THẦM TH̀  MÂY-GIÓ

 

 

 

 

 

      

Bạn thân mến!

tối hôm qua trở về nhà, tôi cảm thấy rất mệt. Có lẽ v́ nói nhiều quá-vượt ngưỡng. Không tốt. Lời nói sẽ trượt đi, làm ḿnh mất cân bằng, cho dù cân bằng trong sự lạnh giá chẳng bằng đánh mất ḿnh trong niềm hứng khởi? Tôi không biết. Những điều này nói chung là"lư thuyết"-giống như giữ ư nghĩ trong sạch, để lời nói trong sạch phải có điều kiện: thu hẹp càng nhiều càng tốt mức độ đ̣i hỏi đời sống, trong đó có đ̣i hỏi không được nói nhiều.

 

Tôi đă cố gắng đọc bạn thêm một chút vào tối hôm qua.  Những từ bạn dùng trong đó như thể ở trong một thế giới khác, cũng vô h́nh như thê giới của tôi, nhưng có ǵ đó xa xôi đối với tôi. Khi đọc tiếng Hung những trang nói về huyền bí học tôi cũng có cảm giác ấy. Tôi không sợ đâu, nhưng "không thích" một sự u ám nào đó sẽ đè phủ lên ḿnh. Có một cái ǵ đó"âm khí"

Chắc bạn sẽ cười phá lên. Gặp bạn ở bên ngoài không thấy "sợ" đâu, cũng như đọc kỹ những điều bạn viết chẳng có ǵ đáng sợ cả, nhưng chắc chắn vẫn có một cái ǵ đó tôi chưa khám phá ra, mang cảm giác nặng nề u ám.

 

Có lẽ chỉ cảm nhận một cách trực giác. Giống như lần đầu tiên tôi đọc một người... tôi đă bị hút bởi một sự giá lạnh khôn cùng nào đó, một sự trần trụi bi thương không dấu diếm, một vẻ đẹp trí tuệ  bí ẩn...cái mà hôm nay tôi đă rơ nó là ǵ: sự lưu vong, nỗi nhớ nhà không ǵ cứu văn nổi thông qua một lư tưởng nào đó bị đánh mất, hay nói đúng hơn sự vươn lên tuyệt vọng của một bi thảm cá nhân. Không, tôi không muốn cũng trở thành như vậy, v́ vị trí của kẻ lưu vong là có thật. Tôi không muốn lụi tàn đi như vậy.

 

Bạn viết cho tôi những điều thật sự thiêng liêng. Tôi đă nghĩ về bạn rất nhiều trước khi gặp bạn. Bạn đă xứng đáng với H. Béla hơn cả mức tôi tưởng tượng. Từ ngày đầu tiên gặp bạn, tôi đă muốn viết, nhưng tôi không diễn tả được cảm giác đấy. Tôi nói với những người bạn của tôi, bạn là một điều ǵ đó lớn lao, bạn đem đến một điều rất lớn lao.

Đi thôi bạn ạ, bước hẳn vào con đường mới. Đây không phải là cách sống mới. Đây là cuộc sống mới. Tôi c̣n dám nói, đây là cuộc sống mà bạn đă chờ đợi bấy nhiêu năm. Đây là cuộc sống mà H. Béla đă và vẫn dẫn đường cho bạn, như dẫn đường cho tôi. Cuộc sống mới với hạnh phúc thực sự, và hạnh phúc trong điều thiện ngay ở nơi ḿnh, điều thiện này thiêng liêng, điều thiện này đủ sức cải hóa thế giới quanh bạn.

 

Bạn thân mến!

đêm qua tôi mới ngủ được, đêm trước và cả ngày hôm qua tôi bị hành hạ dữ dội. Thực ra lúc nào tôi cũng bị hành hạ như thế thôi, nhưng khoảng 3,4 năm nay tôi học cách lẳng lặng chịu đựng nó, hôm nay đă đạt được đến mức không biến sự chịu đựng này thành thơ đau đớn hoặc văn rên xiết.

 

Tôi đă ngạc nhiên về những người bạn trẻ tuổi…

Nếu vẫn c̣n nhiều vô thức như trước kia, chắc tôi đă"lao" đến ngay lập tức , bây giờ tôi biết người ta lao đến nhau chỉ để thể hiện ḿnh, sau đó thất vọng và "giết chết tươi" cả ḿnh lẫn người khác. Hăy ở lại, là ḿnh.

Tôi ngạc nhiên v́ cách bạn phân tích sự vật- rất trực tiếp.

 Đức tin của bạn không chỉ c̣n là vẻ đẹp nghịch lư của đời sống nữa th́ phải? Tôi vẫn đang dừng ở bi kịch phải sống? Bạn đă tin tưởng vững chắc vào sự bất tử vô h́nh?

 Có lẽ điều duy nhất vượt cao hơn cả sự mong manh lay động của tôi là quyết tâm dịch Hamvas Béla đến tận lúc nào có thể, bởi có lẽ Hamvas Béla không bao giờ bỏ tôi mà đi (hỡi ôi)

 

 Có lẽ cần phải"mạnh dạn" hơn nữa để tin vào bạn, vào các bạn, vào những điều mới mẻ  đang cổ vũ tôi dấn thân. Mạnh dạn không phải v́ sợ bị lừa gạt, mà mạnh dạn để một lần nữa phải cháy sáng lên niềm hứng khởi, sự yêu đời, vui tươi, tha thiết, bạn hiểu chứ? Tôi biết tôi là một say mê sống bị dội nước lạnh, một le lói lửa dấu dưới áo"mượn" từ thần chết. 

 

Tôi cũng nghĩ rất nhiều về các bạn và thấy bạn rất kỳ lạ. Chúa ơi, hăy trả lại cho con niềm vui sống trong những ngày ít ỏi nơi quê nhà! Cùng lúc tôi rất sợ cảnh đui mù khi con người gặp đúng tầm chia xẻ! thật nhỏ nhoi cho nỗi buồn tủi cùng cảm giác run lên v́ vui sướng.

Tôi không biết. ..

 

Tôi tin rằng trong bạn  và tôi đều có những cảm giác tương tự nhau, đều đang hiểu và đang hướng đến cùng một đích. Tôi tin rằng đây là một số phận và tôi đă biết rằng đây là một số phận. Số phận đang lay động cả bạn và tôi, nó đang kêu gọi, tôi nghe thấy tiếng nó, cũng như nghe thấy tiếng bạn. Cái lúc bạn và tôi băng đường đến B. tôi đă tưởng như đă cùng bạn bước đi từ kiếp nào trước đó, tôi thấy quen thuộc và tự nhiên như thể hơi thở và sự sống. Theo một cách nào đó, cả bạn và tôi đều đang thực hiện tiếp số phận đó, bằng cách dính líu tới H. Béla, mà lời của ông như những lời đánh thức những cơn mê. 

 

Sắp tới sẽ là một chặng đường dài, tôi tin tưởng mănh liệt rằng bạn sẽ thay đổi. Tôi tin rằng bạn sẽ cầm những vết thương lên và đốt cháy nó bằng lửa từ trái tim bạn. Tôi chưa từng mong mỏi ở ai một sự thay đổi tuyệt đối đến thế này. Tôi chỉ cần ở bạn khát khao sống đích thực, v́ tôi biết khát khao đó đă đợi chờ mỏi ṃn ngần ấy năm. Ngay cả khi nó đă chuyển hóa vào h́nh dạng của "t́nh yêu thương dịu dàng", tôi biết rằng nó không dịu dàng như vẻ ngoài của nó. Nó vẫn có thể bùng lên và thiêu cháy mọi t́ vết của đời sống phàm tục.

Mạnh mẽ lên bạn! Đây là lúc lửa sống phải bừng lên hơn bất cứ lúc nào trong  bạn. Để thay đổi ḿnh và để xứng đáng với chính ḿnh.

 

Nếu tất cả những mănh liệt sống của cả một đời không đủ cho tôi hôm nay nhận ra các bạn, ra những lời của bạn, th́ té ra: tôi đă trở thành một kẻ duy vật! (hahahahah)

Té ra: chỉ trong ảo ảnh ta thành Thượng Đế!

 

Thế kỷ này vẫn thừa chất xúc tác biến chúng ta thành kẻ duy vật!

Bạn nói đúng: chất độc của duy vật lặng lẽ lan tỏa và âm thầm đầu độc. Kể cả khi núp dưới chiêu bài các giáo phái, tôn giáo, chủ nghĩa, duy vật vẫn giương cao lá cờ lợi ích cá nhân, nhóm người. Trong sự duy vật nhiệt thành, người ta không trung thực với ḿnh,  không chân thành với ḿnh, theo nhiều cách.

 

Như một tia sáng trắng, có lẽ bên cạnh các bạn tôi sẽ không cần nh́n thấy nụ cười"thông cảm" của Thần chết nữa? Tên này xuất hiện dày đặc bên cạnh tôi, nhất là trong những tháng ngày Đông giá rét châu Âu. C̣n"t́nh yêu thương dịu dàng" là sự chịu đựng đến điểm đỉnh thôi, bạn ơi, đâu phải là đời sống? Đời sống phải có tiếng cười và nắng ấm, phải có châm chọc và ngủ quên trong thanh thản...

Cảm ơn các bạn.

 

Tặng bạn bản dịch này của tôi:

 

„Mary Magdalene lần đầu diện kiến Jesus (Kahli Gibran)

Đó là những ngày tháng 6 những ngày đầu tiên em gặp Người. Người đi băng qua những cánh đồng, em cùng hầu gái chỉ kịp nh́n thoáng qua, và Người chỉ có một ḿnh.

Nhịp bước chân của Người khác hẳn những người khác, và bước đi của thân thể Người không giống bất ḱ ai em được trông thấy trước đây.

Con người không dạo bước trên nhân gian này như thế. Tận lúc này em không biết Người đă rảo bước hay khoan thai

Mấy cô hầu gái của em chỉ những ngón tay vào Người và th́ thào bảo nhau. Em đứng sững trong khoảnh khắc, và em đưa tay lên vẫy chào Người. Nhưng Người không ngoảnh lại, và Người không nh́n em. Em bỗng thù ghét Người. Em tự cuộn ḿnh vào, em giá lạnh như vừa bị băng giá cuốn trôi đi. Em nát tan thành từng mảnh vụn.

Đêm đó em mơ thấy Người; mọi người bảo Em rằng lúc đó Em đă gào thét trong mê sảng và quẫy đạp trên chiếc giường em nằm.

Rồi tháng 8 đến và em lại thấy Người, xuyên qua cửa sổ pḥng em. Người ngồi dưới bóng của những cây bách ngay gần khu vườn của em, và Người lặng im như được tạc trên đá, như những tượng đá ở Antioch và những thành đô Bắc Quốc.

Người nô lệ Ai Cập của em đến bên em và bảo, "Ông ta lại tới đây. Ông ta ngồi ngay kia trong vườn".

Em nh́n Người say đắm, hồn em run lẩy bẩy trong em, Người đẹp đẽ vô cùng

Thân thể Người thuần nhất và mỗi phần như đang yêu những phần c̣n lại.

Em phủ lên ḿnh tấm áo Damascus, em rời nhà và đi đến chỗ Người.

Do em cô độc quá, hay v́ mùi hương ngào ngạt của Người, đă đẩy em về phía Người? Đôi mắt em phải chăng khao khát cuồng điên trước vẻ dịu dàng đó, hay vẻ đẹp của Người đă thắp sáng đôi mắt em?

Đến tận giờ em cũng không biết nữa

Em đến bên Người với quần áo xức nước hoa và thanh gỗ đàn hương mạ vàng, một gă chỉ huy Roma đă cho em, rất nhiều những thanh đó. Em đến bên Người, em nói, "Chào ông"

Người đáp, "Chào em, Miriam"

Và Người nh́n em, đôi mắt sâu thẳm nh́n em, chưa ai nh́n em bằng đôi mắt ấy. Đột nhiên em thấy ḿnh trần tục trước Ngài, và em ngượng nghịu

Lúc đó Người chỉ nói, "Chào em"

Rồi em bảo Người, "Ông sẽ vào nhà em chứ?"

Người đáp. "Ta chưa ở trong nhà em sao?"

Em không hiểu Người nói ǵ nữa. Măi đến giờ em mới hiểu.

Em lai nói, "Ông sẽ dùng rượu và bánh mỳ với em chứ?"

Người đáp, "Được chứ, Miriam, nhưng không phải lúc này"

Không phải lúc này không phải bây giờ, Người bảo thế. Giọng nói như tiếng biển dù chỉ hai từ ấy, như gió luồn qua những tán cây. Và khi Người nói với em, sự sống nói với cái chết.

Hỡi ôi, bạn ḷng ơi, em thực đă chết rồi. Em là con đàn bà đă li dị mất rồi linh hồn nơi em. Em không c̣n là em những ǵ người ta thấy lúc này nữa. Em thuộc về tất thảy đàn ông, mà cũng không ai cả. Họ gọi em là con đĩ, con đàn bà bị ám bởi bảy con quỷ. Em bị nguyền rủa, em bị ghen ghét.

Nhưng đôi mắt ban mai  của Người nh́n vào đôi mắt em, tất thảy tinh tú đêm đen trong em tan biến, em trở thành Miriam, chỉ là Miriam thôi, người đàn bà lạc lối trong nhân gian mà cô ta thân thuộc, giờ bỗng thấy ḿnh ở một đời mới.

Và em hỏi Người lần nữa, "Xin hăy vào nhà em chia sẻ bánh ḿ và rượu với em"

Người bảo em,  "sao em cứ coi ta như khách?"

Em đáp, "em xin ông hăy vào nhà với em". Ḷng em cồn cào vang lên những lời đó, cả bầu trời trong em mời gọi Người.

Người đăm đắm nh́n em, ban trưa trong đôi mắt Người chiếu rọi em, Người nói, "Em có vô số t́nh nhân, nhưng chỉ ḿnh ta yêu em. Kẻ khác yêu bản thân họ khi em kề bên. Ta yêu em v́ chính em. Kẻ khác chỉ thấy em đẹp đẽ, thứ sẽ nhật nḥa c̣n thoáng chống hơn tháng năm đời họ. Nhưng ta thấy em trong vẻ đẹp không tàn phai, và trong những ngày thu của đời em em sẽ không buồn bă trước gương soi v́ nó, vẻ đẹp không ǵ suy chuyển nổi.

"Ta, ḿnh ta yêu phần sâu thẳm trong em"

Người nói nhẹ nhàng, "Hăy đi luôn đi. Nếu những cây bách này là của em và em không muốn ta ngồi trong bóng nó, Ta sẽ cất bước ngay đây"

Em bật khóc nức nở trước Người . "Tôn sư, xin hăy vào nhà con. Con có hương trầm đốt sưởi cho người, có chậu bác rửa chân cho ngài. Ngài là người dưng nhưng không hề xa lạ. Con cầu khẩn Người, hăy vào nhà con".

Người đứng dậy nh́n em như những mùa nh́n ngắm cánh đồng, và Người mỉm cười. Người lại nói. "Tất thảy đàn ông yêu em v́ chính họ. Ta yêu em v́ chính bản thân em".

Rồi người rảo bước.

Chưa từng có người nào bước đi như Người đi. Có làn hơi nào trong vườn em đi về phía đông? Hay có trận băo nào sẽ giật tung tất cả khỏi nền móng của chúng?

Em không biết nữa, nhưng những ngày đó Mặt trời đang xuống bóng trong mắt Ngài đă giết chết con quái thú trong em, để em được thành đàn bà, em thành Miriam, Miriam xứ Mijdel”

 

Bạn thân mến!

tôi chán bạn lắm, bạn đang tự dưng gây cho tôi một mối bận tâm mới- không cản trở nhưng thêm một lượng nước vào sương mù quanh ta, chán lắm...

h́nh như không có điều này bác Hamvas Béla vẫn không hề bị bỏ rơi, đơn giản v́ bác đă bị lập tŕnh trong óc tôi rồi.

Thế nếu tôi cứ tiếp tục đứng trong hàng ngũ những kẻ phàm tục th́ bạn nghĩ sao? không phải để trêu tức bạn và những cặp mắt hết sức thân thiện nh́n tôi đâu, mà đơn giản là v́...thế thôi!

 

Bạn bận tâm làm ǵ. V́ Bận tâm không xứng đáng với bạn. Bạn nhét nó vào balo đi, khi nào đi qua con sông dài, vứt xuống dưới.

Không khéo gặp lại nó khi đi thăm biển. Hahahahah….

 

Với tôi (thật kỳ lạ) bạn có thể được coi như người thứ 2 trên đời tôi gặp có một kiến thức khá tổng hợp và sâu sắc.

Mặc dù tôi chưa dựng lên được một bức tranh rơ nét về các bạn trong cái xă hội VN lúc này, nhưng h́nh ảnh cá nhân của bạn tôi nghĩ là tôi "không lầm". Lúc đầu tôi cảm thấy hơi lạ khi nghĩ về tuổi đời của các bạn, nhưng nhớ lại ḿnh hồi học xong đại học, lúc đó ḿnh 23,24 tuổi, nhưng đă có những ư nghĩ hết sức già dặn và chả giống ai. Rất tiếc, tôi đă bơ vơ giữa ḍng đời và cứ nhắm mắt mặc kệ nó muốn đi đâu th́ đi, nên tư tưởng không phát triển tiếp ǵ cả. Bạn đă ư thức sớm hơn rất nhiều, có lẽ con đường các bạn đi đặc biệt.

 

 Nhưng bạn thấy chưa, chúng ta đủ khả năng để"siêu h́nh hóa" những đề tài khác nhau khi tṛ chuyện, điều này khiến tôi rất phấn khích, cứ như ḿnh sống lại thời tuổi trẻ, nhưng cùng lúc, lại rất phù hợp với sự già dặn tuổi tác hiện tại. Đối với tôi, kỳ lạ lắm.

 

Tôi cứ nghĩ rằng: bởi v́ bạn đầy cảm xúc.

Tôi quen chỉ có một ḿnh luôn luôn, nên việc giữ cảm xúc nói chung không khó, nhưng bạn làm"thủ lĩnh" một đám đông, tại sao bạn vẫn giữ được cảm xúc? đó là do trí tuệ. Thật đấy. Trí tuệ cao đ̣i hỏi cảm xúc sâu hơn và cháy bỏng hơn.

 

Về VN, tôi thường dễ chịu với đám bạn bè hơn là trong quan hệ với anh chị em họ hàng, mọi người thấy tôi"lạc loài" nên"tẩy chay" hoặc có những biểu hiện làm tôi hơi phiền ḷng, hồi xưa tôi buồn lắm, nhưng bây giờ chỉ hơi buồn, như nước hồ gợn sóng một chút thôi. 

Tôi cứ nghĩ rằng con người không đủ kiên nhẫn để thể hiện ḷng tốt với nhau,  bao giờ cũng sợ bị thiệt tḥi, nên ngay lập tức phải nh́n thấy lợi ích mới cảm thấy yên. Và sự "đơn giản" của tôi trong sinh hoạt làm mọi người tưởng có thể dễ đồng hóa tôi lắm, nhưng khi gặp phải thái độ rất cứng rắn của tôi họ vô cùng "nôn nao", phải tỏ ngay cho tôi biết là tôi đang"lạc loài".

 

Thế là đành đi chơi lang thang một chút, nếu tôi buồn là đúng ư họ rồi đấy, nhưng nếu tôi vui là tôi tự giả dối...

Lang thang với cô bạn làm thơ, ngồi quán trà vỉa hè, lại"nư nuận"với nhau- thấy ḿnh dù sao vẫn c̣n phụ thuộc thân xác! Buồn cười thật.

Nhưng nghĩ đến các bạn thấy vui vui, cái niềm vui này rất...tự thân. Hôm về VN, tôi chưa hề biết, ḿnh sẽ có niềm vui này. Nâng niu nó theo kiểu muốn cho nó vào hộp đóng nắp lại cất đi, nhưng gặp bạn, niềm hứng khởi lại khiến tôi buộc miệng không ḱm giữ được, lại nói luyên thuyên...Hừ!

Thôi, có lẽ cắm đầu dịch một bài mới là tốt nhất, sẽ cân bằng trở lại.

 

Tôi bắt đầu đọc bạn theo kiểu đọc lần 1 rồi lần 2 rồi lần 3. Có lẽ v́ dù chỉ vài ngày, tôi đă quen giọng nói của bạn và có thể đọc bạn bằng giọng bạn. Tôi bỗng vừa có cảm giác, không phải bạn viết giống như đang nói, mà đúng hơn là bạn nói giống như đang viết.

 Ah, nếu thế th́ đúng là một h́nh mẫu "con người ư tưởng - suy tư". Nếu thế, th́ tư tưởng của bạn là "viết", c̣n cuộc đời của bạn là "tác phẩm". Quá đẹp bạn nhỉ

Tôi vẫn nói, tôi biết rơ, bạn  và tôi cùng một giống loài, một họ hàng tinh thần.  Thực sự gặp được giống loài ḿnh, đó là hạnh phúc chân chính.

 

Gửi bạn một đoạn dịch „linh tinh”của tôi:

 

„Baudelaire, những con phố Paris 

  Trích dịch từ Thương Xá, Walter Benjamin.

Arcades Project, p10.

 

Tất cả biến thành ám dụ trước ta

-Baudlaire, "Le Cygne"

Tài hoa của Baudlaire tuôn trào trong u uất, một thứ thiên tài ám dụ. Trước hết, với chàng, Paris biến thành thơ. Không phải những thánh ca cho đất mẹ; mà hơn thế, cơn ngây ngất của một nhà ám dụ, chằm chằm nh́n vào đô thành, là cái nh́n đăm đắm của một gă bị tha hóa. Đó là tia nh́n chăm chú của một gă lang thang, một kẻ với đời sống vẫn đang ẩn tàng, đằng sau một vầng hào quang le lói, cơn vụn vỡ đang ập đến của một kẻ nương tựa trong thành phố lớn. Tên lang thang vẫn tần ngần trước  ngưỡng cửa - cái đô thành của lũ trung lưu. Không bao giờ cái đô thành đấy nắm được hắn. Hắn cũng không thể ngồi nổi trong nhà. Hắn ẩn náu trong đám đông. Những bản văn miêu tả diện mạo của cái đám đông ấy đă được Engels và Poe viết đến. Đám đông là b́nh phong xuyên qua đó những thành phố từa tựa nhau cấp phép cho những kẻ lang thang được thành ảo ảnh - hay một phong cảnh, một căn pḥng. Tất cả trở thành chất liệu cho những gian hàng bày bán, những gian hàng ấy biến cái lũ lang thang kia tự ḿnh thành một món hàng. Những gian hàng đó cũng là tuyệt đích trên hành tŕnh lang thang.

Trong chuyến lang thang, đám trí thức đặt chân vào chợ búa - cứ như là ngó quanh ngó quất, nhưng thực ra đang t́m một người mua. Giữa cái màn kịch trung chuyển ấy, luôn có những vị khách quen, nhưng cũng đang sẵn sàng để bắt đầu tự thấy thân quen với cái chợ, những lăng khách (bohème). Từ cái bất định của địa vị kinh tế sẽ đến chỗ cái bất trắc trong chức năng chính trị. Cái địa vị chính trị ấy hiển hiện rơ nhất trong những toan tính nghề nghiệp, rồi tất cả cái đám ấy lại biến thành những lăng khách lang thang. Trường hoạt động ban đầu thuộc về bọn lính tráng, rồi đến đám tiểu tư sản, đôi khi hiếm hoi là bọn vô sản. Thế mà, cái đám lang thang này lại thấy rằng kẻ lănh đạo thực sự của giai cấp vô sản th́ cũng chính là kẻ thù của ḿnh. Tuyên ngôn Cộng sản đă ném sự tồn tại chính trị của những kẻ lăng khách ấy vào tận kết. Thi ca của Baudlaire đă mượn lấy sức mạnh từ cảm hứng nổi loạn của bọn ấy. Chàng đứng về bên của lũ người ngoài lề. Chàng thấy ḿnh chỉ quan hệ t́nh dục duy nhất với gái điếm.

Thả ḿnh với con đường dẫn tới Avernus

- Virgil, The Aeneid

 Đó là cái nh́n tuyệt vời độc đáo trong thi ca Baudelaire về h́nh dung những người đàn bà với h́nh dung về cái chết đan mắc với nhau trong cái thứ ba: Paris. Paris trong thơ chàng là một thành phố ch́m nghỉm, ch́m dưới biển hơn là ch́m xuống đất. Những thứ địa ngục của thành phố - cái bề mặt địa h́nh của nó, khác nào cái giường cũ kĩ bị vứt bỏ của Seine - luôn luôn xuất hiện trong thơ chàng như một điển mẫu. Thứ quyết định nhất với Baudelaire trong "tử vong lấp đầy thơ mộng" của thành phố, mặc dù thế, lại là chất nền xă hội, chất nền hiện đại. Cái hiện đại là phần căn cốt nhất trong thơ chàng. Cũng như cơn sầu năo, hiện đại làm đứt găy tâm tưởng ("Spleen et idéal"). Nhưng chắc rằng tính hiện đại luôn luôn đặt ra cái lịch sử nguyên sơ. Ngay đấy, nó diễn ra xuyên qua cái ḱ dị u ám mâu thuẫn trong những quan hệ xă hội và quan hệ sản xuất từ thời đại của nó. Cái u ám bất nhất là hiện thân của những h́nh ảnh biện chứng, quy luật biện chứng tại một điểm ngưng của lịch sử. Điểm ngưng ấy là một thứ ảo tưởng (utiopia) và cũng là h́nh ảnh biện chứng, v́ thế là một cảnh trong mơ. Cái h́nh ảnh đó được đặt định dưới đủ kiểu: chẳng hạn như ngẫu tượng. Hay là những thương xá, cửa hàng, những căn nhà không thua ǵ con phố. Hay là đĩ điếm - kẻ bán và cái được bán là một.

...II.

Chúng giống hệt nhau, trồi lên từ cùng địa ngục

Lũ bách tuế song sinh”

……………………………………………………

Nửa đêm ho tỉnh giấc, tự nhiên vui vẻ mở máy lên đọc lại chút tài liệu. Lại thấy muốn viết vài ḍng cho bạn. Tôi đang nghĩ đến việc đă muốn gặp bạn từ rất lâu. Rồi tôi nghĩ đến "con đường H. Béla".

Và nghĩ đến những ngày bạn sẽ sống đẹp hơn, tiêu phóng, lúc nào cũng hít thở một bầu trời trong lành và gió và nắng, bằng tâm hồn thanh thản và thuần khiết. Cứ như tôi đang ở trong bạn vào giây phút đấy.

 

Bạn thân mến!

xem videoclip này nhé, có tên là: sau cái gương, lấy ư tưởng từ bài Cái gương của Hamvas Béla.

http://www.port.hu/a_tukor_mogott/pls/th/theatre.directing?i_direct_id=12331

Bây giờ tôi sẽ dịch nốt bài đó- trong một quán cafe rất rộng, vườn mêng mông ghế ẩn hiện với những cây to, tôi ngồi trên tầng II. Nhạc ầm ầm, tiếng xe các loại  từ đường dội vào ầm ầm, nắng lung linh trên các cành cây, gió lồng lộng từ góc này bay tung góc kia...

Có cảm giác ḿnh đang ngồi đung đưa, hoặc ch́m nghỉm trên thứ âm thanh pha trộn của hỗn âm thành thị, nếu linh hồn lười biếng sẽ tưởng đây là tiên cảnh...

Nhưng tỉnh táo cũng vô ích thôi, trong gió, nắng quyện với những lời hát ê a vô nghĩa từ những cái loa phát ra inh ỏi, đọc Hamvas Béla giống như nh́n thấy một màu kim loại sáng chói nhô lên từ phập phồng ảo cảnh, may làm sao Sài G̣n có một không gian rộng lớn cho tất cả, khiến con người trong đó không bị đâm phật vào người hoặc dứt da dứt thịt trực tiếp đau nhói như ở Hà nội...

Dù biết rằng chục ngày nữa thôi không thể mường tượng ra cảm giác này, giữa một xứ sở lạnh toát, tuyết trắng xóa, vắng ngắt...

Cũng như đọng lại duy nhất ảo ảnh về bạn sẽ là một đôi mắt đen mở to nh́n người đối diện chăm chú...

 

Hamvas Béla thật sự mang trí huệ. Một Bồ Tát sống ở phương Tây. Và qua lời bạn dịch nữa. Tuyệt hảo. Tôi nói mà, bạn dần trở thành H. Béla.

Mong gặp bạn. Nỗi cô đơn của H. Béla giờ đă có một dạng thức tồn tại mới. Nhờ tất cả chúng ta. Phải mừng rỡ về điều này bạn ơi.

 

Tôi đọc lại lần nữa, lần nữa những ghi chép của bạn. Bạn viết làm tôi kinh ngạc.Có bao nhiêu người hiểu chính xác những điều H. Béla viết như bạn?

Đây là lời giải thích tại sao tôi mừng đến thế khi t́m thấy các bạn- phần lớn tôi một ḿnh mừng rỡ với Hamvas Béla thôi.

Những bí mật tinh thần trong con người giống như "toàn bộ thiên nhiên bị phủ kín trước chính nó", chỉ c̣n một tia lửa hy vọng le lói bé xíu: tri thức của sự tỉnh táo. Rơ ràng vẫn có một bí mật. Khi niềm vui phát hiện ra niềm vui. Khi say mê nhận ra say mê. Khi tỏa sáng và cùng ḥa tỏa sáng. Trong từng cá nhân? Vẫn có một bí mật. Chừng nào ta c̣n tin vào đức tin? Hỡi ôi! mong manh như không hề có.

Những ngày Hà Nội làm tôi quên đi sự buồn bă, nỗi lạnh lẽo cô độc muôn thuở, và c̣n nhiều hơn nữa…

Chiều nay tôi gặp một cô bạn thân- một nữ họa sĩ nổi tiếng-  vẽ HOA rất tuyệt . Một người đàn bà không đẹp, nhưng tâm hồn long lanh như kim cương. Tôi và nó ngồi cạnh nhau là thân xác "thiu thiu ngủ", chỉ linh hồn tṛ chuyện, hai đứa nh́n nhau là hiểu nhau lập tức.

Hai đứa uống cafe, nó đau ốm, buồn dửng dưng, vui lên chút ít khi cầm cuốn sách tôi tặng, „Câu chuyện vô h́nh” từng được tôi đọc mấy trang, vài đoạn cho nó nghe trong căn nhà gạch xây ở một làng quê, nó "trốn" Hà nội về đây  sống. 

Tôi nh́n nó, đột nhiên bảo: mày tập đi, tao và mày sống tiếp, mày phải vẽ thêm tranh HOA nữa cho tao.

Có lần tôi lên nhà nó chơi, xem nó vẽ hoa Phù Dung sáng nở tối tàn đổi ba màu rực rỡ, ngắm cây hoa kỳ lạ đó, ngẫm nghĩ...

Bức tranh hoa phù dung của nó kỳ lạ như những ư nghĩ hồi đó của tôi. Rồi hai đứa kéo nhau đến một nơi quen, tôi dạy nó tập. Nó lấy giấy bút, vẽ lại các động tác, hỏi, kư họa (theo cách nhớ của nó) và bảo:  cái ǵ dản dị đấy là cái thật, tao nhớ hết rồi.

Hai đứa đi bộ lang thang ra Bờ Hồ một chút, tṛ chuyện, và chia tay. Không hiểu bao giờ gặp lại? Chắc sẽ gặp lại nhau những lúc ngồi tập, bạn ơi.... 

 

Tôi viết cho bạn  khi đôi mắt tôi bắt đầu nguyền rủa sự tỉnh táo. 

 

Cuộc sống đối với tất cả con người là quyền năng, nó khôn ngoan và xảo trá. Bạn và tôi đều biết rằng ngay cả khi chống lại nó, ḍng máu phàm tục vẫn mang bọn ḿnh trở lại đời phàm tục. Đây là cạm bẫy chết người của bến mê, cạm bẫy của tưởng tượng rằng thân thể này là sự thực đầu tiên và duy nhất ta có được. Thân thể này thuộc về bến mê. Mọi nghi lễ cổ, bao gồm cả hiến tế, là để chuộc lỗi lại điều ấy, rằng thân thể con người được cấu thành như nhà tù của Thần thánh.

 

Ta giam lỏng ḿnh trong đó. Khổ đau và cười cợt. Ta tưởng rằng cảm giác của thân thể là thứ thực có ở ḿnh. Sự nhầm lẫn ấy đ̣i hỏi sự tỉnh táo để vượt thoát. Nhưng ngay cả sự tỉnh táo cũng rất khổ đau. Hamvas  Béla, bạn và tôi đều biết điều ấy. Khủng khiếp hơn nữa, tất cả sự tỉnh táo phải thừa nhận nỗi đau ấy.

Trong tôi có một sự dứt khoát, giữa những bề bộn của một đời phàm phải sống bằng được, rằng cuộc sống thuộc về đâu, và nó xứng đáng thuộc về đâu. Tôi không thể cầm vai bạn lắc và hét vào tai bạn, v́ có thể sự thức tỉnh rất vô h́nh. Càng cố đánh thức nó bằng cái ǵ đó hiện hữu và chấn động, càng nhận được cái ngược lại.

 

V́ thế, c̣n một món quà có thể trao tặng nhau: sự thấu hiểu, đó là đồng cảm, là từ bi, t́nh yêu thương của Thần. Nó vô h́nh, hẳn thế, nó im lặng và cả ồn ào, nó không có thanh âm, nhưng lóng lánh. Bạn và tôi không đau khổ như Hamvas Béla, dù có thể chẳng kém ǵ, dù không thể so sánh như thế. Nhưng bạn và tôi ở đây nhờ Hamvas Béla, tôi vẫn nói, chúng ta chọn giống loài tinh thần cho ḿnh.

Mạnh mẽ lên bạn. Bước chân có thể đi từ dăy núi này sang dăy núi khác, chính là v́ tinh thần của bạn và tôi đều khỏe mạnh hơn gió băo, đều cùng cư ngụ trong một thế giới cao quư hơn đời thường. Đó là sự thực. Đây không phải sự trốn tránh. Cả bạn và tôi đều biết. Bạn càng biết rơ hơn ai hết. Tôi tin bạn.

 

Tất cả chúng ta đang kết nối, mạnh mẽ hơn bất ḱ sự kết nối đời thường nào, hơn bất ḱ dây trói nào có thể buộc chặt ở nhân gian. Sự gắn kết này đ̣i hỏi ở bạn niềm say mê vô tận và một đức tin mặt trời, biết tự tái tạo hào quang và năng lượng bằng những vụ nổ khủng khiếp, và đưa đến sự soi tỏ cho toàn bộ thế giới của ḿnh.

Đừng yếu ḷng. Đừng để đời thực xảo trá chiến thắng. Ta đang thanh tẩy ḿnh ngày qua ngày để trở thành đẹp đẽ như Thần. Đây là con đường của Thần.

 

Bạn thân mến!

4h sáng dậy (h́nh như sớm hơn, nhưng nằm trong chăn nghĩ ngợi), rồi gơ phím. Khi các linh hồn nhận ra nhau, chúng rủ rỉ chuyện tṛ, theo cách thức như chưa bao giờ gặp được ai. Luôn luôn là độc thoại, kể cả khi với người khác, buồn cười nhỉ?

Lần này về nước, h́nh như tôi đă rẽ ngoặt.

Tôi cần những bài viết của các bạn. Không chỉ là cảm xúc. Tôi cần một thay đổi gốc rễ về tư duy, để các con chữ vĩnh biệt lối ṃn gặm nhấm mà một lúc nào đó tôi tưởng đấy là cách thức rủ rỉ của linh hồn. Thực ra có thể cũng cần thiết thôi, lúc đầu cần cho một cuộc đời ṃn mỏi và đau đớn tê liệt, nhưng khi gặp các bạn rồi, chợt nhớ ra tuổi đi học ḿnh có tự gặm nhấm thế đâu?

Tôi cần những tâm hồn chưa bị ngộ độc. Để hiểu Hamvas Béla sâu sắc hơn.

Muốn thanh tẩy những tạp chất đă từ từ ngấm vào ḿnh từ lâu, tôi cần dứt bỏ, từ bỏ không thương tiếc toàn bộ những ǵ ḿnh hỳ hục đi theo và tạo dựng...

Tôi bắt đầu"ngấm" hướng đi của các bạn th́ phải, bởi v́ tôi thấy chán khi đọc lại những người cũ, lời cũ, cách gặm nhấm cũ...như đứng bên cạnh một cột đ́nh trong ngôi chùa bỗng nghe tiếng mọt kẽo kẹt, kẽo kẹt nghiến gỗ...

Sự lạc hậu và tŕ trệ của mệt mỏi như những con mọt gỗ ấy. Nhưng không thể bảo cho nhau biết được, bất lực nh́n nhau chết đi...

Có thể ta c̣n khả năng hồi sinh, nếu đi theo một ngọn lửa tỉnh táo bên ngoài, ngọn lửa của sự sống...

Tôi về lần này nghe các bạn ḿnh kể chuyện của chúng nó, thấy kinh ngạc về đời sống ở đất này, như bạn viết" một đời sống hủy hoại". Tất cả chỉ v́ vượt quá MỨC ĐỘ cho phép (giờ đây tôi sẽ lại dùng từ mức độ như giới hạn khi dịch) Gặp gỡ các bạn là một lần nữa trẻ lại, nạp năng lượng mới để sửa sai và tiến triển...đúng không? Hamvas Béla nói rồi: hăy hiện thực hóa hiện thực, hăy bắt đầu ngay khi nhận ra cái bất tử của sự sống…

 

Mỗi lần đọc bạn ḷng tôi rất lạ. Tôi nhận ra một nỗi trong sạch bị dày ṿ, nỗi trong sạch tinh nguyên của khí trời, có pha lẫn khí tinh hoa của đất, ứng với mùa xuân buổi lập xuân. Bạn h́nh như giống trời đất độ ấy, nên dù có bị đời quăng từ bên này sang bên khác, dù có bị chia năm xẻ bảy v́ thời gian, vẫn cứ tinh tươm linh hồn. V́ cái linh hồn không nhiễm bẩn ngay cả khai lạc lối ấy, bạn đă lần lữa loay hoay làm những điều rất đẹp cho đời.

 

Cũng là cho bạn nữa. Chắc chắn rồi.

 

Tôi rất thích nghe tiếng những linh hồn ca hát. TIếng hát của linh hồn có từ những b́nh minh sương giá đến buổi chiều u uất, băng qua buổi trưa mệt mỏi và cáu gắt. V́ linh hồn tương phản với nhân gian, nên vào b́nh minh nó ấm áp, đến chiều nó tươi vui và giữa trưa nó sôi nổi. Tôi nghĩ sâu thẳm trong bạn là thế, và bạn ứng với điều này. Bạn là một linh hồn bị xác người vây bọc, chứ không như những kẻ khác, là xác người đang vây bọc một linh hồn.

 

Nếu thượng đế cho bạn thêm một hơi thở, linh hồn của bạn vẫn có thể cười nhạo phép lạ này, v́ nó cần ǵ, nó đă sống thế, nó dù chưa ư thức được số phận bất tử của ḿnh, vẫn đă xứng đáng với từng thời gian nó tồn tại. Nhưng không thể lăng phí định mệnh này, v́ thế bạn nhận lấy số phận trung chuyển những tinh thần bất tử từ nơi này đến nơi khác.

 

Tôi muốn nói thêm, vậy bạn cần lựa chọn cho xứng đáng. Đó là điều Nên làm, v́ sứ mệnh đối với mỗi linh hồn là lối đi, là con đường thực sự cao quư mà nó chờ đợi. Bạn phải ư thức được số phận của ḿnh, điều cao quư mà bạn gắn ḿnh vào đó và từ đó mà trở thành vô cùng ư nghĩa.

 

Bạn thân mến!

H́nh như thế gian của tôi đang điều chỉnh lại: một „con ranh” bắt đầu ra đi từ một Hà nội xốn xang của tuổi thơ ấu, của tuổi học tṛ, và những kỷ niệm gia đ́nh êm ấm.

 Nhưng lâu lắm rồi một Hà nội như thế đă bị gột sạch trong trí nhớ của nó, thay vào đó là chua xót và cô đơn lưu vong...  Ra đi, quay về, quá nhiều lần, vậy mà nó vẫn chưa tỉnh cơn mê, cơn mê của quá nhiều đau khổ, nhầm lẫn trong một kiếp làm người, quay về lần  này, dường như nó nhận ra Hà nội xưa của nó: trong vắt như thuở nào. .. có lẽ nó đang vui sướng và hồn nhiên trở lại , ôi linh hồn trong sạch đúng hướng!

Ngày tôi rời Hà nội sẽ đúng vào ngày lập xuân….

 Hăy bỏ đi những ǵ chỉ là bụi trần vương áo….

 

Nguyễn Hồng Nhung

( Budapest.  2013. március 11.)