GHI CHÉP SZEPTEMBER -2017

Đọc H̉A ÂM ĐIỀN DĂ của André Gide, một cuốn sách kỳ dị trong một khung cảnh kỳ lạ. Trong một thành phố ta chưa hề biết đến, trong một quán cafe khiến trái tim rộn ràng v́ chợt nh́n thấy nụ hoa khế hồng hồng xinh đẹp quen thuộc, dù con người xung quanh ta từ lời nói đến cử chỉ đều lạ, phải cố gắng mới hiểu lẫn nhau, thích nghi với nhau.

Trái với KHUNG CỬA HẸP, tác giả viết cuốn này để thỏa măn một chủ ư có trước, chứ không phải cho trái tim. Và thật lạ lùng, cuốn sách này Bùi Giáng dịch phóng khoáng hơn tung bay hơn, trực tiếp hơn với một vẻ đùa nghịch không đau đớn, khác hẳn Khung Cửa Hẹp.

Có lẽ những ǵ xuất phát từ lư chí đều gọn gàng suôi sẻ có đầu có đuôi, có thể gây ngạc nhiên nhưng không làm xúc động, và nỗi buồn trong đó cũng như thể được báo trước tựa hồ một hậu quả không thể tránh khỏi của suy diễn logic nhân quả, buồn để quên ngay v́ an ủi hay để suy ngẫm mối răn đe?

André Gide thiên tài đă làm ta sống lại nỗi phấp phỏng lo âu của con người thế kỷ vừa trôi qua, chính xác hơn, đấy là nỗi lo lắng về những nội dung đạo đức bất lực quy định đời sống tinh thần người, thứ đem lồng vào khung t́nh cảm của trái tim thật vô lư, đầy mâu thuẫn, thậm chí dớ dẩn. Như thể thói quen sợ hăi đă duy tŕ thứ đạo đức đẹp nhân tạo này th́ đúng hơn một mộng mơ bí ẩn thiêng liêng của trí thông minh duy mỹ. Dù đôi khi làm ta cảm động, nhưng rồi lập tức nhận ra đấy là do tài năng chữ nghĩa của một khuôn mặt Nobel văn học th́ đúng hơn...

Đôi lúc bật cười, thỉnh thoảng dừng lại ngẫm nghĩ, nhiều lúc tự hỏi tại sao Bùi Giáng lại dịch thế nhỉ? và sau rốt, sau khi gập sách trầm ngâm tiếp nửa ngày v́ cái kết thúc vừa bất ngờ vừa dớ dẩn của cuốn tiểu thuyết, đột nhiên chợt hiểu ra tất cả...

Nhiều lắm, nếu phải kể ra đây, nhưng ta chỉ muốn giữ lại ấn tượng cho ḿnh, bởi những ngày này ta đang ở trạng thái không muốn giăi bày, chỉ muốn chờ đợi cát rỏ ṛng trên đồng hồ cát cuốn ngày trôi mau ....

" Tôi muốn khóc, nhưng cảm thấy trái tim ḿnh khô khan hơn sa mạc."- ( Ḥa âm điền dă - A.G)

(Sài G̣n 2017. julius. 29. NHN)

……………………………………………

Một ư tưởng mong manh long lanh đang tụ các yếu tố cần thiết để h́nh thành: Tối thứ bảy ngày 5.8.207 vào hồi 19h30' sẽ có một buổi trao đổi về các tác phẩm của Hamvas Béla tại VN với sự có mặt của dịch giả NHN và dịch giả, nhà văn Nhật Chiêu, tại 264 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q3, TPHCM (Cafe thứ Bảy Trẻ).

Sáng nay ngồi với thầy Nhật Chiêu để bàn về nội dung cuộc tọa đàm thứ bảy tuần này. Thầy đưa ra những chuyên đề rất hay để xoáy vào thảo luận, ví dụ:

1/ Khái niệm CÔ ĐƠN của những con người xuất chúng không được cộng đồng người chấp nhận (từ Socrates phải uống thuốc độc đến các văn nghệ sĩ dưới các chủ nghĩa)

2/ Sự nổi loạn của đám đông chống lại văn hóa dẫn đến sự tha hóa của kẻ sáng tác phải chiều theo thị hiếu đám đông

( Đạo mất đi mới có nhân nghĩa xuất hiện- Lăo Tử)

3/ Khái niệm và nội dung quyền lực trong nhân vật anh Hề và bí ẩn của Tarot trong tiểu luận của HB( trở thành số không mới tránh được số phận -HB)

4/ Đời sống và huyền học ( số phận hoa và đàn bà-so sánh lư thú của HB)

5/ Khái niệm Logos-Nguyên Ngôn là ǵ?

6/ Tại sao HB dùng thể loại tiểu luận để viết

7/ Khái niệm hài ḥa của vũ trụ và sự đánh mất trật tự dẫn đến hệ thống.

Tóm lại: Các bạn đến dự và thảo luận cùng NHN và thầy Nhật Chiêu nhé.

(đại diện của Tổng lănh sự quán Hungary ở Sài g̣n cũng rất ṭ ṃ muốn nghe cuộc thảo luận này, và đại diện nxb Tri Thức sẽ bán đầy đủ 6 tác phẩm đă in của HB)

( 2017.08.01)

………………………………………………………

Cần đọc ngay cuốn Thế giới quan của Dostoevsky (N. Berdyaev) do anh Nguyễn Văn Trọng dịch – nxb Tri Thức vừa ấn hành hè năm nay, mang một lời nói đầu rất ly kỳ :

"Chúng tôi lưu ư, thuật ngữ" chủ nghĩa xă hội" mà tác giả đề cập đến trong sách này là"chủ nghĩa xă hội" theo mô h́nh Xô viết cũ ở Nga chứ không phải là"chủ nghĩa xă hội" theo quan điểm chính thống hiện nay của Việt nam"

( hahahaha....)

Bản dịch có lời giới thiệu này đảm bảo sẽ thành của hiếm sách cũ khi ở VN một ngày nào đó cũng sẽ mất nốt một "hệ thống xă hội chủ nghĩa chính thống".... Thời gian ơi, tao đợi mày!

( 2017.08.06)

Bên kia 9h tối, ở đây 2h sáng, tỉnh dậy vui vẻ lắm, ngắt mạch suy tư chút thôi, rồi lại nghĩ tiếp, đấy là ngủ... Ơ, Sài g̣n bắt đầu quen, lại sắp ra đi, chốc nắng chốc mưa, ḿnh như đang ở nước ngoài í, mọi người nói khó nghe, ḿnh nói, nhiều người không hiểu, ăn cái ǵ cũng cho nước dừa, có những con đường dài ghê gớm, nhiều nhà thờ tuyệt đẹp và sách dịch trước 75 thật lạ....

" Ta không muốn các ngươi nói với ta rằng: hăy đến đây ta dành sẵn, soạn sửa cho ngươi một niềm vui như thế nọ thế kia. Ta chỉ muốn những niềm vui của phút giây tao ngộ, và những niềm vui mà giọng nói của ta làm tuôn trào từ sỏi đá. Những niềm vui ấy sẽ tuôn chảy như vậy cho chúng ta, tươi trẻ và mạnh mẽ, cũng giống như những thứ rượu tân kỳ tràn trào ra từ máy ép nho..."

( André Gide: Dưỡng chất trần gian, Nobel 1947- Bùi Giáng dịch)

(2017.08.09)

…………………………………………………….

Hôm qua hai đứa con gái lần đầu tiên nh́n thấy nhau trong đời đi chơi với nhau suốt từ trưa đến đêm. Trong một ngày nóng hấp hối, vin vào t́nh yêu với một người đàn ông lạ mặt qua CHỮ.

Ừ, tin được không, có phép màu nhiệm trong đời?

Mỗi đứa kể một mẩu hồi ức bồi hồi xảy ra... mỗi đứa tự căn vặn sự đổi thay tâm tưởng của ḿnh khi gặp người đàn ông ấy. Hai đứa cùng đă rồ dại lên v́ Ngài. Ừ, hai đứa con gái Hà nội chưa bao giờ quen nhau dù mỗi đứa thuộc ḷng nhiều góc, nhiều xó xỉnh trong cái thành phố rêu phong cổ lỗ này. Ừ, hai cá tính mạnh như hai tia lửa, vừa gặp đă nhận biết ra nhau ngay từ cách nói, cách nghĩ, phong thái, dáng dấp, khuôn mặt, cái nh́n...

Tựa hồ chưa bao giờ là xa lạ. Và về người đàn ông cũng thế, tựa hồ cả hai đứa chờ đợi Ngài lâu lắm rồi. Để YÊU. Và để phát hiện ra bản thân ḿnh. Và để thay đổi từ từ mà không hay biết.

Hai đứa đi từ quán chả cá gần Bờ Hồ đến nxb chọn sách, buôn dưa lê chán chê quán cafe với một con mọt sách khác, rồi dịch chuyển đến công viên, nơi kư ức tuổi thơ xóa mờ cây xanh hoa nở để biến thành một hiện trường loạn xạ mang tính "định hướng kinh tế thị trường chxhcnvn". Đố ai biết nó là cái ǵ đấy, đời sống này? Và mi cũng mù mịt như thế, nếu không có một ngày, một đứa trong cơn chán đời t́m ra Ngài để dịch, c̣n đứa kia trong cơn sầu bất chợt giở trang chữ của Ngài ra trong một hiệu sách cũ. Ừ, hiệu sách cũ đấy nhé, một xứ sở kẻ sống hiện tại chỉ đi t́m cái của ngày hôm qua, như thể chỉ trong BÍ TRUYỀN ta gặp được nhau.

Tất nhiên rồi, ngồi bên hồ trong công viên kể lể, uống nước dừa, mở laptop xem một bộ phim tài liệu ly kỳ như từng ngày sống của nhau, và không ngừng kể về t́nh yêu của ḿnh với người đàn ông ấy. Rồi kết thúc một ngày suưt chết ngạt v́ nóng bức và hồi ức yêu thương tỉnh ngộ bằng cách lao xe máy đến hotel cùng nhảy xuống bể bơi tắm một trận trước khi mưa ào ào đổ xuống. Ừ, tin không: có những phép màu trong đời, hả bạn?

( Hà nội 2017.augusztus. 24. NHN)

Lư do tụ họp sau khi đọc một cuốn sách: Sự kinh ngạc đối với tác giả và sự ṭ ṃ đối với dịch giả. Trong trường hợp này dịch giả chịu bom rải thảm để tác giả hứng mưa hoa hồng! Trời ơi! Tội nghiệp bọn dịch sách. ( 2017.08.24)

………………………………………………………

Và nếu linh hồn chúng ta có đáng giá chút ǵ, ấy là bởi hồn ta cháy bỏng thiết tha hơn một vài kẻ khác.

( A. Gide: Dưỡng chất trần gian, Bùi Giáng dịch)

Trên chữ, chàng trai ấy cũng rụt rè:

- Em thấy cô hôm đó nhưng ngại...

- Em ngại ǵ?

- Em thấy cao nhân đang quần tụ nên phận hèn bé mọn không dám bon chen...

Ui chao!

ḿnh trả lời:

-Trong đời thường ta không là ǵ cả, trong công việc ta sẽ là kẻ ta muốn thành...

Đời vẫn quá đẹp chừng nào con người vẫn biết dâng hiến sự rụt rè khiêm tốn của ḿnh trước Thượng Đế- Đức Tin vào ân sủng Sống sẽ được nhận.

( 2017. augusztus. 25. NHN)

…………………………………….

Nhật kư hay ghi chép không dùng để lại dấu ấn cho thế gian. Trái lại. Một b́nh minh hay một đêm đen của nhật kư giúp ta tự thoát khỏi bản thân ḿnh. ( Pilinszky János)

………………………………………………………….

Sáng nay làm được một việc lớn, có đến chín mươi phần trăm thành công. Gặp lại "nàng" trong văn pḥng, ṭ ṃ nh́n nhau và nhận ra nhau, vậy mà đă bảy năm rồi...

- Mày vẫn nồng nhiệt như thế...

- Ừ, tao không biết sống lờ đờ cơ chứ...

- Sao mày chọn ông này? không dễ đâu...

- Niềm say mê thời sinh viên của tao đấy

( hồi đó hỳ hục đọc để ...hiểu - làm ǵ có từ điển?)

- Mày cho tao xem cuốn này được dịch ra tiếng ǵ gần đây nhất?

- Tiếng Ả Rập. Mày chụp à? chụp đi!...

-Ôi và cuốn kia nữa, cũng tiếng Ả Rập à? Giấc mộng lớn của tao!!!!

( Budapest. 2017. 09.08. NHN)

………………………………………………………………………….

Người đàn bà khi ba mươi tuổi là một cánh chim bị thương,cố dấu những vết đâm đẫm máu khi gắng x̣e lông cánh che chở những kẻ khác, v́ họ nghĩ rằng những kẻ khác đau đớn và yếu đuối hơn họ. Bởi vậy đàn bà thành anh hùng ở tuổi ba mươi, đáng tạc tượng và dâng hoa dưới chân họ cho dù họ chỉ mơ ước được ôm vào ḷng, được gục ngă và khóc... Qua tuổi ba mươi, tự gỡ ḿnh ra khỏi cây thánh giá và phục sinh, đàn bà vĩnh viễn biến thành mây bay đi, đôi lúc ưu phiền dừng chân tư lự trên bầu trời, nhớ lại một khúc ca từng ước ao thôi lạnh lẽo... (2017.szept. 10)

………………………………………..

Niềm vui của kẻ độc tài là quyền lực

của đạo sĩ là tri thức

của quỷ Lucifer là sự lưỡng lự

và của nhà thông thái là sự im lặng. ( Szepes Mária)

…………………………………………………………..

Tháng Chín- Szeptember giống như khúc nhạc êm đềm này, tưởng chừng không có ǵ xảy ra hết lúc ban đầu, chỉ lá bắt đầu ngả vàng trên những lối đi, gió thầm lặng hơn khi theo gót những đám mây trắng cũng lặng thinh trên bầu trời xanh ngắt, và khắp chốn cùng nơi, quả dại vàng, đỏ bắt đầu thay thế cho hoa trên cành. Tháng Chín báo hiệu sự đổi thay dữ dội về thời tiết, về không-thời gian, niềm vui hạ ấm áp ngày mỗi xa dần, đêm sẽ dài hơn ngày nay mai và tất cả những ǵ mang màu xanh rồi sẽ chui xuống đất. Nhưng tháng Chín cũng là lúc những t́nh bạn tinh thần chín muồi, đi vào chiều sâu thẳm sau những ngày quen biết vội vă nóng nảy sự trải nghiêm lẫn nhau, để Thu đến, chợt hiểu ra rằng: bạn hăy cứ là bạn, tôi vẫn cứ là tôi, nhưng không bao giờ chúng ta tách xa nhau ra nữa…

( 2017. szeptember .19)

………………………………

Quá đẹp

từng quá đẹp, nhưng vẫn

quá buồn, như một khu vườn

tàn úa, nơi chỉ có sắc màu,

những ô màu tàn úa,

chậm chạp dâng lên

những gam màu Thần Chết....

( P.János- NHN dịch 2017.szept. 21. đêm)

…………………………………………………….

Sản sinh từ h́nh ảnh riêng- bao đời nay trái tim con người nặng trĩu sự đợi chờ với chính bản thân nó. ( Hamvas Béla)

NGUYỄN HỒNG NHUNG