Mỹ Đức Phạm Nguyễn

   DẠY VÀ HỌC TRÊN HAI QUÊ HƯƠNG

   Bài số 4942-18-30642-vb8101616

Tác giả đă dạy Anh Văn ở Cao Đẳng Sư Phạm quê nhà. Từng giảng dạy Việt ngữ tại Học Viện Ngôn Ngữ Bộ Quốc Pḥng. Hiện đang giảng dạy Việt ngữ tại Viện Đại Học UCR (University of California, Riverside). Đây là bài Viết Về Nước Mỹ đầu tiên của tác giả.

* * *

Thầy, tṛ trong một lớp tiếng Việt của Học Viện Ngôn Ngữ Bộ Quốc Pḥng.

Quê hương ta có bao nhiêu chuyện nói lên ảnh hưởng của thầy với học tṛ và tấm ḷng của tṛ đối với thầy.

Văn hóa nước ta lại rất tôn sư trọng đạo. “Quân, Sư, Phụ” đă một thời ảnh hưởng rất mạnh trong đời sống của người Việt Nam. Tục ngữ ca dao Việt Nam cũng nói “Muốn sang th́ bắc cầu kiều. Muốn con hay chữ th́ yêu lấy thầy,” hay là “Không thầy đố mầy làm nên,” hoặc là “Trọng thầy mới được làm thầy.” Những ai đă học trung học trước năm 1975 đều biết câu “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư.” Biết bao thế hệ thầy cô giáo đă âm thầm thương yêu, chăm sóc dạy dỗ học sinh của ḿnh với tất cả tấm ḷng và để lại bao nhiêu ảnh hưởng tốt đẹp măi măi nơi học sinh.

Được làm nghề dạy học, dù là chỉ dạy những học sinh bé tí, người dạy thường đă hội đủ những thiện duyên như tính nhẫn nại, ḷng bao dung quảng đại, biết sống v́ mọi người, chưa kể đến những khả năng về kiến thức, tri thức của mỗi người. Khi dạy học sinh, những duyên lành nói trên thường dễ dàng đơm hoa kết trái thành t́nh yêu thương, quư mến học tṛ, ḷng hy sinh tận tụy với nghề, sự trau dồi kiến thức nghề nghiệp của ḿnh. Hầu như “ông thầy, bà cô” nào (theo cách nói b́nh dị) cũng truyền bá kiến thức của ḿnh cho học tṛ hết sức trung thực, bất vụ lợi, chỉ với ḷng mong mỏi học sinh thực sự tiến bộ, trưởng dưỡng nhân cách và trở thành người hữu dụng sau này. Tự thân mỗi người thầy, với cái tâm trong sáng, cách sống đạo đức đă là những tấm gương sáng cho bao thế hệ con em.

Làm nhà giáo, dù là nhà giáo ở Mỹ, đa số sống thanh bạch, đạm bạc suốt cuộc đời, không giàu có, danh tiếng, uy quyền, chỉ tận tụy giảng dạy và làm tṛn trách nhiệm người thầy. (Có lẽ v́ thế nhiều cha mẹ không thích con ḿnh đi dạy hay không có ư kiến ǵ, cho đó là vô thưởng, vô phạt). Chính những cống hiến âm thầm cho Chân, Thiện và Mỹ của bao thế hệ nhà giáo lâu ngày trở thành nền tảng tốt đẹp đem đến một xă hội tri thức, một lớp người biết sống đạo đức, đào tạo nhân tài ở mọi lĩnh vực, làm đất nước tiến bộ, thịnh vượng và có thể thay đổi lịch sử của dân tộc đưa đến sự xoay chuyển vận mạng của nhiều người.

Thế nhưng! (Chữ “nhưng” sao mà đáng ghét!) Nhưng cũng có vài ông thầy trong lúc tức giận đấm vỡ mũi học tṛ hay đánh học sinh găy roi, găy ghế, đánh cho đến nỗi tṛ phải chạy thoát thân ra khỏi lớp! May mà chuyện này xảy ra trước 1975 lúc đạo đức thầy tṛ trong xă hội c̣n được tôn trọng. Mấy ông thầy đó mà sống ở Vkiệt Nam vào thời này th́ thể nào cũng bị bố mẹ học sinh xơi tái hay chí ít cũng bị “xă hội đen” hỏi tội. C̣n sống ở Mỹ th́ sẽ ra ṭa, ở tù, thân bại danh liệt suốt cuộc đời.

Thời mạt pháp bây giờ th́ trong nước nhiều thầy cô giáo chỉ giảng dạy một phần kiến thức trong lớp thôi. Phần c̣n lại th́ tṛ phải đến nhà riêng hay đâu đó để thầy cô dạy tiếp với lệ phí quy định rơ ràng. Nếu không th́ giỏi đến mấy cũng khó mà được điểm cao. Cũng không ít chuyện thầy cưỡng hiếp tṛ, có khi tṛ chỉ mới là những em bé thơ ngây học tiểu học, hoặc thầy dùng điểm số mua dâm với tṛ, hay các học sinh hè nhau ép xe cô giáo và đánh cô giáo trọng thương. Những ảnh hưởng để lại cho nhau như thế là những vết thương không lành, những vết sẹo không mờ tác động tai hại không chỉ đời này mà c̣n đến nhiều đời sau nữa. Ngày xưa “lương sư hưng quốc”. Ngày nay phải chăng “manh sư vong quốc”?

*

Hai em sinh viên lập gia đ́nh với nhau và có con trai đầu ḷng.

Ngày ấy gia đ́nh tôi di cư vào Phan Rang, một thành phố nhỏ ven biển miền trung, nằm giữa Nha Trang và Phan Thiết.

Khi thi đậu vào lớp đệ thất ở trường Trung học Duy Tân, tôi bắt đầu học môn sinh ngữ Anh văn. Thời gian đó, người Mỹ chưa đổ bộ vào Việt Nam. Số người biết tiếng Anh rất hạn chế và cũng chưa hề có một lớp Anh văn dạy tư nào được mở ra. Bố mẹ tôi chẳng biết tiếng Anh để dạy cơ bản cho con khỏi bỡ ngỡ. Cầm quyển sách “Lets Learn English” mà tôi được tặng trong phần thưởng danh dự toàn trường ở trường Nữ Tiểu Học trên tay, tôi lo lắng. Những chữ viết bằng một ngôn ngữ mới lạ trong quyển sách đang nhảy múa trước mắt tôi.

Cô bạn học Nguyễn Thị Đỉnh là hy vọng duy nhất giảm nỗi bất an của tôi v́ Đỉnh đă từng học qua một năm đệ thất ở trường tư thục Nguyễn Công Trứ. Đỉnh dạy tôi thế nào, tôi cứ y như thế mà đọc. Tôi đă bắt đầu học Anh Văn với bạn tôi như thế này: “Oắt dờ dít? Oắt dờ dát? (Whats this? Whats that?)” Bập bẹ những câu tiếng Anh cơ bản như thế, tôi thấy phần nào yên tâm.

Thầy dạy Anh văn đầu tiên của tôi là thầy TQB. Tôi cũng kỳ vọng vào thầy TQB nhiều. Tuy nhiên, những hy vọng ấy đă tan biến như bọt xà bông ngay buổi học đầu tiên. Thầy TQB không tập phát âm nhiều cho lớp, thầy chỉ đọc một vài lần rất nhanh. Cả lớp hầu như chỉ những ai được dạy trước th́ mới theo kịp. Tôi cố gắng ghi những âm thầy đọc ra tiếng Việt nhưng không thể nào kịp nên rất nhiều chữ tôi không làm sao đọc được. Tôi uất ức muốn khóc mà sợ thầy quá đành không dám hỏi. Thầy giảng giải th́ ít mà kiểm bài th́ rất nhiều. Mỗi đầu giờ thầy kiểm bài, lũ học tṛ chúng tôi đứa nào cũng thót tim, run rẩy. Thầy luôn luôn la mắng, nạt nộ học tṛ. Những đứa trẻ con mười một, mười hai tuổi như chúng tôi dúm dó lại v́ quá sợ hăi.

Có lần thầy kiểm bài mấy nam sinh trong lớp. Dĩ nhiên những người bạn khốn khổ này của tôi làm sao có thể trả bài cho thầy như ư thầy muốn được. Sau khi hỏi và biết những bạn này nhà ở vùng Cửa, Nại, là hai vùng ven biển dân cư chuyên về đánh cá và làm nước mắm, thầy liền quăng hết mấy quyển vở của họ qua cửa sổ, bay ra và rớt xuống sân sau kèm thêm những lời miệt thị mà tôi c̣n nhớ tới bây giờ:

- Đồ ngu dốt! Sách vở toàn mùi nước mắm.

Tôi vô cùng phẫn nộ khi nghe thầy nói như thế. Tôi không nhớ thầy TQB dạy chúng tôi mấy tháng th́ cô Phan Thị Lệ Hoa thay thế.

Cho đến bây giờ tôi vẫn nhớ dáng dấp mảnh mai, khuôn mặt thanh tú và mái tóc dài bay trong gió của cô Lệ Hoa. Cô Lệ Hoa quả đă đem một luồng sinh khí mới đến cho lớp chúng tôi. Cô luyện giọng đọc cho chúng tôi rất kỹ và ân cần chỉ dẫn. Tôi rất thích được học với cô. Nỗi lo âu, hoảng sợ khi học với thầy TQB đă biến mất hết. Tôi bắt chước giọng đọc y hệt như cô và nhanh chóng trở thành cô nhỏ học tṛ mẫu của cô; nghĩa là thường được cô yêu cầu đọc lại sau khi cô tập đọc cho cả lớp. Điểm Anh văn của tôi ngày càng cao và tôi thấy học tiếng Anh không đáng sợ như những ngày đầu năm.

Lên năm đệ lục, tiếng Anh của tôi tiến bộ lắm rồi. Tôi vẫn nhớ những giờ học tiếng Anh kinh hoàng với thầy TQB và muốn trở thành giáo sư Anh văn đệ nhị cấp sau này để rồi sẽ dạy học tṛ của tôi với cả tấm ḷng nhẫn nại và yêu thương. Tôi thưa với bố tôi ư định đó. Bố tôi rất vui, dặn tôi ráng học giỏi để sẽ theo ban C, ban ngoại ngữ hồi đó, và chuẩn bị thi vào đại học Sư Phạm Sài G̣n.

Và cứ như thế, con đường trở thành một giáo sư Anh văn đệ nhị cấp của tôi mở rộng trước mắt. Tôi biết ḿnh sẽ phải dạy những học sinh mà lúc ban đầu chỉ biết trông cậy vào ông thầy nên tôi cố gắng tập luyện giọng tiếng Anh cho chuẩn xác. Đến nay, tôi đă lăn lộn trong nghề dạy học hơn bốn mươi năm rồi. Nhiều người cho rằng đó chỉ là nghề đưa đ̣, đầy bạc bẽo. Riêng tôi, dù ở Việt Nam hay ở Mỹ, dù dạy bất cứ ai, tôi cũng dạy với tất cả trái tim và bầu nhiệt huyết nóng hổi như khi c̣n thanh xuân.

Nhớ lại ngày rời Việt Nam sang định cư ở Mỹ, ḷng tôi hoang mang buồn bă không biết rồi đây tôi sẽ làm việc ǵ để sinh sống. Tôi tin rằng “sự nghiệp giáo dục” của tôi đến đây đă kết thúc rồi.

Thế nhưng, và chữ “ nhưng” này mới dễ thương làm sao! Có lẽ duyên lành của tôi với nghề dạy học vẫn c̣n mặn mà nên tôi được tuyển vào dạy Việt ngữ ở Học Viện Ngôn Ngữ Bộ Quốc Pḥng tại Monterey, California. Đây cũng là đợt tuyển người dạy tiếng Việt cuối cùng của Học Viện mà trong đó có tôi và Giáo sư Orchid Thanh Lê.

Hồi đó chỉ một phần ba dân số Mỹ có máy vi tính ở nhà. Internet c̣n rất hạn chế, chưa phát triển và phổ biến như bây giờ. Thế nên khi đến nhận việc, tôi mới biết ḿnh được dạy ở một Học Viện ngôn ngữ nổi tiếng hàng đầu trên thế giới và được làm việc với những chuyên viên nghiên cứu về phương pháp giảng dạy ngoại ngữ rất tài năng. Nhờ họ mà tôi thấy được một số thiếu sót chuyên nghiệp của ḿnh mặc dù đă lâu năm trong nghề.

Dựa vào mức độ phức tạp của chữ viết, văn phạm, âm vị học, ngữ âm học, cú pháp, các chuyên viên Học Viện Ngôn Ngữ Bộ Quốc Pḥng ở Monterey, California xếp các ngôn ngữ khắp nơi trên thế giới thành bốn nhóm.

Nhóm thứ nhất là những tiếng khó học nhất như các tiếng khu vực Trung Đông, tiếng Tầu, Nhật và Đại Hàn. Tiếng Việt được xếp vào nhóm thứ ba dù sáu dấu gây nhiều khó khăn cho việc phát âm của người học và dù rất phong phú, dồi dào về từ ngữ hơn hẳn một số ngôn ngữ khác. Lư do chính v́ tiếng Việt là tiếng đơn âm, cấu trúc câu đơn giản, văn phạm không rắc rối, không phải chia th́, không có giống đực hay giống cái, không có số ít số nhiều, không có những vần tận cùng làm biến đổi một loại từ thành danh từ, tính từ, động từ v.v…

Học tṛ Mỹ tự làm quà kỷ niệm tặng cô giáo.

Khoa Việt Ngữ gửi tôi đi học một khóa tập huấn sư phạm để nắm vững phương pháp giảng dạy của Học Viện. Thụ huấn được một tuần th́ đến lúc mỗi học viên phải ứng dụng những ǵ đă học vào một giờ dạy biểu diễn trong nhóm khoảng 10 thành viên. V́ đông người và là bước đầu, nên “giờ dạy biểu diễn” chỉ 10 phút cho mỗi người mà thôi. Nhưng yêu cầu cơ bản là phải dạy hoàn tất một bài, và người học (9 thành viên trong nhóm) phải ứng dụng thực hành được những điều vừa học và tuyệt đối không được dùng tiếng Anh. Đây là một đ̣i hỏi rất khắt khe và khó thực hiện thành công v́ thời gian chỉ có 10 phút mà tiếng Việt là tiếng có 6 dấu với âm độ cao thấp, luyến láy khác biệt và 9 thành viên c̣n lại trong nhóm với 9 ngôn ngữ khác nhau. Tôi suy nghĩ măi. Sau cùng mới chọn được một đề tài tạm ưng ư.

Đến ngày biểu diễn tôi mang theo một rổ kẹo đủ loại và bài tôi sẽ dạy họ là tập đếm từ 1 đến 10. Với người nước ngoài, 6 dấu tiếng Việt là những khó khăn rất lớn. V́ thế, tôi chỉ dạy đến số 5 th́ đến giờ phải thực hành. Rổ kẹo được đem ra. Ai muốn lấy bao nhiêu kẹo th́ phải nói đúng con số đó. Phần lớn họ chỉ nói được “hai” hoặc “ba” v́ các chữ này không có dấu, dễ phát âm. Riêng một cô Tầu khá trẻ từ Đại Học Cornell chuyển đến muốn lấy 10 cái kẹo, nhưng cô chưa học đến số 10. Vậy th́ phải làm sao? Tôi c̣n nhớ cô ấy x̣e một bàn tay ra và nói “năm” và x̣e hai ngón tay ở bàn tay kia ra rồi nói “hai”. Hai tay cô đan chéo h́nh chữ X để ḿnh hiểu rằng không phải năm cộng hai, mà là năm nhân hai. Tôi cười ngất và không tiếc lời khen óc thông minh, linh hoạt của cô.

Học đến tuần thứ sáu th́ mỗi người phải dạy biểu diễn. Giờ biểu diễn này dài 30 phút với yêu cầu là tuyệt đối không được dùng tiếng Anh. Tôi cặm cụi soạn bài sẽ dạy, ghi âm, vẽ tranh minh họa để giúp học viên nắm bắt bài nhanh và chính xác. Phần biểu diễn của mỗi học viên đều được chuyên viên ghi âm và ghi h́nh đầy đủ ở mọi góc cạnh. Sau đó, mọi người phải bỏ phiếu b́nh chọn. Thật bất ngờ giờ dạy của tôi được mọi người chọn là số một trong ba người dạy hay nhất, áp dụng đúng nguyên tắc đă học nhất và giờ dạy có hiệu quả nhất. Nhờ thế, tôi được miễn tất cả phần thực tập c̣n lại thường kéo dài cả năm. C̣n vui hơn nữa là một thời gian ngắn sau gặp lại Giáo Sư Monica LaVelle, một chuyên viên trong lớp tập huấn đó, Monica đă dí dỏm nói:

- Bữa nay cô nổi tiếng như minh tinh tài tử đó nghe.”

- Tại sao?

- Cái đoạn băng ghi h́nh thực tập của cô được chọn để làm mẫu ở tất cả các lớp tập huấn sư phạm ṿng đầu cho tất cả các ngôn ngữ dạy ở đây. Ai cũng biết cô hết á.”

- Trời! Chỉ tôi là không biết.

Tôi là ma mới trong thời gian khá lâu. Trước hết, thời khóa biểu luôn luôn thay đổi vào giờ chót và trong suốt hơn một năm đầu tiên dạy ở đây tôi không bao giờ có thể biết được ngày mai tôi sẽ dạy môn ǵ ở lớp nào. Đó là một điều quái đản chưa bao giờ gặp trong quăng thời gian dạy học ở Việt Nam dù rằng đó là dạy dưới chế độ cộng sản. Khi hỏi tại sao lại như vậy, th́ luôn nhận câu trả lời lạnh lùng: “Đó là cách làm việc ở đây đấy cô.”

Nhưng vẫn chưa hết. Tại đây, có đầy đủ sách học, sách bài tập rèn luyện tất cả các kỹ năng ngôn ngữ cùng với các phương tiện kỹ thuật hiện đại trợ giúp việc học cho các em. Sinh viên có thể tự học với các tài liệu này. Tuy nhiên, muốn giờ dạy của ḿnh đem nhiều hiệu quả và những điều mới lạ, thường giáo sư phải soạn tài liệu giảng dạy bổ sung. Ma mới như tôi phải bắt đầu từ con số không và phần lớn thời gian phải dành để làm quen với môi trường làm việc mới mẻ.

Thế là mỗi ngày, ngoài giờ dạy, tôi phải cặm cụi thức rất khuya và dậy rất sớm để chuẩn bị từ 4 đến 6 giờ dạy cho 4 hoặc 5 lớp khác nhau. Nghĩa là ít nhất phải chuẩn bị 15 đến 20 phần bài giảng dạy cho một ngày. Nếu không làm như vậy th́ sáng sớm ngày mai, sau khi xem thời khóa biểu của ngày mà sếp chỉ cho biết 10 phút trước giờ học, làm sao có thể vào lớp dạy được? Đạo đức nghề nghiệp và ḷng tự trọng không cho phép tôi vào lớp với hai tay không và cái đầu trống rỗng.

Thế là hết ngày này qua ngày khác, tôi không hề có nghỉ ngơi mà chỉ có căng thẳng và căng thẳng với soạn bài và soạn bài. Ṛng ră như thế hơn một năm trời. Đó là quăng thời gian buồn bă nhất trong đời dạy học. Nhiều khi đuối sức, mỏi mệt tôi đă từng muốn bỏ cuộc trở về Quận Cam với gia đ́nh. Những lúc ấy, tôi lại tự nhủ “Hăy cố lên! Cố lên! Chắc chắn ḿnh sẽ tạo ra đủ những giáo tŕnh cần thiết ấy. Ḿnh có bao nhiêu kinh nghiệm trong nghề và là người dạy giỏi cơ mà.”

Người ta thường nói “Hoàng thiên bất phụ hảo nhân tâm” tức trời xanh không phụ người hiền. Nhờ ḷng kiên tŕ bền bỉ, tôi đă vượt qua bao nhiêu thử thách từ ngoại cảnh, đă thắng được bản thân, đă có đầy đủ tài liệu giảng dạy cho tất cả các lớp, các kỹ năng sau hơn một năm làm việc cật lực, căng thẳng, mất nhiều kư lô.

Cuối năm học đó, năm học đầu tiên dạy ở Mỹ, lớp tôi hướng dẫn có 3 sinh viên tốt nghiệp với điểm tối đa. Và tôi được Chỉ Huy Trưởng của Học Viện tặng phần thưởng Giảng Dạy Xuất Sắc, Teaching Excellence Award.

Thêm nữa, qua nhiều ṿng huấn luyện và sát hạch cam go, tôi và đồng nghiệp Orchid là hai người duy nhất trong Khoa Việt Ngữ được tuyển chọn để trở thành phỏng vấn viên cho các sinh viên thi tốt nghiệp ở phần vấn đáp. Đồng thời cho đến hiện tại hai chị em chúng tôi vẫn duy tŕ cộng tác với đại học Vịnh Monterey (CSUMB – California State University of Monterey Bay) để đánh giá tiếng Việt cho các em sinh viên muốn chọn tiếng Việt là ngoại ngữ trong ngành học của các em.

*

Đám cưới hai học tṛ cùng lớp. “Nhà gái đưa dâu” về Thành, Nha Trang.

Lúc c̣n dạy ở quê nhà, học sinh rất quư mến tôi nhưng cũng nhiều em sợ tôi lắm. Những em này gọi tôi là “chằng; khó chịu; hoặc quá khó”. Thực ra th́ tôi đă thử nghiệm nhiều phương pháp học và dạy để chọn những cái thích hợp với các em, đă đem đến những kiến thức cập nhật tốt nhất để giúp các em học tiếng Anh hiệu quả nhất. Thế th́ những đ̣i hỏi cao về chất lượng học tập của các em, thiết nghĩ không có ǵ quá lắm.

Những ngày đầu đến Mỹ, thỉnh thoảng từ những tiểu bang rất xa có những cú điện thoại gọi đến chúc mừng và hỏi thăm. Đó là những học sinh cũ của tôi; một em biết liền chuyền số điện thoại của tôi đến những em khác. Cứ thế chúng tôi giữ liên lạc với nhau trong t́nh thầy tṛ thương mến nhiều năm.

H́nh như tôi cũng rất “mát tay” khi dạy học tṛ Việt cũng như Mỹ. Sau thời gian học chung với nhau, có một số em cặp bồ và đi đến hôn nhân. Lúc c̣n ở Việt Nam, có lần lớp chúng tôi thuê xe ra Nha Trang ăn đám cưới mà thầy tṛ tôi gọi đùa là “nhà gái đưa dâu”.

C̣n ở Mỹ, các sinh viên cũng bồ bịch lung tung. Nhưng cuối cùng chỉ có hai sinh viên lập gia đ́nh với nhau. Năm nào hai em cũng gửi thiệp Giáng Sinh và ảnh gia đ́nh cho tôi. Năm đầu chỉ có hai vợ chồng trong ảnh, năm thứ ba có một bé trai, năm sau có thêm bé trai nữa, vài năm sau lại thêm một bé gái nữa. Ngẫm lại, nghề dạy học có nhiều điều thú vị. Ở quê hương th́ mặc áo dài, dạy tiếng Mỹ. Ở Mỹ th́ mặc áo đầm, dạy tiếng Việt.

Mỗi năm sinh viên ở Học Viện Ngôn Ngữ Bộ Quốc Pḥng được cho đi thực tế hai lần để có dịp tiếp cận văn hóa với cộng đồng bản ngữ. Với Khoa Việt Ngữ, lần thứ nhất thường đến thăm khu mua sắm Lion Plaza ở San Jose. Lần thứ hai thường đến trung tâm hướng nghiệp ViVo cũng ở San Jose để cùng ăn Tết Nguyên Đán với học viên ở đấy. Tôi và đồng nghiệp Orchid thường cùng nhau chuẩn bị các màn văn nghệ bỏ túi cho sinh viên “tŕnh làng” với quan khách Việt: tôi chuyên viết những thoại kịch vui ngắn về đề tài văn hóa Việt để mỗi em sinh viên đều có một vai diễn tham gia; c̣n GS Orchid đàn guitar và đàn tranh dạy các em hợp ca xuân và hát dân ca ba miền. Các màn biểu diễn luôn được nhiệt liệt tán thưởng. Sinh viên rất thích những chuyến đi thực tế này. Tha hồ được khám phá cộng đồng người Việt ở San Jose. Tha hồ được thưởng thức những món ăn truyền thống ngon lành của người Việt mà ở Monterey hồi đó không có như phở, bánh canh, gỏi cuốn, nem nướng cuốn; được xem múa lân, nói chuyện với nhiều người Việt mà không phải là thầy ḿnh, và nghe nhiều phương ngữ với các chất giọng ba miền. Qua những sinh hoạt này, tôi cũng biết người Mỹ không thích bánh chưng, bánh tét của ḿnh. “Chân lư chỉ ở bên này rặng Pyréné”, người Pháp đă chẳng nói thế đấy sao!

Sau này dù đă xa Monterey, nhưng mỗi năm đến ngày Ma Quỷ, Halloween, là tôi lại nhớ về một kỷ niệm rất đẹp với các học sinh Mỹ.

Chiều tối ngày Halloween một năm nào, tôi đă hóa trang bằng bộ đồ ma, đeo mặt nạ theo các em đi xin kẹo và nói “Trick or Treat?” Trong hai tiếng lang thang khắp nơi, tôi thấy ḿnh hồn nhiên như một em bé và ḷng rộn ràng khi có người bỏ kẹo vào sô. Tối đó, về đến nhà, trút sô kẹo ra bàn mà ngất ngây hạnh phúc. Chưa bao giờ trong đời tôi có được nhiều kẹo đến thế. Lại toàn kẹo tuyệt ngon. Sau những phút ngắm nghía, ḷng như chùng xuống khi nhớ đến bao bé thơ thiếu thốn ở quê nhà thương khổ. Thương ôi! Nếu các em cũng có được những cái kẹo này, dù chỉ dăm ba cái thôi cũng đủ làm các em sung sướng biết nhường nào!

Monterey giờ xa thăm thẳm nhưng đầy ắp kỷ niệm. Tôi vẫn trân quư một món quà Giáng Sinh mà tôi cho là có nhiều ư nghĩa nhất. Năm ấy, một em sinh viên đă có vợ và một con trai tặng tôi một con rùa tí hon màu xanh và một cái thiệp Giáng sinh nhỏ xíu cũng màu xanh. Em nặn con rùa xinh xắn bằng đất sét. Mắt rùa đeo kính. Chân trái đằng trước rùa nắm cái bút ch́. Lưng rùa đội quả táo xíu xiu màu đỏ và tấm thiệp có hàng chữ “Một quả táo cho cô”. Mỗi khi đặt con rùa trên tay, tưởng như nó đang trên đường đến trường, đang gặp nhiều khó khăn khi học nhưng vẫn nức ḷng tiến tới và riêng hôm nay nó muốn tặng người thầy quả táo đỏ. Ḷng lại luống ngậm ngùi! Kỷ niệm đây mà người biết ở phương nào!

Người ta nói rằng học tṛ Mỹ c̣n vô ơn bạc nghĩa hơn học tṛ Việt nữa. Sau những năm dạy ở đại học Mỹ tôi không nghĩ như vậy. Mà tất cả gần như tùy thuộc vào cách xử sự của người thầy. Nếu ông thầy bà cô đem hết nhiệt tâm ra giảng dạy với mong muốn học tṛ tiến bộ th́ dù khó tính đến mấy học tṛ cũng phải thấy được tấm ḷng của thầy cô. Nếu học tṛ có lỡ quên thầy th́ cũng không sao. Bởi lẽ nhiều khi người ta cũng cần quên để sống khỏe hơn.

Tôi rất thích lời nhạc của Trịnh Công Sơn “… sống trong đời sống cần có một tấm ḷng... để gió cuốn đi…..” Cần phải hiểu tấm ḷng là những tâm hồn cao đẹp, giàu yêu thương, biết chia sẻ. Tấm ḷng ấy thánh thiện v́ sự vô tư, trong sáng vượt lên trên những toan tính tầm thường. Cứ trải ḷng với mọi người là đă có niềm vui cho chính ḿnh rồi. Không cần ǵ hồi đáp lại. Nhưng phước báo cứ đến và cứ đến….

Tôi cũng muốn nói lên lời tri ân chân thành với tất cả những thầy giáo, cô giáo đă dạy tôi từ khi ấu thơ đến lúc trưởng thành, những thầy cô giáo mà tôi đă có dịp hoặc chưa có dịp, hoặc không bao giờ gặp lại. Tôi cũng rất cám ơn thầy TQB v́ nhờ thầy mà tôi sớm định h́nh được nghề nghiệp của ḿnh khi c̣n rất bé và c̣n được duyên lành theo đuổi nghề ấy đến hôm nay.

Người Việt ḿnh mang ơn ai th́ chỉ cúc cung tận tụy với người đó mà thôi. Phần tôi rất thích cách trả ơn của người Mỹ. Nhiều người Mỹ khi được cảm ơn th́ thường nhắc nhở chân t́nh và khiêm tốn rằng: “Cách tốt nhất để đáp ơn người nào là hăy làm những điều tương tự cho người khác”. Triết lư ấy tôi đă thực hiện: tôi đă làm những điều tốt nhất cho học sinh của tôi ở bất cứ không gian và thời gian nào với tất cả tấm ḷng trân quư. Xin cám ơn đời. Xin cảm tạ người.

Mỹ Đức Phạm Nguyễn