GHI CHÉP
NOVEMBER
2014
Cái Chết bao giờ cũng được báo trước.
Những dấu hiệu suy tàn bắt đầu xuất hiện vào ngày Lập Thu, hai mươi ba tháng Mười. Đêm dài ra, ngày ngắn lại, mỗi sớm mai sương mù bao phủ dày đặc không nh́n rơ mặt nhau, cũng chẳng thấy ǵ hết, để lá vàng thôi bay lác đác mà bắt đầu rụng hàng vốc không ngại ngùng.
Cái Chết được báo trước một cách lặng thinh, không ai mảy may linh cảm, bởi phần sống vẫn dâng tràn ăm ắp trong những ngày cuối cùng của xanh ngắt bầu trời lồng lộng và nắng vàng ấm rực rỡ.
Chỉ bỗng thoáng chút phiền muội khi nhận ra những giọt nhựa trong suốt âm thầm rơi xuống từ những quả thông tách nở trên một cành sà ngang khung cửa sổ. Nước mắt chia ly?
Chỉ thoáng chút sững sờ, khi cảm giác MẤT tràn về, vô h́nh, lạnh ngắt, đơn côi, như một cái rùng ḿnh đột ngột.
Tháng Mười Một- November – mùa chôn vùi đă đến.
Thiên hạ lùng sục t́m mua ṿng hoa, chậu hoa, nến. Ṿng hoa bện từ những cành thông xanh, rắc vài ba bông hoa khô đỏ úa, sậm vàng, trắng bàng bạc. Nến dài, ngắn, vuông, tṛn tùy theo h́nh dáng chân đựng, đủ các màu xanh đỏ tím vàng trắng, đủ các mùi hoa, mùi kẹo, mùi trái cây tẩm. Người ta lặng lẽ chuẩn bị cho ngày đầu tiên của tháng Mười Một- ngày Lễ Các Linh Hồn.
Nghi thức sống được thực hiện như thế đấy, không chút thắc mắc về nỗi buồn cứ dâng lên từ từ trong ḷng ḿnh, bởi sự sùng kính vô tư với tổ tiên đă mất, với những ǵ đă đi qua mà h́nh như nó chưa tham dự bao giờ. Không, ta đă biết cảm giác buồn này từ khi c̣n nhỏ xíu, từ lúc ba bốn tuổi, không chỉ khi quan sát những người lớn, mà nỗi buồn này ta biết chắc chắn, nảy sinh từ trong ḷng.
Chỉ có điều, thuở thơ ấu ta chưa biết gọi tên những cảm giác. Học cả đời may ra biết gọi đúng tên sự vật, và đi qua cả một kiếp, chưa chắc đă nhận ra chân tướng các cảm giác, cảm xúc của ḿnh.
Đúng thế! Lần đầu tiên trong sáu mươi mốt năm tồn tại, vào một ngày cuối tháng Mười, ta đột nhiên nh́n thấy cái (gọi là) Chết một cách điềm tĩnh như thế, một cách tách biệt, không tham dự, không phải của ḿnh (tuy có liên quan), một cách rơ ràng. Mọi năm đúng thời điểm này ta luôn luôn tan tác, đau đớn, ch́m đắm và bất lực. Bởi mọi năm, ta là bản thân cái chết đă được báo trước, mà ta vô tư không nhận biết.
Ch́m đắm vào thế giới những cảm xúc của chính ḿnh, ta chỉ biết chịu đựng nó. Bằng gặm nhấm, khoắc khoải cái đă mất, cầu mong gặp lại dư vị êm ả đă trôi qua, chịu đựng sự thương nhớ, thương xót (cho chính ḿnh, như cho người khác) và rên rỉ mơ một đấng vạn năng mang phép màu tới. Để sau những ngày không sống ấy, lặp lại những thói quen thực hành nghi thức tồn tại, mà không mảy may nhận thức: chỉ có một thứ trên đời mà thôi, đấy là cái Chết- cùng lúc cũng chính là Đời Sống.
Thảo nào những tác phẩm hay của con người bao giờ cũng là bản hùng ca bi thương nhất. Những bài T́nh ca hay nhất rứt da rứt thịt kẻ nghe, nhấn ch́m, đày đọa cảm xúc, bắt người nghe ngơ ngẩn rơi lệ trên nắp quan tài cùng kẻ sáng tác. Văn chương hay nhất ca ngợi cái Mất để cái Sống tiếp tục lên ngôi. Không có cách khác.
Nỗi vô tâm của kẻ đọc nằm trong sự tham lam bẩm sinh của nó. Chỉ biết nghiến ngấu những ḍng chữ mỗi số phận người để lại cho đời như thỏa măn một cơn đói, ít khi biết Chết cùng kẻ viết một lần, để y có cơ may Sống lại lần nữa.
Chết và Sống là hai mặt của một bàn tay, ta sử dụng đôi tay cùng một lúc, có bao giờ tự hỏi nếu không có mặt này, liệu có c̣n tồn tại mặt kia của hành động hay không?
November năm nay, ta không tṛ chuyện cùng thần Chết như mọi năm, v́ đă nhận ra: nếu ta không dựng h́nh hài cho thần Chết bằng chính sự tưởng tượng về cảm xúc của ta, hắn chẳng tài nào biết xuất đầu lộ diện.
V́ bản chất của hắn là sự vô h́nh, một vô h́nh lẩn quất trong từng giây phút ta có mặt trên đời, là nỗi buồn cùng ta bầu bạn ngay từ khi c̣n bé xíu, là mỗi góc cô đơn chỉ hiển hiện trong những khắc tự thương thân.
Ôi, thần Chết, mi cứ lừa ta măi!
Ôi những ảo ảnh cảm xúc, mi cứ thiên h́nh vạn trạng biến hóa trong ta!
Nhưng con người là ǵ, nếu không phải là sự nhạy cảm linh thiêng nhất của (cái gọi là) sự sống trên thế gian này?
Chỉ cần nhận ra chân tướng tất cả sự vật, sẽ biết thưởng thức nó, như biết thưởng thức cùng lúc cái biến mất và cái đang chuẩn bị xuất hiện trong mỗi tích tắc thở của ta.
Ta lún ngập chân trong thảm lá vàng óng, ngửa mặt nh́n lên ṿm cây cao vút, từ những cành xương xẩu, những chiếc lá vàng sót lại hôm qua đang run rẩy, cố bám giữ, cố oằn ḿnh, cố trụ lại…
Ta nhắm mắt lại, cảm nhận những chiếc lá đó đau đớn rời cành, lưu luyến xoay xoay vài ṿng trên không trung trước khi rơi xuống, đậu lên vai, lên tóc, lên áo khoác của ta, hay chui vào thảm lá khô dưới gốc…
Ta cầm lên tay một chiếc lá đang quằn quại run rẩy đau đớn, khẽ mỉm cười bảo nó: ôi, có ǵ đâu mà buồn! đến mùa xuân, mày lại hồi sinh, mày lại bay lên trên cành kia, lại vẫy vẫy tay chào ta mỗi khi ta đi qua ṿm lá xanh ŕ rào ca hát…
Đúng không- November?
Nguyễn Hồng Nhung
( Budapest. 2014. november 26.)
