Đọc :

 

THƠ CHUỒNG THÚ - CHÂN PHƯƠNG

 

 

 

Cảm giác đầu tiên của tôi: lại phải kinh ngạc v́ Chân Phương!

 

Làm sao anh có thể viết về cái tàn bạo một cách…chơi chơi như thế?

 

Như thể thi sĩ nhẩn nha dạo một sáng chủ nhật vô hướng, ra phố nh́n cái nọ, ngó cái kia, b́nh phẩm chút xíu trong đầu, cười cười, cuối buổi thong dong, tạt vào chợ… ăn quà vặt một cái… trước khi về nhà.

 

Không thể tin được!

 

Vậy mà Chân Phương viết những bài Thơ chuồng thú như thế đó!

 

Những bài thơ viết về những điều tàn bạo, những điều phi lư, những tội ác, những nhức nhối dầm dề, những bài học đích đáng cho người đời sau về thói độc ác và ngu xuẩn của kẻ thống trị tăm tối, những hiện thực vô nghĩa chờ bánh xe lịch sử quay ṿng cuốn vứt, đang xảy ra ở một nơi, hẳn thi sĩ yêu quư nhất, thương nhớ nhất và buồn bă nhất mỗi lần nhớ đến: quê hương - nơi - đau cắt ruột như yêu thương cắt ruột.

     VỤ  ÁN

   lửa riu riu

 than cũi cháy đều

           nồi lớn

                 nồi nhỏ nấu

        nước sôi sủi bọt

     thịt xương chín ră từ từ

           đôi đũa bếp to

         ngọ nguậy trong đầu

         cặp tṛng bốc khói quên bất măn

         cái lưỡi luộc nhừ không phản kháng

          kéo dài mấy ngh́n năm

         vụ án chưa thụ lư

         chẳng thấy kư giả sử gia

         vắng nhân chứng quan ṭa

           mỗi ngày mấy bận

          tội ác tiếp tục xảy ra

          TÈO ĂN THỊT TÍ

 

Lối ẩn dụ sâu sắc nhất của bài thơ chính lại là cách lột trần ẩn dụ, v́ nội dung của hiện thực phi lư đến mức, người ngoài cuộc – dù gai người bởi cảm giác trần trụi lột tả – vẫn băn khoăn, không hiểu mức hư cấu văn chương của tác giả đến đâu, c̣n người trong cuộc, đau điếng, chết lịm: sao có thể tồn tại nổi, sự phi lư này, ngày hôm nay?

Tôi đă tự hỏi ḿnh nhiều lần: Khi làm những bài thơ đau đớn, Chân Phương khóc trước hay khóc sau khi viết, hay chẳng bao giờ có thể nh́n thấy nước mắt của anh hết, v́ nó đă chảy vào trong biến thành nỗi tê buốt câm lặng?

Bởi tri thức và phong cách viết tỉnh táo của anh đă đến mức biến thành cái đặc thù Chân Phương,

Ví dụ: anh luôn luôn t́m được khía cạnh Hài trong cái Bi để tố cáo hiện thực. Nhấn mạnh sự trái ngược này, anh khiến người đọc bật cười… đau đớn, cười ra nước mắt.

Nếu bài thơ dưới đây là một giọt nước mắt xẻ chia nỗi nhục phi lư:

 

  CHỈ  NAM  CHO  BÚT  MỰC

  mẩu truyện ngắn đày anh biệt xứ

 một câu thơ đưa chị vào tù

 mấy ḍng nhật kư bất ngờ thành những chấn song

 bài biên khảo biến làm đêm tra khảo

  chỉ thị mật thay thế các phương pháp lư luận

 lối vào trụ sở công an cắt ngang mọi trường phái phê b́nh

  nơi giá treo cổ

 đu

    đưa

 giải

 văn

    nghệ

  cao

       quí

   nhất  

 

Th́ mấy ḍng thơ dưới đây là một tiếng cười gằn như tiếng nấc v́ câm lặng chịu đựng này:

 

            TIẾU  LÂM  TRONG  TÙ

 sáo hót

       vẹt gật gù

   mi học quên được đến đâu ?

  vẹt hót

       sáo gật gù

  mi học nhớ được đến đâu ?

Rồi ta buồn, thơ thẩn băn khoăn nghĩ, với bài thơ anh gọi tên nỗi đau và t́nh yêu ngày hôm nay của anh:

 

VIỆT  NAM  VIỆT  NAM

 những chân trời rướm máu

  núi với biển

               và đủ loại máy chụp h́nh

 Rồng Tiên chẳng cứu được cháu chắt

   đứa nào cũng án tù

   hoặc lưu vong

  càng ngày càng dày cộm

   cuốn album rách sờn nát

               TÁM MƯƠI TRIỆU TẤM MÀU MÈ VÔ NGHĨA

 

 

Chân Phương viết về bất kỳ đề tài nào, anh cũng như thể một kẻ lùi thật xa đối tượng, chỉ miêu tả, chỉ tŕnh bày, gọt rũa ư kiến, nhưng cùng lúc, nỗi hóa thân vào sự vật của anh khiến người đọc sửng sốt.

Bởi anh -nhà thơ- dùng từ ngữ chính xác quá, gọi tên sự vật đúng bản chất của nó quá, nên nỗi hóa thân thơ ca này, khiến người đọc lúc vui buồn, lúc cúi đầu chiêm nghiệm cuộc sinh tử, hệt như một thái độ cần phải có của một kẻ làm người trong đời sống…

Nguyễn Hồng Nhung

(2009-07-01)