằng con tui nó sẽ v́a Sài G̣n với vợ con nó trên đó, nhà nầy là chế độ liệt sĩ Ba mươi bốn lăm của ba nó đó chớ !  

Một hôm nàng nh́n thấy chú Ba đi thị sát xây dựng, từ chiếc bàn bên cửa sổ trổ đúng hướng tây nhức nhối mặt trời, nàng bước ra mừng và định nói mấy lời cảm ơn. Vị chủ tịch tỉnh nhận ra nàng, vẻ ngạc nhiên :

- Cô nhà văn ở đây sao ? - đúng là người ta đă cho nàng một mớ rau và người ta không cần nhớ đến việc đó - Có bảng Bán đá cục nữa, nhà văn mà phải bán đá cục sao ?

Tiệp đứng lại bên cái cây trứng cá nàng mới trồng :

- Bán đá cục để khỏi bán lương tâm chớ, chú Ba !

Từ thời điểm Tiệp đối đáp đá cục với lương tâm ấy, thời gian vẫn thản nhiên với mọi người mà lại như dẫm chân tại chỗ với Đính và nàng.

Đă mấy năm nữa trôi qua, cho tới buổi trưa mà nàng không thể nào quên. Đó là một buổi trưa có thể có bong bóng phập phồng nếu trời đổ một trận mưa, Vĩnh Chuyên đi xe đạp từ bên nhà Tuyên sang, vừa mở chốt rào, không kịp khép cổng lại, nó vứt xe đổ chùi xuống góc sân rồi đi thẳng vào gian bếp lặng lẽ đứng khóc. Mười bảy tuổi, nó không cao hơn sợi dây phơi trong bếp, vai nhỏ ngực lép, hồi nhỏ th́ uống sữa đặc có đường phân phối cầm chừng và luôn luôn quá đát, lớn lên gạo mốc bo bo hầm, lớn chút nữa th́ “ở với mẹ có no đủ t́nh thương thật nhưng cái nghề của mẹ quanh năm chẳng thấy ai cho chác ǵ trơn, một trái chuối cũng thiếu”. Lúc đầu chỉ có Tiệp đi theo nó vào bếp và nh́n thấy nó khóc, thật ra nó ít khi khóc mà lại hay cười, cái khoé miệng dễ tính và cởi mở. Nó khóc với chiếc khăn của mẹ trên sợi dây, lặng thầm, kềm nén, cùng cực, chắc v́ tự dặn là không được khóc vật khóc vă như chị Hai mỗi khi đụng chuyện, ḿnh phải khác chị Hai, ḿnh là tu mi nam tử ! Nhưng mẹ nó không thấy như vậy, một đứa ít khi khóc, một đứa con trai mười bảy tuổi mà phải khóc th́ chắc chắn là chuyện d́ ghẻ con chồng rồi, sâu xa, v́ nguồn cơn ba mẹ bỏ nhau nên mới thành nông nỗi. Hồi xưa nó chỉ hay tỉ tê :“Ba với cô Tàm sợ con bỏ nhà đi chơi hàng xóm nên ti-vi hay cát-xét ǵ cũng để trong pḥng ngủ, hai người có đi đâu là khoá lại, hết coi luôn !”, hoặc “Ba với cô đưa cháu gái của cô lên ở học chiếm pḥng của con, con toàn học bài bằng đèn đường đó chớ ”. Bây giờ, chắc chắn phải là chuyện ǵ đó ghê gớm hơn.

- Sao, chuyện ǵ thủng thẳng nói mẹ nghe ?

Chờ đợi, tự vấn, đau khổ, bất lực, nàng ngồi bẹp xuống góc nhà lấy ống quần lau nước mắt, y như má ḿnh khi có một trận khóc ập đến không chống đỡ nổi.

- Hai ngày nay ba với cô đi về trong quê cô đám giỗ, nhà hết gạo mà con không có tiền !

Phừng phừng như mọi khi, Tiệp thấy ḿnh bỗng ráo tạnh như một trận cuồng phong vừa kéo đến làm bùng lên ngọn lửa âm ỉ trong nàng : nàng nguyền rũa cái ghế mà Tuyên đang chễm chệ nhờ bộ mặt như là đạo cao đức trọng của anh ta. Nàng gắt với con :

- Vậy sao không khoá cửa chạy qua bên nầy ăn cơm ?

- Chẳng lẽ chuyện ǵ cũng chạy qua ? Nói th́ mẹ nổi giận đùng đùng !

- C̣n hàng xóm chi, chạy qua hàng xóm mượn gạo không được sao ?  

- Con mà đi mượn gạo hả ? Để người ta biết nhà của ba hết gạo mà cô Tàm hổng hay sao ?

Tiệp làm một cử chỉ tuyệt vọng. Một mệnh phụ phu nhân lên xe xuống ngựa ăn diện ngất trời mà không hay nhà hết gạo ? Hay người ta cố ư bỏ đói thằng nhỏ để rồi nó “tháo chạy” sang mẹ nó, thế là nhổ được một cái gai ? Có thể suy diễn theo hướng đó chứ không lẽ nào nhà một người quyền cao chức trọng mà lại hết gạo, chắc chắn là không bao giờ hết các thứ gạo cung tiến từ các nông trường và các huyện.

Nghe em trai to tiếng, Thu Thi từ ngoài chạy vào, một tờ giấy ǵ đó trên tay.

- Cưng sáng mắt chưa, vậy sao cưng ở miết bên đó chi ?

Thằng nhỏ thấy như bị tấn công, đáp trả :

- Chuyên không thích ở với Hai ! Chuyện ǵ Hai cũng sồn sồn !

- Vậy c̣n chạy qua đây khóc lóc chi ?

- Chuyên khóc với mẹ chớ không khóc với Hai !

Thu Thi ngồi phệt xuống nền gạch cạnh mẹ, bắt đầu tấm tức :

- Mẹ coi con lo cho nó mà nó cứ cái giọng đo hoài. Chị em ruột mà hổng ở được, lại đi ở với người dưng được ? Để coi rồi đây mầy khóc với ai !

Nói xong, nó ch́a cho mẹ tờ giấy nh́n qua là biết tờ điện tín, chỉ có Đính hay sử dụng loại thông tin nầy và mấy năm qua mẩu giấy h́nh chữ nhật nằm ngang đă quá quen thuộc với mấy mẹ con nàng. Tiệp như không tin vào mắt ḿnh : bức điện khẩn báo tin Đính đă xong thủ tục ly dị sau khi phải cầu viện tới một phiên chung thẩm. Chín năm ly thân, ba năm sau sự kiện bà mẹ qua đời, tang chế cũng đă măn nhưng nàng Mac-ta quyền lực đă thắng anh ở phiên sơ thẩm nhờ nhiều chân rết tổ chức trong ngành toà án và anh đă phải gửi đơn lên chung thẩm. Cũng như Tiệp đă liều thân đi gơ cửa chủ tịch tỉnh để có căn hộ trên đất nghĩa địa nầy, Đính cũng đă “liều thân” với nhà riêng của vị chánh án của thành phố, một hành động cầu cạnh chắc là duy nhất trong đời anh. Có xin th́ có được, có hạ ḿnh th́ có thi ân, có kêu th́ mới có nghe thấy. Thế nhưng, tại sao cái tin Đính được tự do lại không làm mấy mẹ con vui nổ trời như nàng hằng tưởng tượng ? Vốn dễ bốc đồng, Thu Thi bỗng chồm sang ôm chầm lấy mẹ khóc lặng. Hai mẹ con xoắn lấy nhau, không nói nên lời, vui và buồn, được và mất, không lúc nào hết tâm trạng lẫn lộn đó, nó giống một cái bánh xe và nó lăn măi theo hai mẹ con và nó để lại dấu vết, măi măi.

- Con mừng cho mẹ - nó nói bằng cái giọng thành thật mà nghe như là giao đăi - Con mừng ḿnh thoát búa ŕu dư luận rồi, mẹ tới bờ tới bến rồi. Nhưng mà...

Nó không nói tiếp được nữa. Vĩnh Chuyên đi đến chỗ mẹ và chị, cầm tờ giấy lên đọc, cơn tủi hờn ban năy chừng đă biến mất, thay vào là nỗi buồn mà nó linh cảm được.

- Giờ út suy nghĩ đi - Thu Thi đă có vẻ ráo hơn nhờ xả được nước mắt ra - út về đây với Hai hay là út ở bên ba ?

- ...

- út ở đây th́ út đỡ mà Hai cũng đỡ. Mẹ có sổ tiết kiệm, mẹ hứa để lương lại cho Hai trong lúc chờ xin việc ngoài Hà Nội, cộng với tiền hàng tháng ba góp nuôi út nữa th́ hai chị em cũng đủ hui hút rồi. út thích có chị có em hay là thích bổng lộc mà bị người ta hứ háy ?

Vĩnh Chuyên đi đi lại lại, thói quen khi phải học bài dưới đèn đường, tờ điện tín trong tay, nó như chững chạc ra :

- Chuyên tính vô nhà tập thể chỗ cơ quan ba ở. Chỗ đó có nhiều pḥng trống, lại có bếp ăn tập thể, tiện hơn.

Tiệp bối rối, cơ quan Hội có vị chủ tịch ngay ngắn hiện nay, những bạn bè thân thiết của nàng, bà má, bà cô, ông anh và các bà chị của nàng thảy đều suy nghĩ : đất lành chim đậu, trong khi biết bao người chạy vạy bon chen, gầy dựng, lôi kéo để đưa ḍng tộc vào Nam nhưng sao nàng lại đi ngược như vậy ? Thực sự Đính và nàng đều cảm thấy sợ hăi cái khung tỉnh lẻ có những con người quanh năm không đọc một cuốn sách cho ra hồn và thản nhiên gọi nhạc thính pḥng là thinh pḥng trong khi họ, những người giàu quyền sinh sát ấy cũng không chấp nhận lũ nhà văn ỷ vào cái tài chữ nghĩa mà gai góc. Một trong hai người ai phải di chuyển, chắc chắn người đó sẽ là nàng, nàng có Đính và có cả Hà Nội nhưng các con th́ tính sao đây ?    

- Sao Vĩnh Chuyên không chịu ở đây với chị ? - nàng nói gần như là cầu khẩn con trai - Chị em mỗi đứa mỗi tánh, lư do không hợp với chị không thuyết phục đâu con.

Vĩnh Chuyên ngồi xuống trước mặt mẹ và chị, vẻ người lớn :

- Con thấy Hai có người yêu rồi. Với lại, không có con th́ Hai rủ bạn gái trong lớp tới cho người ta ở chung, người ta c̣n cảm ơn nữa.

Vẻ cương quyết của em làm cho Thu Thi lạnh hẳn :

- Hai biết thừa, cưng ở lang thang để ba cám cảnh rồi ba kêu về cho nguyên cái nhà đó chớ ǵ ?

Vĩnh Chuyên đứng hẳn dậy, ngoảnh nh́n chị, xẵng giọng :

- Th́ đại hội tới nầy ba vô thường vụ, ba lên trưởng Ban, mấy suất đất ba có sẵn chỗ nào chỗ nào Chuyên biết hết. Chẳng lẽ ba lên mà ba hổng xây biệt thự ? Đương nhiên sau nầy cái nhà chung cư bây giờ sẽ về tay Chuyên. Hôm rồi ông nội lên, ông nội nói riêng với ba: Mầy có hai bề con mầy tính sao tính, thằng Vĩnh Chuyên mà hổng có phần đừng có trách tao ! Chuyên đâu có như Hai, phải biết nhịn nhục để được cái lớn chớ Hai !

Tiệp đau khổ khi thấy ḿnh chưa chi mà đă văng ra khỏi bài toán của con trai. Nàng biết từ khi ẳm con ṿng tay, khi nó cười bằng khoé miệng giống Tuyên và khi nó lẳng lặng xa dần nàng để chạy về với ba và cô Tàm để chịu cảnh “mấy đời bánh đúc có xương”, nàng biết nó hướng về Tuyên do điện sinh trường, do t́nh thương âm thầm huyết thống và do một sự chọn lựa hết sức thực tế : nó sẽ là công dân chết sống với cái tỉnh lẻ nầy và vị trí thường vụ của ba nó là hậu phương dát vàng cho công danh của nó.

Thời gian lại thấm thoát và lại tiếp tục làm cái việc vô tư lặng lẽ của nó. Đính lại thư vào báo đă “cháy túi v́ góp với tầng dưới nới một cái sân cho em dễ thở, em thu xếp tự ra chứ anh sẽ không vào đón như kế hoạch được”. Thu Thi làm cứng :

- Dù ǵ con cũng có ngoại Hai đây, có d́ Mỹ Nghĩa nữa. Ba Đính gần sáu chục rồi, một ḿnh quá lâu rồi, trước sau ǵ mẹ cũng ra th́ lên lịch đi !

Nó đưa một thanh niên về, buổi tối, từ bên chiếc bàn cạnh cửa sổ ngó ra, Tiệp không khỏi sững sờ khi cậu kia mở chốt rào bước vào : cao to, trắng bồng, ngời sáng trong chiếc áo đen đẹp như Alain Delon. Thu Thi đang bước sang tuổi hai mươi, cô sinh viên Ngữ văn năm thứ hai với chàng sinh viên Kinh tế cùng tuổi, cả hai thanh tân, hoa mộng, rạng hồng nhưng sao nàng không an ḷng, như nàng vừa bắt gặp sự bấp bênh, ngập ngừng và non nớt trong chọn lựa của chính ḿnh hồi đó ?

Một bữa tiệc nhỏ để Tiệp cúng nhà cúng cửa cho con, một ít sớt qua mời bà ngoại Hai của chúng để gửi gắm. Độc một mâm vừa khách vừa chủ : Sếp nhà thơ với cái xắc cốt ka ki không c̣n cái “văn pḥng di động”, tóc bạc phừng phừng, một bên răng sún thêm để cân đối với cái góc miệng trống lễu bên kia và vẫn giọng cười nghèn nghẹn cùng đôi mắt rân rấn đa cảm ; Quư đến nhẹ nhàng nhưng uống có vẻ sành hơn xưa, uống một hồi th́ hỏi : “Tiệp thích nghe lại mấy bài hồi ở Cứ không, coi vậy chớ hát c̣n ngọt lắm à nghen” ; Bá Biên chừng mực và ư tứ như xưa nay vẫn vậy, chỉ hứa “để món tiếng Anh của hai đứa nhỏ cậu Biên lo cho, bảo đảm nghe cậu Biên th́ về sau đỡ vất vả” ; An Khương trông thật sự đàn bà từ khi yêu một cậu chung một Bộ môn, vẫn để tóc suôn rẽ ngôi giữa, vẫn rầu rầu mà vẫn líu lo :“Mỗi lần nghĩ tới cuộc t́nh của Tiệp tụi em như được an ủi, hy vọng sau khi em đi làm tiến sĩ ở Mỹ về th́ cái ông bồ của em cũng ly dị xong”. Thu Thi ngồi cạnh người yêu đẹp mă, nâu ḍn sắc sảo và quyến rũ lạ lùng. Vĩnh Chuyên chưa hết thời kỳ bể giọng, cứ đ̣i thử trọn một chai bia nhưng các cậu bạn của mẹ không cho, khi nó ngồi yên th́ vẫn là cái bộ dạng c̣i c̣i, côi cút của nó. Cuộc tiễn đưa như chỉ có được phân nửa, c̣n nguyên gia tộc mà nàng không dám với tới : nàng chỉ đưa Đính về ra mắt và làm lành với cô Ràng có một lần và  từ hồi tang mẹ tới giờ Đính không bước chân đi đâu ; má đă nhiều lần ghé qua căn hộ bánh tráng nướng của mấy mẹ con nàng nhưng má sẽ không chịu nổi cảnh nàng ra đi mà hai đứa con ở lại ; nàng càng không dám báo tin cho chị Hoài v́ chị ḿnh quá hay nước mắt và lần nào chị cũng nhân lúc Tiệp quay lưng là dằn thúc Thi Thi không biết giữ mẹ cho ba, con ngu lắm, phải ba với mẹ không bỏ nhau th́ giờ tụi con cũng lên xe xuống ngựa rồi ; ông anh Năm Trường th́ từ lâu đă không ư kiến ǵ, bề nào cô em ḿnh cũng nổi tiếng mà cũng tai tiếng quá mức nếu tham gia th́ dễ thành đấu khẩu ; chị Mỹ Nghĩa th́ đang bận bịu cuộc t́nh muộn màng của ḿnh với một ông anh kết nghĩa vừa chết vợ với một bầy con riêng quậy ngất trời, cuối cùng là Mỹ út, cô em giàu út ăn khó út chịu ấy đang loay quay với cảnh vừa mới bồng chống nhau chạy khỏi vườn đất hương hoả để cứu lấy sự học cho các con và cứu lấy chính ḿnh khỏi bi kịch bị lăng quên như mọi nông dân những vùng xa xôi hẻo lánh.

Khách lục tục ra về, bà cụ tóc ngắn bên kia vẫn ngóng sang bên nầy xem xem tự dưng mưa gió đùng đùng quá trời mẹ Thu Thi có đi không ? Thu Thi chạy ra :

- Vé tàu mua rồi, hoăn sao được ngoại ?

Mấy lần mẹ con thay nhau ra vào pḥng tắm, người nầy biết người kia vào đó để khóc riêng, để rửa mặt mũi rồi mới dám bước ra với việc khác.

Xe lửa những năm đầu thập kỷ chín mươi chỉ phải mất có bốn mươi tám giờ, Tiệp đi vé nằm để mang được nhiều đồ gồm áo quần, nhiều đồ cũ mùa đông hàng thùng, chiếc máy chữ bất ly thân, mấy thùng sổ tay tư liệu và những quyển sách gối đầu giường gần như là kỷ vật. Khi c̣n trong cổng rào với Thu Thi và Vĩnh Chuyên th́ sự ray rứt tranh đấu với nỗi thương yêu thèm nhớ Đính, nhưng khi tàu đưa nàng xa dần, xa măi ra th́ những ư nghĩ về các con chiếm lĩnh toàn bộ mọi thứ có tên là sự sống trong nàng. Nàng nung nấu ư tưởng phải mang Thu Thi đi sau khi nó vượt rào đại cương, nàng phải có một đứa con bên cạnh, không thể khác được, nàng sẽ làm cho nó khác với thế hệ thua thiệt của ḿnh, nó phải có nhiều bằng cấp, nó phải lấy chồng muộn và nhất thiết không được lấy cái cậu đẹp như diễn viên điện ảnh kia, nó cần một người thực sự cầm cương được nó.

Đính thuê nguyên cỗ ô tô của Đường sắt vào tận đường ray đón nàng. Anh gầy rộc v́ tiền nong, nhà cửa và lằn mức như là giới hạn cuối cùng của t́nh cảnh độc thân dở dang quá lâu. Trên xe anh ôm chặt lấy nàng như sợ nàng sẽ biến mất, sẽ thăng thiên, hay là sẽ lẩn trốn để phản thùng mà quay về. Hà Nội đă quá quen thuộc với Tiệp, Hà Nội đang thu của biết bao nhiêu kỷ niệm lăng mạn mà Đính tạo ra cho nàng nhưng mùa nầy th́ Nam bộ đang mưa lút trời lút đất. Hà Nội có Đính và gia tộc anh nhưng Hà Nội không có các con nàng, không có ai là người thân của nàng ngoài Đính. Nàng nghẹn thở bên Đính không phải v́ tâm trạng một nàng dâu, một người vợ chính danh mà v́ nàng là một người mẹ đang bỏ văi các con ở xa ḿnh hàng ngh́n cây số để đi lấy chồng, ư nghĩ đó càng lúc càng cộm lên như giữa Đính và nàng đang có một cái dằm. 

“Tổ ṭ ṿ” của Đính quả là nhiều gió và dễ dàng nh́n thấy cánh đồng để nàng có thể tha hồ nhớ má nhớ cô và chị Hoài. Căn hộ độc một pḥng, vuông sân cơi nới hùn với bên dưới chưa có tiền láng xi măng trông lỗ chỗ nghèo khó, bàn làm việc kê sát với chiếc giường thước hai, chiếc ban thờ gá vào vách tường, nơi từ nay nàng sẽ chính danh ôm hương khói cùng với Đính. Bà mẹ Đính từ trên cao nghiêm nghị nh́n xuống, chắc là bà đă măn nguyện v́ Đính đă rơ ràng thủ tục theo di chúc miệng của bà, Đính đă có người nâng khăn sửa túi. Đính bồi hồi :

- Anh từng mơ mẹ được sống với chúng ḿnh nhưng không thực hiện nổi.

Tiệp đứng lớ xớ giữa pḥng mặc Đính lăng xăng thu dọn đồ đạc của nàng để gọn vào một góc. Anh quay lại, hai cánh tay t́nh tứ đầy tràn dang ra, nàng đứng yên và bỗng dưng ôm bụng đổ ập xuống. Nàng đổ xuống một cách thê thảm, quằn quại, như một cái cây trong cơn băo, nàng muốn được gào khóc, được đào bới, nàng muốn vạch đất xé trời để được nh́n thấy các con, giá có thể chạy bộ mà trở về được, giá có thể được nh́n thấy chúng nó một lần nữa, lúc nầy. 

- Em sao vậy ? - Đính định d́u nàng đứng lên đưa lại ghế.

Tiệp vùng vằng :

- Em không tha thứ cho ḿnh được. Sao em có thể bỏ con mà đi như vậy được ?

Đính không ngờ, Đính bối rối và cũng méo vẹo thảm hại như nàng :

- Th́... th́ chúng ḿnh đă từng mơ ước, mơ ngày mơ đêm cái cảnh chung sống nầy.

- ...

- Các con nó cũng lớn rồi, em sẽ nguôi mà chúng nó cũng sẽ quen dần.

- Anh đang mồ côi mẹ, anh có quen với tâm trạng mồ côi mẹ không ?

Đính ôm lấy nàng dỗ dành :

- Em đang sống, em đang hạnh phúc, em có anh, anh sẽ cùng em lo cho các con, từ xa mà biết lo th́ chúng sẽ không đến nỗi nào đâu mà.

- Nhưng sao không là Sài G̣n mà cứ là Hà Nội th́ mới có hạnh phúc ?

- Sài G̣n th́ nhà cửa đâu, hộ khẩu đâu, chỗ dựa đâu, anh và em cùng châng lâng th́ rồi sẽ mải chuyện cơm áo gạo tiền không văn chương ǵ nữa hết, em hiểu không, chúng ḿnh nói với nhau măi rồi, chúng ḿnh chỉ có hai trái tim và hai bàn tay, chúng ḿnh đang bắt lại từ đầu, tất cả !

Tiệp cố vùng khỏi tay Đính :

- Nhưng mà hai ngàn cây số, em không chịu nổi cảnh xa xôi mịt mùng nầy, anh biết không, lâu dần em sẽ không chịu nổi !

Nàng nhớ buổi hừng đông mấy ngày trước, Vĩnh Chuyên lủi thủi quay vào nhà, nhỏ nhắn xương xẩu thiếu thốn, Thu Thi phong phanh trong chiếc áo váy bông lấm chấm đứng dạt dưới bóng cây trứng cá để chiếc xe chính sách của cơ quan đưa nàng vọt đi, ngay lúc nầy, khi đă có Đính rồi th́ nàng không ước ḿnh được xẻ ra, được phân thân ra mà ước được quay về để được nh́n thấy các con một chút.

- Th́ ḿnh đă lên phương án đưa Thu Thi ra đó thôi.

Tiệp rên rỉ :

- Nhưng c̣n Vĩnh Chuyên, không có Thu Thi th́ Vĩnh Chuyên mồ côi hoàn toàn.

Nàng để cho Đính d́u lại chiếc giường, anh nằm ghé theo dịu dàng lau mặt lau mũi cho nàng. Để được sống với người ḿnh yêu cũng có nghĩa là phải thường xuyên gào khóc với lương tâm làm mẹ như vầy sao, cái giá nầy nàng đă ước lượng hết chưa và phải trả đến bao giờ ? Ai đó nói rằng : người nào có được cùng lúc ba thứ th́ người đó sẽ hạnh phúc : một công việc để làm, một người để yêu và một cái ǵ đó để hy vọng. Nàng có công việc của tư chất, có người đàn ông của số phận, c̣n hy vọng th́ nàng hy vọng ǵ, hy vọng rồi các con sẽ tha thứ cho nàng ư ? Giống với nhiều lần đi Hà Nội, xa miền Tây và sau đó th́ lại xa Hà Nội, nàng nằm vật vă với tâm trạng bập bênh của ḿnh như một con bệnh đang lắng nghe cơ thể ḿnh tự chiến đấu và đang tự vượt qua. Nàng khóc rỉ rả trong tay Đính và lại nghĩ, như muôn ngàn lần trong mười mấy năm qua, rằng nếu có kiếp sau th́ nàng sẽ chọn ǵ, t́nh yêu hay t́nh mẫu tử ? Phải, nếu như có cái kiếp sau ấy th́ nàng sẽ chọn sao cho hai thứ t́nh ấy có trong nhau, sinh ra cho nhau và v́ nhau, măi măi, suốt đời.