Csáth Géza

 

Cổ tích về những tính xấu của con người

 

 

Ngày xửa ngày xưa, có một thành phố, tên gọi Budapest, trong thành phố có quận Ferenc, ở đấy có một ngôi nhà ở tầng trệt. Tôi không biết chính xác, có phải là Budapest hay không, có phải quận Ferenc hay không, nhưng tôi biết, trong ngôi nhà đó toàn người nghèo khổ. Đấy là một ṭa nhà bẩn thỉu, cũ kỹ, không được chăm sóc từ lâu, nếu trời mưa, các tường nhà đều bị thấm nước.

 

Trong ngôi nhà đó xảy ra một chuyện, một cô gái trẻ có con. Cô làm việc trong nhà máy, hay phụ việc xây dựng, hay trong xưởng in, tôi không biết. Nhưng một cô gái trẻ. Không chồng. Và một người đàn bà không chồng, sinh con, người ta sẽ bảo: đấy là người đàn bà hư hỏng.

 

Người ta cũng bảo cô gái trẻ như vậy: đồ hư hỏng! C̣n chưa đủ, khi cô nghèo, đứa con cô phải ngủ trong căn pḥng lạnh, thiên hạ c̣n đọc trên đầu cô bản án của sự nhục nhă. Tội nghiệp cô gái nghèo, cô tự lấy làm xấu hổ, cô khóc rất nhiều, v́ cô tưởng những lời thiên hạ bàn tán là đúng, cô là đồ hư hỏng. Mặc dù không phải, không đúng…

 

Cô gái trẻ không phải là một người hư hỏng. Con trai cô, v́ nó cô bị chê cười, khinh bỉ, đứa trẻ càng ngày càng mau lớn. Cuối cùng, nó trở thành một thanh niên đẹp đẽ, khỏe mạnh. Đặc biệt cậu có một bộ óc phi thường. Các thày cô bảo nhau, chưa bao giờ họ thấy một đứa trẻ nào thông minh đến thế. Đến thày hiệu trưởng cũng nói như vậy.

 

Người đàn bà nghèo khổ rất tự hào về con trai ḿnh. Trong ngôi nhà đấy, ai cũng biết, cậu bé sẽ trở thành một người nổi tiếng. Thế là họ bắt đầu nói chuyện với mẹ của cậu một cách kính cẩn. Không ai dám nhắc đến chuyện đă từng gọi mẹ của cậu là người đàn bà hư hỏng, v́ họ sợ những nắm đấm mạnh mẽ của cậu.

 

 Người đàn bà tội nghiệp vô cùng hạnh phúc, bà ra sức làm lụng, v́ bà cảm thấy rằng: bà sẽ được đền bù tất cả những nỗi đau đớn đă trải, v́ con trai bà, sẽ trở thành một trong số những người quan trọng nhất của xă hội.

 

Bà cảm thấy con trai ḿnh được sinh ra để làm những việc lớn. Và đúng như vậy. Một vài năm sau, đâu đâu người ta cũng nói về chàng trai, một trong những bộ óc thần diệu nhất của thời đại, một hạt nhân của nền khoa học tiên tiến.

 

Và điều đó trở thành sự thật. Một ngày, vào buổi trưa, chàng trai trở về ngôi nhà tầng trệt bẩn thỉu, cũ kỹ, nghèo nàn

Mẹ ơi – chàng nói với mẹ - con đă trở nên giàu có, v́ con đă phát minh ra một thứ, từ trước tới nay chưa từng có, một thứ  rất có giá trị. Con đă  kiếm được rất nhiều tiền. Chúng ta sẽ đi khỏi đây, đến một căn nhà đẹp đẽ hơn, sạch sẽ hơn.

 

Người mẹ nghèo của chàng khóc v́ hạnh phúc, c̣n dân cư trong cả khu nhà kéo đến chật pḥng, để chiêm ngưỡng một người vừa trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Chàng trai đưa cặp mắt bao dung, hiền hậu nh́n mọi người và chào họ:

Chào ông Kovács, chào bác Péter, chào bà Jutka. Có phải mọi người đến đây để ngắm nh́n con trai một người đàn bà hư hỏng?

Cư dân trong khu nhà giờ đây cảm thấy, không phải mẹ chàng trai là người xấu, mà chính là họ. Họ là những người xấu.

 

Chàng trai nói tiếp:

-Các người gọi mẹ tôi là đồ đàn bà hư hỏng, các người không muốn tha thứ cho mẹ tôi, v́ đă sinh ra tôi. Tôi không trách  nỗi xấu tính của những người nghèo khổ, tôi không giận v́ điều ấy. Nhưng các người hăy học lấy một điều, mẹ tôi không phải một người đàn bà hư hỏng, kể cả khi tôi không trở nên giàu có, và cả thế giới này chưa biết đến tên tôi. Tôi muốn yêu cầu các người một điều, nếu trong ngôi nhà này xảy ra một chuyện tương tự, nếu một cô gái sinh ra một đứa con, tuy không có chồng – các người hăy đừng chê cười cô ta, mà hăy đối xử với cô ta thật tử tế, và hăy giúp đỡ cô ấy.- Nói rồi, chàng cho mỗi người một túi vàng, và cùng mẹ ra đi.

 

Rồi, hai mẹ con chàng đi đến đâu, cũng được thiên hạ cúi đầu kính cẩn, đám đàn ông xin được hôn tay mẹ chàng, v́ chàng là một trong những nhà bác học nổi tiếng của thời đại.

 

Thời gian trôi đi, trong ngôi nhà tầng trệt nghèo nàn, cũ kỹ, một hôm, lại có một cô gái sinh ra một đứa trẻ. Một cô gái không chồng.

 

 Nhà bác học nghe tin, bèn cùng mẹ đến thăm. Họ thấy một cô gái trẻ nghèo, ốm yếu đang nằm khóc trong giường, bên cạnh, một đứa trẻ cũng khóc. Căn pḥng của họ rất lạnh, và cực kỳ nghèo nàn, thiếu thốn.

Người đàn bà hư hỏng, họ bảo tôi là kẻ hư hỏng – Cô gái trẻ vừa khóc vừa nói.

Ai nói như vậy? – nhà bác học trẻ vừa hỏi vừa nắm chặt bàn tay lại.

Những người sống trong ngôi nhà này – Cô gái trả lời.

 

Người đàn ông chạy ra sân

Hăy lại đây, những người sống trong ngôi nhà này – chàng gọi – Các người hăy lại đây. Ta đă cho các người tiền,  và đề nghị các người, nếu trong ngôi nhà này có một cô gái không chồng sinh con, các người hăy giúp đỡ cô ta. Vậy mà các người bỏ mặc cả hai mẹ con, c̣n mắng cô ta là người đàn bà hư hỏng. Chính các người mới là những kẻ hư hỏng và độc ác!

 

Anh đừng xúc phạm chúng tôi. – một người đàn bà lắm điều nói – chúng tôi sẽ trả lại anh tiền,  và chúng tôi sẽ xấu tính như chúng tôi muốn!

Thế là cư dân sống trong ngôi nhà đó mang những túi vàng đến trả cho nhà bác học.

 

 Họ muốn cứ trở thành những kẻ độc ác, v́ họ được tiêu khiển, bằng  những thói xấu của họ, như một tṛ giải trí tối tăm, khi họ nhục mạ cô gái nghèo khốn khổ.

 

Đấy, tính chất thật sự của con người là những thói xấu, là sự hằn thù, và cười cợt trên nỗi đau khổ của người khác.

 

 

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

(2008-10-02)