Karinthy Frigyes
Các nhà soạn nhạc
Hết mùa rồi, tôi nghĩ, vả lại một lần ḿnh chưa hề vào nhà hát Opera.
Thế là tôi đi, định xem vở”Hăy đến đây nào!” của Wagner.
Trên đường tôi gặp ông bạn học trường nhạc, hắn nói giờ hắn làm việc trong một dàn nhạc giao hưởng lớn, với bản nhạc sắp tŕnh diễn ở Viên, tôi hăy nghe đây, lalalala- lalalaa…nhưng hắn có viết hai bài tấu hài phổ nhạc. Tôi chớ đi xem một ḿnh, hắn sẽ đi với tôi và giải thích về nhạc cho tôi nghe, chứ một ḿnh làm sao mà hiểu được.
Dọc đường đi hắn đă bắt đầu giải thích. Cậu xem, nghe tớ đây này, cả tác phẩm nằm trên một môtip, mà các giai điệu sẽ bắt nguồn từ đấy. Cậu nghe đây, lalalala, đây là violon-xen, giờ đến kontrapunkt- đa âm: tralalala…âm trầm: phừng phừng, giờ lên, lên, chỉ lên, đến tận triangel- âm cao nhất: trere,tretete, đây nữa, nghe, nghe này: che-che-che, nhỏ dần, rồi bùng nổ: pùmpùmpùm cứ thế đến piano: nhinhinhi,bebebe,avavava…
Khúc dạo đầu. Trên sân khấu, ánh đèn mờ ảo. Tôi chăm chú lắng nghe khúc ca dạo đầu.
ÔNG BẠN: ghé vào tai tôi hồi hộp: bắt đầu! Cậu nghe thấy chưa! Violon-xen. Cậu chú ư: bebebebe, brub,ru…tay hắn kéo ngang nhịp nhàng Tuyệt!...Tuyệt! A, allé Achtung vor phối âm phối khí. A, bọn này biết phối khí…hắn đắc thắng nh́n tôi. Một tai tôi t́m phối âm, tai kia bực bội ngọ nguậy
ÔNG BẠN rống lên Bắt đầu!...cậu chú ư…bắt đầu giai điệu phản bác…S..ssờ…Bu…bem..bem…Cậu nghe thấy chưa?!! Nghe thấy chưa, đấy …trađamtrađam…đến violon: pipipi…cậu nghe tiếng búng violon?...cậu không nghe thấy tiếng búng rồi. Hắn nh́n tôi dọa dẫm
TÔI sượng sùng như bị bắt quả tang: đâu, tớ nghe thấy…thật mà…tuyệt! Tôi hốt hoảng t́m kiếm giữa mọi âm thanh tiếng búng violon, những cái tai của tôi đứt rời, và bảy người anh em nắm tay nhau chui vào lỗ tai tôi. Chúng cáu kính ḅ ngổn ngang giữa các nhạc cụ, trèo lên bộ thổi, chui vào kèn đồng, chui xuống dưới gầm piano, rồi chễm chệ nhảy lên ngồi cạnh bộ dây của violon hỏi đi hỏi lại: xin thưa, chúng tôi đánh rơi hai âm thanh của bác búng violon, làm ơn đem trả lại nếu nhặt được.
ÔNG BẠN riễu cợt trắng trợn: Tuyệt! …tớ đă bảo tuyệt!...thôi, giờ cậu chú ư đến tiếng piano đây này…sắp đến….đấy là đỉnh cao của sự hài ḥa…toàn bộ piano …pli..pli sau đó cao hơn tretetete, trete: pizzicato…nghe này…sắp…sắp. Bằng hai ngón tay hắn làm một động tác như thể chúng tôi đang sờ soạng một vật ǵ bé tư
TÔI hốt hoảng chờ đợi piano. Một phút sau tiếng kèn câm bặt, và một điệu violon lả lướt. Đúng lúc ấy:
ÔNG BẠN rống lên: Bắt đầu! Bắt đầu! Bắt đầu! Cậu chú ư piano đây này…thấy chưa?...Hắn nhắm mắt, thân trên bắt đầu bơi lội, sang phải sang trái, như làm động tác chạy tại chỗ, lườn uốn éo, sắp sửa cất cánh bay lượn. Trong lúc ấy tiếng piano tràn ngập màng phổi, chới với hân hoan không ḱm giữ nổi: cả nhà hát chỉ nghe thấy âm thanh này. Nhưng người ta chỉ chơi piano dưới kia. Sau cùng âm thanh tắt dần, hắn ngậm miệng và chỉ thấy môi hắn mấp máy.
TÔI giờ chỉ muốn nghe xem trên kia có ǵ. Tôi nghểnh cổ. Một quư bà đang hát khúc t́nh ca trên sân khấu
ÔNG BẠN bất ngờ thụi vào sườn tôi một cái đến nỗi tim tôi dừng lại. Hắn đưa cặp mắt vằn máu ngây dại ngắm trần nhà, rồi thều thào. Cậu nghe thấy không?
TÔI sợ cứng người: Cái ǵ?
ÔNG BẠN: Cậu có nghe thấy gis? Thấy không: gis? Nghe thấy không?
TÔI: Tớ …tớ không nghe thấy…Sao? cô ta bị sao? Vẫn c̣n kịp…chúng ḿnh đi gọi telefon..
ÔNG BẠN: Thấy chưa, Wagner đấy…cho một Gis vào thay thế Fis! Điều này chỉ Y dám làm, chỉ Y! Thật bất tử, không thể hiểu nổi, thấu tận xương tủy…đây là sự dũng cảm nhổ toẹt vào tất cả…đấy, trong âm này, một Gis vào cung thứ, ba thăng giáng…ba…
MỘT GIỌNG NÓI đằng sau chúng tôi: Pardon, hai thăng giáng, một bê.
ÔNG BẠN quay lại: Ông nói với tôi? Ông có nghe thấy GIS?
GIỌNG NÓI khiêm tốn: Tôi là Kontrapunk Ernő, trường nhạc
ÔNG BẠN: tôi cũng thế, ông không nghe thấy à: Hắn hát trata,ta,tada-ra!
ÔNG KIA lạnh như kem, cất tiếng hát Có chứ, nhưng không phải: tra-ta,tada-ra, mà là: trete,dede-re!...
ÔNG BẠN riễu cợt Hay là như thế này: dede-rada-lala…
ÔNG KIA tức giận: Pe-pe…plem…plem…
ÔNG BẠN nồng nhiệt Tadaradala-da…
ÔNG KIA hát to hơn Tra..dadara…tedere…ti.te.tite
ÔNG BẠN gào hết cỡ: Tu-tu…tutu..
ÔNG KIA: Cái ǵ? Với tôi? Thế th́ ông nghe đây Hát thật to: te..de-de..de-dalala…
Rồi chúng nhảy bổ vào nhau, tát, đấm…
Nguyễn Hồng Nhung dịch theo bản tiếng Hung
(2009-07-02)