Karinthy Frigyes

CƯỜI

 

Trạng thái đặc thù gây ra bởi sự hài hước hoặc những sự nực cười. Theo lư thuyết của Bergson, sự hài hước xuất hiện khi chúng ta lật ngược sự vật một cách máy móc, và ta coi chúng như chưa bị lật ngược.

Chẳng hạn: một người ăn mặc chỉnh tề ngẫu nhiên ngồi xuống một bể nước, v́ lơ đễnh, và đinh ninh rằng đang ngồi trên ghế bành, rồi một người khác vặn ṿi hoa sen, và người kia làm như chưa bị lộn ngược, nghĩa là vẫn tiếp tục ngồi trong bể nước: trong trường hợp này có thể nh́n tận mắt sự hài hước( làm ướt mắt)và làm cho ướt người kia.

Trạng thái đặc thù này ở một số kẻ khác mang lại sự rung rinh nhấp nhô của các cơ bụng đến tận miệng, từ miệng thông qua đến tận tai, nh́n theo quan điểm giải phẫu cơ thể học.

Và được gọi là CƯỜI.

Cười là một biểu hiện rất thông dụng, bởi sự rung rinh của các cơ bụng rất tốt cho công cuộc tiêu hóa, nên nhiều khi người ta cố tạo ra một cách nhân tạo và bắt chước nó.

Việc tạo ra trạng thái đặc thù này được ủy nhiệm cho những kẻ gọi là các Danh Hài , với giấy phép của cảnh sát các vị này cứ việc lật ngược sự vật mà không sợ bất cứ ai đi báo công an.

Ví dụ các vị này lật ngược tượng Deák, hoặc nhà thờ Bazilika ở đại lộ Vaci nếu người ta cứ coi như chưa lật ngược, sẽ gây ra cảm giác hết sức nực cười, v́ thực ra nó đă bị lật ngược, dù Bergson có coi là như thế hay không, và làm như thể đang giận giữ cái đại lộ Vaci.

Một công cụ khác của các Danh Hài là sự lộng ngôn, nghĩa là nói quá sự thật, ví dụ cứ một lít sữa ở Pest có nửa lít nước, nhưng  Danh Hài khăng khăng cho rằng sữa ở Pest rặt là nước.

 Hoặc trong sữa ở Pest có một con cung quăng, Danh Hài sẽ bảo có một con cá sấu. Thế là các cơ bụng lại thêm cơ hội chuyển động, trong trường hợp này rất có ích, v́  người ta có thể nôn ộc loại sữa nêu trên.

Một phương pháp gây cười khác, Danh Hài làm ra vẻ Y đang gặp rất nhiều vấn đề rắc rối, khiến những người khác tưởng họ chả có vấn đề ǵ cả, điều này cũng tăng cường sự ngon miệng, khuyến khích tiêu hóa tốt.

 Những vở hài kịch nhằm phục vụ mục đích này, khi một diễn viên đóng vai đi lừa một diễn viên khác bằng diễn viên thứ ba, người xem cười hoan hỉ mà quên khuấy mất rằng ,ở nhà người ta lừa ḿnh bằng một diễn viên thứ tư. Đây c̣n gọi là cười trên nỗi đau khổ của người khác, có nghĩa là thật tai vạ nếu cười.

Theo Greguss cần t́m sự hài hước, hay sự nực cười giữa những hàng nước mắt, hay nói cách khác: cười trong nước mắt. Ví dụ ở nơi nào đấy có những người đang khóc, Danh Hài bèn đứng vào giữa họ và cười.

Từ góc độ ích lợi của việc tiêu hóa, cách này đạt được những hiệu quả hết sức tốt đẹp, trong khi cả Budapest nức nở, Danh Hài có thể cười lăn lộn đến phát nấc, và đau quặn cả bụng. Nhưng cần phải hết sức đề pḥng, để đừng đứng vào giữa những kẻ cũng đến đấy để tự cười nhạo báng ḿnh.

Theo một số nhà triết học khác, có thể t́m thấy sự nực cười từ sự cao quư, chỉ cách nhau một bước nhỏ.

Rất dễ dàng có thể nhận ra: người ta chỉ cần đi đến gần sự cao quư, cách chừng một bước th́ đứng lại, rồi tiến sát lại gần, quay đầu , bước đi đúng một bước chân: thế là sự nực cười chỉ cách sự cao quư đúng một bước.

Theo phát minh Y học  mới nhất  về chẩn đoán triệu chứng các bệnh tương tự, nụ cười sau cùng là nụ cười tốt nhất.

Theo quan điểm này, kẻ khỏe mạnh nhất là kẻ khi cả đám đông cười v́ một chuyện hài hước ǵ đấy, nửa tiếng sau hắn mới cười, v́ chỉ lúc đó mới hiểu. Theo cách thức này, cười sau rốt là một trong những nỗ lực lớn nhất của con người.

 

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ bản tiếng Hung

(2009-07-14)