Nguyễn Hồng Nhung

ĐỌC TRUYỆN NGẮN „HIẾP” CỦA ĐẶNG THÂN

 

Trước khi đọc truyện ngắn này, mời bà con hăy đi mua một tập mùi xoa giấy. Nếu đọc xong chẳng c̣n cái nào - có thể cùng hội với Đặng Thân chăng? C̣n quá nửa hoặc c̣n nguyên, ắt cần phí khối thời gian để đọc thêm tác giả, hoặc bởi c̣n phân vân nghĩ chán, xem cùng hội cùng thuyền với y có bơ hay chăng?

Bởi: Mệt lắm! Hăi lắm!

Mệt v́ phải cùng y du nhập từ đầu tới cuối vào một cơi nhân gian nhất định, trong một thời gian nhất định, nơi chỉ câu ví von dân gian này diễn tả đủ hết ư nghĩa của nó: CÁ MÈ MỘT LỨA.

Hăi bởi giọng viết đầy ăm ắp năng lượng, cứ dồn người đọc lên đỉnh xuống dốc của cảm xúc, trí vừa những muốn dừng lại suy ngẫm, hài nhận thức đă kéo tuột lương tri ấn xuống bùn, để không thể không đọc một mạch, vừa sướng, vừa cáu, vừa tức anh ách, vừa cười rinh rích liên tục khiến mắt lúc nào cũng nḥa lệ.

Đặng Thân không hư cấu. Y nắn nót lên khung cho bức tranh hàng ngày y sống, vừa ph́ phèo thuốc lá, nhấm nháp cà phê, y vừa nhẩn nha xếp các chữ cái thành một ḍng ngay ngắn: CÁ MÈ MỘT LỨA.

Nơi: ba người đàn bà xuất phát từ ba hoàn cảnh xă hội, gia đ́nh, tính nết, khuynh hướng, cá tính khác hẳn nhau, cùng tiêu phí một thử thách nho nhỏ của thượng đế: kiếp người, trong một xó của xứ sở nhiệt đới gió mùa h́nh như quanh năm chỉ có hoa trái ra hoa kết nụ thành quả, c̣n con người lúc nào cũng vẫn y nguyên như thế, chẳng tiến hóa thêm chút nào.

Hoàng Phượng đại diện cho nàng tiên kinh tế „siêu hạng v́ cô đi từ lỗ nẻ của nền kinh tế ’tam nông’ này đi lên.

Bạch Trĩ „sinh ra là con nhà tử tế, tức là nhà cán bộ”.

Bích Loan „ra đời trong một gia đ́nh trâm anh thế phiệt”.

Thế giới của ba người đàn bà này là một mớ ḅng bong, không biết đường nào lần ra sợi chỉ đỏ của các giá trị, mặc dù đứng về mặt hiện tượng, đây là một thế giới hoạt náo, không hề tŕ trệ. Thậm chí, quan trọng nhất: h́nh như đây là thế giới hiện tại một trăm phần trăm của chúng ta, kẻ viết và người đọc, nghĩa là ta đang thưởng thức ta, ngay chính tại nhà ta chả cần đi đâu xa…

Bằng cái giọng viết đặc sệt chất Hà Thành: ngông nghênh mà lịch lăm, du côn nhưng biết điều, giữ khoảng cách nhưng „sát” ngôn từ không thương tiếc, Đặng Thân khiến ta ngơ ngẩn bởi không biết nên trở thành cái ǵ đây trong cái hiện thực ngồn ngộn thông tin tự thân cắn xé này.

Có lẽ không xứ sở nào con người lại thích nghi nhanh chóng và chính xác với môi trường đến thế:

Nàng tiên kinh tế Hoàng Phượng:

Đánh dép nhựa từ Sài G̣n ra. Đánh niken ở Nga về. Đánh đồ lót, rau thơm và mắm tôm sang Đông Âu. Đánh người sang Trung Quốc, Đài Loan. Đánh núi đồi cho bọn giầu mới ở Hà Nội lên làm trang trại, dựng nhà sàn. Đánh villa Hà Nội cho bọn buôn ma túy ở miền núi về ở. Đánh nhầu. Tấn công pḥng thủ không sơ hở, đại tướng anh hùng mới xứng danh.

Cả một nội dung xă hội „thực tiễn” đến mức hết bàn được lăng tử Hà Thành Đặng Thân hạ trong vài nét chấm phẩy như thế đấy.

Bạch Trĩ con nhà cán bộ tử tế:

Ngồi ăn cơm với ông bà lúc nào cũng thấy chuyện nghị quyết, thông tư, nghị định, dự thảo luật. Nghe riết thấy phê. Hôm nào không được nghe những chuyện đó là chị cứ thấy buồn buồn. Lúc nào xem ti-vi thấy các bậc lănh đạo và các đại biểu nói chị thấy sướng lâng lâng như thể chính chị là người đang phát biểu vậy. Chị nuôi mơ ước sau này sẽ học hành quy củ để tham gia vào việc soạn thảo những văn bản ích nước lợi dân đó.

Không c̣n ǵ trong sáng hơn cái hệ ư thức này, như thể sinh ra chỉ để chắp cánh bay cho con người!

C̣n Bích Loan:

Đặc biệt nhất là cái pḥng khách của nhà nàng. Ngày nào nó cũng được đón tiếp biết bao hiền nhân mặc khách. Họ đến nhà nàng để bàn mọi chuyện về chính trị, văn hóa, khoa học, triết học, nghệ thuật và uống rượu ngoại. Ngày tháng trôi đi, cái pḥng khách ấy bỗng được mang tên cô con gái xinh ngoan sáng láng có làn da châu Âu của ông bà chủ – “Salon Loan”. Đến với Salon Loan người ta sẽ được nghe những câu chuyện đầy ư vị và cao nhă.

Ai dám bảo tầng lớp tỉnh táo nhất của xă hội không đủ môi trường để phát triển?

Ba mặt bằng của một thời đại: kinh tế - chính quyền - tri thức dưới con mắt quan sát của một kẻ dạo chơi tung tẩy đúng kiểu công tử Hà Nội sao bí ẩn và lận đận như đời ba người đàn bà, những kẻ chỉ muốn b́nh yên để yêu để lấy chồng, để hạnh phúc như một kiếp thường dân mà không được. Sao thế nhỉ? Có một cái ǵ đấy luôn luôn chọc ngoáy và không cho họ yên?

V́ nàng tiên kinh tế Hoàng Phượng đă thích tiền lại c̣n thích thơ? Mà thơ chỉ rặt một loại cuồng:

…Ai cũng biết Thơ là Ngôi Lời, nhưng ôm nàng chỉ thấy đời toàn lỗ. V́ Thơ ơi người thơ toàn một lũ dở hơi không biết bơi, giữa bể khổ anh chỉ c̣n ḿnh em làm phao cứu hộ. Chính nghịch cảnh đă làm anh đốn ngộ, rằng cuộc đời rặt một lũ bất nhân, kể cả những người thân. Yêu cái đẹp nên phải đi cải tạo, thích nhân văn mà gặp đời tàn bạo, nên em ơi muốn làm người th́ hăy yêu cái xấu. Thậm chí em c̣n phải giao cấu với bọn xấu nếu em muốn ngày mai em vẫn có khẩu phần…Thương lắm áo dài ơi. Anh vẫn biết em thích mặc áo dài, bởi v́ em là hoa thài lài...

Tiền cũng chỉ là một trong những phương tiện để đi đến cùng và hiểu ra nhẽ cái gọi là những chân lư thời đại ta đang sống?

V́ con nhà lành tư tưởng đứng đắn như Bạch Trĩ lại mắc bệnh thiếu máu chậm kinh nên cứ tự thương thân?:

Cứ đọc Làm đĩ của Phụng th́ mới thấy cái công nghiệp giải trí của các cụ thật là ghê gớm, dễ mà bán cửa bán nhà. Đừng lo thấy muộn mà buồn, đến năm hai mốt th́… mọc lông. Đúng là xích lô. Trong cụ là cả trăm năm văn hiến hè phố. Nhiều khi không hiểu sao trong vô thức chị thấy ḿnh muốn được như cụ.

Những chắp vá lận đận khôn cùng của những ǵ trái với tự nhiên của tạo hóa như lư tưởng người nghĩ ra, đôi khi cứ muốn lấp cả ánh dương của mặt trời vĩnh hằng chăng?

V́ Bích Loan con nhà ṇi lại cứ viển vông tri thức trên trời dưới biển?:

Loan mang “trí tuệ” về treo giữa pḥng trang trọng và nghiêm cẩn như các con chiên ngoan đạo vẫn thường treo ảnh Chúa hay thập tự giá. Nhiều đêm mơ nàng đă thấy ḿnh ôm hôn hai chữ ấy. Những cánh chữ cứ nâng nàng lên như đại bàng nâng công chúa. Nàng thấy ḿnh bay qua châu Âu, châu Mỹ, châu Phi. Lướt trên những thành phố sạch như lau, sáng choang như cung Hằng. Những sa mạc ngút trời. Những đỉnh cao băng tuyết. Những cánh đồng mây trắng vĩnh hằng. Thậm chí nàng c̣n thấy đôi cánh chữ đưa nàng bay tới thiên đường với những thiên thần bay lượn phất phơ.

Trí thức trong cái môi trường tắc nghẹn v́ đông đặc mọi sự giống hệt giấy hoa dán tường cho pḥng thêm diêm dúa - th́ đă sao?

V́ sao cái thiên đường trần thế vẫn thường được gọi là cuộc sống người ấy lại cứ lủng củng lỉnh kỉnh không thể gọi tên, không đặt nổi tên, cứ lẫn lộn như ma với người trong nghĩa địa giữa giao thời tranh tối tranh sáng của đêm và ngày?

V́ sao ba người đàn bà ấy không thể thấy hạnh phúc họ mơ.

Cô sung túc th́ phải yêu chùa, yêu cúng bái để t́m an ủi ḷng:

Cô giành nhiều thời gian và tiền bạc cho các chùa chiền. Tên cô luôn nằm trong những tấm bia đá ghi danh những tấm ḷng từ thiện. Cô c̣n sắm cả xe hơi cho bậc ḥa thượng khả kính nhất đất nước. Chỉ mong đổi lấy…

Cô chính thống:

Ra trường Bạch Trĩ về công tác ở cơ quan của mẹ hiền kính yêu. Chỉ sáu tháng sau chị đă lên Phó pḥng. Chị đi nước ngoài như đi chợ. Có lẽ đă được 29 nước rồi. Thế mà cũng chẳng thấy thằng Tây nào nó để ư đến ḿnh cả.

Cô thông thái:

Ấy chết em có ǵ đâu. Chẳng có ǵ cả. Em là một khối u đáng thương. Cần phải được đại phẫu càng sớm càng tốt. Em tăm tối chỉ v́ em sáng quá, em ngu dại chỉ v́ em thông minh quá. Trí năng quá phát triển sẽ làm người ta dure khủng khiếp, không thể bước chân vào cửa ngơ của huyền diệu được. Đằng sau cái vầng trán sáng láng kia là cả một khu chế xuất đậu tương.

V́ một cái ǵ đấy vô h́nh chăng khiến đời cứ lẫn lộn lúc vật biến thành người, lúc người thành vật, cứ định tiến thành lùi, định ra chỗ sáng lại hóa đang ngồi yên trong bóng tối, tưởng đang tiến về phía trước lại hóa ra chỉ loay hoay một chỗ thích nghi, tưởng đang hân hoan hưởng thụ lại hóa ra chỉ ăn đồ thừa bă cặn…

Đọc Đặng Thân đến đây người ta bắt đầu cáu: vậy mi muốn ǵ hỡi giống người kia? Không ăn được th́ đạp đổ, làm lại từ đầu, c̣n hơn ngồi đấy mà nỉ non! C̣n không làm lại được từ đầu th́… cho mi chết! Đi mà ngắc ngoải tiếp, ṃ mẫm tiếp, sờ soạng tiếp, hăy đợi tiếng gà gáy khắc xuất hiện b́nh minh.

Hăy đợi! Hăy đợi! Hăy đợi!

Chính lúc đó chàng lăng tử Hà Thành Đặng Thân tủm tỉm cười, vứt điếu thuốc sang một bên thỏ thẻ: đâu, ai vẫn nấy sống đấy chứ?

Hoàng Phượng đă sớm gặp được t́nh yêu của ḿnh trên đường đi làm ăn bên Trung Quốc. Đó là người đàn ông vẫn thường kinh doanh cùng mặt hàng với cô. Trước đây v́ là đối thủ cạnh tranh nên cô rất ḱnh địch. Tưởng là quân nó hóa ra quân ḿnh.

C̣n Bạch Trĩ th́ sao? Chị đă chủ động ngỏ lời yêu con giai út cụ xích lô. Anh là người khỏe mạnh nên chắc những đứa con của họ sẽ có một đời sống lành mạnh.

Bích Loan th́ đă từng có một cái đơn thượng lên ṭa án để kiện một tên phạm tội cưỡng dâm. Sau rồi hồi tâm thấy ấm ấm cái bụng, nàng rút lại. Từ khoảnh khắc rút lại lá đơn, nàng bỗng thấy ḿnh hoát ngộ. Cái sự ngộ của quân trí thức bao giờ cũng ḷng ṿng mất thời giờ.

Nhưng, kết thúc như thế người ta gọi là có hậu.

Người đọc thở đánh phào:

Có thế chứ, cá mè một lứa th́ đă sao, th́ cùng xếp hàng ngang… tiến!

Tiến đi đâu?

2010.06.28