Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ

1

Quả đất nóng dần lên

tầng ôzôn có vấn đề gì đó

sọ dừa gặp vấn đề trì trệ

tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra

mắt vấn đề toét tai vấn đề ù

bất an vấn đề giấc ngủ

sâu rầy đang vấn đề cánh đồng

rừng cây vấn đề cháy và trụi

nón hành khất ngả vấn đề xó chợ

trẻ lang thang vấn đề bụi đời

lổn nhổn hành tinh vấn đề đẻ và đói

chiến trận tuôn vấn đề đỏ lòm

2

Chó cứ sủa người cứ đi

những con đường đầy vấn đề ổ gà

những nhịp cầu chông chênh quá tải

vấn đề nay mai sập bất cứ lúc nào

những giống người tham gặm nhấm cả trời đất

vấn đề ngày kia thiên nhiên ăn thịt tuốt

vấn đề nước cầm đầu lũ lụt

vấn đề lửa thủ phạm hỏa họan

khủng hoảng thiếu thần linh

khủng hoảng thừa yêu quái

đại loạn thay cái thiên hạ rắc rối

vấn đề tầng ôzôn cả thôi

3

Lục bục bụng dạ sôi

ruột gan đang vấn đề gì đó

nghe chừng lục phủ ngũ tạng đều cọt kẹt

sida giác quan ung thư toàn thân

không thể nói rằng ta bất cần

ta cần sống và cần đủ thứ

cần dinh dưỡng cần khí thở

cần giấc mơ nõn ngọn rau xanh

cần phút lặng thinh mặc niệm những mối tình quan họ

những người tình không giao phối bao giờ

4

Thất xà ngóc cổ trong hũ rượu

nọc rắn tuần hoàn bổ âm bổ dương

độc trị độc nhộn nhạo huyết quản

lúc nhúc hổ mang khè hang hốc xương

gần đây ta ngài ngại đi ra đường

dù chả để làm gì ta muốn ngồi một mình

ta vu vơ mình trống rỗng mình

ta sờ sợ nơi nào nhiều khôn vặt ít thông minh

ta nhờn nhợn cái há mồm vĩ nhân tôm cá

khạc đủ đồ nghề thằng nọ con kia

ta mặc cảm cái bóng đèn điện không có điện

lủng lẳng trần nhà thường làm ta giật mình

ta ngan ngán đám quan hoạn giả thiến giả đạo

vừa ăn hoa hồng vừa xơi hoa đào

những phường buôn cứt bán cho chó

nợ khó đòi thì làm gì nào?

những bất ổn đầy rẫy

thì đã sao thì làm sao?

có người thách ta đánh nhau

ta bảo ta yếu rồi ta lại không có võ

có kẻ thách ta chửi nhau

ta bảo ta vừa bị mất trộm cả sọt từ ngữ

có đứa thách ta nhổ vào mặt nó

ta bảo hết đờm rồi

ta chúi mũi hà hơi lên trang bản thảo

hô hấp nhân tạo những con chữ khó thở

không có việc gì khó

chỉ sợ không có việc

ta khao khát tiếng hát giun dế

không biên tập không kiểm duyệt

ta ao ước cái bay chim chóc

không hộ chiếu không biên giới

chó già giữ xương mèo già hóa cáo

ta già ta hóa trẻ con

thiêng liêng thay khoảng lặng cô đơn

người hóa thánh chỉ khoảnh khắc ấy

5

Nóng quá trằn trọc quá

tầng ôzôn có vấn đề gì đó

quạ cũ kêu sương ươn ướt dĩ vãng

tiếng cú rạch trời rơi từng giọt bầm đêm

giấc mê mệt thiêm thiếp chiêm bao trắng

loạng quạng ma nhảy nhót trước thềm

thử nhập đồng khúc bát âm quỉ

chợt thấy xác mình thối rữa từ từ

kèn trống bỗng mọc móng mọc vuốt

gầm gừ  đèn lân tinh nhờ nhợt

ú ớ mồ hôi

chân lỡ nhảy phải nhảy cứ nhảy

6

Bước nhảy nảy tư duy thị trường

kinh doanh xác mình dù giá thậm rẻ mạt

quạ có mua ta bán xác trọn gói

hoặc bán từng phần trước khi thối rữa hết

cú có mua ta chấp nhận hóa giá

chấp nhận cho trả góp từng phần

như kiểu bán từng phần rừng bể núi sông

từng miếng địa ốc từng mẩu mặt bằng từng khúc ruột đất

thời buổi thị trường mọi việc đều có thể

có thể nước này mua trọn gói nước kia

có thể lập những liên doanh ma quỉ

những công ty bán nước từng phần

có thể kể những tập đoàn siêu quốc

những quốc gia mất nước từng phần

cái xác ta thì có nghĩa lý gì

ta tự tháo khớp và tự bán

chuyện xưa ông lão kiết dặn con

khi cha chết xẻ xác cha mà bán

ta thì phải tự tay làm lấy

sợ các con chia chác không đều

tự đọc điếu văn soạn sẵn vĩnh biệt mình

tự giải thoát một thời mộng mị

cuốn gói hồn đi kinh tế mới vầng trăng

cấy lúa trồng khoai Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ

ta đi đây kinh tế mới vũ trụ

vượt tầng ôzôn đang có vấn đề

7

Ngôi sao xa xôi bất ngờ đổi ngôi

ánh sao băng chợt đọng đẫm hố mắt

ngọn gió thông thường lay ta tỉnh giấc

khí thở thông thường thoi thóp lại ta rồi

ta bịch về mặt đất bất ổn

nhố nhăng đến chết nết không chừa

lại lục bục bụng sôi

lại ruột gan vấn đề gì đó

lại đi đưa những đám ma từ ngữ

xác chữ chôn đầy nghĩa địa giấy vô hình

lại thừ nhớ những mối tình quan họ

những người tình không giao phối bao giờ

lại thắc mắc sọ dừa trì trệ

tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra

lại càu nhàu quả đất nóng dần lên

nghi tầng ôzôn có vấn đề gì đó

8

Ta lững thững xách sọ dừa đi chợ

tìm chú vịt Tàu lai thím vịt Xiêm

ẩn sĩ lêguym tọa thiền giữa chợ

gia vị ê hề những chua chát đắng cay

những quàng quạc đành đạch âm nhạc

những cua ốc nghêu sò nguồn thi hứng tràn đầy

những cuống muống non ròng ròng tứa nhựa

oai oái khoái cái roi rói chợ

ngà ngà say men chợ thường ngày

cứ thế bình tâm cân bằng dần các thứ

phảng phất thơm chùa những hồng hào má

những thắm cười tươi như hoa nhà ai

chiêm ngưỡng bàn tay bậc thầy mổ cá

bái phục giáo sư vặt lông vịt thiên tài

tiết vịt sống hài hòa lòng vịt chín

món tiết canh thần tiên lấp lỗ hổng sọ dừa

vào cuộc nhậu nhiều bợm rất sợ tiết

dù ở đời họ máu tiết canh nhau

thì làm sao?

thì làm gì nào?

9

Thì ta thi tài với con nít lối xóm

cờ tướng cờ vua cờ ngựa cờ ô

và chơi lại trò xưa đơn giản như  là không có gì

ván âm dương Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ

năm ô cờ sắp xếp lại thiên hạ

ngồi xổm chơi hay ngồi bệt thì tùy

và nghêu ngao lõng thõng hò vè

giun dế du dương ễnh ương đắm đuối

và ngạo nghễ khúc đồng dao nhăng cuội

lời trẻ con phấp phới Ngũ Hành Kỳ

(1990 – 1991 / Tạp chí Cửa Việt - 1992)

L'Airain, le Bois, l'Eau, le Feu, la Terre (1)

1

La terre lentement se réchauffe

la couche d'ozone pose problème

le crâne noix-de-coco bornée

vomit tout savoir qui y pénètre

les yeux chassieux posent problème les oreilles assourdies posent problème

le sommeil inquiet pose problème

les vermisseaux posent problème aux champs

le feu l'érosion posent problème aux forêts

le chapeau suppliant du mendiant pose problème aux coins des marchés

l'errance pose problème aux jeunes poussières de vie (2)

plaie envahissante, les naissances et la faim posent problème à la planète

la guerre dégorge de problèmes sanglants

2

Et les chiens aboient et les hommes s'en vont leurs chemins

des chemins criblés de nids de poules à problème

et les ponts chancelant sous des poids excessifs

posent le problème de leur effondrement imminent

et des hommes avides rongent et le ciel et la terre

posent le problème de leur anéantissement par la nature, demain

et le problème de l'eau, en premier lieu celle des inondations

et le problème des incendies criminelles

un monde en crise par manque de génies

un monde en crise par excès de démons

quel chaos grandiose, ce monde compliqué

tout est de la faute à la couche d'ozone

3

Et mon estomac gronde

et mes entrailles posent problème

mes viscères, semble-t-il, grincent

le sida dévore mes sens les cancers étouffent mon corps

impossible de dire je m'en fous

j'ai besoin de vivre j'ai besoin de tout

j'ai besoin de nourriture j'ai besoin d'air j'ai besoin

de rêves tendres jaillissant des pousses vertes

du silence à la mémoire des amours chantantes (3)

des amants qui n'ont jamais fait l'amour ensemble

4

Dans la jarre de vin les sept serpents dressent leur tête

de leur venin nourrissant tour à tour le Ying le Yang

poison contre poison submergeant les vaisseaux sanguins

jusqu'à la moelle des os dans des sifflements de cobras en fureur

ces derniers temps j'ai peur de sortir dans les rues

je préfère rester seul assis à ne rien faire

le corps vidé d'âme à la dérive

j'ai vaguement peur des lieux où la petitesse rusée écrase l'intelligence

la gueule des grands hommes vociférant des ordures me révulse

par leurs crachats professionnels sur tous, hommes et femmes de peu

complexé, je sursaute devant la lampe éteinte faute d'électricité

qui se balance au plafond de ma chambre

me font horreur les bandes de mandarins faux-ennuques singeant la vertu

jouissant à satiété de pots-de-vin et de pots-de-fleurs vénales (4)

les corporations de marchands de crottes pour chiens

mais que faire quand la dette est irrécouvrable ?

que d'inquiétude, que d'instabilité !

mais qu'importe, on s'en fout !

il en est qui me défient de les affronter

je réponds : je suis devenu faible et ne connais pas le karaté

et d'autres qui me provoquent à l'injure

je réponds : on vient de me voler des cageots entiers de mots

d'autres encore me défient de leur cracher au visage

je réponds : j'ai épuisé ma bave

je plonge mon nez haletant dans mon manuscrit

je ranime de mon souffle les mots irrespirables

à l'humain il n'est rien d'impossible (5)

crains seulement de n'avoir plus rien à faire

j'aspire au chant des vermisseaux des insectes

sans censure ni editing

je désire le vol des oiseaux

sans passeport sans frontière

le vieux chien veille sur son os la vieille chatte devient renarde

en vieillissant je deviens enfant

ô combien sacré ce moment de silence en solitude

l'humain se divinise en cet instant

5

Il fait trop chaud trop intense est la tourmente

la couche d'ozone pose problème

l'ancien corbeau croasse après les brumes humides d'antan

le cri de la chouette déchire le ciel en miettes ténébreuses livides

épuisé, je palpite dans un rêve blanc

des spectres sautillant trébuchent sur le perron de ma demeure

et je m'incarne dans la mélodie des huit instruments funèbres (6)

et je vois soudain mon corps lentement se décomposer pourrir

trompettes et tambours soudain sortent leurs griffes

feulent dans la pâle et gluante lueur des lucioles

je balbutie je transpire

quand on est entré dans la danse il faut danser et danser sans fin

6

Et voici la culbute finale, la pensée de Marché

faire du commerce et vendre son propre corps à vil prix

corbeaux, si vous en voulez, je le vends en bloc

ou en parcelles avant qu'il ne pourrisse

hiboux, si vous en voulez, je privatise

et je vends en morceaux à crédit

comme on vend nos forêts nos mers nos monts nos fleuves

nos terres nos demeures nos entrailles bouchée par bouchée

tout est possible au temps de l'économie de marché

un pays achetant en bloc un autre

on peut monter des joint-venture diaboliques

des entreprises bradant le pays par morceaux

on y compte des cartels supranationaux

des nations perdant leur terre parcelles après parcelles

que vaut donc mon corps en ce monde ?

je le démantèle pour le vendre moi-même

jadis un vieil avare dit à ses enfants

quand je serais mort, dépecez mon cadavre et vendez-le

aujourd'hui je dois le faire de mes propres mains

craignant que mes enfants ne sachent pas partager équitablement mes restes

je lirais moi-même mon éloge funèbre faisant  à moi-même mes propres adieux

de moi-même me libérant d'un temps d'illusions

empaquetant mon âme de la lune illusoire des nouvelles régions économiques

labourant la terre, ensemençant le riz et les tubercules dans l'Airain le Bois l'Eau le Feu la Terre

j'arrive, nouvelle économie de l'univers

dépassant la couche d'ozone à problème

7

Une étoile lointaine soudain s'envole

sa lumière filante se condense engorgeant mes orbites

le vent trivial me secoue me réveille

l'air ordinaire me ressuscite, palpitant

je chute sur la terre instable

irrépressiblement scandaleux à mort

et mon estomac gronde

et mes entrailles posent problème

et j'accompagne de nouveau le cortège funèbre des mots

bourrant de mots-cadavres les invisibles cimetières en papier

et je me perds dans la nostalgie des amours chantantes de jadis

des amants qui n'ont jamais fait l'amour ensemble

et je doute des noix-de-coco bornées

qui vomissent tout savoir qui y pénètre

et je grommelle sur cette terre qui lentement se réchauffe

soupçonnant un problème dans la couche d'ozone

8

Indolemment, j'emmène ma noix-de-coco au marché

cherchant un canard chinois métissé de barbarie

l'ermite-légume médite en plein marché

les épices étalent à profusion leurs brûlantes amertumes

et le cri angoissé des canards et leurs battements d'aile désespérés

et la poésie envahissante des odeurs d'escargots de coquillage

et les tiges de liseron d'eau dégoulinant de sève

dans les cris de plaisir illuminant le marché

tanguant dans l'ivresse des jours de marché

tranquillement je remets tout à plat

imperceptiblement je baise à l'œil les joues roses

la fraîcheur en fleur des sourires d'autrui

et je contemple une main de maître éventrant le poisson

et j'admire le professeur génial de l'art de plumer les canards

le sang du canard se marie à merveille avec ses entrailles cuites

le plat de sang caillé bouche à merveille le vide de la noix-de-coco

entrant dans le festin nombreux sont les piffres qui reculent devant le sang

bien que dans la vie allègrement ils s'entr'égorgent

qu'est-ce que cela peut faire ?

et que peux-tu y faire ?

9

Allons, il n'y a plus qu'à rivaliser avec les mômes du quartier

aux échecs, aux jeux de rois, de chevaux, de carreaux

aux jeux simplistes des enfants, comme si de rien n'était,

du Ying du Yang en ce monde d'Airain de Bois d'Eau de Feu et de Terre

accroupi ou fesse au sol, c'est selon

avec quatre pions recomposer le monde dans le pré carré des cinq éléments

pour  mollement déclamer en vers vulgaires

le chant berceur des vermisseaux la romance éperdue des crapauds

dans l'orgueil ridicule des sottes épopées campagnardes

la parole infantile déployée à travers la guéguerre des Cinq Éléments

(1990–1991/Revue Cửa Việt-1992)

Traduit du vietnamien par

© Phan Huy Đường, 2007-09-24