NỬA  THÁNG BẢY

 

Đầu tiên con người mừng rỡ khi t́m thấy nhau- nhất là khi kết quả của sự t́m kiếm này là một vấn đề tinh thần, tuy suy cho cùng bao giờ xuất phát điểm t́m kiếm nhau cũng là tinh thần, nhưng nó dần dần bị vật chất hóa.

 Hỡi ôi! thật đáng buồn, nhưng đúng là như vậy. Bởi quan hệ chính là vật chất, quá tŕnh xảy ra quan hệ là quá tŕnh vật chất vận động, các cá nhân liên quan đến các quan hệ là các h́nh thức của vật chất. Và thế là: cái tinh thần cao đẹp bên trong cứ từ từ nhuốm bệnh, từ từ…ốm.

Bởi các quan hệ người chứa bên trong nó bao nhiêu là ràng buộc. Ta càng hiểu điều này, càng muốn tránh xa các quan hệ, trừ một trường hợp:  trái tim xen vào. Chỉ mới xen vào thôi, chưa bắt ta làm nô lệ cho nó. Thế mà đă bắt đầu bi kịch.

 Trạng thái rơ rệt nhất của sự sống người bắt đầu lộ diện: ĐAU. Con người sống trong đau, bằng nỗi đau, bắt buộc đau, không bao giờ thoát, bởi nỗi đau có hai tên gọi, đại diện cho hai tính chất trái ngược của chính nó: SỐNG và CHẾT- một đời người.

Trạng thái đau là kết quả tất yếu của ḍng chảy vật chất, của mối quan hệ người. Thứ làm quan hệ người khởi sắc là trái tim, là t́nh cảm, là t́nh thương yêu, và hỡi ôi, sau cùng, là trí tuệ của kẻ hiểu biết, khi nó đạt tới cấp độ  HIỂU bằng trái tim chứ không phải bằng trí óc, và lúc đó, nó sẽ nhận ra chính xác: nỗi đau sao khít chặt với ta đến thế, đến mức nó chính là ta, cả hai đă ḥa thành một! Chỉ đau mới là người!

Hiểu ra tất cả, là không thể sống hời hợt được nữa. Quan hệ người không chỉ là biểu hiện bề mặt của đời sống nữa, mà  là những vực thẳm rơi vào là hết đường ḅ lên, nhất là quan hệ t́nh cảm.( 2012-07-02)

…

Bên cửa sổ trước khi đêm ập xuống, luôn luôn có một h́nh ảnh hiện ra: ṿm cây dẻ dại xum xuê lá sẫm màu, điểm đây đó là những đốm xanh trắng. Nh́n kỹ biết những đốm xanh nhạt đó là màu da trời, nhưng nếu mơ màng, đầu óc nghĩ tận đâu đâu lại tưởng đó là h́nh ảnh của mùa đông, tuyết trắng dày đặc chen lẫn  những cành cây khô khẳng khiu.

Ảo ảnh- luôn là ảo ảnh- hiện ra từ thói quen, kinh nghiệm của ấn tượng sống. Những ảo ảnh này dệt nên xúc cảm, và chao ơi, dệt luôn cả một đời người” CỨ NHƯ LÀ THẬT!”

 Có biết bao nhiêu người đến tận phút nhắm mắt vẫn đau ḷng, có bao nhiêu mối quan hệ người khủng khiếp như địa ngục,  có bao nhiêu người nhận ra „chân tướng” cảm xúc của ḿnh ngay khi đang c̣n sống,

để biết đấy chỉ toàn là ảo ảnh?

Học giả NVT đă viết: kể cả KHÍ ”thanh” như xúc cảm văn chương nghệ thuật cũng vẫn chỉ là hữu hạn, nên nó cùng con người vẫn chỉ biết khắc khoải, khao khát, đầy tính cá nhân. H́nh như càng về già con người càng có xu hướng vươn tới một cái ǵ đó tổng quát hơn, chung hơn, đúng hơn, cân bằng hơn, không cực đoan như khi c̣n trẻ. V́ chính cái hữu hạn cũng đă bắt đầu mệt mỏi? ( 2012-07-03)

….

Khi đang hoang mang không hiểu ḿnh ở trạng thái ǵ, khi đang bế tắc, không hiểu ḿnh nên làm ǵ, lúc đó con người thường lập tức ṃ đến bầy đàn, đám đông, để gia nhập , t́m sự an ủi hoặc t́m ảnh hưởng. Phần lớn như vậy v́ đây là khuynh hướng rơ rệt nhất của văn hóa đám đông: làm theo thói quen.

Nhưng nếu mày ngồi xuống, không đi đâu cả, mở một công việc mày (đang) làm hoặc (thuần túy) chỉ ưa thích nhất, mở ra và cắm cúi toàn bộ mày vào đấy, một lúc sau mày sẽ ….hoàn hồn.

 „Một lúc sau”  có thể là vài giờ, nửa ngày, một tuần, hay cả tháng, nhiều tháng luôn… Đấy là trạng thái một ḿnh, quay lại với ḿnh bằng „động đậy” riêng  của ḿnh, không cần thêm một kẻ thứ hai.  Đấy là KHỔ HẠNH nói theo ngôn ngữ yoga, nhưng là con đường đúng duy nhất để thoát khỏi mọi bế tắc! ( 2012-07-06)

……

http://www.youtube.com/watch?v=KNFuLp_PL3c&feature=related

Đây không phải một bài ca- đây là một ngọn lửa, ngọn lửa liếm láp dần từng phút sống ngắn ngủi của ta, như ngoạm dần mẩu giấy nhỏ nhoi cháy leo lét, ngót dần, ngót dần. Ngọn lửa này êm như nước, lạ! muốn làm dịu nỗi đau cháy bỏng trong ta?

Nỗi đau không lời sâu thẳm và vô h́nh. Như thể anh đă mất, t́nh yêu đă mất, hay như chưa hề có? thứ t́nh quyến luyến không thể rời nỗi đau, linh hồn chụm vào nhau như cánh bướm màu sặc sỡ dừng lại, đậu giây lát trên một cành hoa, rồi phấp phới bay đi… Không một âm thanh, một sắc màu đọng lại…

Chỉ một ngọn lửa leo lét, soi bên bờ vực sâu thăm thẳm, rơi xuống hay ở trên miệng vực cũng thế thôi, ta đă biết nó sâu thế nào, tối đen thế nào, buốt giá và lạnh lẽo thế nào…Một núi lửa đang cháy ngùn ngụt hay một mặt băng im ĺm lạnh lẽo…cũng thế thôi, như nhau…ngọn lửa của bài hát này giống như một ḍng sông êm trôi…

ngọn lửa của bài hát này giống như một kẻ đang thu thập những cố gắng sức lực cuối cùng để ḅ lên khỏi miệng vực. Vô ích thôi, ngay cả khi mi đă ḅ lên, nằm im ĺm như chết rồi ngay sát bờ vực, mi vẫn trở về cảm giác sâu thẳm của đớn đau, đánh dấu bằng sự tha thiết với toàn bộ…

Đúng thế! không tha thiết sao vẫn nh́n thấy anh hiển hiện qua từng tế bào ly ti của chiếc lá xanh nhặt chiều qua? ĐAU chỉ là trạng thái dai dẳng của ư thức về sự tha thiết…Cái ǵ đă chết đi trong mi?Niềm vui vô tư ngắn ngủi?

Ta đă ḥa những ngày sống nốt, vào cái chết đến giữa chừng của ta: gọi nó bằng tên nào cũng được, SỐNG hay CHẾT? hai trạng thái như nhau, sâu thẳm, đau vời vợi, là ta, là âm nhạc, là chữ, là linh hồn…

Hamvas Béla nói đúng: con người không phải là MÔI TRƯỜNG, con người là  THẾ GIAN. ( 2012.07. 06)

 

…..

Hôm nay „em bé của mẹ” đi trại hè với các bạn ở hồ Balaton- đưa con đi rồi, về nhà mới thấy nhà trống trải làm sao, ngập tim là t́nh cảm nhớ và thương con, bùi ngùi…

Càng ngày càng hiểu tại sao khi con người đóng khung đời sống tinh thần của họ vào cái hàng ngày, họ lại bị chi phối nhiều đến thế.

Bởi họ biến thành các vấn đề  ngày thường của họ luôn. Tất yếu!

 Nhưng điều quan trọng đáng nói là họ không hề nhận ra điều này, nên  hoàn cảnh”dẫn dắt, chỉ huy” họ lập tức.

bởi  hoàn cảnh chỉ toàn là những khả năng, trong đó có rất nhiều khả năng”tưởng tượng ra”, ví dụ do phán đoán cảm tính, hoặc do t́nh cảm cảm tính mà ra, nên đă đưa con người đến bến bờ lao đao của sợ hăi…

 Nếu không nhận ra điều này, không đứng ngoài sự kiện và t́nh cảm (của chính ḿnh) con người phần lớn luôn luôn cảm thấy …bất ổn, hớt hải, hoảng loạn, không yên, đa sầu đa cảm…và sau rốt: toàn chạy theo sự việc để giải quyết chứ không thể chủ động nghĩ ra và hiện thực hóa những điều „nên” làm.

Một cuộc đời có thể trôi qua như vậy!

ngắn nhất là một buổi sáng, hoặc cả một ngày trôi qua như vậy: vơ vẩn, loanh quanh luẩn quẩn, lặp lại các nhu cầu theo thói quen, giữa chừng cơ thể đờ đẫn và mệt mỏi. Hừ!

Hôm nay nh́n rất rơ điều này.

Cần ngồi xuống và … làm ra một cái ǵ mới trước đấy chưa hề làm, về tinh thần.

Sau đó mày sẽ yên.

( 2012-07-10)

 

….

Có những lúc

bất an, không ổn, có một cái ǵ ḿnh không phải là ḿnh,

 hay quá đỗi b́nh yên, không đau buồn, chẳng vui vẻ, hết chán ghét, hết mệt suy tư….

nửa buổi không làm, chẳng chơi, không muốn nghỉ, chẳng thích gặp ai, tuyệt nhiên hết nhu cầu..

Khi nào vậy?

khi chỉ c̣n lại thân xác- linh hồn vắng nhà- hồn ơi! về nhà đi!

 Giở  tuyển tập của Szabó Lơrinc - trong đấy hồn ngập ngụa, trăm ngh́n màu sắc h́nh dáng  nhấp nhô, lật một trang, nghe một tiếng thở dài, lật trang khác, thấy Lőrinc mắt kính cận tṛn xoe kinh ngạc, thêm trang nữa, đây rồi chiều tư lự, nhà thơ đang đăm đăm chúi đầu vào khung cửa kính, tưởng chàng rầu rĩ, không…chàng đang ngắm lũ chim sẻ căi nhau quanh mẩu bánh ngoài sân…

Mở laptop  gơ phím:

thôi nào, động từ ơi, tính từ ơi!

phải rồi, trạng từ - thứ ta đang cần nhất… 

 

 

   BỒN CHỒN

 

Mũi tên run lẩy bẩy: nhắm đích nào đây?

ta ngó nghiêng ngh́n hướng

  kiếm t́m ǵ,

  mắt băm, chặt, nát bốn phương

và nhặt nhạnh lắp thành khoảnh khắc.

 

 Bồn chồn lứt lay  vơ vẩn này:

Ta- mũi tên  ngàn lần đói khát

giá được đâm phập vào thịt da nhân thế

hay  nằm lụi bơ phờ

trong cát bụi tan tành từng mảnh!

 

 

MA  LỰC

 

Em chỉ là giấc mơ, vô ích anh thèm muốn,

là ma lực -  nỗi khát sinh ra,

 ngây ngất thiên thần, em th́ thào ǵ đó

làm  tháo chạy toàn bộ trí khôn anh.

 

v́ em ma lực ôm choàng méo mó

và hư vô, và nó nghĩ, đấy là em

nhạc-da đen lấp lóe trong óc anh

vô ích thôi, chỉ chào mời, ma lực

 

tia sáng em: anh không với tới

tia sáng em: trí tưởng tượng: anh-

tia sáng em: không thể nào tháo gỡ

không bao giờ nắm bắt nổi, tia sáng này.

 

tia sáng: là em, không áo quần nhảy múa

 vĩnh viễn anh không đến sát tận em

bởi em rạng ngời trong anh bí ẩn, như

lửa đen nằm ngủ trong than.

 

 

 EM SẼ GIỮ

 

Như gió trăm ngón gieo hạt giống

 anh lao vào em,

hay, như mặt trời buông ḿnh mỗi sáng

vào những ṿng ôm hồ trần trụi nước xanh.

 

Anh lao vào em: ḷng biết ơn của anh dúi dụi

Nắng sáng kinh hoàng châm lửa cháy khắp anh:

không thấy em, em đang ở đây mà

và chính môi em kiếm t́m môi anh chứ.

 

Không thấy em- Ḿnh đang c̣n là người ?

Ảo ảnh hân hoan đu bổng lên hạ xuống

một lần thôi, em th́ thào, lần duy nhất!

để anh lao xuống vực, trọn đời.

 

Một lần thôi, em th́ thào, và anh tắt ngấm,

tối đen, loạng choạng, qua đời,

nhưng em sẽ giữ, tựa đất âm u, nặng nề

thu tia sáng mặt trời vào vàng đất.

 

                                   ( Tập: Ánh sáng, Ánh sáng, Ánh sáng -1925)

 

   (  2012-07-11)

 

 

…….

Đêm qua mưa. Sáng nay một b́nh minh ẩm ướt, lũ chim biến mất, chỉ có tiếng gió xào xạc, không khô ran cọ sát vào nhau như sáng nóng hôm qua, mà tiếng gió sáng nay xào xạc thờ ơ, vẫn chưa dứt khỏi cơn mơ mắt nhắm…

T́m kiếm linh hồn tiếp cùng Szabó  Lơrinc:

 

 CÓ VẺ NHƯ

Có vẻ như màu đen

khi ta thốt lên về nó: màu trắng;

có vẻ như ta từng là một linh mục xấu,

kẻ tin Chúa và cùng quỷ dữ chuyện tṛ;

có vẻ như con mắt ta tội lỗi,

đưa ta đến những nẻo chân ta chẳng muốn đi;

có vẻ như mũi tên của ta là mũi tên này

và thanh gươm trong tim cũng là thanh gươm ta đó.

 

Có vẻ như số phận ta rỡn đùa, đùa rỡn,

và sự thật của ta lộ diện - chẳng bao giờ.

 

Ta đă vấp ngă nhiều lần, đui mù quờ quạng

không kẻ đưa tay ;

 mi nghèo hèn, ta xót thương rất nhiều rồi từ bỏ,

để  nghênh ngang tên giàu có rúc rích cười;

thật kinh hoàng phải nghe, phải thấy

ta từng muốn điều ǵ và đă biến thành ai;

không dám hé răng nữa,  ta mồ côi

từ đó, và trở thành một nỗi đọa đầy.

 

Chẳng có ǵ CÓ VẺ NHƯ, như hôm nay có vẻ,

kẻ nào đó đă rỡn đùa bằng mảnh đời ta.

 

Có vẻ như, ông bạn ơi, điều tốt nhất,

là kẻ rỡn  đùa chẳng thích thú ǵ,

có vẻ như hắn không hề t́m thấy

trái tim chính cống của mi;

 

Có vẻ như, hắn cần sám hối

 tên phủ thủy v́ những ǵ độc ác gây ra

có vẻ như niềm tuyệt diệu khổ sở trừng phạt

nhưng tại sao? vâng, đúng thế tại sao?

 

Có vẻ như, tất cả đều rỡn đùa, đùa rỡn,

và kẻ thiên thần, có vẻ như quỷ sứ hiện h́nh.

 

 VỰC THẲM

 

Trên đầu ta là bầu trời, dưới chân ta

chóng mặt vách đá.

Ta vẫn chạy hăm hở, trèo lên đỉnh núi

nhưng ta đă hết thanh xuân.

Ta đă đến đây, run rẩy bàng hoàng hồi năm ngoái

và vực thẳm giờ vẫn vẫy chào,

bởi v́ bạn ơi, nếu một lần bạn đă nh́n vào sâu thẳm

 hốt hoảng, nhào ra sau, nhưng đi tiếp bất cứ đâu:

 vực thẳm gọi bạn trở về, hay gọi theo sau, để ở nơi nào đó

dưới chân, ḱa, hun hút một vực sâu.

                ( Tập thơ: Trước kia và bây giờ- 1943)

                                                                          Nguyễn Hồng Nhung

                                                                      ( Budapest. 2012.07.12)