Karinthy Frigyes

Ẩn dụ về nhà văn

 

Con trai bé bỏng Pistike của ta, nhà văn là cái ǵ ấy hả?

Là…là…con nh́n mà xem, Pistike, nói thế nào với con nhỉ …là một kẻ, lúc nào cũng viết.

Trước mặt hắn là một đống giấy, hắn rút từ lồng ngực phập phồng ra một ḍng kẻ màu xanh, úp xuống tờ giấy, thế là một đống h́nh thù ngoằn ngoèo mọc ra từ đấy…con biết không, những h́nh vẽ như những đường ren ấy…hừm! người ta gọi là những ḍng viết.

Bố  tả thế nào cho con nghe nhỉ- A!  thế này ví dụ giống như con tằm, ví dụ con nuôi một con tằm.

 Đúng không, khi nó nhồi đầy một bụng lá dâu, căng phồng, bỗng nó thôi không ăn nữa,  từ đầu nó bỗng nhả ra một sợi tơ dài ơi là dài, rồi nó bắt đầu cuộn sợi tơ lại, làm cho ngắn gọn, đan đan, buộc buộc, thu xếp để thành một cái nhà bằng tơ, để nó co quắp nằm trong đó.

 Nó ngủ một giấc rơ dài rồi chui ra biến thành con bươm bướm. Con thấy chưa, từ rất rất nhiều lá dâu, biến thành thứ nước dăi tơ chui ra từ đầu con tằm, rồi từ nước dăi tơ biến thành sợi tơ.

Đấy nhà văn cũng giống như con tằm, Pistike của ta. Ông nhà văn khi c̣n trẻ cũng ăn tất cả các loại lá cây, nhưng không giống lá cây dâu, mà là những lá giấy người khác đă viết, c̣n gọi là những cuốn sách.

Cái này…hừm! bố nói thế nào nhỉ?.. có thể nó biến thành mực trong đầu ông nhà văn, đúng rồi, biến thành mực xanh rất đẹp, từ những lá giấy có mực xanh. Thế là vào một ngày, khi đầu ông nhà văn đầy ắp mực- thế là, Pistike, nhà văn thôi không ăn giấy nữa, và bắt đầu nhả sợi mực từ người ḿnh ra, để nó thành cái nhà mực, nhà văn co quắp nằm trong đó, rồi chui ra, biến thành con bươm bướm.

À, làm thế nào để nhả sợi mực ra khỏi người nhà văn ấy hả? Thế nào…thế nào…à, thế này nhà văn đặt lên đầu ḿnh một cái ống, nối xuống tay, chạy theo cánh tay, xuống bàn tay nắm lấy một thứ nhọn hoắt, người ta gọi là cái bút, từ cái bút sợi mực chảy xuống.

Nhưng có một điều rất kỳ quặc, Pistike, nhà văn muốn ăn lá ǵ đi nữa, cũng đều biến thành sợi mực hết. Ví dụ: có một loại người khác tên là nhà thơ, cả ngày chỉ ăn những lá thơ yêu đương, từ đấy đầu nhà thơ đầy mực, phải viết ra thành các sợi mực thơ.

Rồi nhà văn thả những sợi mực từ đầu xuống giấy, cuối mỗi sợi mực lại buộc vào một cái cành, người ta gọi nó là nhà xuất bản, đấy bây giờ bác nhà văn đang thả những sợi mực từ đầu ra.

Những sợi mực tuôn trào, tuôn trào, ngày càng nhiều hơn, càng dài hơn; lúc ban đầu những sợi mực rất đặc và tuôn ra hết sức đẹp đẽ ( tất nhiên rồi, Pistike, lúc ban đầu nhà văn nào chả có nhiều mực?) nhà văn cuộn những sợi mực, dệt vào giấy, những sợi mực súc tích, hay ho, thậm chí mê tơi, ai cũng bảo viết hay thế không biết, người ta tranh nhau nhường chỗ cho nhà văn.

 Lúc đó nhà văn cũng sướng mê mẩn, bèn t́m cách cho sợi mực chảy xuống từ đầu nhiều hơn, nhưng ngược lại sợi mực ngày càng chảy ít hơn, nhưng v́ nhà văn cho rằng đă thấy rất nhiều sợi mực, và đang mừng rỡ, sắp sửa được co quắp người lại đây, ngủ một giấc thẳng cẳng thật lâu đây, trước khi biến thành bướm.

C̣n các sợi mực ngày càng cạn dần, cạn dần từ đầu nhà văn, và khi nó chảy ra không dày dặn nữa mà cứ mỏng dần, nhà văn ngày càng viết ít ḍng hơn, các sợi mực ngày càng mỏng  hơn, người ta bèn đặt tên nó là kịch thơ.

 Nhưng nhà văn không lấy làm buồn phiền v́ đang vui mừng với cái kén.

Một ngày kia mực từ đầu nhà văn cạn sạch. Nhà văn nghĩ giá bây giờ được ngủ một giấc thật đẫy giữa những sợi mực trước khi biến thành con bướm nhỉ.

Nhưng mọi việc lại không được xảy ra như thế, có hiểu không Pistike, con trai ta? Bởi v́ người ta nuôi con tằm không phải để nó biến thành nhiều con bươm bướm, mà để nó nhả ra tơ.

Bởi vậy, những cái kén sau khi thành h́nh, đều bị vứt vào nước sôi, để con tằm nằm trong đó chết ngoẻo, rồi người ta lấy tơ ra và dệt thành lụa, c̣n con nhộng đem rang lên ăn, đúng không Pistike.

Người ta cũng làm thế với cái kén bằng mực. Khi nhiều mực chảy ra từ đầu bác nhà văn, người ta dúng ngay nó vào cái mồm nóng bỏng của các nhà phê b́nh, khiến nhà văn văng ra ngoài, rơi khỏi kén mực, c̣n những sợi mực đó…người ta làm ǵ nhỉ…à, người ta dệt thành tất ni lông cho vợ bác nhà văn.

 Điều này làm rất nhiều nhà văn ngạc nhiên, cứ hỏi đi hỏi lại sao có thể như thế được, lúc đó những con tằm trẻ hơn sẽ bảo:

-Hừ…cái lăo nhà văn già này viết cạn rồi c̣n muốn ǵ hử? …. tội nghiệp.

Họ nói đúng đấy Pistike, con trai ta.

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ bản tiếng Hung

( 2009-06-24)