Csáth Géza
Erna
Erna là một cô gái Budapest, tất nhiên rồi.
- Một đứa con gái xấu xí thế không biết! – lũ bạn gái của cô bảo nhau.
Và đúng thế, ai cũng cho cô là xấu. Nhưng bọn con trai lại không, họ đều t́m được một cái ǵ đó ở cô, có những ngày, bọn họ bảo: hay thật, cô ta có khuôn mặt tinh tế, dễ thương biết bao!.
Nhưng điều này thực ra họ chỉ nghĩ trong đầu, nhưng với Erna đă là những ngày hiếm hoi, quá đặc biệt. Bởi v́ những ngày thường, rơ ràng cô không đẹp, chẳng thân thiện, cũng chẳng đầy sức quyến rũ. Erna biết rất rơ điều này, thậm chí…cô c̣n cho rằng ḿnh xấu, cực kỳ xấu, không có tư sức quyến rũ chinh phục nào, xấu xí hơn cả nhận xét của lũ bạn gái.
Chỉ có một thứ, đúng là có một cái ǵ đấy từ cô, một thứ chắc chắn làm những kẻ am hiểu phải để ư tới. Đấy là mùi của cô, nói một cách văn vẻ: hương thơm của cô.
Cô có một hương thơm kỳ diệu như một mùi hoa trên tóc và xung quanh cổ.
Một lần, chàng Asztalos, nhà luật sư tương lai, một con người đểu cáng, khi ngửi thấy và hít hà hương thơm này, bèn tự nhủ.
- Ta không hối tiếc, v́ cô ta xấu xí, chỉ cần ba-bốn tuần, cô ta đẹp một lần, cộng thêm chút của hồi môn, ta sẽ lấy cô nàng làm vợ, giá mà mắt cá chân cô ta mỏng hơn vài xăng ti, và giầy cô ta nhỏ hơn vài số!
Tôi cho rằng, chàng Asztalos có thể bỏ qua chuyện chân và giầy. V́ hương thơm của Erna tuyệt vời đến nỗi có thể bù đắp những thiếu hụt khác, của một nàng con gái, đối với một người đàn ông.
Điều này chàng Asztalos không nhận ra, nhưng người khác lại nhận ra. Đấy là thày giáo dạy piano của Erna, một chàng thân thiện, có thẩm mỹ trong sạch, người thu thập nhiều kinh nghiệm về phụ nữ hơn chàng Asztalos, chàng ta hiểu ở một phụ nữ: khuôn mặt, vóc dáng, phong cách, giọng nói, cách ăn mặc không quan trọng, cần một cái khác ǵ đấy, có thể một trong những thứ kể trên, nhưng hăy trở nên quan trọng.
Anh chàng nghiêm trang, đeo kính trắng này, trong nhiều tuần, ngày một tiếng, hít hà hương thơm của Erna. Cuối tháng thứ hai, chàng thổ lộ. Nhưng chỉ vào lúc cuối giờ.
Trước tiên Erna cần chơi toàn bộ chương tŕnh học. Cô chơi bản của Czerny, 40 tagliche Übungen, vài khúc thực tập từ bản Bertini, mà cô chưa bao giờ biết hết. Cô liên tục bỏ dở, vặn vẹo đôi vai, vờ vịt, như thể một con ngựa non háu đá, như một mệnh phụ tương lai, nàng Salome, tóm lại, cô biết cần phải làm ǵ với bọn đàn ông.
Nhưng để tôi kể nốt những bài tập của cô. Tiếp đó vài bản Bach- Invencio, trước tiên là hai hợp âm, sau đến ba hợp âm. Những bản này cô chơi khá hơn.Ở đây Erna muốn làm nổi bật cảm thụ ḥa âm của cô lên. Cô nâng cao một âm hưởng quan trọng, để các âm thanh khác nghe khẽ khàng hơn…Nhưng các bạn biết đấy, một phụ nữ dạo dương cầm, họ muốn được coi, như một bằng chứng về trí thông minh tột bực của họ.
Sau Bach đến vài khúc nho nhỏ của Chopin. Ở đây Erna dậm pedan, cướp lấy những âm thanh, rải trên phím đàn một tốc độ chóng mặt… Quỷ cũng không chạy theo nổi cô. Thày dạy piano, có tên gọi: Balázs István, nói chơ vào giữa chừng, chàng gơ lên đàn, muốn cô dừng lại. Nhưng không được. Erna chơi hết bản Valse. Tất nhiên chàng Balázs không hiểu, trong trường hợp này cần đập mạnh vào tay Erna, thế là mục đích của cô được thực hiện. Các nhà tâm lư hiện đại – kể cả tâm lư học âm nhạc –không thể cho phép sự đánh đập, và Balázs là một nhà tâm lư học hiện đại.
Cuối giờ, chàng trai ngỏ lời cầu hôn Erna.
Erna cảm thấy thời gian để cô trả thù những ngày cay đắng, tự ti, những phút đau khổ bất măn ngắm ḿnh trong gương, cùng biết bao t́nh huống đau đớn đă tới, cô muốn được đền bù với một tâm hồn đàn bà cực kỳ tinh tế- đúng thế, cực kỳ kiêu ngạo!
Sau mấy giây đầu tiên, cô hiểu ngay ḿnh cần phải làm ǵ: từ chối lời cầu hôn của Balázs! Dù đấy là ai đi nữa, kể cả là chàng trai đầu tiên đi chăng nữa – cũng thế.
- Không – cô nói - không thể, anh Balázs thân mến, không thể được, tôi rất lấy làm tiếc – rồi cô nhún vai, như muốn nói chẳng tại lư do ǵ, cô không hiểu, tại sao cô lại rơi vào sự khó chịu này.
Đúng là không có lư do ǵ. Erna đă thử mọi thứ, chỉ một điều cô không thử, là làm người khác phải yêu cô. Cô thử, như lũ bạn gái hay nói „một đứa con gái khác người”. Cô đă thử, để mẹ cô, một người đàn bà béo tṛn, cực kỳ thân thiện, đă phải nhắc đên cô” cái con Erna, một con điên”. Cô đă thử, để một thiếu nữ người Đức phải bảo với các bạn đồng nghiệp” Ich kann’s nicht mit Ihr aushalten!”. Nhưng không thích cô.
Toàn bộ hành vi lập dị của cô chỉ có thể giải thích, cô luôn luôn sống trong sự sợ hăi. Cô sợ một người nào đấy sẽ cho rằng:
- Nh́n ḱa, đến một cô gái xấu xí thế kia cũng mơ được người khác yêu!
Câu nói này, trong ư nghĩ luôn luôn được nhắc đi nhắc lại, đối với cô không thể chịu đựng được. Từ đây, chúng ta có thể hiểu toàn bộ cá nhân con người Erna.
Tại sao không, v́ cô nói chuyện lâu, trong những buổi hội họp, với vài chàng trai mà cô thích , tại sao cô vội vă bỏ đi, sau khi chào từ biệt một cách thô bạo, tại sao cô ôm hôn thắm thiết những cô bạn gái, và cùng lúc cấu họ đến chảy máu. Toàn bộ nỗi sợ hăi thất bại trong việc t́nh yêu bị chối từ đă tạo nên hành vi một cô gái như thế.
Cho nên, tội nghiệp anh chàng Balázs, với cánh mũi tinh tế phập phồng, vầng trán cao đẹp đẽ, mà chỉ những người đàn ông trải qua tuổi ba mươi mới có, cùng cặp mắt xám dễ chịu, và khuôn mặt cạo nhẵn nhụi, chàng lầm lũi, biến mất không một tiếng động, tránh xa cô gái Erna.
C̣n Erna thở phào, những muốn nhảy cẫng lên, cô mỉm cười tươi như hoa, liên tục cất tiếng gịn giă, say mê ngắm ḿnh trong gương, và vừa hát vừa thổ lộ thứ ngôn ngữ riêng của cô, hai loại ngôn ngữ , một loại có thật của cô và một loại của Erna- trong gương. Cô đă làm ǵ chàng Balázs, kẻ xa tắp mù tít tận cuối đường Andrássy lang thang vất vưởng, mũi ngập ngụa trong mùi hương Erna và nỗi đau trong trái tim. Điều cơ bản đă được chứng thực, điều mà chàng không hy vọng và không tin: té ra vẫn có để người chàng yêu, và giá lấy được làm vợ.
Từ lúc đó trở đi, Erna đẹp hẳn lên trông thấy. Cô từ từ cảm thấy có hứng thú dành thời gian đi thử giày và quần áo. Tính từ” quê mùa”ngày càng thấy ít người nhắc và thưa thớt hơn khi nói về cô. Tôi có thể nói thế này: Erna luôn luôn chú ư, sao cho những cái cúc của áo sơ mi và váy được khóa, cài cẩn thận, thậm chí, nh́n vào gương, cô c̣n sửa váy trông sao cho hài ḥa. Một ông thợ giày nghệ sĩ đóng cho cô một đôi giày tuyệt đẹp.
Chàng Asztalos, khi ngắm những mắt cá chân của cô nằm trong đôi giày, chàng bảo:
-Tôi không hiểu, cái ǵ xảy ra với cô gái này. Hoặc người ta làm cho cô một đôi chân khác, hoặc họ sửa lại đôi chân cũ, không biết, nhưng toàn bộ cô gái này, trông thật bắt mắt, quả là xứng đáng, cho một người đàn ông có thẩm mỹ tinh tế nhất để ư tới.
Chàng Asztalos tất nhiên tự liệt ḿnh vào hàng ngũ những người đàn ông có”Thẩm mỹ tinh tế nhất”, và chàng bắt đầu tán tỉnh Erna: bên bờ sông Duna, trên sân băng, cạnh Gerbaud…vv, như dân Budapest thường làm ( lạy Chúa tôi, cuộc sống quả thật quá sáo ṃn!)
Hai tuần sau chàng Asztalos bị đá một cách ngoạn mục. Erna cần sự tự tin vào bản thân, nên bằng bản năng của cô gái nhỏ, cô đề nghị chuyển sang t́nh bạn, và điều này hoàn toàn có thể xảy ra hợp lư.
Điều cần đặc biệt nhắc đến, khi chàng Asztalos cầu hôn, có nhắn với Erna về một lời ỡm ờ nghiêm khắc, rằng chàng là một tín đồ của lư thuyết, chỉ được phép lấy một cô gái làm vợ, nếu hiểu cô ta tận chân tơ kẽ tóc. Erna không lảng tránh lời ỡm ờ này, v́ cô thích chàng Asztalos, nhưng cô nói không với những điều liên quan đến hôn nhân
Sau Asztalos, vài chàng trai trẻ khác cũng chịu chung số phận. Erna không tán dương họ. Cô không gây nỗi ghen tị cho các bạn gái, cô chỉ muốn điều chỉnh đúng đắn danh dự bản thân, cho chính ḿnh. Và điều này cô đă làm được.
Cái ǵ sẽ xảy ra, nếu ngoài những tính nết có sẵn, Erna không được bù đắp thêm bằng bất kỳ điều ǵ khác. rất dễ dàng có thể thấy:
1.Balázs kiểu ǵ cũng không cầu hôn cô, như vậy không xảy ra việc cô từ chối.
2.Erna, v́ tự ti không dành thời gian chú ư đến ăn mặc, và không t́m được ông thợ giày đóng cho cô một đôi giày tuyệt đẹp
3.Như vậy những lời đề nghị của chàng Asztalos và các chàng trai khác sẽ không xảy ra
4.Erna tiếp tục vẫn là cô gái quê mùa không thể thay đổi như cũ
5. Sự việc tiếp tục tồi tệ, khi cô qua tuổi hai mươi, màn hài kịch ngày càng nghiêm trọng hơn.
6. Erna cảm thấy, cô là gánh nặng cho gia đ́nh, nên càng ngày càng cảm thấy khó chịu hơn. Cô dựng một kế hoạch đi ngoại quốc.
7.Gia đ́nh cô không cho, cô khóc nhiều, hàng tuần không nói chuyện với cha mẹ.
8.Ông và bà cực kỳ khéo léo t́m ra được một chàng rể chưa cưới.( ba mươi ngh́n forint, một món tiền lớn!) Erna kinh tởm khi nhắc đến chồng chưa cưới, nhưng chẳng bao lâu đám cưới được tiến hành.
9. Erna sang tháng thứ hai thường xuyên nhắc đên chuyện ly hôn, khi người ta mang những cái tát ra dọa cô.
10. Cuối năm thứ hai, một đứa con gái nhỏ ra đời.Cô trở thành một người đàn bà cực kỳ tồi tệ, người mẹ bất lực, nóng nảy, người vợ lúc nào cũng bướng bỉnh. Chồng cô luôn t́m cớ biến khỏi nhà, vùi đầu trong cờ bạc, để quên đi nỗi buồn…v v vân
Tóm lại, đời Erna có thể h́nh thành như thế.
Chúng ta biết, nó có thể h́nh thành cách khác, với một ngẫu nhiên vụn vặt, nhưng mang một ư nghĩa lớn.Toàn bộ câu chuyện, với tất cả những sự rối rắm của nó, là một ví dụ cho sự thật, cuộc đời chúng ta toàn do những ngẫu nhiên vụn vặt chỉ đạo.Toàn bộ niềm hạnh phúc, cũng như nỗi bất hạnh của chúng ta, có thể xảy ra một cách ngẫu nhiên, hoặc trong một môi trường vụn vặt.
Erna, một cô gái bướng bỉnh, xấu xí, kẻ lúc nào cũng như một cái mặt nhăn nhó, hoặc một nốt nhạc vênh, nghĩa là rắc rối và lộn xộn: cuối cùng đă trở thành một cô gái có tâm hồn dịu dàng và cân bằng.
Tôi cho là, ai lấy cô sẽ được sung sướng.
Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung
(2008-09-25)