GHI CHÉP NOVEMBER- 2018

 

Đi vào phố làm cô giáo đây, dịch một bài thật nhanh và bâng khuâng: tại sao bác Hamvas Béla nhiều ư tưởng thế nhỉ? Hai chục năm giữ thư viện nhồi kiến thức cổ kim vào đầu, bác đi qua các miền địa lư vô h́nh của thế giới tinh thần, thả vào không gian cái hơi thở tinh thần quư giá đó, đứa nào luyện đúng tầng bắt gặp th́ cứ việc! xin mời! thở đi!...

Tối qua ngoài nhà bếp, vừa ăn vừa nghiền tập truyện ngắn Sz. A. tác giả" cơi trăng" để sau đó cứ bần thần măi: một người chỉ sống trên đời 41 năm thôi, tuổi đôi mươi bắt đầu bằng một truyện ngắn đẫm chất thần học, hai mươi năm sau kết thúc đời sống cũng bằng một truyện ngắn thần học ly kỳ, một ngôi sao sà xuống trái đất một giây , rồi vụt tắt...

Mọi lư do để đọng lại trên thế gian có đủ sức nóng thuyết phục luyện vàng trong từng khoảnh khắc như vậy không, hay chỉ để kéo dài lê thê cái lư thuyết "đời là giấc mơ huyễn hoặc" nên ta cứ ...chả làm ǵ cả, mặc kệ buông xuôi?

Thôi, đi vào thành phố đây, hết giờ nư nuận, đến giờ thực hành....heheheh.... (2018. szept.21)

Đọc đoạn ngắn củn nói về Platon trong cuốn sách dày cộm này của Szerb Antal mới thích thú làm sao, y như lời của bác HB: tất cả những cái chúng ta thấy (những cái bóng hắt lên bức vách hang) chỉ là sự PHẢN CHIẾU của một thế giới vô h́nh khác (mà Platon gọi là các ư niệm). 

Nghĩa là con người cần đi t́m hiểu những cái ǵ nằm sau chính sự hiện diện của nó. Và quá tŕnh con người làm một cái ǵ đó (sống) để hiểu ra điều này là một quá tŕnh hoang mang vô tận, v́ lúc sự việc đang diễn ra trong quá tŕnh của chính sự việc, cứ như chả có ǵ xảy ra, hay thế chứ! Con người chả bao giờ cảm thấy hài ḷng với chính ḿnh và với tất thảy, có phải v́ đang sống là đang thay đổi mà vẫn chả nh́n thấy cái (quái) ǵ xảy ra, đang chết (chí ít là các tế bào cơ thể) mà vẫn chưa biết rỏ lệ, bởi v́ Chỉ người khác sẽ rỏ lệ cho ta thôi.....hahahah.... 

(2018.09.23.NHN)

Nỗi buồn của một ngày chạm vết thương đau, mảnh và sâu như vệt dao cứa. Chịu đựng chưa đủ, cần hiểu, con người không được phép nhớ lại khi chưa vượt qua bản thân, im lặng không đủ, v́ tiếng thét gào vẫn dội trong tim, làm việc, quên, không nổi, v́ mảnh linh hồn chủ thể cùng lúc đóng vai đối tượng để nghiền ngẫm nghiêm trang.

Đời là bể khổ, chừng nào chưa biết câm lặng tựa kỷ niệm đă đi rất xa, không c̣n gây cảm giác, dù không tuyệt vọng, chẳng hối tiếc hay buồn bă. Chỉ như CHẾT khi vẫn đang SỐNG, trọn vẹn mùi vị một kiếp làm người.

Cái chết của ông D. Antal vẫn làm ta quá xốc, ta đă sai lầm buông theo fb ôn lại kỷ niệm về ông ngày hôm nay. Con tim nhạy cảm chưa bơi qua biển Lú, mỗi một cử động của đất trời vẫn trích dẫn thế giới tinh thần, nơi từng trang sách dịch là cả một trời tri thức trao đổi c̣n nóng bỏng, hồn nhiên.

May sao chỉ bọn làm việc hiểu từng trạng thái xúc cảm của nó khi xếp chữ đặt câu, để độc giả b́nh yên hưởng niềm vui mở sách, không cần biết thêm những chuyện khác bên lề.

Rồi sẽ đi qua tất cả, tất cả, bạn ơi, chỉ c̣n lại những điều thế giới tinh thần cần nói... 

cả những nỗi buồn sâu hoắm vô h́nh?....

( 2018.09.25.NHN)

Toàn bộ những điều bác HB đề cập đều thật đẹp v́ nó thiêng liêng, nâng con người lên, cứu vớt con người khỏi sự buồn tẻ thấp kém và chán ngấy v́ chạy đua trong sự giả dối vờ vịt. Đọc những ngày cô đơn của HB mà kinh ngạc: tại sao bác thoát khỏi sự đờ đẫn kinh niên của ḷng tự phụ con người người? tại sao? từ đâu? Ánh sáng Thượng Đế chiếu lên kẻ vô danh nổi tiếng này có phải là sự thật duy nhất giữ ḷng chính trực của chúng ta thẳng đứng.

Sáng danh Chúa, hỡi con người. 

(2018.09.30.NHN)

Con người sống trên thế gian không thể nh́n thấy Thượng Đế. Con người sống trong Thượng Đế nh́n thấy rơ ràng cả thế gian.

( Pilinszky János -nhà thơ Hungary)

Sách của Hamvas Béla không phải loại sách đọc một lèo, rút ra kết luận rồi đem ra giảng giải tiếp: đấy vẫn là cái Tôi ích kỷ thể hiện khía cạnh lợi ích vật chất của nó trong cộng đồng. Ai đọc Hamvas Béla xong mà không thay đổi, không biến chuyển, người đó chưa đủ thời gian và mức độ để nhập định, để hiện thực hóa chính tư tưởng của ḿnh vào một kiếp sống. Cho chính ḿnh và cộng đồng của nó, bằng một từ khóa giản dị: trở thành một con người b́nh thường trong một cộng đồng lành mạnh. 

Có được hay chăng điều đó xảy ra trong thời đại chúng ta?

(2018.oktober.10)

CHAT ĐÊM.

A- Chào bạn! tôi đang lúng túng….

B- Chào bạn! sao đấy?

A- Nhưng cuối cùng vẫn quay về với thế giới tinh thần. Và viết. Đó là nơi tôi cảm thấy hợp và biết ơn…

B- Tâm hồn bạn trong sạch nên bạn không có nơi khác để thổ lộ đâu. Nhiều người bị sự mù ḷa trần thế che khuất đến nỗi họ chỉ loay hoay suốt đời như con bọ bị sa vào mạng nhện, đợi ngày tiêu hủy, c̣n ai sáng suốt nh́n ra sẽ thấy chỉ con đường lên trời là thoát thôi. Xung quanh tôi có những người đui mù đến mức bất lực, dù họ ở trong một môi trường sáng.

A- Tâm hồn tôi chỉ thấy việc nhập định là hợp. Và mở mắt ra là cầm bút…

B- V́ đích chính của con người là giải thoát khỏi sự chết: nỗi sợ hăi lớn nhất. H́nh như bạn chưa thật sự vui đâu..hihih

A- Đúng.

B- Chắc c̣n chưa bằng ḷng lắm về bản thân?

A- Tất nhiên là vậy, tôi chưa bao giờ bằng ḷng. Nhưng phải cố gắng.

B- Đấy là điều ngốc nghếch, ḿnh phải vui đùa với bản thân chứ…

A- Chắc có lẽ tôi c̣n bận tâm bên ngoài. Với trách nhiệm d́u dắt tất cả đi tới, nhưng chỉ vài người đi...

B- Có những thứ đâu chỉ phụ thuộc vào ḿnh ta?

A- Tôi lại cười câu hỏi khi xưa của bạn, về: con ḅ, chiếc cày, luống cày và cây roi...nghi lễ và tín điều.

B- Quả thật là như vậy.

A- Vậy mà khi xưa tôi từng nổi đoá trước câu chất vấn ấy…

B- Đôi khi tôi nghĩ bạn cứ thích dựng chướng ngại vật cho ḿnh: đấy là sự buồn bă, không bằng ḷng với ḿnh

A- Quả thật tôi khó hiểu bản thân ḿnh lắm…

B- Thử làm ngược lại xem: coi như bạn có 2 con người và kẻ nọ nh́n kẻ kia xem nó làm ǵ, một kẻ phải luôn vui cười coi mọi sự nhẹ như lông chim ấy, phải chế giễu kẻ hay buồn hoặc thỉnh thoảng an ủi nó, nhưng kẻ vui tươi phải nắm quyền kiểm soát.

A- Ok. Tôi sẽ làm thử. Nhưng cái kẻ u buồn cứng đầu

B- V́ bọn u buồn hay thương thân, nên đừng thương nó tiếp.

A- Ha haha… Đúng bọn u buồn đáng ghét.

B- Bọn đó cứ nên chế giễu mệt nghỉ…

A- Dạo nào đọc câu b́nh luận của bạn: bọn giỏi muôn năm mà thấy ḿnh đang đi tới. Cười cợt và chút cay cay khoé mắt. Và đôi khi dừng lại.

B- Bạn không có cái giễu cợt đen tối như của tên X. nên bạn khó nguôi ngoai, dù tên ấy cố gắng trong sáng như bạn nhưng hơi khó, v́ c̣n nhiều đố kỵ quá, làm sao trung ḥa ở giữa được sẽ tốt hơn. Nhưng trời bắt con người mất cân bằng để nó c̣n lư do mà tranh đấu. Kẻ trong sáng mất cân bằng kiểu khác bọn đen tối.

A- Thật sự tôi rất muốn cân bằng….

B- Kẻ trong sáng chỉ cần ngưng đánh đập bản thân là trở lại cân bằng, c̣n bọn đen tối rất khó từ bỏ sự đố kỵ.

A- Nhưng mở cửa ra tôi lại thấy cái bóng của kẻ khác chiếu lên ḿnh…

B- Sự chọc ghẹo của kẻ khác là cách làm bọn nhạy cảm khó chịu nhất, phải hiểu vũ khí của bọn nó chứ...

A- Nên hiểu thế nào?

B- V́ bên trong ḿnh c̣n nhiều phân vân nên mới bị động ḷng với bọn chọc ghẹo bên ngoài. Nếu vứt toàn bộ cái bên ngoài vào sọt rác th́ bên trong sẽ yên.

A- Rồi lại bị ám ảnh bởi trách nhiệm… hay đấy là thách thức?

B- Cái ǵ không phụ thuộc vào ḿnh, làm sao ḿnh xốc nó lên cao hơn thực tế được?

A- Lúc đầu th́ mọi người rất hăng hái. Sau đó lại ỉu x́u.

B- Bạn hăy nương tựa vào tầng lớp có năng lượng, đừng đợi chờ bọn hết năng lượng rồi, ví dụ bọn trẻ con sẽ là niềm vui và là thế hệ có học thức của bạn.

A- Trẻ con có rất ít thời gian

B- Bạn t́m ra một đứa thông minh là đủ và bạn dịch hoặc viết, thế là bạn đă thể hiện bạn đầy đủ rồi.

A- Tôi vẫn đang làm đấy chứ. Nhưng thỉnh thoảng lại bị quấy rầy bởi những h́nh ảnh…

B- V́ bạn lại cứ muốn hoàn thiện 100%- làm ǵ có?

A- À. Đó chính là trở ngại lớn nhất trong tôi

B- V́ vẫn đang...kiêu...heheheh

A- Vâng. Rất kiêu. Và đ̣i hỏi quá lắm…

B- Hăy để một kẻ chế giễu trong bạn thắng kẻ kiêu ngạo chút!

A- Tên kiêu ngạo thường rất cô độc và chẳng ai nghe hắn.

B- Cần cười nhiều vào, cho cả mặt mũi lẫn con người dăn ra, sảng khoái. Kiêu v́ vẫn c̣n nhiều NỖI SỢ. Nhận đi! vd: sợ không được công nhận, sợ bị bỏ quên...trăm ngh́n thứ sợ

A- Hắn đang sợ chính hắn không rên rỉ được bởi sự kiêu ngạo và ngài hoàn hảo đang thống trị…

B- Mà quên mất: riêng ḿnh hùng dũng, đẹp ngời ngời thế này đă đủ là một h́nh ảnh đáng giá rùi, chưa nói đến việc có thể diễn tả tri thức bản thân bằng chữ. Bạn phải cứu vớt h́nh ảnh đẹp đẽ thật của bạn.

A- Đó là kẻ sĩ đang dùi mài trong khiêm nhường và tĩnh lặng. Nó rất khác tên kiêu hănh ngoài kia

B- Nhưng phải biết cười lớn nữa, nếu không chưa đủ

A- Cười vào mặt tên kiêu ngạo nhỉ…

B- Cười sự vô thường của cuộc đời v́ đời quá ngắn và quá nhiều kẻ vô tích sự, nếu ta u sầu, ta cũng vô tích sự, v́ mặt khác, đời rất đẹp với hoa thơm cỏ ngọt, tội ǵ mà u sầu khi hưởng chúng? Hôm nọ tôi đang chán đời, bỗng đọc được một câu của nhà thơ Hungary Pilinszky János, tỉnh luôn, câu ấy như sau: „Một lần ta bỗng yêu một khuôn mặt, một thực thể, thế là tắt ngấm trong ta một điều ta hay gọi là triết học, nghĩa là không bao giờ ta đặt câu hỏi này ra nữa: tồn tại để làm ǵ?” Tôi chợt hiểu: phải yêu, thế thôi, yêu cuộc đời này, thế là đủ. Từ lúc đó trở đi tôi nh́n mọi thứ thật dịu ngọt, v́ tôi đă hết đ̣i nó chỉ dịu ngọt cho riêng ḿnh.

A- Đẹp quá bạn… Nói chuyện với bạn như nghe tiếng suối chảy róc rách trong veo. Cảm thấy nhẹ hẫng. Cảm ơn bạn.

B- Bạn công nhận sự thật bao giờ cũng rất giản dị khô?

……………………………………………………………

B- Hôm qua tôi ngồi đọc hết sức nhẫn nại một bài bằng tiếng Hung có tựa đề: có Chúa Jezus không? Jezus có phải là Thượng Đế không?

A- Tiêu đề nghe hay…

B- Tôi đọc xong và nghĩ thế này:1. vấn đề đức tin chỉ dành cho ai tham dự vào cùng hoạt động với Giáo Hội thôi, c̣n với người ở ngoài đâu có quan trọng câu hỏi có Chúa hay không?

A- Có lẽ vậy…

B- 2. Từ đó suy ra cách đặt vấn đề như vậy có ǵ không ổn… và chợt nghĩ: có phải con người luôn luôn khắc khoải nếu nh́n nhận vấn đề Chúa Jezus như những kẻ chỉ biết tham gia Giáo Hội như một tổ chức xă hội?

A- Tôi vẫn thường cảm thấy ḿnh cồn cào một thứ ǵ đó không thể gọi tên….

B- Bạn xem tôi nghĩ có đúng không nhé…Cách đặt vấn đề về Jezus như đang đặt ra, thực chất tạo ra một h́nh tượng bên ngoài để theo gương, bởi vậy khó thuyết phục…

A- Tôi thấy một Chúa trong cách sinh hoạt của Giáo hội khác với một Chúa trong Kinh thánh.

B- Nhưng nếu coi Giáo Hội như một tổ chức Xă hội bên ngoài th́ lại cần tạo ra h́nh tượng như thế…

A- Đúng, nên con người măi măi khắc khoải

B- Nhưng nếu tôi và bạn coi Jezus như một đặc tính bên trong của con người, ai cũng có, lúc đó khác hẳn

A- Nghĩa là chỉ khi thiền định trước Thiên Chúa trong tâm hồn, ta mới b́nh an. Hay nói cách khác ta cần sự nhập định.

B- Đây là lời giải thích tại sao các bài viết về TCG thường bị tự giới hạn, nếu các bài viết nói được h́nh tượng Chúa bên trong của con người, lúc đó ngôn từ, chính là con người, được giải phóng. Kinh Thánh và Kito giáo không thể thiếu trong thời đại này, cũng như đạo Phật thôi, nhưng đạo Phật không chỉ ra cụ thể hành động như Kito giáo. Có thể là sự mong muốn không tưởng, nếu tất cả mọi người sẽ đạt tới sự hiểu nhau….có thể thiện chí thật sự của Giáo hội cũng như vậy, nhưng người thực hiện khác nhau quá…

A- một “liệu pháp hy vọng”, vốn “dần dần mở ra để chúng ta tin tưởng Chúa”. Hy vọng – một cái giá phải trả không hề nhỏ và luôn luôn đi liền với những thất bại và đau khổ. Tuy nhiên, việc cùng đồng hành với các môn đệ một cách kín đáo Chúa Giêsu có thể khơi dậy niềm hy vọng của họ. Cuộc sống đến với chúng ta mang tràn đầy vẻ phong phú, nhưng chính chúng ta lại chẳng bao giờ hiện diện đầy đủ với những ǵ hiện có trong đời ḿnh. Tuy đây có vẻ là một lời phát biểu kỳ lạ, nhưng đáng tiếc đó lại là sự thật.

B- Tôi hiểu sự cao thượng trong những lời của bạn, nhưng xă hội người lại là bậc thang tinh thần đẳng cấp.

A- Tôi đang đi trên bậc thềm của ḿnh, Nhưng nhiều khi lo nh́n người khác…Mà quên mất con đường ḿnh phải đi, chỉ dành riêng và rất độc đáo. Tôi nhận ra rằng không có nơi nào là vô vị cả, không có cuộc đời nào mà không chứa đựng đầy chất thơ. Trong mọi khoảnh khắc đă chứa đựng yếu tố phi thời gian rồi, v́ thế điều tạo nên sự phong phú cho cuộc đời không hệ tại ở những ǵ được chứa đựng trong mỗi khoảnh khắc, nhưng hệ tại ở sự nhạy cảm bên trong và sự hiện diện đối với mỗi khoảnh khắc...và tôi thấy b́nh yên dưới ánh mặt trời...

B- Vậy là những lo lắng đă hết, một sự lo lắng rất mơ hồ, nhưng không phải sự sợ hăi mà chỉ là lo lắng không vui sống thôi…

A- Tôi càng lúc càng cảm thấy như bị đâm xuyên bởi mọi sự, bởi những bông hoa, và bởi những đứa trẻ, bởi những thứ tuyệt đẹp quanh ḿnh– tất cả mọi hoạt động của cuộc sống, đi lại và hít thở, ăn uống và giao tiếp với mọi người. Mọi thứ giờ đây trông dường như đẹp hơn nhiều, và mỗi lúc lại cảm nhận được cường độ phép lạ mạnh mẽ trong mỗi phút giây...tôi đang t́m đựoc con đường ḿnh ở đó chăng?

B- Vậy th́ sẽ có lúc bạn phát biểu được những điều này thông qua h́nh tượng đức tin vào Chúa Jezus. Đây chính là điều tôi muốn trao đổi với bạn, một thứ xúc cảm thẩm mỹ của trí tuệ bên trong…

A- V́ tâm c̣n tầm cầu những điều nông cạn và những tiện nghi theo kiểu chủ nghĩa vật chất mong muốn, v́ niềm hy vọng nghèo nàn, giả tạo dẫn ta xa ĺa con đường cá biệt Thiên Chúa dành sẵn. Vậy nên, thanh luyện ước muốn và khát vọng của ḿnh, cũng như phải biết tự giải thoát khỏi những giả dối ẩn khuất gây nên thất vọng mới có thể bước trở lại con đường tiến đức độc đáo mà Thiên Chúa ưu ái cho riêng ḿnh.. Tôi thấy rằng sau khi giải thoát ra khỏi thứ duy vật trá h́nh ấy th́ kết quả là tâm hồn an vui, con tim đầy t́nh yêu mến, trí óc được thông thoáng và chiếu sáng, phấn khởi đi vào cuộc sống dấn thân phục vụ bằng sự hiện diện khiêm tốn, cảm thông, chia sẻ, và trở nên thân cận với mọi người, như vậy giúp ta dần dần xóa đi cái “tôi” cứng cỏi, mang nặng hư danh và ảo tưởng, để thay vào đó sự hiện diện tràn đầy của Chúa trong tâm t́nh, tư tưởng và lối sống, nghĩa là để cho Chúa được thành h́nh và lớn lên trong một con người và con người ấy được bước vào chính Sự Sống.

B- Bạn làm tôi chợt tỉnh và t́m lại thứ cảm xúc thật sự trước kia của ḿnh, chỉ là nó bị lẩn khuất trước đời sống trần trụi này.

A- Cảm ơn bạn tṛ chuyện và cùng đi t́m chút ánh sáng cho tâm hồn.

B- Tôi vẫn biết Chúa của tôi nằm bên trong linh hồn tôi, điều này không ǵ lay chuyển được và từ đấy tôi đánh giá những ǵ bên ngoài người ta viết, hoặc làm.

A- Khi bị điều kiện hoá, chúng ta vô h́nh chung bị ràng buộc, bị giới hạn hoặc thậm chí bị giam hăm trong một năo trạng và một lối hành xử nào đó. Điều kiện hóa là một thực tại không hề xa lạ trong đời sống con người. Bởi thế, bất cứ chuyện ǵ cũng có thể can thiệp vào cách nh́n nhận của ta và trở thành rào cản.

B- Những người thân gần gũi nhất hay tự đánh đập lẫn nhau v́ những điều họ bị hành hạ, may sao chúng ta thân quen nhưng chỉ mang niềm vui cho nhau thôi, đúng không? phải chăng v́ chúng ta có một thứ t́nh cảm tôn giáo thiêng liêng ở giữa? có lúc tôi đă nghĩ thế đấy, đấy là một tri thức của cảm xúc cao nhất.

A- Tôi đă quên mất ḿnh có riêng một hành tŕnh dẫn đưa về tận đáy ḷng ḿnh, ngơ hầu t́m lại con người thật của ḿnh, để chấp nhận nó, nâng niu và sống trọn vẹn những giá trị của một kiếp người. Bạn đă soi rọi giúp tôi rất nhiều….

B- Địa ngục là tha nhân- bọn theo thuyết hiện sinh nói- nhưng mặt bên kia: thiên đường là tha nhân nữa chứ, sao tách rời nhau ra được?

A- Tôi thích nghe nhạc. Có lẽ nhỉ, âm nhạc có sức mạnh lạ lùng giúp tiếp xúc thực tại, không thông qua lư luận diễn giải nhưng chạm thẳng tới con tim, nó không xuất phát từ hư vô nhưng chỉ có thể phát xuất từ năng lực của cái Thật đă được nhà sáng tác thực sự trải nghiệm trong cảm hứng mà ta hân hạnh được sẻ chia...

B- Âm thanh là tiếng nói trực tiếp mà, ngày xưa người ta chỉ truyền khẩu có cái lư của nó, nhưng tôi thích thiên nhiên, v́ âm nhạc đôi khi ru ngủ tôi vào những nỗi niềm riêng của cá nhân…

A- Phải là những bài Thánh ca cơ….

(2018. október 22. )

NGUYỄN HỒNG NHUNG