ĐÔI LỜI VỀ CUỐN ĐỘC GIÁC CỦA HAMVAS BÉLA

….Đang là mùa hè, tôi và ông ngồi ngoài vườn, nắng trườn dịu dàng trên những cành hoa, vòm lá, xa xa  những cây táo đỏ trĩu nặng thiu thiu ngủ. Tôi đọc to những từ đánh dấu trong cuốn sách, ông, chìm trong chiếc ghế sâu, chăm chú nghe và ngẫm nghĩ, một lúc sau bắt đầu chậm rãi giải thích, để tôi ghi rất nhanh vào quyển vở cầm theo.

Lúc đó tôi đang dịch ĐỘC GIÁC.

Bao nhiêu lần như thế rồi? Tư tưởng của nhà thông thái Hungary Hamvas Béla ngấm vào một cái đầu  Việt, truyền trở lại một cái đầu  Hung, rồi lần nữa quay  lại với tiếng Việt. Lúc thì bên cửa sổ, cạnh cái lò sưởi đốt rừng rực những cây củi khô, ngoài kia tuyết tháng Giêng rơi trắng xóa, khi thì vào mùa Phục Sinh, tôi tới gặp ông và cũng ngồi bên cửa sổ vừa hỏi, vừa ghi chép vừa giảng giải, vừa ngắm những búp lá xanh mơn mởn tý tách hiện ra trên cành…

Những kỷ niệm dịch sách với vị Giám đốc nxb Medio, ông Dúl Antal, không phai mờ trong ký ức, trở thành từng trang sách đã in, khi người đã vĩnh viễn đi xa, nhưng những nét bút chì ghi vội bên lề sách vẫn còn nguyên. Đời sống nằm trong sự sống như thế, con người tiếp nối công việc dang dở của nhau tất nhiên như thế….Cuốn ĐỘC GIÁC bỗng nhiên trở thành kỷ vật cuối cùng giữa tôi và ông Antal, để hôm nay nghe tin cuốn sách dịch ra tiếng Việt đã ra mắt tại VN, tôi quá bồi hồi và xúc động.

ĐỘC GIÁC là một trong những tiểu luận khó đọc nhất của Hamvas Béla, ông Antal bảo tôi, vì tác giả viết nó ra trong một giai đoạn khó khăn nhất trong đời. Cần phải nhìn toàn bộ cái xảy ra xung quanh mình một cách đúng đắn và tổng quát nhất, vững vàng nhất, tỉnh táo nhất và đầy tình thương mến nhất như thế nào đây? để thoát khỏi mọi trạng thái bi lụy, thương thân hoặc ngụy biện, tự bào chữa, hoặc chạy theo người khác mà con người thường mắc phải trong những tình huống tương tự.

Nhưng cuối cùng vẫn là trí tuệ và trái tim của Hamvas! đầy ắp niềm cảm hứng để SỐNG như một con người lành mạnh! Tôi có thể diễn đạt nổi điều này cho bạn hiểu hay chăng, khi chỉ biết nhớ lại những kỷ niệm cùng ông Dúl Antal dịch những cuốn sách tuyệt vời của Hamvas Béla? Tôi đã hòa vào và Sống cùng tác phẩm nên khó có thể diễn tả tách bạch những điều tôi đã hiểu, đã trải. Bạn hãy đọc kỹ và ngẫm nghĩ ĐỘC GIÁC, và hãy viết cho tôi xem bạn nghĩ gì về nó nhé?

Trong cuốn sách bạn sắp cầm trên tay này còn hai tiểu luận quan trọng khác của Hamvas Béla: tiểu luận NIỀM CẢM HỨNG và 100 CUỐN SÁCH. Hai tiểu luận này rất giúp ích cho bạn đấy. Bạn sẽ có cơ hội để biết, để tìm và thưởng thức những cuốn sách quý của nhân loại mà tôi cho rằng đã hầu hết được dịch ra tiếng Việt, sau khi bạn đọc danh mục của 100 cuốn sách.

Còn NIỀM CẢM HỨNG  đã từng in riêng, giờ đưa lại vào cuốn ĐỘC GIÁC, vì đây là một ví dụ điển hình về tính chất siêu hình học trong các tiểu luận của hamvas Béla, đòi hỏi bạn phải dùng trực giác để hiểu là chính, nó sẽ thu hút bạn như sắt hút vào thỏi nam châm, bạn sẽ không thể không trầm ngâm suy nghĩ.

Món quà ĐẦU TIÊN của năm mới 2019 mà nhà xuất bản Tri Thức muốn dành tặng bạn đấy, hãy cầm nó lên tay bạn nhé, và cùng đọc lại với dịch giả đi! cuốn ĐỘC GIÁC của Hamvas Béla!

NGUYỄN HỒNG NHUNG

(Budapest 2019. január 25.)