GHI CHÉP JUNIUS- 2016
Không viết ra không phải vì không có cái để viết. Trạng thái này chẳng khác gì trước kia, cái gì cũng được viết ra. Có lẽ càng ngày mọi việc càng quy về một mối. "....hình hài từ đất sét nặn ra trước hết phải hợp nhất với thể trí của người thợ làm đồ gốm....."( Alice B.)
( 2016. május. 21.)
HERMANN HESS
CÔ ĐƠN
Một tinh thần mạnh mẽ tỏa lan
chìa bàn tay trắng mênh mang qua đầu các ngọn núi
dán cái nhìn nghiêm khắc vào ta
nhưng ta đâu sợ: nỗi cô đơn không đe dọa.
Từ đen ngòm tăm tối ta nhận ra
trang phục của mi mời chào tới những đỉnh cao vợi
từ những giấc mơ sâu ta đánh thức nhau,
đùa nghịch nhau giữa cuộc đời và cái chết.
Rồi hàng giờ, lúc trái tim đau
mi chậm rãi dạo chơi cùng ta trên con đường núi,
đặt bàn tay lạnh ban biết bao ân sủng
lên vầng trán ta- kìa lạ chưa - ta bình phục!
NGUYỄN HỒNG NHUNG dịch theo bản tiếng Hung của Juhász Gyula
( Budapest. 2016. május 22.)
……………………………………………………………………………….
Báo chí trong nước thi nhau đặt những câu hỏi giật gân tại sao tổng thống Mỹ phải đến ăn ở quán bún chả phố Lê Văn Hưu- Hà nội?
Câu trả lời dễ ợt:
Vì phố Lê Văn Hưu ngay bên cạnh phố Ngô Thì Nhậm (quận Hai bà Trưng), nơi Nguyễn Hồng Nhung sống từ bé cho đến tận khi đi du học, nơi tuổi thơ ấu của ta trôi qua khi còn sống cùng bố mẹ, anh chị em, nơi ta đến trường cùng những đứa bạn thân thiết nhất từ thuở mũi còn quẹt ngang, nơi một lần ta chết hụt vì bom Mỹ ném xuống phố Huế ngay cạnh đấy năm 1968, nếu ta cứ đứng lại xếp hàng tiếp trong cái cửa hàng bánh mỳ cạnh hàng thuốc (bị trúng bom) lúc đó, chắc giờ chẳng còn lải nhải những dòng này đâu, may sao nhớ lời mẹ chạy thục mạng về nhà, bị hơi bom hất ngã...sang tận phố Trần Xuân Soạn....
Chỉ mới kể bấy nhiêu thôi đã đủ hiểu tại sao ngài Obama phải đến tận đấy để ăn.....
Chưa khoe cái nhà thờ Hàm Long ngay đằng sau phố Lê Văn Hưu mà nhiều tối lúc còn bé thơ, ta và cô bạn thân nhất sống ở phố Lê Văn Hưu đều đến nghe giảng trong buổi mise vì mẹ bạn ấy bắt thế đấy nhé......( 2016. május.23)
" Sự mong muốn mãnh liệt thuộc loại tinh thần là sự thèm muốn cảm xúc đã siêu hóa, cũng vậy sự tham thiền là sự siêu hóa của tiến trình trí tuệ." ( Alice B.)
Giờ đây, khi có thể viết, tôi thấy mình lặng yên.
Nghĩa là không muốn viết nữa. Như kẻ đã đi quá xa trên sa mạc, lún chân vào cát đổ nghiêng người sang trái sang phải quá nhiều lần để giữ thăng bằng, ngoảnh nhìn lại thấy mênh mông cát trắng, nhìn về phía trước, cũng vẫn cát trắng mênh mông….
Cần phải đi tiếp, chưa thể dừng lại, và nhất là dừng lại để giãi bày? Không. Tôi không muốn. Tôi không muốn nói, muốn viết gì hết.
Tựa hồ cả thế gian này đang nghĩ giống hệt tôi, lúc này: rằng có gì để nói đâu, tôi đang SỐNG, đang sống mà, chưa đủ sao? triệu ức năm đã đi qua từ ngày ấy, từ ngày tôi đã hiểu ra rất nhiều điều, đã câm lặng chịu đựng và hành động một mình….nhiều thế kỷ đã trôi qua, để giờ đây, tôi không muốn mở miệng nữa….( 2016. május 25.)
……………………………………….
Đọng nỗi nhớ Đông quá lâu trong đầu đến nỗi Xuân đến và đi lúc nào không hay.... Mùa Xuân năm nay thật kỳ dị, vừa thật vừa giả như mơ...
Té ra khách lữ hành nghé chân nghỉ, không ngờ nghỉ quá lâu gần một nấm mộ mà không hề hay biết, chỉ khi nhớ ra cuộc hành hương định đi tiếp bỗng nhìn thấy một cây thánh giá nho nhỏ cắm cuối mộ...
https://www.youtube.com/watch?v=Xo2cyYqA0lE
( NHN. 2016. május. 27)
………………………………………………………………………
Đời sống vẫn diễn ra ào ạt xung quanh ta-giữ vững đích đi đã hướng tới quả không dễ. Không dễ không phải vì nó khó mà vì nó đòi hỏi một đức tin chân thành sâu sắc vào mục đích kiên trì ấy.
Hãy chính là mục đích!( 2016.05.28)
……………………………………………..
Nikolaus Harnoncourt ( 1929-2016) một trong những nhạc trưởng có ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ 20 đầu 21.Ông đã ghi chép vào sổ tay một nhận định làm đảo lộn, chấn động toàn bộ ý kiến của nhân loại từ trước đến nay về bản giao hưởng thứ V. của Beethoven.
Ông cho rằng người ta đã hiểu lầm hoàn toàn về chủ đề của bản giao hưởng này. Bản giao hưởng số V. của Beethoven không có liên quan gì đến số phận con người, không hề là tiếng gõ cửa của Định Mệnh như người ta thường nói.
Bản giao hưởng số V. của Beethoven là lời cảnh tỉnh về cơn nổi loạn của đám đông trong lịch sử nhân loại thời hiện đại. Nói theo định nghĩa của nhà triết học Tây Ban Nha José Ortega y Gasset, cơn nổi loạn của đám đông không là gì khác ngoài sự vô học, dã man và mông muội trong con người lên ngôi.
Thật không hề bàng hoàng chút nào về nhận định này nếu ta đọc tiểu luận triết học „ Thời kỳ Bảo Bình” của Hamvas Béla nói về sự vô thức của đám đông lên ngôi như thế nào trong lịch sử.
Trên đời này không có gì ngẫu nhiên: bản giao hưởng đầu tiên Nguyễn Hồng Nhung biết đến trên đời là bản giao hưởng số V. của Beethoven khi sang châu Âu du học, đấy cũng là nhà soạn nhạc và bản giao hưởng ta yêu thích nhất trong âm nhạc cổ điển. Và bài tiểu luận triết học „Thời kỳ Bảo Bình” cũng là dịch phẩm triết học đầu tiên của Hamvas Béla ta dịch.
Cả hai tác phẩm này đều nói đến hiện tượng chấn động nhất của lịch sử ta đang sống trong đó, mà mọi giá cần phải biết, phải hiểu cho tường tận: các cuộc cách mạng xã hội, các loại chủ nghĩa gắn liền với sự nổi loạn của đám đông vô thức, mê muội lên ngôi…( 2016. június 1.)
…………………………………
Bạn thân mến, tôi nhìn thấy bạn đang…quằn quại.
Cơn điên của vực sâu lúc này gắn liền với khối tri thức bạn đang sở hữu trong đầu. Thử các loại”chiêu” từ xa để lôi bạn ra khỏi vực thẳm…Không ăn thua. Khi người ta ngồi lỳ trong cái NGÃ cái TÔI vừa ương bướng vừa lẩm cẩm vừa ngớ ngẩn….chịu! chẳng khác nào dỗ dành một đứa trẻ mặc quần áo vào không cảm lạnh, nhưng nó (tím tái) trả lời: cũng thế thôi, mặc vào hay không mặc vào đằng nào chả là một sự thất bại rồi với ngần ấy tuổi đầu?
Trời! tôi muốn hét lên quá!
Thử đưa cho bạn một bài tập, một phép thử. Bạn liếc nhìn qua lơ đễnh và lên tiếng: hay gì đâu nếu phải khoác những cái khác của thằng khác lên người?
Vậy bạn là ai nếu không soi mình vào thằng khác, từ thằng khác để…nhìn thấy chính mình?
Bạn mắc cái sai lầm của các ông tổ hiện sinh rồi, nhưng họ lấy một hiện thực giả để thay thế một hiện thực bất mãn trong họ. Hiện thực giả của họ buồn nôn, phi lý, nhỡ tàu…nhưng ít nhất, họ vượt qua bản thân bằng triết lý DẤN THÂN, chịu trách nhiệm về việc mình làm. Đấy là lý do duy nhất khiến thời còn là sinh viên tôi đã mê muội đã là đệ tử rất lâu của phái hiện sinh chủ nghĩa. Nhưng trường phái này cũng chỉ là một tính chất tất yếu của một giai đoạn nổi loạn của con người lịch sử mà thôi.
Con người lịch sử hôm nay không nổi loạn theo kiểu này nữa, khi các phạm trù đối lập ( ví dụ: địch-ta) đã tự nó giải thể những hình thức giả bộ bên ngoài để quay về lộ rõ tính chất MỘT trong bản chất của nó với hai mặt thể hiện mà thôi.
Bạn biết, hiểu, học rất nhiều về Phật học. Chúng ta chả đã từng hô vang với nhau về tính KHÔNG, về con đường trung đạo mà chúng ta rất …khoái chí và ngưỡng mộ sao? Tất cả mọi sự vật đều RỖNG, trí tưởng tượng, nhận thức, tri thức ai ở mức độ nào ở quan hệ nào khoác cho nó cái gì nó sẽ thành hiện thực của tâm trí kẻ đó. Đấy là con đường biện chứng của hành động lựa chọn tất yếu của kiếp người, phù hợp với sự chuyển hóa vĩnh cửu của vũ trụ này. Còn nhớ không?
Cái TÔI, thân xác, mẩu đời hôm nay của chúng ta được (Thượng Đế, Tạo Hóa) cho mượn để hiểu ra điều mà bạn tuyên bố: đích đến của đời sống là cái chết. Và cũng để hiểu ra câu trả lời của tôi: vấn đề là chết như thế nào…
Hãy soi mình vào một khuôn mặt thánh thiện, có tình yêu và xinh đẹp như sức sống đi bạn. Muốn làm được điều này, bạn ơi hãy NHÚN NHƯỜNG, KHIÊM NHƯỜNG, SÙNG KÍNH…bạn sẽ nhận được ÂN SỦNG…. từ chính SỰ SỐNG….( 2016. június 2.)
……………………
Nếu bạn là mục đồng hay nhà thông thái, bạn đã sống cách đây hai nghìn năm, bạn sẽ làm gì, hãy nói đi bạn sẽ làm gì, bạn sẽ đến bên máng cỏ, đúng không?
Nếu bạn là mục đồng hay nhà thông thái, bạn có đi theo ngôi sao này, bạn có tin thiên thần này người đã đến thăm bạn? Bạn hãy nói đi bạn có tin thiên thần này, người đã đến thăm bạn?
Hãy đến bên máng cỏ ngay đêm nay! Bạn cần gặp ánh sáng của đôi mắt Chúa. Hãy đừng tìm sự xa hoa giàu có nơi đây, hãy tìm người làm đổi thay thế giới. (2016. június 4.)
……………………………………
PINTÉR BÉLA
Nhà thờ bằng Máu- Thịt
Con không có ai ngoài Người-Jezus
Người là suối nguồn đời con
bằng tay, bằng chân, bằng tim, bằng miệng
Con ca ngợi Chúa của con.
Đây nhà thờ Máu-Thịt dựng lên vì Người
lửa cháy cho Người, bên thánh đường
Đây nhà thờ Máu-Thịt ca ngợi Người
từng dây đàn của trái tim con phổ nhạc về Người….
( 2016. június 9.)
…………………………………………………………………….
Mình có một ưa thích là chụp ảnh bầu trời và mây, chắc vì... sự trong trẻo.
Và cũng ưa thích nghĩ tốt về người khác, dù điều này hay làm mình...đau
" Thêm một lời
trước khi người ra đi
cần một vòng tay ôm
sẽ tận cùng theo mãi.
Trên con đường mai sau
hãy nhớ tôi đôi bận
đất này là của người
nếu người đi, sẽ đợi người trở về…."
https://www.youtube.com/watch?v=pBFDnrz6Nqw
Nhiệm vụ của nhà văn Hung trong mọi thời gian là viết, viết bằng tiếng Hung trong chữ và trong tinh thần. Nếu viết được, không cần chính trị hóa. Bởi nếu anh viết bằng tiếng Hung, trong tinh thần Hungary, theo mệnh lệnh của lương tâm và trách nhiệm, và bằng sự trung thành lo âu hướng về dân tộc, điều đó còn nhiều hơn cả chính trị. Điều đó chính đã là một sự nghiệp BẢO VỆ TỔ QUỐC. (2016. június 10.)
…………………………………………
Mình có một cô hàng xóm chơi piano trong một dàn nhạc. Hai đứa đều độc thân. Hai đứa đều thích làm một cái gì đó lập tức buổi sáng sau khi thức dậy, chỉ khác nhau: chữ của mình im lặng, ngẫu hứng của nó lên tiếng.
Hai đứa đều thường ló mặt ra khỏi nhà gần trưa, đụng phải nhau nó bao giờ cũng hỏi: tiếng piano của tao không làm phiền mày chứ? - không, tao mải chìm vào chữ (lịch sự thôi, chứ mình yêu sự yên lặng hơn)
Có những lần nó trút "cơn điên" vào tiếng đàn dồn dập khiến con hàng xóm của nó cũng phải cau mày.... Bù lại, có những ngày nó phải cùng nghe Beethoven từ sáng đến tối để khi gặp nhau nó rụt rè: hình như mày thích giao hưởng hơn sonata của ông ấy?
Mùa hè nó hay mang nước cà chua mẹ nó làm cho mình vì biết mình thích uống. Nhiều tối nghe tiếng động sột soạt biết nó đi biểu diễn về, mình gọi nó sang lấy "một món Hung tao nấu".
Có những chiều tà hai đứa (đều mặc rất đẹp- thích) lang thang trong những khu vườn gần nhà, đụng phải nhau, hoặc chỉ vẫy chào từ xa, hoặc ngước nhìn cười nhẹ rồi đứa nào đứa nấy vội vã lẩn nhanh sau những cây mận ửng đỏ hoặc sau rặng phong cao vút....
Phút này đây nó đang hành hạ phím piano, còn cất tiếng hát véo von theo....mình đang hành hạ bàn phím với bài dịch dở của bác Hamvas ... Ngoài kia nắng rực rỡ, lũ bồ câu gù gù tán tỉnh nhau...
( 2016. június. 12)
…………………………………………………………………………….
Bọn bạn bức xúc khi thấy sách dịch của Đoàn Tử Huyến thì bán quá rẻ, mà tuyển biên tập viên cho kịch bản truyền hình thì lương khá cao, kêu ầm lên. Mình bèn nghĩ : sao lại so sánh như thế?
Một đằng là"hàng hóa chìm", "văn hóa chìm", một đằng là"hàng hóa nổi", "văn hóa nổi"- cả hai đều mặc nhiên tồn tại và cần thiết cho đời sống người. Nhưng: chúng khác nhau ở chỗ đứng, mức độ, tính đặc thù trong đời sống văn hóa của con người. Cứ nghĩ kỹ sẽ hiểu, sẽ nhận ra điều này.
Chỉ muốn kể thêm: trong chương trình giáo dục 12 năm ở Hungary có những TÁC PHẨM BẮT BUỘC PHẢI ĐỌC dành cho học sinh trong các môn xã hội: văn, sử, triết... Nghĩa là học sinh nếu không đọc hết toàn bộ số lượng các tác phẩm bắt buộc này đừng có hòng đi thi, và cũng không thể thi nổi, tốt nghiệp nổi... Các tác phẩm VĂN HỌC THẾ GIỚI bắt buộc phải đọc đều là các bản dịch của các dịch giả Hungary từ các ngôn ngữ gốc của tác phẩm ấy. Và các dịch giả nổi tiếng ở Hungary đều là các nhà văn nhà thơ Hungary nổi tiếng. Một tác phẩm dịch có thể đọc từ nhiều dịch giả khác nhau.
Không biết vì mục đích giáo dục mang tính chất rất cơ bản ở quốc gia này hay vì lý do khác, chỉ biết rằng tất cả các tác phẩm nổi tiếng và cần thiết nhất theo các thời kỳ lịch sử trong nền văn hóa thế giới đều được dịch ra tiếng Hungary, và ( như một quy ước vô hình) các nhà văn nhà thơ (được cho là nổi tiếng) ở đất nước này đều phải có những tác phẩm dịch xứng đáng với tên tuổi của họ.
Ta có quyền hy vọng: một ngày nào đó nền giáo dục Vietnam cũng sẽ như thế. Và lúc đó khi học sinh, sinh viên VN học về văn học Nga dưới thời cộng sản, học về trường phái các nhà văn tâm linh lớn nhất thế kỷ XX, không thể không nhắc đến Mihail Bulgakov (1891–1940) với tác phẩm kinh điển:"Nghệ nhân và Margarita"- lúc đó học sinh và sinh viên VN không thể không "gối đầu giường" một bản dịch xuất sắc nhất của Đoàn Tử Huyến với sự biết ơn và lòng ngưỡng mộ.
Sứ mệnh duy nhất có thể của các dịch giả chính là sự hóa thân vào các tác giả và các tác phẩm mà số phận đã lựa chọn"giùm"- để giúp NHÂN LOẠI hợp nhất làm một với nhau. Vậy thôi. (2016. június 14)
……………………………………………………………………..
Một vài trích dẫn từ Platon:
"Con người chưa bao giờ học cái gì mới mà chỉ nhớ lại."
" Phần quan trọng nhất của công việc là sự bắt đầu."
" Trong quá trình suy tư linh hồn trò chuyện với chính nó."
Thực ra mày đã chọn xong đường. Chẳng nên nấn ná làm gì la cà làm gì ngoài đường quốc lộ mênh mông đầy bụi, đầy cỏ dại và xe phóng vèo vèo…. Mày đã chọn làm linh mục tâm hồn – hãy từ bỏ hết mà đi theo con đường thẳng lên trời này….. (2016. június 14.)
NGUYỄN HỒNG NHUNG