GHI CHÉP FEBRUÁR- 2018

"Con đường hạnh phúc của bạn không đi từ người khác đến bạn mà nó xuất phát từ bên trong bạn để dẫn dắt bạn đến với những người khác" ( Hamvas Béla)

Năm nay giới học giả và những người yêu mến tác phẩm của Hamvas Béla sẽ "làm nhiều tṛ" để kỷ niệm 50 năm ngày mất của Hamvas Béla- nhà thông thái thế kỷ XX. dưới h́nh dạng cuộc đời của một người giữ kho trong chế độ toàn trị Hungary. Ở VN, trước hết ḿnh mong tác phẩm ĐỘC GIÁC- UNICORNIS của ông mau chóng ra mắt bạn đọc VN. Không phải ngẫu nhiên tháng Giêng năm 2018 tác phẩm ĐỘC GIÁC- UNICORNIS được giới thiệu, b́nh luận, tranh luận, phổ biến ở Hungary mở màn cho năm KỶ NIỆM ngày mất lần thứ 50 của Hamvas Béla

……………………………………..

Vậy là ông ấy đă ra đi. Thượng Đế sẽ ở bên cạnh ông măi măi. Cả bác Hamvas Béla nữa.Chúa ơi! Ông giám đốc nxb chuyên in sách của Hamvas Bela.

Vợ ông Antal khóc trong tel.: Tao muốn gặp mày, ông ấy đi chiều nay rồi.

Tôi vội vă lên đường. Gặp một cái xác không hồn đợi trước cửa metro. Tôi bảo: Cách đây 9 năm ông chồng tao mất, tao cũng có một ḿnh, đúng 21 ngày sau tao đưa ông ấy về VN mai táng. Đừng khóc, cứng rắn lên. Tôi giúp bà ấy mua thức ăn, mang về nấu xúp, mai người nhà bà ấy đi từ Rumani sang. Là người Rumani nên tiếng Hung của bà rất kém, và dân Hung với dân Ru chưa bao giờ ưa nhau thật ḷng, nên bà chỉ tin tôi là bạn thật với bà. Từ khi ông Antal đổ bệnh bà càng ít bạn Hung hơn. Về nhà bà tôi bảo: Nếu tối nay mày sợ ở nhà một ḿnh, hăy đến nhà tao ngủ. Bà đồng ư, nhưng khóc không nguôi. Tôi nói: Hăy cố gắng nghĩ ông Antal đang đi vắng, hăy nghĩ đến việc mai cần làm, đừng khóc ông ấy không đi thoát cái thế gian này được. Hăy để ông ấy nhẹ nhơm ra đi, thân xác ông ấy đau lắm rồi, đừng để linh hồn ông ấy nặng nề. Bà ấy bảo: Mày nói giống ông ấy, ông ấy theo đạo Phật.

Rồi bà ấy nghe tôi đi tắm gội, thay quần áo sạch ấm và không kể lể nữa.

Tôi bảo: Tư đến nhà tao mày hăy đi ngủ ngay, mày cứ đọc kinh đến lúc nào ngủ th́ thôi

 Tôi đang đợi để cùng bà lên đường, ngồi trong căn nhà đúng 7 năm trước đây gặp ông Antal lần đầu tiên để giúp nxb mua bản quyền cuốn Minh Triết Thiêng Liêng, thấy ḷng buồn bă.

Con số 7 thật thiêng. Trong đời tôi đă gặp bao nhiêu ṿng tuần hoàn 7 này rồi? Ảnh bác Hamvas và ông giám đốc nxb Medio chuyên xb sách của HB trên tường nhà bếp đang mỉm cười nh́n tôi. Nối tiếp công việc của nhau thôi con người ơi! Không có cách khác

( 2018. február 11.)

Người sống và người chết sống cạnh nhau, trong nhau, như Hamvas viết: sự sống chỉ vẹn toàn khi cây cầu nối cơi âm dương không găy đổ. Hiểu được liên kết vô h́nh này sẽ chấp nhận luôn cả ma quỷ sống cùng ta, trong ta, để hành động hợp lư trong mỗi ngày hiện tại. (feb. 12)

Ngồi trong quán cafe của hiệu sách sẽ khô cần mua sách mà cứ việc đọc hết rồi về. Đọc lại một cuốn ghi chép của Marai Sandor, tác giả"Những ngọn nến cháy tàn"

Đọc cuốn này của ông thấy: Ghi chép của các nhà văn đôi khi c̣n"ngạt thở" hơn tác phẩm hư cấu của họ. Marai Sandor kể lại những ngày hồng quân Liên xô đến"giải phóng" người Hung khỏi quân đội Đức quốc xă ra sao, bản chất của cuộc cách mạng tháng Mười và những người lính nông dân khi rơi vào một hiện thực"tư bản hóa" đă bộc lộ thế nào. Người lính Nga dưới ng̣i bút miêu tả của nhà văn sao mà đúng với một thứ chủ nghĩa công nông binh làm ṇng cốt đến thế. Tác phẩm này dịch ra tiếng Việt chắc chạnh ḷng kư ức Bắc /Nam của dân ta. Cuốn này ḿnh đă đọc lần đầu cách đây chục năm,giờ đọc lại vẫn thấy hiện lên rơ nét tính chất thị dân của văn học châu Âu trước khi chủ nghĩa CS toàn trị tràn vào. Dễ hiểu tại sao khi t́m ra Hamvas Bela ḿnh đă từ bỏ các nhà văn Hung khác một cách dễ dàng. Bởi v́ dù là nhà văn thị dân hay cộng sản, cái gọi là thế giới quan vẫn ám ảnh họ, làm nên thành kiến hoặc lư tưởng, một loại ngộ nhận kiến thức nhất thời của kẻ cầm bút. Điều này vĩnh viễn khô bao giờ thuyết phục được ḿnh nữa.( feb. 12)

…………………………………………………

Khi nào hạnh phúc của người khác là hạnh phúc của bạn, đó là T̀NH YÊU (Ngày Valentin 2018.NHN)

Dịch đối với Nhung là sự hóa thân, chứ không phải chuyển chữ, bởi vậy ai không có quan niệm này về dịch sách, đừng tranh luận với Nhung. Thứ nhất nó sẽ không tham dự, v́ nó không thiết thắng thua, thứ hai dịch hay viết với nó là một hoạt động tự thân, cho ḿnh trước hết, rồi sau mới đến tiêu chí nọ tiêu chí kia bên ngoài. Nó sẽ không dịch tác giả nào xa lạ đối với con người nó, cũng như không biết đến bao giờ nó mới"tạnh" làm thơ, v́ nó sẽ không dừng những ǵ nó thích làm. V́ lắm lư do, nó cho rằng, một kẻ dịch sách cần giỏi tiếng mẹ đẻ đă, để đi hết chiều sâu của nghĩa, hiểu sự phong phú của các từ tương tự nhau, và phát ra được chất nhạc trong từng khái niệm ấy, phải dùng cho hết thứ tiếng mẹ đẻ đă thẩm thấu vào con người sống ngần ấy năm trên đời. Dùng tốt ngôn ngữ trong một kiếp sống nghĩa là sống trọn vẹn cái tiếng mẹ đẻ của ḿnh thôi. Hết. Và kiếp này các ngôi sao trong tử vi của NHN đă xác định xong là nó chỉ có thể dùng một giọng văn cao thượng và thánh thiện thôi, đừng khuyên nó tầm thường hóa bất kỳ cái ǵ. V́ tất cả đều bắt đầu từ ngôn ngữ. Từ tinh thần.

( 2018. február. 14. NHN- viết trong một lúc bực bội)

Tối nay ngồi đọc lại, nghĩa là sau khi cả ngày ngồi nghiền: TUỆ SĨ: Mười Huyền Môn- Trật Tự Của Thế Giới Trong Tương Quan Vô Tận. Nói một cách chính xác: thứ tiếng Việt trong bài này c̣n khó hơn cả đọc bằng ngoại ngữ, khiến ḿnh lúc th́ hiểu, lúc th́ chả hiểu ǵ cả, đọc đi đọc lại để cố hiểu, đau hết cả đầu, hoa mắt chóng mặt, đứng lên, ngồi xuống, đi ra đi vào, rồi lại ngồi xuống....Tại sao ḿnh lại không hiểu nhỉ? Chắc chắn tại các từ trong bài ḿnh không hiểu nghĩa của nó. Nhưng đây là tiếng mẹ đẻ cơ mà? Tra nghĩa ở đâu bây giờ? Có chỗ để tra không? Bao giờ ḿnh sẽ hiểu? Làm sao bây giờ?

(2018. február. 16. NHN)

Biết cần làm ǵ với những cái không hiểu rồi.Với những văn bản khó hiểu hoặc chưa hiểu. Đọc và ghi chép lại theo ngôn ngữ của chính ḿnh. Như ḿnh hiểu. Sau đó sẽ biết cái ǵ sẽ xảy ra. Cái ǵ cũng có thể giải mă được hết. Vô h́nh như âm nhạc c̣n có thể dùng chữ diễn tả ấn tượng nữa là. Giá bây giờ có ai cùng nghe bản nhạc này với tôi và ghi chép lại những ấn tượng của bạn ấy???? V́ bạn ấy sẽ được đọc ấn tượng của tôi... (https://www.youtube.com/watch?v=sWiCHa9DFOY

……………………………………………………………………

"Thượng Đế giao cho tôi trách nhiệm làm nên và sửa đổi số phận của ḿnh, nếu tôi bằng ḷng nhận trách nhiệm này, chỉ khi ấy Ngài mới giúp đỡ..." ( Márai Sándor)

Lâu lắm rồi mới cho phép ḿnh tự thổ lộ, đầu đau buốt, tâm hồn trải ra một cách khó nhọc, nhưng một lúc sau, quên hết thảy, chỉ viết, bởi gánh nặng suy tư đă đè lên cổ quá lâu rồi. Sau đó, hết nặng. Thậm chí nhận ra: ḿnh giống hồi xưa quá, lúc bắt đầu quay lại viết như điên và khao khát được thổ lộ vô cùng. Và lúc đấy ḿnh bắt đầu yêu. Ôi, kỳ lạ thật cho con người, tự yêu thôi, có ai bắt đâu, vậy mà sao khó khăn thế, ḷng cứ lạnh toát và trống rỗng. Khi bắt đầu yêu, lại thấy tất cả xung quanh ḿnh sống động, trở nên tin được, mọi sự dù ngớ ngẩn nhất, v́ nó có thật tất cả trong tâm trí của ḿnh.

Nhớ ra Csáth Geza, ṭ ṃ đọc ông để xem ḿnh nghĩ ǵ. Đọc một truyện ngắn nổi tiếng của ông” IM LẶNG ĐEN”- buốt đi trong giây lát- đúng chất của Csáth, cũng là của mày, một con tim lăng mạn cô độc đến mức lúc nào cũng đau đớn, khi nh́n đâu cũng thấy cái Đẹp và cái Chết. Đẹp là phải chết, làm sao sống măi để trở thành buồn chán? Và những câu văn đẹp tuyệt của ông- nó biết trong nháy mắt sẽ ḥa tâm hồn ḿnh vào và biến thành những câu văn tiếng Việt, để sẽ làm tan tác bao nhiêu trái tim khác. Nó sinh ra để hiểu những câu văn đẹp ấy, chỉ cần dịu xuống, quên hết thảy, chỉ cần hóa thân mộng mị vào ngôn từ, chỉ cần vậy thôi tất cả sẽ chắp cánh bay vút lên trời cao như chim bay. Linh hồn của Csáth là linh hồn của thế kỷ 19, đă để lại trong đầu nó cả một gia tài văn học thế giới, chẳng khó khăn ǵ mường tượng lại những cảnh vật, đồ vật, con người nó đă quá quen thuộc từ ngàn ngàn trang sách.

…………………………………

Đột nhiên, quay trở lại sự bướng bỉnh cần phải làm xong những công việc đang làm. Ḿnh không tin là đứng yên hay chỉ ngồi chiêm nghiệm là xong một đời. Cần phải làm, làm ra cái mới mà ngày hôm qua mày chưa làm được. Những kẻ đớn hèn, các loại „thầy đồ” chỉ nói mép mà không làm ǵ hết, hoặc chỉ chạy theo thời cuộc hời hợt bên ngoài, đă quá nhiều lần mày gặp rồi, vậy mà vẫn chưa tẩy chay chúng đi ư? Mạnh mẽ lên đi

(2018. február 18.)

……………………………………………………

Một người quen mang hộ sách sang, bèn đến cửa hàng của bác ta lấy. Cảm ơn người tặng, cảm ơn người dịch rất nhiều!!!

Cứ tham dự vào đời sống cụ thể là chả muốn nói năng ǵ nữa, chỉ muốn im lặng làm xong phần việc của ḿnh, không phải v́ không có ǵ để nói, mà ngược lại, v́ quá nhiều phát hiện và nhận xét. Chỉ khác trước là giờ chả muốn nói nữa. BIẾT là đủ. Luôn luôn gặp nhau trong đời sống tinh thần, đấy là phát hiện đặc biệt khi nhận ra những người bạn vẫn ở cạnh ta dù không c̣n nh́n thấy nhau nữa.

……………………………………………………

Hôm qua đưa bác Dúl Antal đến nơi an nghỉ cuối cùng. Một ngày dài và mệt, lạnh buốt, chưa bao giờ lạnh đến thế. Mọi suy tư không muốn nói ra đầy ắp trong người, mọi buồn đau hay những cảm xúc ǵ ǵ không muốn gọi tên như một tảng đá muốn đè bẹp trái tim....Quyết định nhận lời mời đi uống bia, bốn đứa ngoại quốc chia nhau tiếng Hung và những cốc bia c̣n lạnh hơn cả đất trời -15 độ. Lâu lắm rồi mới chạm đến bia rượu, nhưng tối qua biết rằng ḿnh sẽ nổ tung mất nếu không phá tan sự đau đớn chất chứa trong ḷng. Không có cảm giác uống bia mà tưởng ḿnh đang nuốt cả đất trời giá lạnh vào người, cho quên hết đi, và sau cùng đúng là nổ tung. Bốn đứa không hề quen nhau, đám tang phiền muội đưa cả lũ vào chung một bàn, sau khi cùng đi tàu hỏa về thành phố. Cả bọn uống rất nhiều và nói rất lắm. Kết quả cuối cùng là một đứa trong bọn hứa sẽ dạy ḿnh bói bài Di gan. Đêm không ngủ được viết linh tinh đến hai giờ sáng. Sáng nay tỉnh dậy thấy đất trời một màu trắng tinh khôi. Đêm qua Thượng Đế cũng u sầu uống rượu cùng ḿnh và sáng nay rải tuyết đưa ḿnh đến trường. Chụp ảnh lũ quạ ngủ trong tuyết rơi trước khi đi dạy học. (2018. február 27.)

NGUYỄN HỒNG NHUNG