GHI CHÉP JULIUS-2019

(Những giọt nước mắt tan vào trong tim-ghi chép nhanh)

Dậy chuẩn bị ra sân bay, theo thói quen nh́n màn h́nh một cái và không tin ở mắt ḿnh: anh Phạm Toàn đă ra đi. Khi dùng một lối diễn đạt quen thuộc” không tin ở mắt ḿnh” người ta muốn nói: tôi đă chuẩn bị từ lâu điều vừa xảy ra này…đấy là thói quen của người sống luôn luôn tự an ủi để sẵn sàng tiếp nhận tất cả những ǵ họ không muốn. Chỉ người ra đi thanh thản, cũng như chỉ người sống khóc than. Chưa có lần ra máy bay nào buồn như hôm nay. Buồn sụp xuống, buồn tan nát, buồn lạnh đến xương tủy. Ngồi lên máy bay rồi, kư ức bắt đầu ập đến. Nhớ những mẩu „chat” trong mail với anh từ chục năm nay, tôi với anh đă bao nhiêu lần tṛ chuyện như thế, lệch múi giờ chỉ để gặp nhau dễ hơn trên mạng, thi nhau kể những ǵ đang xảy ra với ḿnh, và phần lớn là những mẩu đối thoại vui tươi, nghịch ngợm.  Ngồi đợi máy bay khởi động để cất cánh, nhớ anh Toàn quá, rơi nước mắt thầm trong tim v́ đau xé tâm can. Con người hiểu nỗi đau mất những người thân của ḿnh bằng sự chịu đựng năm tháng, nghĩa là nó không c̣n đồng hóa nó với thể xác, với môi trường, với thời gian đang sống nữa, nó đă tách ra tất cả từ lúc nào không rơ và gặm nhấm tất cả những ǵ nó đă chiêm ngưỡng, tham dự, đi qua.  Những ai vẫn c̣n than khóc nổi sự hốt hoảng mất những người thân bên cạnh, kẻ đó c̣n hạnh phúc, bởi họ vẫn ḥa làm một với thể xác của họ, với môi trường sống, với thời gian sống của họ. Những kẻ đă vĩnh viễn tách ḿnh ra khỏi sự hốt hoảng đau buồn này để chỉ nh́n thôi , kẻ đó thực ra đă chết từ lâu. Thực ra đă đứng vào hàng ngũ của những VÔ H̀NH lên tiếng, v́ chỉ những ǵ không nh́n thấy mới lên tiếng, khi những giọt nước mắt rơi xuống, tan vào trong tim. Một bài hát từ đâu ập đến” ta nhớ em trong từng sợi tóc….”- Trầm Tử Thiêng, người đàn ông viết nhạc buồn nhất đất VN, giai điệu các bài hát của ông là âm thanh độc thoại của những mẩu đất ném xuống nắp quan tài, h́nh ảnh trong lời ca của ông là những cánh hoa rụng lả tả trên mộ chí khi người sống đă d́u nhau trở về nhà, chỉ c̣n lại nấm mồ đơn độc cùng những ṿng hoa trút nốt những giọt tâm trạng trần thế cuối cùng. Đúng phút này Trầm Tử Thiêng hiện ra và hát bên tai tôi. Cái tâm hồn Việt cùng ngôn ngữ, âm nhạc, văn học, thơ ca ăm ắp trong đầu nó cũng chỉ đủ diễn tả một trong vạn tỷ loại tâm trạng một kẻ đang sống mà thôi, và hỡi ôi, điều nó cho rằng đây cũng là một loại tâm trạng của người đă chết cũng chỉ là phỏng đoán.  Hạnh phúc, t́nh yêu, nỗi bất tử…đều nằm trong mối quan hệ hai phía, chẳng có nghĩa lư ǵ khi tách chúng khỏi mối quan hệ trần thế của những cá nhân với nhau. Bởi thế, hăy yêu nhau thật nhiều khi có thể, khi c̣n được ở cạnh nhau: đấy không phải niềm hạnh phúc đâu, đấy là sự đau đớn nhất đấy, bởi tất cả chúng ta rồi sẽ chia tay nhau…viết đến đây, trên máy bay, trong tiếng động cơ ào ào và làn gió lạnh cóng tỏa từ trần xuống, nước mắt lại ứa trào, lần này rơi bằng nước, một dạng của trần thế, cố đẩy sự mất mát ra khỏi trái tim, hăy rơi lệ đi…

Chỉ là CHUYỂN chỗ ở thôi anh Phạm Toàn ơi- từ cơi hữu h́nh vào cơi vô h́nh. Tác phẩm cuộc đời của anh đă dệt xong tốt đẹp, từ nay mọi người sẽ nhớ đến anh từ những trang sách miệt mài sáng tạo, c̣n anh"trên kia" vẫn sẽ mỉm cười hóm hỉnh rơi theo "lũ kiến đáng yêu" đă từng sát cánh kề vai bên anh trên trần thế. Đúng không anh?  Hẹn ngày chúng ta sẽ gặp lại nhau! ( 2019. junius. 26. NHN)

Sáng, cập bến "Ḥn ngọc Viễn đông" xưa, lăn ra ngủ ngay lập tức( v́ bên kia mới là đêm)- Tỉnh dậy sung sướng vô cùng và cũng đói vô cùng- bèn đi mua một đống hoa quả về (trời, Sài g̣n làm bằng các loại quả hay sao í).... Đúng lúc đó Hà Thủy Nguyên gửi video clip về buổi nói chuyện hôm qua về Hamvas Béla, thế là lần lượt ăn tất cả những thứ tha về (bánh ít nhân thịt, xôi đậu xanh, na, đu đủ) và xem em gái thuyết tŕnh.  Có những nhận xét sau đây: 1/ Cô gái này thừa sức làm giảng viên trên trường đại học nhân văn về các trào lưu văn học-triết học- tâm lư học thời hiện đại. Trên thế giới các trường đại học nhân văn luôn luôn là môi trường mở, nghĩa là đưa vào trường tất cả các trào lưu văn hóa-xă hội mới nhất, đang hiện hành để sinh viên tranh luận. C̣n nhớ những năm 70 ḿnh đang học đại học Tổng hợp bên Hung, những buổi szeminárium về chủ nghĩa Hiện Sinh là đông sinh viên nhất, mặc dù chủ nghĩa đó hùng mạnh nhất bên Pháp và Hung đang là một quốc gia cộng sản. Ở VN cần phải có những hoạt động này trên trường đại học nhân văn 2/ Nghe ư kiến của các bạn đọc Hamvas Béla ḿnh cảm thấy rất xúc động là các bạn ấy đă đọc một cách thật sự say mê và ai cũng LIÊN HỆ đến chính tŕnh độ tri thức của ḿnh. Đây là điều tất nhiên. Bởi đọc xong HB người ta bắt buộc phải CHUYỂN HÓA, hay như giới phê b́nh Hungary nhận xét: sách của HB là sách dành cho người muốn NHẬP ĐỊNH. 3/ Một điều ḿnh đă nhận ra từ rất lâu là ở VN, trong giới trẻ có một "xung đột" bên trong của từng cá nhân khi nền tảng xă hội VN mang màu sắc đa tín ngưỡng, và kiến thức về các tôn giáo khác trên thế giới đang c̣n rất mới và ít nguồn tham khảo đă tác động đến các bạn ấy chỉ qua con đường ĐỌC, nên rất khó khăn để hiểu và lư giải. Nghĩ cho kỹ, sau một cuộc chiến tranh dài như vậy, xă hội VN c̣n quá mỏng những kiến thức đủ và cần cho con người về mặt học vấn, chỉ c̣n cách phải đọc thêm từ nhiều ngoại ngữ và...chờ đợi các bản dịch thôi. Nhưng xem xong video clip mừng lắm Hà Thủy Nguyên! Chúc mừng các bạn trẻ của tôi!

https://www.youtube.com/watch…

( junius. 27)

Tại sao trong một khoảng thời gian nhất định người ta chỉ thật sự yêu một người? giờ mới khám phá ra bí quyết: lúc đó con người đang yêu chính bản thân sự ṭ ṃ của nó. Không có ǵ bí ẩn hơn chính BẢN THÂN M̀NH- điều vĩ đại nhất của KẺ KHÁC là đă đánh thức được sự ṭ ṃ về bí ẩn này của con người. Ta không có hứng thú với những kẻ chính nó cũng chả có BÍ ẨN ǵ..... T̀NH YÊU là NHỰA SỐNG v́ thế. Thiếu những kẻ ta YÊU bên cạnh, ta đành chỉ quan tâm đến những thông tin"vô tích sự" mà không hề mảy may nhận biết, khác nào thiếu không khí trong lành để thở một cách tự nhiên, đành ôm b́nh ô xy nhân tạo thoi thóp tồn tại... (lư luận một tràng khi chợt nhận ra bao điều quá giản dị! Hừ!!!)

(junius.28)

Có những nơi phải đến cùng với một ai phù hợp để t́m ra cho ḿnh một nhặt nhạnh cần thiết, bởi tất cả đều nằm sẵn trên thế gian này, một ai đó đă làm, một ai đó đă nhặt, như ta cũng đă làm và đă nhặt, nhưng cần một khoảnh khắc phù hợp với một người nhất định để NHẬN lấy.  Đọc hai lá thư đầu tiên của một tâm hồn tự vấn mănh liệt. Kẻ sùng bái thuyết luân hồi nhất định sẽ tin đấy là kết quả của nhiều kiếp tu luyện, kẻ ngoan đạo chỉ hướng về một đấng hiến dâng sẽ cảm thương một băn khoăn quá đỗi cứng cỏi, nhưng người ăm ắp những ngọt nước mắt b́nh thường có thể rơi bất cứ lúc nào miễn trái tim chợt se lại sẽ thấy đây là những phản ứng tự nhiên nhất của một linh hồn người trong sạch, trong veo như giọt nước có khả năng phản chiếu lại trong nó tất cả những ǵ in lên. Ai cũng có điều này, chỉ khác nhau sự phản ứng ngắn hay dài, mănh liệt v́ sợ hăi hoặc v́ không sợ hăi- trước tất cả những ǵ xảy ra trong mối quan hệ giữa một cá nhân tự do và những ràng buộc với nhiều kẻ cùng chung sống khác. Đây là chặng đường bắt đầu để t́m kiếm ra toàn bộ vấn đề của chính ḿnh, cũng là vấn đề của mọi kẻ khác trên con đường hợp lư duy nhất: TỰ VẤN. Tự vấn đến từ suy tư thầm lặng, khước từ mọi thổ lộ t́m cảm thông và đuổi nỗi sợ hăi. Kẻ tự vấn biến ḿnh thành THÁNH ĐƯỜNG. Chỉ một. (2019.06.29. éjszaka)

Sang tuần mới, báo cho các bạn một tin vui vẻ: THỨ BẢY tuần này, ngày 6.7.2019, hồi 9h30 sáng tại Cafe thứ bảy -38 Vơ văn Tần -quận 3-Sài g̣n, dịch giả Nguyễn Hồng Nhung và dịch giả Nhật Chiêu sẽ cùng tṛ chuyện với các bạn đọc về hai cuốn sách in mới nhất từ văn học Hungary: tiểu thuyết „Lữ khách và cơi trăng” của Szerb Antal nhà văn gốc Do thái Hungary, và cuốn tiểu luận triết học „Độc giác” của nhà thông thái Hamvas Béla. Một cuốn tiểu thuyết dành cho những người trẻ tuổi, với những t́nh tiết thoạt nghe rất ly kỳ đời thường, với những nhân vật hết sức đặc biệt, thông qua họ nói lên những thông điệp t́nh yêu, t́nh bạn,cái chết, lư tưởng, nghề nghiệp, chí hướng tôn giáo...nhưng sao rất đỗi mù mịt mờ sương không thể lư giải như tâm trạng phân vân của con người dưới ánh trăng, trong cơi trăng...chỉ v́ lư do rất đơn giản chăng: Sống là như thế, mù mịt, không biết ǵ hết về chính ḿnh, vô ích t́m kiếm, suốt đời phân vân.... C̣n cuốn tiểu luận kia (Độc giác) có 3 phần mạch lạc, nhưng vững chắc như những thành tŕ cửa đóng then cài chưa được khám phá, chỉ đôi khi mở cửa cho khách tham quan nḥm ngó một tư, hiểu lơ mơ về những ǵ có trong đó, rồi cửa lại đóng sập lại...tại sao vậy? Thày Nhật Chiêu sẽ lư giải từ góc độ văn hóa Đông Phương, c̣n NHN cố gắng bày tỏ những hiểu biết ít ỏi của ḿnh về văn học Hungary và văn hóa xứ ấy nói chung. RẤT CHỜ ĐỢI SỰ CÓ MẶT CỦA CÁC BẠN!

Có vẻ như đọc sách để trốn tránh việc phải trả lời thế gian bởi thế gian cần sự dấn thân trực tiếp, c̣n sách cần suy tưởng, một dấn thân vô h́nh. Bởi thế chẳng có ǵ ngạc nhiên khi gặp lại người bạn già (thể xác) nhưng linh hồn vẫn đầy hào hức, khát vọng.Tôi bảo với anh rằng: đă từ lâu, có lẽ khoảng 9 năm rồi em đă nhận ra, phần lớn em vĩnh biệt những người bạn già của em về mặt thể xác ngay khi họ vẫn đang c̣n sống, em chỉ kết bạn, tṛ chuyện với phần tinh thần của họ thôi, bởi vậy việc họ có già hơn, xấu hơn, hom hem và trông khổ sở hơn không quan trọng, v́ tinh thần của họ vẫn thế. Và họ một ngày sang thế giới bên kia, em vẫn không hề xa họ, chia tay với họ. Một nhà thơ bạn anh Phạm Toàn mới viết rằng: gặp anh Toàn những ngày cuối đời anh bảo anh buồn v́ anh không muốn chết, anh muốn sống nữa, làm việc nữa. Tôi hoàn toàn thấu hiểu điều này theo đúng nghĩa đen của nó: tại sao chúng ta, những con người, đă được sinh ra rồi lại bắt phải chết đi cơ chứ? Sự tồn tại người là một nghịch lư, ai đă đọc "Anh Hề" của Hamvas Béla sẽ hiểu, đă đọc Kinh Thánh sẽ hiểu làm thế nào để có Phục Sinh, ai đă một lần sinh ra khóc oe oe và chết đi khi thân xác vật lư "hết hạn" sẽ hiểu: tại sao cùng tồn tại một lúc cả hai cơi âm- dương? tại sao cần phải sống mỗi ngày như thể"đă chết rồi" mới biết giá trị của cái bất tử. Thôi, nắng SG đă rải vàng thành phố và gió SG-đặc sản đáng yêu nhất của phương nam-đă đập rèm gọi chân bước ra đường...đi thôi, đi gặp gỡ những tượng trưng khoảng cách... hữu hạn thế gian là con người chỉ xuất hiện trong đúng một h́nh tướng, đúng một lần duy nhất mà thôi....( julius.03)

Nghĩa gốc của từ"lịch sử" trong tiếng Hungary là"câu chuyện"- một câu chuyện kể nối dài, gồm rất nhiều t́nh tiết, sự kiện theo thời gian gọi là lịch sử. Chúng ta dệt lịch sử đời ḿnh mỗi ngày mà không biết, gặp ly kỳ t́nh tiết mỗi khoảnh khắc mà không hay, tính cách mỗi cá nhân tạo ra một số phận quyết định câu chuyện đấy hấp dẫn theo cách riêng của nó, không bao giờ giống nhau mà vẫn có điểm ǵ từa tựa... Bởi nguồn sống của thế gian này là sự TƯƠNG ĐỒNG dựa trên cái khác biệt rạch ṛi chỉ xuất hiện duy nhất một lần... Điều cần nhận biết và ghi nhớ: bản thân câu chuyện- lịch sử của mỗi sự vật, sự việc, con người chứa bề dày quá khứ-hiện tại-tương lai của nó, năng lượng say mê nhận từ mặt trời và các tinh tú sẽ giúp kẻ đang c̣n thở BIẾT kể lại câu chuyện của ḿnh với những kẻ khác trong mối tương quan say đắm: T̀NH YÊU THƯƠNG - chính là nỗi trân trọng mỗi giây phút sống của ḿnh cùng với nhiều ḿnh....

Sài g̣n đang mưa. Mưa miệt mài từ đêm qua, có lúc tỉnh dậy vém rèm nh́n từ cửa sổ xuống thấy nước dâng như lũ dưới sân, làn mưa tuôn xối xả từ bầu trời xuống như thể ai trên kia đang dốc b́nh... Mấy ngày đă trôi qua ở Sài g̣n đẫm hơi nước, gặp những khuôn mặt và tính cách cởi mở như khí đẫm nước đang bốc hơi, c̣n bản thân ḿnh th́ tan ra tơi tả như bánh dúng sữa, lúc nào cũng buồn ngủ và v́ thế lơ mơ, hệt như câu chuyện vô h́nh của những ngày này đang có một bàn tay thiên thần trợ giúp, dệt thành một dải lụa ngâm nước nhuộm màu, hệt như bản thảo một bài thơ không thể đọc nổi v́ chữ phai nḥe và sẽ biến mất trong làn mưa vẫn đang xối xả tuôn rơi....Ôi, chỉ có những câu chuyện VÔ H̀NH là đáng kể (nói như Hamvas Béla: những bản thảo tác phẩm đáng để cho bọn hầu gái đem đốt ḷ....) SỐNG đi. (julius.04)

Cả buổi sáng đi chơi với chị, người khác gọi chị là nhà thơ, có người lại bảo đấy là cô giáo Anh ngữ, với ḿnh chỉ là chị Tuyết thôi, một người đàn bà hiền hậu, tâm hồn trong sáng như trẻ thơ và dịu dàng đúng như một người mẹ. Lần nào ở bên cạnh chị cũng có một cảm giác rất lạ: chị chăm sóc ḿnh như mẹ với con (cảm giác ấm áp này quá hiếm hoi), chị tṛ chuyện chia sẻ như một người bạn cùng lứa( nên vẫn có thể nói đủ chuyện linh tinh trên đời) cạnh đó có lúc ḿnh như bác sĩ khuyên bảo một bệnh nhân mềm yếu chưa chịu tin vào sự thần kỳ chữa lành của ư chí...

Chị vừa ra một tập thơ, chưa đọc nên chưa phát biểu ư kiến, nhưng sáng nay đi chơi, đă đủ thời gian cho ḿnh tuyên bố một lư thuyết về sự TR̉ CHUYỆN giữa linh hồn bất tử và thân xác hữu hạn. Chị có vẻ gật gù nhẫn nại nghe một đứa chưa đến lúc bị mọi cản trở thân xác hành hạ lải nhải, để sau đó rất ngoan ngoăn thực hành tập thở như nó chỉ dẫn, thậm chí đồng ư sẽ rút bớt lượng thuốc tây và tăng cường nghỉ ngơi một cách tự nhiên nhất.

Tất cả những ǵ con người trao đổi với nhau khi gặp nhau, nếu chính là bản chất của nó, sẽ mang đến sự b́nh yên vô bờ bến tự nhiên nhất trong tâm hồn mỗi người- Ảo ảnh hiện hữu cũng đ̣i phải có những điều kiện nhất định mới vươn tới mức độ thỏa măn cao nhất!

Sự êm ái, cảm giác dịu dàng b́nh yên đầy quấn quưt như hương thơm của hoa trái mọng chín ( tự nhiên) cứ lưu lại măi trong ḷng sau khi đă chia tay chị và ra về. Phút ấy thấy tất cả đều bất lực: văn chương chữ nghĩa, tarot, mộng mơ của trí tưởng tượng....Không phải ngẫu nhiên người ta gọi MẸ trái đất- những ǵ êm dịu nhất chính là t́nh cảm con người không lời, gắn bó, trân trọng và thư thái trong cảm giác MẸ và CON. Ôi té ra mi rất yếu đuối (toét miệng cười!)

…………………………….

"Tâm trí và thực tại không tách rời nhau, hăy kiểm soát tâm trí bằng thực hiện thực tại một cách có ích." Buổi tṛ chuyện về 2 cuốn sách NHN dịch tại Cafe thứ 7 Sài g̣n đă diễn ra đẹp hơn một cuốn phim mơ ước, v́ người diễn người xem ḥa quyện được cùng nhau theo tác phẩm. Gần như sau đó ai cũng cầm trong tay cuốn Độc giác của Hamvas Béla, c̣n cuốn Lữ khách và cơi trăng của Szerb Antal rất tiếc không c̣n lấy một bản duy nhất để mà mua. Làm một người dịch sách chỉ mơ ước luôn luôn có sự đồng điệu như thế này xảy ra khi độc giả tiếp cận tác phẩm. Cảm ơn tất cả các bạn thân mến của tôi đă chịu khó nghe tôi kể lể dài ḍng....Và cảm ơn cả nhiếp ảnh gia đă ghi dùm lại những khoảnh khắc hớn hở của dịch giả nhé

( 2019. július 06)

NGUYỄN HỒNG NHUNG