HAMVAS BÉLA

Thời kỳ Bảo B́nh

 

Ai nghiên cứu chút ít về chiêm tinh học đều biết, precessio là ǵ.

Thuật ngữ này dùng để chỉ sự chệch đi, có thể do quá tŕnh chuyển dịch bấp bênh trên trục quay của trái Đất.

 

Chúng ta đều biết, điểm xuân phân, khi kinh độ Mặt trời bằng 0, rơi vào cḥm sao Bạch Dương và điểm thu phân, khi kinh độ Mặt trời bằng 0 rơi vào cḥm sao Thiên Xứng.  Đấy là lập Xuân và lập Thu.

 

Chỉ có điều, sự việc này không nhất thiết xảy ra đúng như vậy. Sự chệch đi do trái Đất quay không thể đo được từ năm nọ sang năm kia. Mặt trời mọc sớm hơn một chút. Giữa hai năm sự khác biệt không là bao, nhưng sau một trăm năm lại có thể đo được sự khác biệt này. Sau hai ngh́n năm, sự khác biệt vào khoảng ba mươi độ chệch ra sau, Lập xuân sẽ sớm hơn. Điều này người ta gọi là precessio.

 

Sau hai ngh́n năm, điểm xuân phân ( kinh độ mặt trời bằng 0)  không rơi vào cḥm sao Bạch Dương, mà, với ba mươi độ lùi ra sau, rơi vào cḥm sao Song Ngư.  Hai ngh́n năm tiếp nữa, rơi vào cḥm sao Bảo B́nh.

 

Chiêm tinh học phương Đông gọi khoảng thời gian hai ngh́n năm là một tháng của vũ trụ. Mười hai tháng vũ trụ bằng khoảng 26 ngh́n năm, là một năm của vũ trụ. Chiêm tinh học phương Đông có quan điểm sâu rộng, đi xa hơn và cơ bản hơn, t́m ra mối quan hệ giữa sự chuyển dịch của sao và số phận con người.

 

 Từng tháng của vũ trụ là những thời kỳ lịch sử lớn, tiếng Hy lạp gọi là: aion.

Những tháng vũ trụ khép kín đến nỗi sự quá độ chuyển từ tháng nọ sang tháng kia rất đặc trưng. Giữa năm, sáu tháng một lần xuất hiện những tai họa lớn. Tai họa xảy ra gần đây nhất mười ba ngh́n năm trước CN là sự ch́m xuống của biển Atlantik.

 

Chúng ta đang bước ra khỏi cḥm sao Song Ngư. Tháng của vũ trụ đang kết thúc và aion khóa lại. Thời kỳ vừa qua là thời kỳ khủng hoảng, ai cũng tự ḿnh  nghiệm thấy. Giờ đây chúng ta bước sang thời kỳ Bảo B́nh.

 

Một cuộc sống khác hẳn bắt đầu, khi cái cũ đă khép lại. Đây là sự xuất hiện của những sự kiện làm lay chuyển đến tận gốc rễ cả quả Đất lẫn nhân loại, một dạng của lời Sấm truyền.

Thời kỳ Song ngư như thế nào, chúng ta đă biết. Thời kỳ Bảo B́nh như thế nào, chưa ai biết.  Cái ǵ đă xảy ra khi từ thời kỳ Song Ngư chúng ta bước sang thời kỳ Bảo B́nh?

2-

 

 

Đây là thời kỳ, cách đây năm mươi năm Le Bon đă từng nói, những hoạt động vô thức của đám đông thay thế cho những hoạt động có ư thức của cá nhân.

 

 Sự thay thế này lúc đó không chỉ có vẻ vô hại mà c̣n được mong đợi. Một số người đă kích động đám đông bạo động. Marx và các tông đồ của chủ nghĩa xă hội, thay v́ chỉ từ xa chiêm ngưỡng ư nghĩa những hành động của ḿnh, họ đă chuẩn bị cho một cuộc nổi loạn.

 

Giá họ biết, cái đám đông đang leo lên sự thống trị, sẽ tuyệt đối không thực hiện  lư tưởng của nhân loại như họ nghĩ, thậm chí, v́ cần phải tha bản thân, tha sự hiện hữu và tính cách theo ḿnh, đơn giản họ sẽ xóa hy vọng về khả năng thực hiện toàn bộ các lư tưởng, họ sẽ không  kư các văn bản cách mạng của các tông đồ một cách dễ dàng như thế.

 

 Nếu ngày hôm nay Marx, Engels, Lassalle hoặc bất kỳ ai trong đám cách mạng đó tỉnh dậy, nh́n xem cái ǵ đă xảy ra, đă thức tỉnh đám đông hào hứng thế nào, chắc chắn những người này sẽ đắm ch́m vào suy nghĩ. Tôi quả thật không nghĩ nó sẽ như thế này, kẻ tội nghiệp sẽ lắp bắp khi tự kết án ḿnh.

 

 Đám tông đồ đều đă từng tin tưởng, thiên thần sẽ thức tỉnh từ đám đông. Ngày nay giá họ nh́n thấy, không hề như vậy. Quái vật đă thức tỉnh th́ đúng hơn.

 

 Thay thế  hoạt động có ư thức của cá nhân là những hoạt động vô thức của đám đông. Các tông đồ sẽ tận mắt nh́n thấy, xă hội phụ thuộc vào cái khác.

 Đám đông thống trị là những hoạt động hỗn loạn, mù quáng, mờ mịt, vô thức  thay thế những hoạt động sáng sủa, có tri thức, có ư thức của cá nhân, d́m loài người xuống sự tăm tối.  Đấy chính là điều những người cách mạng không nghĩ tới.

 

Nhưng nhiều người khác đă nh́n thấu suốt bản chất thống trị của đám đông. Họ hiểu, đây không phải vấn đề thống trị. T́nh thế của thế giới đă thay đổi.

 Quá tŕnh này không phải là một quá tŕnh xă hội mà c̣n sâu sắc hơn: một quá tŕnh cơ bản của đời sống. Trên bề mặt xă hội, đám đông nổi trội lên, kèm theo, sự vô thức cũng trồi lên như một sự tất yếu.

Tư duy và hoạt động tỉnh táo của cá nhân bắt đầu phụ thuộc vào sự vô thức và hỗn loạn của đám đông. Thứ giản dị có nội dung phụ thuộc vào thứ mù quáng và hỗn loạn. Thứ phát triển cao phụ thuộc vào thứ thấp kém. Vị trí lộn ngược tấn công, con người bắt đầu sống bằng cái đầu lộn xuống dưới. Và những hậu quả của nó không thể lường trước.

 

Thế hệ cách mạng thứ hai, Pareto và Sorel đă nhận ra, thực chất không phải vấn đề t́nh huynh đệ, vấn đề tự do của đám đông và bản khải hoàn ca của các lư tưởng nhân loại lớn. Họ thôi không lập luận một cách ấu trĩ các khái niệm của ḿnh nữa.

 

Cuộc đấu tranh giai cấp giữa tư sản và vô sản là một hiện tượng xă hội bề mặt, v́ thực chất đây là cuộc đấu tranh giữa ư thức tỉnh táo và sự vô thức mù quáng.

 

Pareto chua chát tuyên bố, tư tưởng nào càng ít giá trị sự thật, đám đông càng bám chặt vào đó. Ông gọi sự mờ mịt và phân vân này là một thứ cặn bă (reziduum). Thứ cặn bă vô nghiă, đầy bản năng, không hợp lư, không dùng vào việc ǵ. Đấy chính là đặc trưng tư duy của đám đông.  Đặc biệt không liên quan đến tư tưởng. Cũng như không liên quan đến thứ Sorel gọi là thần tượng (mitos). Đám đông không suy nghĩ, không nhận thức và không suy tính: thần tượng là sự kết tinh của đam mê, dục vọng và bản năng.

 

Thế hệ thứ hai đă nhận ra đặc thù của hoạt động vô thức của đám đông là sùng bái thần tượng và reziduum. Thế hệ này nhận ra cuộc đấu tranh giữa duy trí và vô thức bắt đầu và sẽ tiếp tục. Tại sao họ không nhận ra những cái khác nữa, bởi  khả năng của họ chỉ ở mức độ trung b́nh thông thường.

 

Nhưng rốt cuộc, xuất hiện những kẻ ngay từ phút ban đầu hiểu ra ngay t́nh thế. Trước hết là Kierkegaard và Nietzche. Sau đó là cả một đạo quân nhỏ, không xếp theo thứ tự và chưa đầy đủ: Feguet, Merezskovskij, Pannwitz, Evola, Bergyajev, Valéry, Ortega, Jaspers.

 Điều họ nh́n thấy: đám đông từ trước tới nay ở dưới đáy bắt đầu xông lên những tầng lớp xă hội cao hơn. Đi cùng với nó là sự tàn bạo, không như trước, trong  thời kỳ di dân, tấn công vào kẻ ở tầng lớp phát triển cao từ xa, từ bên ngoài, mà giờ đây từ dưới lên và từ trong ra.

 

 Trong con người vô thức nổi lên, trong xă hội, đám đông xuất hiện. Đây là một dạng di dân mới, là sự đột nhập thẳng thừng của sự tàn bạo. T́nh thế không chỉ thay đổi từ bên ngoài; mà trạng thái tâm lư con người cũng bị đảo lộn cùng sự xua đuổi những cá nhân ưu tú và có vị thế cao hơn.

 

 Những ǵ đă từng ở trên, rơi xuống dưới, những ǵ từng ở dưới  giờ nổi lên trên. Vô thức lên trên và ư thức xuống dưới. Tri thức không ở trên, mà là bản năng, không phải ánh sáng, mà là sự tăm tối, không phải paradiso, mà là inferno, không phải thứ phát triển mà là thứ thấp kém, không phải trật tự và sự tử tế, mà là sự hỗn loạn và dục vọng. Không phải thứ tư duy có ư thức, mà là một  thứ cặn bă (reziduum) và thần tượng( mitosz). Bởi vậy trong sự chọn lựa, trong cách đánh giá các giá trị, trong thứ bậc và trong nhu cầu xuất hiện một trật tự đảo lộn.

 

Một tai họa giống như thế này chỉ xảy ra với con người khi nạn hồng thủy tràn ngập quả đất, và loài người ch́m xuống biển. Nhưng lúc đó sự chết ch́m này chỉ là bên ngoài, như nạn di dân cũng chỉ là bên ngoài: ngày nay con người chết ch́m trong sự vô thức riêng của bản thân ḿnh và của đám đông riêng của xă hội ḿnh. Biển chính là sự vô thức, và sự vô thức chính là biển. Nạn hồng thủy chính là sự chết ch́m trong cái vô thức. Ngày hôm nay chúng ta đang sống trong nạn hồng thủy từ bên trong.

 

3 –

 

 

Trong t́nh thế, cái ở dưới nổi lên trên, cũng tuyệt vọng như cái đang ở trên, bị ch́m xuống dưới. Vị trí của đám đông, của vô thức là ở dưới, theo số phận, nó nằm ở vị trí đó. Con ḅ, nếu  kéo xe hoặc cái cày, là con vật thiêng liêng. Nhưng nếu bay lên, nó biến thành con rồng, không bao giờ cày ruộng nữa, nó vứt cái tṛng cổ đi, hóa điên và phun lửa. Vị trí thống trị của nó ở trên, ở vị trí của ư thức.

 

Thiên thần, nếu sống trên trời, là thần linh, nhưng nếu rơi xuống đất, biến thành quỷ. Thiên thần không tỏa ánh sáng nữa, và lửa của thiên thần biến thành núi lửa. Vô thức ở dưới, nổi lên trên, sẽ biến thành ma quỷ, giống như ư thức rơi xuống dưới.

 

Từ con vật thiêng vứt tṛng cổ biến thành rồng, từ thiên thần đầy ánh sáng biến thành quỷ. Ở dưới là con ḅ tận tụy làm việc, lên trên biến thành quái vật. Thiên thần đầy ánh sáng, xuống dưới sẽ thành qủy sứ. Con vật thiêng vứt tṛng cổ cũng gây tai họa chẳng kém ǵ thiên thần biến thành quỷ sứ.

 

Tận đến ngày hôm nay vẫn có người tin, con vật hiền lành vứt tṛng cổ khổ sở thế là đủ rồi, đă đến lúc nó cần thay thế vị trí của thiên thần, hăy để thiên thần đi mà kéo cày.

 Đáng lẽ cần chú ư điều này, phải chăng có thể đặt bụng lên vị trí của đầu, đặt óc xuống vị trí của dạ dày, giống như đề nghị cái cây hăy kéo rễ của nó lên khỏi mặt đất và cắm cành xuống đất.

 

 Đặt bụng lên cổ cũng rùng rợn chẳng kém ǵ đặt óc xuống dạ dày. Nếu ruột biết suy nghĩ để thảo kế hoạch thức ăn, đấy là những tư tưởng của ruột. Giống dấu hiệu thống trị đầu tiên của đám đông là tư tưởng nổi lên đầu tiên của ruột: ưu tiên cái ǵ là thức ăn, là kinh tế, là dạ dày, là của cải vật chất. Hiện hữu của con rồng chỉ là nhai ngấu nghiến và ngáy kḥ kḥ.

 

Nếu không no, nó đi ăn cướp, và hạ gục tất cả ai tới gần. Nó cần nhiên liệu- khẩu hiệu của thời kỳ đám đông: nhiên liệu.

 

V́ óc rơi xuống dưới, chiếm chỗ của ruột, nó cần nổi loạn trong tối tăm, ở vị trí không quen thuộc, chống lại sự tồn tại của nó. Giống như một người có tri thức rơi xuống đáy ngày nay không là ǵ, khác ngoài một cuộc nổi loạn thuần túy. Bộ óc nổi loạn độc ác không khác ǵ cái ruột suy nghĩ. Cũng ma quái y như một cái cây rễ hướng lên trên và cành cắm xuống đất. Thiên thần bị tṛng ách vào cổ cần phải biến thành quỷ sứ, cũng như con ḅ rơi vào chiếc ghế thống trị cần biến thành con rồng.

 

4 –

 

Những lư thuyết Le Bon hoặc sau này MacDougall và Lévy Bruhl công bố đều là những lư thuyết tâm lư học phổ quát.

 

Đám đông và đám đông giữa chúng không có ǵ khác biệt.

Như nhau, là ai cùng với ai, những nhà ngoại giao đến một cuộc hội nghị, các viện sĩ hàn lâm đến một cuộc họp, các dân biểu ngồi trong nhà quốc hội, trẻ con học cùng một lớp, dân thường đi bỏ phiếu, công nhân công đoàn, nông dân, đám đông trong ṭa án hay trong nhà hát.

 

Tại sao đều như nhau?

 

 Bởi trong một nhóm người bất kỳ như thế nào, cái gọi là tri thức con người, tri thức cá nhân đă h́nh thành, đều giảm sút. Trong đám đông, tri thức cá nhân bị thủ tiêu.

 

Đám đông có một đặc tính hoàn toàn khác, độc lập hoàn toàn với tất cả hành vi của một cá nhân. Chính v́ vậy nó là vô thức. Là sự cả tin, dao động, một chiều, lạc hậu, chuyên quyền, tăm tối, u mê, hay thay đổi; đám đông không có tri thức, không có khả năng phán xét, không biết đánh giá, dễ dàng bị chinh phục, và c̣n dễ dàng bị lừa gạt và dẫn dắt hơn nữa.

 

 Người thông thái nhất rơi vào đám đông cũng từ từ trở nên ngu đần. Bộ óc bị thả lỏng, hoạt động trí óc ngừng lại, tri thức tắt dần, thay vào đó họ bước vào một sự tê liệt phân vân, mờ mịt, hỗn loạn, là những đặc tính đặc trưng cho đám đông. Trí tuệ sáng suốt và tỉnh táo ngủ yên, những bản năng ngự trị con người không kiểm soát được bắt đầu dẫn dắt họ. Và con người bị tan vào đám đông một cách không để lại dấu vết. The group is feeling and acting as one soul- người ta tan vào thành một linh hồn duy nhất trong đám đông.

 

Đám đông không kết án, không suy nghĩ, không yêu, không cố gắng hiểu, mà đám đông sợ hăi, gào rú, ngưỡng mộ, quyến rũ, chinh phục. Nhưng trên tất cả, LeBon nói, đám đông tàn phá.

 

Ông nói thêm: sự nổi dậy của đám đông bao giờ cũng đi kèm kết quả tiêu cực, bởi vậy nhiệm vụ của đám đông là thủ tiêu nền văn hóa.

 

 Đám đông có thể là trạng thái cặn đáy của cá nhân, có thể là trạng thái hậu cá nhân. Hành vi của linh hồn thay đổi: trí tuệ tự thân trở nên u ám. Đến mức, theo Lévy Bruhl con người đánh mất ḿnh, và đồng hóa ḿnh với người khác.

 

 Trong trạng thái tập thể con người tin vào một cái ǵ đấy, mà bản thân nó không tin, chỉ tin một cách chung chung. Con người không là một thực thể cá nhân, nó đồng hóa nó với một cái ǵ đấy, bằng quan điểm, bằng cảm xúc, bằng hành động, có thể đồng hóa với một vật ǵ đấy, hoặc có thể đồng hóa ḿnh với người khác.

 

Hiện tượng này người ta gọi là participation mystique.

 

Cái vô thức, không là một công cụ phân biệt ban đầu cần thiết, cái vô thức này liên tục nhầm lẫn nó với một cái ǵ hoặc với một ai khác, thể hiện ư kiến  và sống cuộc sống của kẻ khác, bởi vậy ư thức bản thân của nó trôi nổi lộn xộn trong những bản năng mờ mịt.  

 

5 –

 

 Một số người, như Merezskovskij, Pannwitz, Rathenau, Keyserling đă viết một cách rất thuyết phục về một hiện tượng, được gọi là cuộc tấn công của sự tàn bạo, hoặc cuộc nổi dậy của đám đông, hoặc cuộc di dân mới, hoặc nạn hồng thủy của linh hồn.

 

Tận đến hôm nay, chưa ai bổ sung quá tŕnh bị ch́m nghỉm vào đám đông của  cá nhân có ư thức,  luôn đi kèm với sự nổi dậy của đám đông. Sự song song này không chỉ là khả năng Ngày nay là sự cưỡng bức, bắt buộc người ta phải nhận ra.

Nhân loại trở thành đám đông, ư thức cá nhân yên ngủ, một phần bị dập tắt,  hoạt động vô thức của đám đông thay thế hoạt động có ư thức của cá nhân. Tâm lư đám đông là một quá tŕnh, một sự đột phá hung hăn của sự tàn bạo.

 

 Thay thế vị trí tỉnh táo, tri thức sáng sủa của toàn thể nhân loại là một thứ vô thức mê muội, tối tăm và dao động, thứ không có chút trí tuệ, không biết đánh giá, thứ xử sự như một tṛ bầu cử, hoặc một phường chèo, hoặc như một đứa trẻ đang đi học.

 

 Toàn bộ nhân loại chuẩn bị tan thành một linh hồn duy nhất, thứ linh hồn nông nổi, lạc hậu, độc đoán, không biết yêu, không biết tư duy, chỉ biết sợ, run rẩy, gào rú, và đặc biệt chỉ thích tiêu diệt, bởi nhiệm vụ của đám đông là tàn phá nền văn hóa.

 

 Con người  rơi vào trạng thái cặn đáy của cá nhân, ư thức riêng về bản thân ḿnh lu mờ dần. Bài học của quá tŕnh này là cá nhân không được bảo vệ như  đám đông. Tŕnh độ học thức, phẩm hàm chức tước, của cải, vị thế, giai cấp, tri thức của con người chỉ là những cái bóng mờ mịt to lớn có thể đạt đến, nhưng không bảo vệ được nó.

 

Mọi khả năng, tài năng, tinh thần, vị trí cao cả từ trước tới nay con người thu được không đủ sức bảo vệ con người khỏi sự chết ch́m này. Quả tŕnh mông muội hóa không trừ ai mà tóm lấy, chôn vùi tất cả mọi người. Quá tŕnh này làm nguội tắt tinh thần, hạ thị hiếu đến mức sơ đẳng nhất, từ tôn giáo nó tạo ra mê tín, từ thần linh nó gây dựng thần tượng, thay thế những tư tưởng sáng sủa và tỉnh táo bằng thứ tư tưởng cặn bă hồ đồ và thần tượng rối rắm.

 

6 –

 

Quá tŕnh mông muội  hóa giờ đây cho thấy, nó có thể tấn tới và đạt được những bước đi cơ bản đầu tiên. Là thứ từ trước tới nay mới chỉ là từ ngữ, cho dù lan truyền khắp nơi, ai cũng có thể tiếp cận, được giữ ǵn trong các cuốn sách. Những hậu quả và sự cân nhắc lâu dài đă muộn. Trong t́nh thế ngày nay, để con người khỏi chờ đợi thêm, nó đă chín muồi.

 

 Quá nhiều sách vở đă nói đến con người nguyên thủy, mông muội (primitiv)  nhưng từ khi có nạn di dân từ dưới lên trên, cần đặc biệt chú ư đến khái niệm này.

 Các bộ môn dân tộc học, tâm lư học, khoa học xă hội, khoa học tôn giáo đều nhất trí cho rằng con người nguyên thủy, mông muội là tổ tiên, là nền tảng và là sự bắt đầu của con người văn hóa.

Tổ tiên của chúng ta là những người nguyên thủy (primitiv)là những thú dữ, những kẻ ăn thịt người, sống trong các khu rừng, dùng đá đập vào đầu nhau, cướp bóc đàn bà, những kẻ chưa biết đọc, biết viết, như Jung nói, chúng tôn thờ thần linh bằng cách nhổ vào ḷng bàn tay, rồi bôi nước dăi khắp nơi và chỉ cho nhau khi mặt trời mọc.

 

Khoa học và sự hào hứng kiểu Rousseau khi nhắc đến người nguyên thủy đă phát triển tới mức, dù nhắc đến Sophokles, hay Shakespeare, hay nói về bản chất  lời kinh hoặc về sự hy sinh, trước hết bao giờ họ cũng kính cẩn đi t́m hiểu những người Patagon và Papua.

 

 Khi toàn bộ điều này loại trừ thành công  khỏi h́nh thức của chủ nghĩa thực chứng luận, nó lập tức quay trở lại như một biến thế văn hóa.

 

Khoa học đă nhầm lẫn nguyên thủy(primitiv) với quá tŕnh phát triển( primer), nhầm lẫn sự mọi rợ với cái cổ xưa. Người ta cho rằng, người nguyên thủy là tuổi trẻ, là mức độ đơn giản, là khởi đầu ấu trĩ và chưa chín muồi của con người đă tiến hóa.

 

Một người nào đó đi nghiên cứu về con người đă tiến hóa, việc đầu tiên bao giờ họ cũng nghĩ cần nghiên cứu người nguyên thủy, bởi ở đấy có tất cả mọi khởi điểm. Thế là cả cuộc đời chúng ta bằng ḷng đóng khung trong nghiên cứu một làng cổ châu Phi.

 

 Nếu ai đó t́m ra một hiện tượng nào đấy của ngày nay, thế là thành công. Chỉ cần nói: đây là quá tŕnh của sự phát triển thế là tất cả mọi người hiểu bằng cách chắt lọc, phức tạp hóa, nhào nặn, ngụy biện, thêm bớt, hiện tượng đă hoàn thành trong h́nh dáng của ngày hôm nay một cách nhợt nhạt.

7 –

 

Không thể bào chữa cho khoa học về nhận định ngu ngốc này.

 

 Bởi trước tiên và trên hết, không có ngoại lệ  hiện tượng đời sống của người nguyên thủy thay v́ đơn giản, sáng sủa, thực chất, nó bị biến thành phức tạp, mờ nhạt, hỗn độn và không hiện thực.

 

Trong những hiện tượng primitiv, con người không khám phá ra một cách tự nguyện và trực tiếp những thành tố cổ xưa của chính cuộc sống của họ. Người nguyên thủy(primitiv) tuyệt đối không phải là người cổ đại. Cái gọi là thành tố, là cổ xưa, là cái khởi điểm,  là cái bắt đầu, không t́m thấy ở người nguyên thủy, mà t́m thấy ở người đă tiến hóa cao nhất, ở các bậc thiên tài( genius)

 

Điều này tự bản thân nó có thể hiểu được. Khoa học không dám từ bỏ cái định đề sự vật bắt đầu từ dưới, và từ dưới lên trên. Trong điều này có cả chủ nghĩa lăng mạn Rousseau tin tưởng rằng sự bắt đầu của văn hóa là ở trong rừng. Quan điểm này trở nên táo tợn hơn, khi tự nhận đấy là hướng tích cực.

 

Vô ích người ta cho rằng, không phải nhà thờ của thành phố xây dựng lên từ khuôn mẫu làng, người có học thức suy nghĩ và ăn mặc không giống những tập quán nguyên thủy, không phải thành phố thừa hưởng thị hiếu của làng quê, mà ngược lại.  Khoa học vẫn không thể từ bỏ niềm tin cho rằng xuất xứ của sự vật từ dưới lên, để nh́n thấy, những ǵ đơn giản hơn, rơ ràng hơn, chân thực hơn không phải ở dưới, mà chính là cái ở trên.

 

Kẻ thiên tài gần với cái khởi điểm hơn một anh nông dân hoặc một kẻ mọi rợ.  Từ những hiện tượng cổ xưa, dản dị sáng sủa, con người càng buớc đi xa càng rơi vào sự hỗn loạn, phân vân, phức tạp và đan chéo vào nhau nhiều hơn.

 

 

8 –

 

          

Khi Lévy- Bruhl trong cuốn sách nói về người nguyên thủy lần đầu tiên cho rằng tư duy của người nguyên thủy (primitiv) cần gọi là tiền logic, một thứ tư duy đi trước tư duy logic, Durkheim bằng trực giác tuyệt vời đă chống lại điều này.

 

Không thể, Durkheim nói, coi lối tư duy nguyên thủy là tiền đề cho lối tư duy ngày nay. Khoa học, bằng sự cẩn thận vĩ đại đă thừa kế  những lầm lẫn này, và chính phương pháp của khoa học  cản trở khả năng sửa chữa sai lầm về sau này. Bởi khi nhận ra sai lầm, chính phương pháp và sự cẩn thận này lại rơi vào mối quan hệ của những lĩnh vực khác, khiến không thể nào giải quyết được mọi liên hệ và dấu vết của nó.

 

 Từ nguyên lư tư duy tiền logic không biến thành một hệ thống lư thuyết, nhưng dấu vết gián tiếp của nó có thể bắt gặp trong khoa tâm lư học, khoa học tôn giáo, dân tộc học, và trong toàn bộ lĩnh vực các khoa học xă hội.

 

Mallarmé định nghĩa lôgic, là ư thức hài ḥa cổ xưa của sự tồn tại. Theo đó, tư duy lôgic đồng nhất với tồn tại hài ḥa cổ xưa.

 

 Người ta thường cho rằng lôgic hoàn toàn là công việc của tinh thần, là định luật của lối tư duy theo quy tắc. Mallarmé cho rằng lối tư duy đúng đắn không phải là đặc tính tự thân của tinh thần con người; tinh thần đă nhặt nó ra từ đâu đó.

 

Cái tinh thần khi hoạt động đúng đắn, hay khi hoạt động có lôgic, mang một biểu mẫu: biểu mẫu này là sự hoài ḥa của trật tự cổ xưa của vũ trụ. Cái tinh thần luôn luôn nh́n thấy ở đâu đó định luật này, và đọc được từ đó. Từ đâu vậy? Trong trật tự thế giới của thượng đế. Tinh thần không là ǵ khác, ngoài giác quan con người và tài năng, để nhận biết ra trật tự của vũ trụ.

 

Hệ thống định luật logic là sự xuất hiện của trật tự vũ trụ trong linh hồn con người. Tư duy có logic không phải là thứ tư duy khô khan, trừu tượng, máy móc, ngược với tự nhiên, mà là lối tư duy ḥa hợp với trật tự của vũ trụ: đấy là lối tư duy dản dị, hợp lư, tỉnh táo và rơ ràng.

 

Khi khoa học giả thiết, con người thuở hoang sơ không biết suy nghĩ một cách logic, như vậy phải chăng họ không nhận biết sự hài ḥa cổ xưa của vũ trụ.

 

 Điều ấy có nghĩa rằng con người thuở hoang sơ không tồn tại trong sự hài ḥa cổ xưa với vũ trụ. Đúng là như vậy; chỉ khác một điều kẻ có tư duy phi logic không phải là người cổ đại mà chính là kẻ nguyên thủy, mông muội( primitiv)  

 

9 –

 

 

Kẻ mông muội, nguyên thủy (primitiv) không phải người cổ đại, người rừng không phải cổ đại. Der Urstand des Menschen ist gewib nicht der der Primitivenstufe – trạng thái cổ xưa của con người chắc chắn không phải là primitiv.

 

„ Cái gọi là primitiv là sự đánh dấu một t́nh huống rơi ngược trở về sự lạc hậu trước thời kỳ phát triển của lịch sử.” Kẻ man rợ không phải con người đầu tiên , mà là một thực thể lạc hậu với thời đại của nó và mắc kẹt lại.

 

 Hiện tượng này” có thể t́m thấy ở giống người Fellah ở Ai cập, người Maja ở Mexiko, và ở nơi khác, những nơi cho thấy sự man rợ không là ǵ khác ngoài sự tha hóa của linh hồn sau thời khởi điểm”.

 

Con người ở giai đoạn cuối, khi một aion khép lại, ư thức cá nhân bị lu mờ, thay thế vào hoạt động có ư thức của cá nhân là hoạt động vô thức của đám đông. Con người bị rơi vào tâm lư tập thể biến thành đám đông. Nó trở thành mông muội( primitiv) hay nói cách khác bắt đầu thời kỳ thoái hóa linh hồn, rơi ngược trở về sự lạc hậu trước thời kỳ phát triển của lịch sử ( vorgeschichtlicher Spatzustand seelischer Ruckbildung)

 

Con người biến thành đám đông ch́m xuống trạng thái quên sạch tư duy logic, sự tính táo sáng sủa có quy tắc, có tri thức. Mối quan hệ với sự ḥa hợp cổ xưa của vũ trụ dừng lại. Tinh thần bị suy sụp. Cái trạng thái người ta gọi là tiền logic, nhưng té ra đấy là hậu logic.

 

Quá tŕnh man rợ, mông muội hóa, hay c̣n gọi là quá tŕnh tập thể hóa nhấn ch́m sự tồn tại cá nhân, thay vào đấy là đời sống của đám đông. Sự đánh giá không có, tri thức biến mất, khả năng nhận thức mờ mịt, nhu cầu thị hiếu thấp xuống.Nổi bật lên là sự bực bội, nỗi ghen tị, sự dao động, mê muội, sự nhẹ dạ, nỗi lo sợ không tên, sự tôn thờ và ḷng căm thù không lư do, sự mê tín và thờ thần tượng.

 

Con người, kẻ được gọi là mông muội (primitiv) không xuất hiện với thời kỳ đầu tiên của thời gian mà vào thời kỳ cuối cùng của thời gian. Đây là con người hậu lịch sử. Đây không phải là nhân dân, thứ phát triển từ lịch sử, mà là đám đông, thứ bị mắc lại và quật trở lại sau sự diễn ra của một quá tŕnh lịch sử. Sự mông muội là một thứ cặn bă rác rưởi rơi tách ra từ vũ trụ, rồi vón lại thành cục và quay ngược hướng phát triển: đi về phía bóng tối, trượt chệch hướng, và trở thành thứ quái vật lệch lạc.

 

10 –

 

Cái hiện tượng được gọi là sự nổi dậy của đám đông chính là sự nổi dậy của sự vô thức. Bởi v́ hiện tượng xảy ra này không ở bên ngoài mà ở bên trong. Và sự nổi dậy của vô thức không là ǵ khác ngoài sự bắt đầu của một quá tŕnh phát triển ngược.

 

Đám đông ngày nay bắt đầu ch́m ngược trở lại sự lạc hậu trước thời kỳ phát triển của lịch sử. Con người biến thành mông muội, ư thức cá nhân ngủ yên, thay thế vị trí của các thần linh là các thần tượng và vật thờ, toàn bộ là những điều man rợ, kinh khủng, kích thích, làm lạc hướng, bành chướng, thay thế cho tư tưởng là hệ thống đẳng cấp, con người không biết tự phân biệt ḿnh với người khác, và đồng nhất ḿnh với những thứ không liên quan ǵ với ḿnh.

 

Sự đột nhập thẳng thừng của thô bạo là dấu hiệu nhăn tiền của tai họa đang diễn ra trong thế giới linh hồn vô h́nh: sự thay đổi là ở bên trong,  vô thức giống như biển trào dâng phủ lấy ư thức của con người.

 

Đây là nạn hồng thủy trong số phận con người ngày hôm nay. Nó không chỉ đe dọa. Nó đă tới, và bao trùm lên một bộ phận lớn của nhân loại.  Toàn bộ nhân loại  ch́m vào sự mơ hồ cuả vô thức, và ch́m xuống sự sống tăm tối của những kẻ man rợ. Một sự man rợ đă văn minh hóa, hay c̣n gọi là sự thô bạo máy móc hóa. Những đặc điểm bên ngoài của môi trường sống chưa bao giờ có thể cải hóa được vị trí vũ trụ thật sự của con người, và thay đổi nó càng không thể.

 

Các nhà tư tưởng viết về sự thô bạo hóa của nhân loại, tưởng rằng nỗi nguy hiểm này đe dọa tinh thần, văn hóa và con người cao cấp. Nhưng tai họa của vô thức chỉ làm hại con người, nếu bản chất hiện sinh của nó không cao cấp.  Chỉ con người đám đông mới biến thành kẻ dă man và mông muội.

 

 

11 –

 

 

Cách đây không lâu có người đă t́m ra  một cách diễn đạt cực kỳ may mắn về sự khác biệt tâm lư. Cần  một khái niệm về sự hoàn hảo tinh thần của con người. Một linh hồn, trong đó có tất cả mọi cái cần cho nó, sự hoàn hảo, không thiếu hụt, về mọi mặt đầy đủ và hoàn chỉnh, nơi những giác quan, tri thức, tinh thần, trí tưởng tượng, khả năng tưởng tượng(imaginacio) trực giác và tất cả những cái khác họp nhau hài ḥa, tất nhiên đấy chỉ có thể là linh hồn thượng đế. Nhưng đôi khi, trong những h́nh thức khiêm tốn hơn xuất hiện ở con người, và được gọi là tính cách cá nhân. Trong tính cách cá nhân mọi đặc tính và phần tố cuả linh hồ xuất hiện cùng lúc với nhau.

 

Điều này trái ngược hẳn với một loại linh hồn khác mỏng manh, thiếu hụt, đứt đoạn, chưa hoàn chỉnh.  Sự khác biệt cơ bản nhất là linh hồn hoàn toàn luôn luôn to lớn hơn, tṛn trặn hơn, hoàn toàn hơn và là một thể, c̣n loại linh hồn thiếu hụt mỗi ngày một thu hẹp lại, đứt đoạn hơn, lỏng lẻo và tŕ trệ hơn.

 Bởi vậy với toàn bộ linh hồn điều này không chỉ là tính chất, mà c̣n là bản tính tự nhiên và mục đích của nó; trong linh hồn thiếu hụt, sự đứt đoạn và tan ră mỗi ngày một mềm yếu đi, bé nhỏ lại, tan ră dần.

 

 Cái linh hồn hoàn toàn, mà sự nỗ lực, bản chất, mục đích và bản năng của nó để ngày càng hoàn toàn hơn: đấy là tâm lư Vĩ mô. Cái linh hồn đứt đoạn bản năng của nó khiến nó ngày càng bé nhỏ, thiếu hụt và trống rỗng dần, đấy là tâm lư Vi mô. Tâm lư Vĩ mô là thứ linh hồn Vĩ đại, có tính chất vũ trụ, cao cả, toàn diện. Tâm lư Vi mô là thứ linh hồn Bé nhỏ, thảm hại, thứ linh hồn cát vụn vặt.  

 

 

12 –

 

 

Người ta bắt gặp đặc điểm quan trọng nhất của đời sống của người mông muội (primitiv) là sự sùng bái vật tổ ( totemistikus). Kư hiệu vật tổ, huy hiệu, huy chương hoặc ảnh hoặc những vật tương tự, chúng không c̣n là vật dụng tầm thường nữa, mà  mang ư nghĩa và giá trị truyền tải từ đời sống và niềm tin của kẻ mông muội.

 

 Vật tổ ở các dân tộc đă văn minh hóa có thể là tên, hoặc tượng một người anh hùng dân tộc, là cờ, là quốc ca. Vật tổ xuất hiện khi con người trong đám đông không hiểu rơ về ư nghĩa của quốc gia, ṇi giống, ngôn ngữ, số phận dân tộc chung, và không có cả khả năng ư thức về bản chất và hiện thực của đời sống cộng đồng.  Những lúc như vậy chúng là cái mà Sorel gọi là thần tượng( mitos) và Pareto gọi là rezium( cặn bă).

 

 Những tượng trưng hoặc vật thể nào đấy sẽ thể hiện h́nh ảnh vật tổ. Bản thân vật tổ hút linh hồn của đám đông. Người ta định nghĩa vật tổ là sự khuếch trương chủ nghĩa tập thể. Vật tổ là hiện tượng tâm lư vi mô, và phù hợp hoàn toàn với ư thức- thượng đế của tâm lư Vĩ mô.

 

Khi trong con người ư thức cá nhân rơi vào sự mờ mịt, tính tập thể nổi trội lên và bao hàm. Chủ nghĩa tập thể sáng tạo ra vật tổ, ra  kư hiệu , huy chương, huy hiệu,  những vật tượng trưng này thể hiện linh hồn tập thể. Tâm lư Vĩ mô bị đứt đoạn và phân ră đến mức các thực thể người sống bên cạnh nhau, giống như những hạt cát hoặc những viên sỏi, không có sự tiếp xúc nghiêm chỉnh và bản chất, tự thu ḿnh lại.

 

 Trong cộng đồng lúc đó không có sự đoàn kết và thống nhất. Nó cần một biểu tượng bên ngoài như thế nào đấy để nhiều tâm lư Vĩ mô nhỏ bé gặp nhau và thống nhất lại. Biểu tượng đấy là vật tổ( totem).

 

 Sitwell Osbert trong truyện ngắn Bản nhạc ba người đặt ra một giả thuyết, sau vài chục năm xảy ra một t́nh huống, sẽ có ba loại người cùng chung một linh hồn. Đó là thời kỳ mỗi người một linh hồn riêng đă trải qua lâu rồi. Lúc đó các nhân viên sở bảo hiểm, các sĩ quan quân đội và những người hầu bàn trong câu lạc bộ sẽ cùng chung nhau một linh hồn. Nghe thật hài hước. Và đúng là như thế.

 

Trạng thái tâm lư Vĩ mô là một sự quái dị vô tận. Chính sự đứt đoạn, cắt xén quái dị và  kỳ lạ này đặc trưng cho con người mông muội. Trong đám đông, vật tổ không tượng trưng cho ba linh hồn như vậy mà là một h́nh ảnh, trong đó tượng trưng cho hàng trăm hàng ngh́n, hàng vạn linh hồn cùng một lúc. Thậm chí là một linh hồn chung cho hàng triệu con người.

 

 Tất nhiên vật tổ không phải loại linh hồn đích thực mà là thứ linh hồn phụ. Nhưng thứ linh hồn phụ này đối với đám đông mê muội vô cùng cần thiết. Bởi nó duy tŕ linh hồn cho đám đông.

 

 

13 –

 

 

Sự phân biệt tâm lư Vĩ mô và tâm lư Vi mô cũng giải thích một bí ẩn khác của đám đông mê muội, cái mà Tylor một người Anh gọi là chủ nghĩa vật linh luận (animizmus).

 

Anima nghĩa là hồn. Chủ nghĩa vật linh luận có nghĩa là con người mông muội gán linh hồn cho các đồ vật, các hiện tượng, cho đá, cho các dụng cụ. Hay nói cách khác: gán linh hồn riêng của ḿnh vào đồ vật. Họ tin rằng các đồ vật là những thực thể có linh hồn, và trong mọi sự vật ẩn náu cái họ gọi là mana. Mana không phải như khoa học vẫn tin tưởng là linh hồn khởi thủy, là linh hồn cổ, mà mana là linh hồn mông muội, là thứ linh hồn lạc hậu phát triển ngược trở lại.

 

 Một thứ tâm lư Vĩ mô. Một thứ linh hồn bị rạn nứt, mờ mịt, không định h́nh, một thứ mà kẻ mông muội không hề sống cùng với nó. Bởi con người, nếu hiểu biết về chính tâm lư của ḿnh và sống bằng linh hồn riêng của ḿnh, cần tự ư thức về ḿnh.

 

 Nhưng kẻ mông muội lại vô thức. Những linh hồn bé nhỏ đấy cứ nhởn nhơ bay lượn tự do, rơi vào các đồ vật, các công cụ, các sự việc, và đọng lại ở đó. Chủ nghĩa vật linh luận không là ǵ khác ngoài chính linh hồn tơi tả đánh mất cái tâm lư Vĩ mô bị đứt đoạn của con người mông muội trong sự tăm tối, và rơi vào các sự vật, hay nói cách khác là hiện tượng sự vô thức hoàn toàn thay thể bản thân cái linh hồn Bé nhỏ ch́m trong tăm tối, và nhầm lẫn bản thân ḿnh với các sự vật khác.

 

 

14 –

 

 

Giờ đây chỉ c̣n đúng một vấn đề chưa được giải quyết c̣n lại: ư nghĩa của chủ nghĩa duy vật hiện đại. Không là ǵ khác ngoài bản thân toàn bộ ư nghĩa của chủ nghĩa duy vật .

 

 Không thể động đến vấn đề này, nếu như chưa xuất hiện một nhà tư tưởng đặc thù, người có một trực giác đặc biệt hiểu về những điều khó nhất và tận cùng nhất. Đấy là Franz Baader, một người trong thời gian gần đây một phần bị lờ đi, một phần bị quên lăng, đúng vậy, nhưng là một nhà tư tưởng rất giỏi. Baader đưa ra câu trả lời, như thể người ta mang đến thẳng cho ông câu hỏi của hiện tại.

 

Vật chất, ông nói, không phải là một cái ǵ man rợ. Và điều này không chỉ các tác giả thiên chúa giáo cổ, mà cả truyền thống phương Đông cũng đồng t́nh.

 

 Vật chất xuất hiện từ hậu quả của những tàn tích đổ vỡ phân tán hỗn loạn của vũ trụ bởi những tai họa lớn trên thế giới. Ông nói, trong vũ trụ có một thiên thể duy nhất là Sirius Béta, một ngôi sao đă nguội và tắt, không ánh sáng, không nhiệt độ, một cơ thể bất động, từ đấy các nguyên tử tràn ra, chồng chất lên nhau yên nghỉ trong hỗn loạn, như trên một g̣ đống vĩ đại. Đấy là Sirius Béta là vật chất đầu tiên, đích thực (par excellence).

 

Con người cực kỳ đúng đắn, khi cẩn thận tách vật chất ra khỏi thiên nhiên. Thiên nhiên, Baader viết, là một phần nào khả năng tâm linh của tinh thần vũ trụ. Có thể phân tích khái niệm hơi khó hiểu xa lạ này như sau: cái tinh thần sáng tạo ra thế giới tập trung lại ở các tụ điểm như các thiên thể, mặt trời, các hành tinh, và tất cả sự sáng tạo này trong từng phần và toàn bộ cần gọi là thiên nhiên.

 

Trong thiên nhiên chứa chấp các khả năng tinh thần cơ bản. Thiên nhiên, gọi bằng từ ngữ triết học: là substancia, là cái cơ bản, là bản thể. Là thành tố sáng tạo cơ bản của vũ trụ.

 

Vật chất không phải là cái  bản thể( substancia), mà là rác rưởi vỡ vụn và rơi rụng của thiên nhiên, sự có mặt của nó trong vũ trụ hoàn toàn không có ư nghĩa ǵ. Vật chất là phân của thiên nhiên. Trong sự hỗn độn nó dừng lại và trở thành những mảnh vụn vô dụng của thiên nhiên, một mặt nó là kết quả của những quá tŕnh đứt đoạn, va chạm, đổ vỡ hoàn toàn, mặt khác là kết quả của quá tŕnh lựa chọn, sự vứt bỏ không tiêu hóa nổi, quá tŕnh hóa bụi.

 

 Vật chất là một thiên nhiên chết và tha hóa. Trong vật chất thiên nhiên bị phá vỡ và vứt sang một bên. Trong thiên nhiên thực ra không có vật chất, bởi v́ ở đấy tất cả các nguyên tử đă có vị trí đánh dấu sẵn từ cái tinh thần sáng tạo ra vũ trụ và trong từng nguyên tử của thiên nhiên đều có nội dung tinh thần và ư nghĩa của nó.

 

Vật chất chỉ có trong thiên nhiên, hay đúng hơn ở ngoài vũ trụ tinh thần, có trong sự hỗn loạn bừa bộn trộn lẫn vào nhau và bị quét ra khỏi một thế giới sinh động. Từ sự giải thích này mọi người có thể đoán biết vậy chủ nghĩa duy vật là ǵ.

 

Khi con người biến thành kẻ duy vật, hay nói cách khác, khi con người bắt đầu tin thế giới sinh ra từ vật chất và là vật chất, người ta gắn chặt và bám lấy thứ vật chất này, và sự ưu tiên, môi trường, dục vọng, tôn giáo dành cho vật chất khiến con người lờ mờ cảm thấy họ cũng như một cái ǵ đó bị rơi ra, bị đứt đoạn, đổ vỡ, hóa bụi, bị rơi vào đường cống và đám rác.

 

Con người từ bỏ mối quan hệ với những sức mạnh thần linh của thiên nhiên, trở thành một tàn tích bị mắc kẹt lại trong hậu quả của tai hoạ khủng khiếp tách ra khỏi vũ trụ. Nó đánh mất liên hệ tinh thần, bởi vậy nó lạc hậu trở lại và ch́m xuống. Với quan điểm này có thể thấy rơ những lũ đê tiện mông muội hiện đại v́ sao là những kẻ duy vật và v́ sao cần phải trở thành như vậy. Và có thể hiểu được tôn giáo đám đông v́ sao cần trở thành duy vật cho dù về lịch sử hay về những cái khác. Đám đông chỉ c̣n duy nhất một khả năng sống cuối cùng, và đấy là vật chất.

 

Chủ nghĩa mông muội (primitizmus) mà đám đông hiện đại đang sống trong đó, với sự lạc hậu tụt lại sẽ chẳng mấy chốc ngang bằng người Papua và neger (da đen), và không thể sống ở chỗ khác ngoài vật chất.

 

Thứ -người phân- của rác rưởi bị đứt đoạn và vun lại chỉ cảm thấy dễ chịu trong đống rác tách ra khỏi vũ trụ. Từ điều này có thể hiểu tại sao người Pháp gọi những kẻ đê tiện tụ họp là canaille c̣n chúng ta gọi chúng là lũ cặn bă.

 

15 –

 

Từ Baader có thể biết thêm một điều nữa. Trên thế gian không có một bộ phận nào mà các sức mạnh ưu việt không tàng trữ trong đó. Đấy là những Quyền lực thiên nhiên, linh hồn và tinh thần, như Baader viết, là chốn ẩn náu của những khả năng tâm linh.

 

 Trong vật chất cũng có những Quyền lực này, những ǵ phù hợp với nó, không phải quyền lực tâm linh mà là quyền lực vật chất. Trong vật chất, cũng như trong mọi cái khác, điều quan trọng là nó có quan hệ như thế nào với các sức mạnh, những sức mạnh như thế nào nhập vào nó và  các tác động như thế nào thể hiện ra ngoài.

 

Người Hy lạp đă nhận ra sức mạnh phản chiếu của những Quyền lực tồn tại trong thiên nhiên, trong linh hồn và trong tinh thần, và truyền thống này c̣n để lại sau này cho chúng ta.

 

 Platon đặt tên những ánh sáng phi vật chất thu hút con người và có tác động đến con người này là ư tưởng (idea). Ư tưởng là một h́nh ảnh bên trong, bằng sự giúp đỡ của ư tưởng, Quyền lực cao hơn nâng con người lên gần nó.

 

 Từ vật chất cũng có một cái ǵ đó phản chiếu, nhưng không phải ư tưởng mà là thứ ngược lại với chính ư tưởng. Người Hy lạp không biết ǵ về điều này. Nietzsche cho rằng, người Hy lạp nhận ra nhưng sự thiển cận tâm lư đă ngăn cản họ. Paracelsus nhận ra đầu tiên h́nh ảnh những tia sáng phản chiếu trong vật chất, ngược với ư tưởng, ông gọi là evestrum

 

Ư tưởng là một h́nh ảnh nâng lên c̣n evestrum th́ lôi xuống và mạt sát. Ư tưởng th́ thanh tẩy và sáng láng, c̣n evestrum tăm tối và bẩn thỉu. Người nào sống hướng về thế giới của các ư tưởng, người đó thanh lịch, tấn tới, ngày càng hài ḥa, hiểu biết, sâu sắc và thông thái hơn. Ư tưởng là chất dinh dưỡng quan trọng nhất cho tâm lư Vi mô. Thiếu nó không thể có một đời sốn gcao cả, lớn lao, hoàn toàn và đẹp đẽ được. Bằng h́nh ảnh của các ư tưởng các Quyền lực luôn mở về phía con người nâng con người lên gần với nó.

 

C̣n evestrum phản chiếu sức mạnh tăm tối ngự trị trong vật chất, là chất dinh dưỡng của tâm lư vĩ mô, thứ ch́m nghỉm, làm tê liệt, làm ngu đần, và bóp nát. Vật chất, như Baader viết” thứ thiên nhiên góa bụa” v́ ông chồng tinh thần đă chết, và giờ đây những sức mạnh độc ác, man rợ và nhợt nhạt nhập vào nó.

 

 Những sức mạnh này, các evestrum lôi kéo con người đến với chúng, khi họ đến với vật chất. Đặc tính cơ bản của evestrum là thô bạo và keo kiệt. Đấy là những h́nh ảnh ma quỷ nhất mà những Quyền lực đen tối ôm gh́ con người vào với chúng.

 

16 –

 

 

Con người mông muội ( primitiv) đầy rẫy những lo sợ kinh hăi, đầy những lo âu không nắm bắt được, nó cảm thấy  những con mắt độc ác đang nh́n, mà mê thuật tê liệt của nó chỉ bằng những thực hành phép thuật mới xua đuổi được. Nó sống trong một trạng thái như thể có những cánh tay bẩn thỉu nhơ nhớp ch́a ra với cái động chạm ẩm ướt, như thể bị những bóng ma quỷ không bị ngượng ngùng săn đuổi, khiến nó chỉ trốn chạy được trong giây lát.

 

 Con người mông muội  trong bóng tối vô thức tập thể sống trong sự bỏ bùa của evestrum  Và ở đây thể hiện hoàn toàn sự tuyệt vọng của ư nghĩa của chủ nghĩa duy vật. Anima est ubi amat- nếu con người nh́n vào vật chất, đặt linh hồn vào vật chất, sẽ sinh ra evestrum và nuôi nó trong bản thân ḿnh, những biểu hiện thô bạo và keo bẩn, như những con mắt độc ác nh́n trừng trừng vào họ, làm tê liệt họ bằng những mănh lực ma quỷ và săn đuổi họ, tóm lấy họ và bóp cổ.

 

Ư nghĩa của chủ nghĩa duy vật, là làm cho những Quyền lực đen tối ẩn trong vật chất tóm lấy con người, khóa họ lại và đẩy họ ch́m xuống thế giới vật chất: thế giới vật chất hay chính là cái hố rác không bản thể, nơi rác rưởi rơi rụng từ thiên nhiên tích lũy lại và quay cuồng, với những giọng cười nhăn nhở không nghỉ của quỷ sứ.

 

Bởi vậy đặc điểm nhận biết của đám đông mông muội bên cạnh chủ nghĩa sùng bái c̣n cả sự cuồng nhiệt có tính chất ma quỷ nữa. Kẻ mông muội chaotisches Unwesen – là một thực thể hỗn loạn thảm hại đă từ giă danh giá con người để trở thành loại người biến thành vật chất.

 

Quá tŕnh man rợ hóa có thể thấy từ đám đông ngày nay không là ǵ khác, ngoài một bộ phận bị tách rời ra khỏi thiên nhiên biến thành sự phi bản thể, biến thành vật chất- thứ bị những sức mạnh ma quỷ nhập vào- một bộ phận bị đứt đoạn của nhân loại biến thành thực thể không bản thể, rối loạn, một thứ chiến lợi phẩm ngu xuẩn cho các Quyền lực tăm tối.

 

 

17 –

 

Nỗi nguy hiểm lớn nhất đe dọa một dân tộc, không phải là nó ch́m xuống hàng ngũ nô lệ, và phải hầu hạ một đân tộc khác mạnh hơn, đông hơn và hung tợn hơn. Những dân tộc nô lệ có thể vĩ đại, trái ngược với sự nghèo khổ, với công việc làm lụng vất vả và  bị sỉ nhục, họ vẫn có thể sống một số phận cao cả.

 

Nỗi nguy hiểm lớn nhất đe dọa một dân tộc là họ biến thành những kẻ mông muội, tự ḿnh vứt đi cách tư duy có ư thức, cùng với những nhà tư tưởng có ư thức, ch́m xuống biển vô thức.

 

Bằng cách đó, họ biến thành lũ đê tiện, họ tha hóa thành lũ cặn bă và phân hóa, và ch́m xuống tŕnh độ của những người da đỏ của rừng nguyên thủy, thành dân da đen, người Eskimo Tundra, người Papua trong sa mạc châu Úc.

 

18-

 

 

Danh giá lớn nhất một dân tộc đạt được không phải là nền văn hóa, không phải biến thành một cái ǵ mang tính chất tinh thần. Tinh thần không phải là bản thể tạo dựng ra thế giới vô tận mà chính là một phạm vi biểu hiện của các sức mạnh, các Quyền lực và các thần linh, như thiên nhiên và linh hồn.

 

Tinh thần chỉ tích cực nếu có một sức mạnh cao cả, một thế lực hoặc thần linh nhập vào, c̣n nếu không nó trống rỗng, tiêu cực, bất lực và vô dụng. Nhưng khi tích cực nó cũng có thể ma qủy, tàn bạo, tiêu cực, hoặc có thể quư phái, trong sạch, nghiêm chỉnh, phê phán- có thể xuất chúng, sáng ngời và cao cả. Cho rằng bản thân tinh thần là một bản thể trừu tượng tồn tại, chỉ có các nhà bác học tinh thần tin như vậy, tốt nhất một lần và măi măi nên loại khái niệm này ra khỏi mọi cuộc chơi.

 

Tinh thần bản thân nó tiêu cực: các nhà tư tưởng thiên chúa giáo đều nói mọi tinh thần không điều chỉnh và dâng hiến đều quỷ sứ. Một dân tộc có thể có văn hóa và có tinh thần, nhưng vẫn độc ác, vô dụng, đáng sợ và nhục nhă.

 

Danh giá lớn nhất mà một dân tộc có thể đạt được là sống một đời sống thiêng liêng. Dân tộc lớn không phải là dân tộc văn hóa. Có những dân tộc lớn không tạo dựng nền văn hóa, và có thể sẽ không tạo dựng. Giá trị của con người không thể  chỉ phụ thuộc vào việc dựng lên những đồ vật ǵ nh́n thấy được, không thể.

 

Giá trị của con người có được từ sự trong sạch của số phận và từ sự tiếp xúc với các sức mạnh cao cả vũ trụ. Giá trị của dân tộc không thể phụ thuộc từ việc dùng công cụ như thế nào để làm nhẹ gánh và tô điểm cho sinh tồn. Danh giá của dân tộc phụ thuộc vào bản chất thiêng liêng của sự tồn tại của nó.

 

19 –

 

 

Khoảng một trăm năm trước, khi Kierkegaard nhận ra sự tấn công của sự tàn bạo, t́nh thế thật tuyệt vọng. Lúc Nietzsche c̣n sống, ông đă nghi ngờ . Khi thế chiến bắt đầu người ta nhận ra buổi hoàng hôn phương Tây , ư nghĩa của nạn di dân đă trở nên rơ ràng. Cách đây một trăm năm có vẻ như nhân loại sẽ ch́m nghỉm xuống không c̣n dấu vết và nhục nhă.

 

Trong thời đại của Nietzsche, sự nghi ngờ là con người mà Nietzsche tin tưởng liệu có cứu văn được thế giới hay không. Khi xảy ra thế chiến con người đó vẫn sống. Nhưng cái quyết định là hai mươi năm cuối ít ra đă trôi qua yên ả. Trong khoảng thời gian đó một dạng người mới có thể phát triển và có thể mạnh lên, tự ḿnh biết suy luận.

 

Uszpenszkij viết, trên khắp trái đất, hoàn toàn độc lập về ṇi giống, dân tộc, tôn giáo, xă hội, tŕnh độ, khu vực, tuổi tác, giới tính, một giống người mới thứ sáu đang h́nh thành. New race- sự h́nh thành, xuất hiện, bộc lộ của một giống người mới là một bí ẩn lớn không giải thích được.

 

Chừng nào những thành viên của giống người này rải rắc khắp nơi trên trái Đất- có thể trong các mỏ than đông phi, trên cánh đồng cỏ châu Mỹ, trên các tàu chiến Nhật bản, trong một làng nhỏ Bancan, trong một nhà máy hộp của Nauy, ở ngoại ô Luân Đôn như một thày phụ lễ hay một công nhân, hoặc một nhân viên, một người lính, người bán báo rong, hay bác sĩ nội khoa- họ đơn độc, với trước bản thân, họ nổi lên như những thực thể khác thường, phi lư, những người không chỉ không thể ḥa nhập với môi trường và thế giới của họ, mà những điều đó c̣n không có chút xúc tác nào cơ bản với họ.

 

Những con người này rải rắc khắp trái Đất, tự thân, đứng vào một góc cách xa môi trường của họ. Họ là những người xa lạ. Bởi v́ đúng là xa lạ. Giống người mới này rất có thể đă mất đi nhiều. Ai mà biết được, bằng cách nào? Một phần có thể đă tự tử, một phần khác thoái hóa, nghiện ngập hoặc nổi loạn, phạm pháp và rơi vào tù. Một bộ phận khác mắc bệnh thần kinh, hoặc lũ lẫn.

 

 Tóm lại đây là một sự xuất hiện bí ẩn mới không thể hiểu được, đại biểu của giống người mới này từ từ ư thức rằng: tôi không đơn độc. Những người giống tôi ở đâu, điều này vẫn bí mật. Nhưng tôi biết, họ tồn tại, và nếu gặp gỡ, tôi nhận ra họ ngay mà không cần nói với nhau một lời.

 

Chừng nào từ một con người như thế nào đấy chỉ có một, không ngoại trừ có hai, là điều đặc biệt, nếu ba đă thành cộng đồng. Trước mắt chỉ trong những dấu vết. Sự bí ẩn thứ ba – gặp gỡ và thống nhất- sẽ muộn hơn.

 

Việc truyền bá về giống người thứ sáu không phải không nguy hiểm. Nguy hiểm v́ ngày nay, ở điểm giữa tai họa hồng thủy của vũ trụ này sáng chế một con thuyền Nôê c̣n quá sớm, và hy vọng chạy trốn cám dỗ, trong khi không ai có thể biết có hay không khả năng trốn thoát.

Trong việc truyền bá về giống người thứ sáu này có một cái ǵ như điềm báo, và ngay lập tức có thể cảm thấy ư tưởng này nằm trong bầu khí quyển bí hiểm của thượng đế. Nhưng điều này chỉ khiến sự việc này nguy hiểm hơn. Trước mắt chỉ được phép coi ư tưởng này như một sự tượng trưng: đấy là một con đường mở ra cho tất cả mọi người, một khả năng cho tất cả mọi người xác định vị trí đứng của ḿnh.

 

Chỉ phụ thuộc vào y. Nếu y tiếp cận lối tư duy có ư thức, con đường bước đến chiếc thuyền Nôe mở ra trước mặt y. C̣n nếu y  ch́m vào đám đông, y sẽ bị loại ra khỏi giống người thứ sáu. Nhưng chỉ như vậy thôi cũng đă rất cần cẩn thận. Cái ǵ có xuất thân từ thượng đế, quá nhiều đối với con người. Con người, hăy tỉnh táo và mạnh mẽ!

 

20 –

 

 

Cuộc tranh đấu đă ngă ngũ, mà không cần rơi vào trận chiến. Giống người thứ sáu và đám đông không bao giờ đứng đối mặt với nhau, tay cầm vũ khí và bước vào trận đụng độ. Thực ra đôi bên không gặp nhau. Đám đông chuẩn bị rơi hoàn toàn vào vật chất, khi giống người mới xuất hiện trên trái Đất. Hai loại người này không bao giờ nh́n vào mắt nhau. Chỉ có những thực thể cá nhân đánh nhau, bên ngoài có vẻ như trận chiến cá nhân. Hậu trường là siêu h́nh (metafizika).

 

 Cuộc tranh đấu vẫn đang tiếp diễn, dù kết quả không c̣n đáng nghi ngờ đi chăng nữa. Con người chỉ là công cụ của các sức mạnh Siêu nhiên, nếu ai trong chúng ta thắng, sức mạnh siêu nhiên nằm trong chúng ta thắng.

Cái ǵ quyết định, con người thuộc loại người nào, thuộc đám đông đang ch́m xuống nạn hồng thủy hay thuộc giống người thứ sáu? Sự xác định này mọi giá là định mệnh.

 

Vị trí của  giá trị đời sống ngày nay không có ư nghĩa ǵ hết. Nhiều tiền, quyền lực thế giới hay nhà thờ, sự xuất thân, tŕnh độ, tinh thần đều không có ưu thế. Sức mạnh cũng không. Tri thức cũng không. Tôn giáo không. Tài năng không. Thậm chí sự thiên tài cũng không nốt.

 

 Điều này đám đông, dù không hiểu, vẫn cảm thấy rất rơ. Và điều này khiến vị trí của giống người thứ sáu trở nên vô cùng nguy hiểm.Trong từng thành viên của đám đông đều có một điểm nhất trí là phải chà đạp một giống mới, bắt nó im lặng và bẻ gẫy nó.Nếu cả đám đông đă ch́m, không ai được nổi lên.

 

Trong đám đông, sự tàn phá những hiện tượng tiến hóa cao có giá trị nổi lên như một nạn dịch. Sự tiêu diệt này phần lớn không mục đích và nhầm mục đích. Chưa cần nói về một giống người mới, đây đơn thuần chỉ là sự bẻ gẫy sự tiến lên của cá nhân. Đám đông không chịu được điều này. Họ sát hại cả trẻ con với hy vọng sẽ không trở thành kẻ đáng sợ với họ.

 

 Nhưng duy nhất chỉ có một Ai cập. Và luôn luôn trong mọi truờng hợp vẫn có Ai cập. Họ giết hại hàng tá người, và kẻ bị lùng bắt, chạy trốn. Công cuộc t́m kiếm vẫn đang tiếp diễn. Người nào chỉ cần cao hơn họ một chút, đă bị nghi ngờ. Chỉ được phép làm nô lệ và câm điếc, ngoài ra tất cả đều bị cấm.

 

 Đám đông, như chúng ta đều biết, không mắc bệnh thần kinh như Le Bon dễ dàng tin thế, mà là một sự ngu xuẩn ma quỷ. Đến tận ngày hôm nay họ vẫn tưởng đang nắm quyền thống trị và thống trị cả thế giới. Nhiều phần tử tinh thần đứng đắn cũng bị rơi vào niềm tin này. Bởi vậy họ nói đến sự di dân mới, sự xâm nhập của sự tàn bạo và sự thống trị của tập thể.

 

 Ở đây không có sự thống trị nào hết. Tai họa không phải là sự tàn bạo nổ ra, mà là sự ch́m xuống của nạn hồng thủy, đang diễn ra hôm nay. Không phải vấn đề thống trị mà là vấn đề cái chết của đám đông.

 

Không ǵ đặc trưng hơn cho sự vô thức của đám đông bằng việc, trong giây phút họ tưởng ḿnh là kẻ thống trị thế giới, chính là phút cái chết kề cận cổ họ.

 

Tận lúc ấy họ vẫn đang đi t́m kiếm kẻ thù. V́ họ tưởng kẻ thù đe dọa chiến thắng của họ. Họ không nhận ra rằng, nếu ai có cất lời cũng chính v́ quyền lợi của họ.Có một sự hợp tác không lời giữa các thành viên của đám đông rằng cần và được phép giết kẻ nguy hiểm.

 

Kinh nghiệm cho thấy trên mọi lĩnh vực của xă hội, đám đông đă chà đạp có hệ thống, cho dù một cách bản năng những người mà họ đánh hơi thấy có ǵ mới. Họ được phép đánh gục thực thể này, cần phải và được phép cướp bóc, đầy đọa, lừa gạt. Không cho phép người ta lên tiếng. Đây cũng là một đặc điểm có thể nhận ra sự đồng lơa câm lặng của đám đông.

 

Không thể nói về đặc điểm của giống người thứ sáu. Và nếu ai dám làm điều này, là đă cố gắng phân loại ḿnh bằng một cách không được phép. Thậm chí dùng một từ tượng trưng theo đúng nghĩa. Và với điều này đă dựng lên một bản án trên đầu ḿnh:  bằng điều này thừa nhận ḿnh thuộc về đám đông.

 Chỉ có một điều duy nhất có thể nói chắc chắn: giống người mới cần phải hiểu hết tất cả những điều đang diễn ra hôm nay, hiểu từ cái nhỏ nhất và hiểu đến cùng. Cần phải từng trải qua quá tŕnh đám đông hóa và quá tŕnh mông muội hóa để rồi chiến thắng nó. Cần đồng hóa và thẩm thấu cái biển vô thức này vào ḿnh, rồi vượt lên khỏi nó. Không được phép vứt evestrum sang một bên: cần phải hít nó vào và tiêu hóa nó.

 

Chỉ những người thuộc giống người mới này, những ai từ bản thân sự mông muội của ḿnh vươn lên và tự thanh lọc ḿnh- để trở thành một bộ phận sáng tạo ra cái cá nhân, nhưng đă giác ngộ- đă trải qua nạn hồng thủy, và tham gia đến tận cùng cơn ch́m lụt này, giữa những Quyền lực đen tối, những người đă trở nên vững mạnh và quay về phía ánh sáng bằng một ư thức hoàn toàn.

 

21 –

 

 

Điều quan trọng nhất và  thật tốt đẹp, nếu ai cũng ngồi suy nghĩ lại một cách hoàn toàn nghiêm chỉnh.

 

 Kẻ mông muội man rợ không phải là người cổ đại. Sự man rợ mông muội xuất hiện trong quá tŕnh thoái hóa trở lại, là thứ rác rưởi rơi văi từ những tai họa. Đấy là thứ tai họa giống như khi xuất hiện các dân tộc primitiv.

 

Kết thúc của màn kịch đám đông hóa ngày càng lan rộng  là lúc đám đông ch́m vào sự vô thức. Một bộ phận quay về với rừng sâu. Một bộ phận khác chồng chất nhau trong các thành phố lớn, trong các nhà máy, các trang trại. Đây chỉ là vấn đề h́nh thức. Nhưng một lần và măi măi nó bị tách rời ra khỏi thế giới sáng tạo, bởi nó đă biến thành vật chất.

 

Con người đầu tiên và là con người cổ đại không phải từ vật chất, từ sự tăm tối nổi trội lên, không, không phải như những kẻ duy vật khẳng định, con người trong quá tŕnh phát triển đă từng là con vật, và bước ra khỏi biển vô thức.

 

 Con người đầu tiên có h́nh thức của thế giới cổ đại. Là một hiện tượng vũ trụ. Là thực thể cổ đại mà trong nó có ư thức rơ rệt về nguồn gốc xuất thân từ thượng đế, từ vũ trụ.

Con người cổ đại là homo aeternus, - là con người vĩnh hằng. Không phải từ vật chất và chưa bao giờ là, mà nó là một thể thống nhất thiên nhiên- tinh thần- linh hồn, và những ư tưởng được chọn lựa, những đặc trưng phản chiếu từ các sức mạnh Siêu nhiên điều khiển sự tồn tại của nó.

 

Đặc điểm của con người cổ đại là sự hiểu biết rộng lớn và rơ ràng, hay nói đúng hơn là lối tư duy logic có trong bản thân nó cùng với sự nhận thức những hài ḥa cổ xưa của các giác quan. Người cổ đại là cái tâm lư vĩ mô. Bởi con người không phải một thực thể đất, vật chất, mà chính là một thứ bậc vũ trụ. Con người cổ đại là con người thượng đế.

 

22-

 

 

Cần phải hiểu lại toàn bộ từ đầu các sự việc để hiểu được t́nh thế hôm nay.

 

Hoặc, quan trọng hơn nữa: ai muốn hiểu được toàn bộ sự việc trong t́nh cảnh mới, cần bắt đầu lại từ đầu.

 

Và c̣n có một thứ quan trọng hơn nữa: con người chưa bao giờ lại cần đến ánh sáng tinh thần của thượng đế giúp đỡ như bây giờ, khi cần phải hiểu lại từ đầu mọi sự vật.

 

Đây là đại khái ư nghĩa của sự chuyển đổi của thế giới khi quả Đất và nhân loại bước vào thời kỳ Bảo B́nh.

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

(Trích trong tập tiểu luận triết học Câu chuyện vô h́nh)