B́nh thơ cuối đông
( tặng các bạn của tôi)
Một ngày cuối đông, tôi đọc bài thơ „T́nh ơi ! ” bạn bè gửi.
Và nhấc bút, viết đôi ḍng cảm nghĩ.
Không chỉ là thơ: một cuộc đời, một cuộc t́nh, một cơn đau, một giấc mộng vật vờ nửa tỉnh nửa mơ giữa đêm đă qua và ngày chưa đổ hết, một hoài niệm chẳng thể mịt mờ, bởi linh hồn chưa tha thứ, một nhức nhối tâm can tổn thương, không cho phép đôi môi nào, ve vuốt những cái hôn…
Thi sĩ ơi, người khiến tôi liên tưởng đến bao suối lệ chảy dài, len lỏi giữa những bụi gai quanh triền đá.
Đá phơi mặt ngày ngày ra nắng, chờ đợi những bàn chân phủ niềm vui trở lại, sao thi sĩ không khóc một lần cuối cùng, cho tan những hận yêu, hận sống, hận đau?
“Mùa thu mới chớm
Heo may lướt trên vai gầy
Mái tóc em ấm mềm
Bỗng vụt bay
Tuyệt vọng
Ta
Ngu ngơ
Dại khờ
Nghèo đói
Khốn khó
Chỉ có
Thơ và t́nh”
Có cuộc đời nào không bắt đầu ngang trái ?
Thi sĩ có biết: thượng đế đă trao ngay hai vũ khí lợi hại nhất của đời người cho thi sĩ: T́nh yêu và Thơ
đó là: Em và Tâm hồn Ta,
đó là: Nguồn Sống và Chữ…
Để vừa bước vào đời, thi sĩ đă có đủ khí chất: trở - thành – Con- Người?
“Đến giờ ta vẫn sợ
Đêm ấy
Từ nhà em về
đem theo ánh mắt
khinh bỉ
của mẹ em
theo ta suốt đời
Và chiếc cười mai mỉa của bố em
Nụ cười em
Bên người chồng tương lai
Lấp lánh
Ta quặn thắt trong ḷng
Đêm thẳm
Ta
Gă trai nghèo
Hai mươi nhăm tuổi”
Bị ném vào cái vũ trụ mênh mông, việc làm đầu tiên của con người là đi t́m hơi ấm. Chẳng có ǵ ngạc nhiên, khi ta cứ tưởng, ngôi nhà người đồng loại là chốn b́nh yên nhất. bởi ta bé nhỏ, bơ vơ, như nhành cỏ giữa triền miên xanh, nhất là khi, người sinh thành ra ta cũng bé nhỏ và bơ vơ như thế:
“Một người anh nghèo khó
T́m thằng em khinh đời
X̣e bàn tay năm ngón
Chẳng ngón nào bằng nhau
Mẹ cha nghèo
Chúng ta lận đận”
Bị ném vào vũ trụ mênh mông, vị nếm đầu tiên của con người là nhận ra sự khác biệt giữa ḿnh và người khác. Những nỗi đau sẽ từ đấy mà ra, những vết thương sẽ từ đấy h́nh thành, và tháng năm trôi đi, giá trả cho hữu hạn duy nhất sẽ là: vị nếm đắng cay đầu tiên của cuộc đời biến ta thành ai- thành một Con Người như thế nào đây?
Thi sĩ trải ḷng ḿnh chân thật.
Tôi cảm nhận nỗi buồn đầu tiên của chàng, là lúc đón nhận một cái tát:
“Tôn thờ em
Em kiễng chân, cùng ta
Mỏi gối
Chới với
Ta đă gục xuống
Hôn lên
Bức vẽ sơn dầu
Em mặc váy hoa
Dang dở
Ta đă
Ôm em
Van vỉ
... đừng đi
Hăy tin anh
Rồi anh sẽ giàu có
... sẽ giỏi nghề
sẽ...
Em cười
Lá vẫn rơi
Mùa thu”
Cái tát chưa hẳn v́ Em- một nửa Anh- ban tặng, mà cái tát đau v́ đời như đang xác nhận: con người ơi, anh chả là cái ǵ cả, giữa mênh mông huyền ảo biến hóa vũ trụ này.
Mà, của cải duy nhất chàng có trên đời lúc ấy: một tâm hồn.
Tâm hồn chàng buổi đầu đời chưa hiểu: đó là ân huệ của thượng đế thổi vào cát bụi h́nh hài, phân biệt chàng với bao phù du vô t́nh, ngơ ngẩn.
Phải có tâm hồn, nếu không rốt cục, chàng cũng chỉ trở thành những nỗi đau.
Tại sao chàng nhận ra:
“Thánh thiện, tinh khôi
Nửa đêm quỳnh nở
Sáng ra
Nh́n xác hoa héo rũ
Trăm lần ta cay mắt cả trăm
Sao những điều đẹp đẽ
Lại vô cớ phù du?”
Tại sao chàng biết rơ:
“Tháng năm mải miết
Một đời doanh nghiệp
Vẫn chẳng quên thơ
Vẫn không quên
Muôn vết thương
Em là vết thương lớn nhất”
Nhưng vẫn không thể vượt đời thường, vượt qua nổi những nỗi đau?
Bởi cái tát đầu đời dường như nhấn ch́m phẩm giá con người chàng, với cân đong giàu - nghèo, hèn mọn- uyên bác, với những giá trị c̣n vượt cao hơn cả giá trị tâm hồn chàng làm ra: chính là Chữ- là thơ, là những niềm đau được chắp nối bằng tri thức, ch́ dành riêng cho con người, v́ chỉ con người diễn đạt ḿnh được bằng Chữ.
Tôi ngậm ngùi thương thi sĩ, ḷng tự ái đàn ông bắt chàng làm hết thảy mọi việc trong đời, bắt ḿnh nếm hết thảy trên đường đời, để khẳng định ḿnh, cho dù chàng muốn, chàng thích hay không, mặc kệ:
“Tháng qua
Năm qua
Ta đă là họa sĩ
Lang thang
Rong ruổi
Phong lưu với những người t́nh
Ta đi khắp đó đây
Xem mồ, đặt mả
Trừ tà, sát quỷ
Nhiều kẻ nhờ, lắm người thán phục
Chán với người th́ chơi với ma
Chẳng có ǵ là lạ
Rồi hứng chí viết truyện, làm thơ
Ta lênh đênh
Sông nước
Thôn nữ
Nghiêng đầu
Ta vùi mặt lên ngực ấm
Vú gái quê
Thơm mềm
Làm ḷng ta thanh cao
Hương trinh nữ
Ngậy nồng
Thiêng liêng
Như trước đền thờ thánh Mẫu
Sông vẫn chảy
đ̣ vẫn trôi
xa vời.”
Tôi buồn thương hơn cho chàng, khi đă nếm đủ vị trả thù cuộc đời- dù chàng cho là chính đáng, đáng tự hào ,đáng hănh diện nhất với bản thân- chàng vẫn không cảm thấy hạnh phúc.
“Giờ anh như con thuyền mỏi
Đă qua tháng năm đạp sóng
Đă qua chân trời huy hoàng
Chẳng có ǵ đáng chấp tranh
Mặc cho lũ ranh kia ngạo mạn
Vâng! Thưa chúng mày! Chúng mày giỏi
Mặc cho đồng nghiệp hơn thua
Vâng! Thưa các người! Các người vĩ đại
Mặc cho ai giở tṛ láu cá thị phi
Vâng! Thưa bà! Đá bèo là nhất
Mặc cho những thằng ngu dậy khôn tỉa tót
Vâng! Thưa ông! Ông từng trải, ông uyên thâm
Dại khôn khôn dại thật vô cùng”
Chàng không thể hạnh phúc v́ chàng vẫn c̣n một món nợ với tâm hồn ḿnh: với t́nh yêu của Em- nửa kia của nỗi đau, nửa kia của dịu ngọt quá khứ- mà ḷng kiêu hănh bị xúc phạm không cho phép chàng tha thứ.
Chàng chọn giải pháp người đời phần lớn thực thi:
“Tháng nhoẻn cười
Náu kín ḿnh
Ta cập bến lặng yên
Chờ một ngày
Nguyên, hanh, lợi, trinh
Đam mê với ḿnh
Yêu chiều người vợ nhỏ xinh
Dịu như hương cốm
An lành
Gọi ánh nắng sưởi tim
Đang ấm dần lên
Hứa hẹn
Tất bật với đám sinh viên
Vui buồn trong cái sân khấu đời cán bộ”
Biết làm sao: chàng cũng là con người,
con người chưa đi hết những niềm đau nhân gian, để sớm muộn chàng sẽ hiểu: phù du rồi sẽ đến, cái kết cục rồi sẽ đến, chúng ḿnh đều sẽ ra đi, trở lại h́nh hài cát bụi…
Sẽ một ngày, chàng hiểu: Em, t́nh yêu đầu tiên tinh khiết nhất của Anh, mới là ư nghĩa để anh trải qua kiếp bọt bèo đầy đọa này.
Bởi, có nỗi đau đầu đời, có Em xuất hiện, nên măi đến tận hôm nay, thi sĩ vẫn c̣n biết trằn trọc:
“Có những con đường chẳng thể đi lại lần thứ hai
Có những cái bắt tay đằm thắm để rồi xa măi
Có những điều như ánh trăng đáy nước
Có t́nh yêu như cơn mưa giông”
Tôi không nghĩ đây là những câu khẳng định. Thi sĩ đang muốn khẳng định th́ đúng hơn, để quên đi nỗi khát, quên đi cơn buồn, quên đi nỗi tức giận, quên đi ảo ảnh b́nh yên của đời thường, quên Em, quên luôn cả Anh, cùng quá khứ.
Mà không nghĩ rằng: bằng trải rộng ḷng ḿnh cho Chữ, thành Thơ, chàng đang đi đến bến bờ duy nhất làm người, ôm cả quá khứ đau buồn vào ḷng tiến lên phía trước, sẽ gặp lại T́nh Yêu khi đă biết quên, quên những ǵ hèn mọn của đời sống đă định vùi lấp tâm hồn ta.
Một khi con người có tâm hồn, lại bạn bè với Chữ: lúc đó chỉ c̣n lại niềm Hiến dâng.
Ta sẽ gặp lại Ḿnh trong b́nh yên hiến dâng ấy.
(2009.02.07. HN)
T́nh ơi!
Có những con đường chẳng thể đi lại lần thứ hai
Có những cái bắt tay đằm thắm để rồi xa măi
Có những điều như ánh trăng đáy nước
Có t́nh yêu như cơn mưa giông
Thánh thiện, tinh khôi
Nửa đêm quỳnh nở
Sáng ra
Nh́n xác hoa héo rũ
Trăm lần ta cay mắt cả trăm
Sao những điều đẹp đẽ
Lại vô cớ phù du?
Ngày ấy, mùa Hạ cháy
Ta và em thiêu rụi những trưa hè
Mùa thu mới chớm
Heo may lướt trên vai gầy
Mái tóc em ấm mềm
Bỗng vụt bay
Tuyệt vọng
Ta
Ngu ngơ
Dại khờ
Nghèo đói
Khốn khó
Chỉ có
Thơ và t́nh
Tôn thờ em
Em kiễng chân, cùng ta
Mỏi gối
Chới với
Ta đă gục xuống
Hôn lên
Bức vẽ sơn dầu
Em mặc váy hoa
Dang dở
Ta đă
Ôm em
Van vỉ
... đừng đi
Hăy tin anh
Rồi anh sẽ giàu có
... sẽ giỏi nghề
sẽ...
Em cười
Lá vẫn rơi
Mùa thu
Đến giờ ta vẫn sợ
Đêm ấy
Từ nhà em về
đem theo ánh mắt
khinh bỉ
của mẹ em
theo ta suốt đời
Và chiếc cười mai mỉa của bố em
Nụ cười em
Bên người chồng tương lai
Lấp lánh
Ta quặn thắt trong ḷng
Đêm thẳm
Ta
Gă trai nghèo
Hai mươi nhăm tuổi
Uống ngụm rượu
Đủ ái ố hỷ nộ bi hài
Có tủi hờn và mong những kẻ kia không hạnh phúc
Rồi lại ân hận mắng ḿnh quá ác
Đó là, ngụm rượu ngon nhất trong đời
Đó là, tinh chất của bể nhân gian
Sáng tinh mơ, thoáng tiếng chuông chùa
Tôi t́m đến cửa Thiền
Chợt nhận thấy vạn cảnh giai không
Rồi
Tháng qua
Năm qua
Ta đă là họa sĩ
Lang thang
Rong ruổi
Phong lưu với những người t́nh
Ta đi khắp đó đây
Xem mồ, đặt mả
Trừ tà, sát quỷ
Nhiều kẻ nhờ, lắm người thán phục
Chán với người th́ chơi với ma
Chẳng có ǵ là lạ
Rồi hứng chí viết truyện, làm thơ
Ta lênh đênh
Sông nước
Thôn nữ
Nghiêng đầu
Ta vùi mặt lên ngực ấm
Vú gái quê
Thơm mềm
Làm ḷng ta thanh cao
Hương trinh nữ
Ngậy nồng
Thiêng liêng
Như trước đền thờ thánh Mẫu
Sông vẫn chảy
đ̣ vẫn trôi
xa vời.
Một người anh nghèo khó
T́m thằng em khinh đời
X̣e bàn tay năm ngón
Chẳng ngón nào bằng nhau
Mẹ cha nghèo
Chúng ta lận đận
Tháng năm mải miết
Một đời doanh nghiệp
Vẫn chẳng quên thơ
Vẫn không quên
Muôn vết thương
Em là vết thương lớn nhất
Giai nhân đến
Trao gửi
Hiến dâng
Cùng nhau khiêu vũ
Vũ điệu Ya yum
Giờ anh như con thuyền mỏi
Đă qua tháng năm đạp sóng
Đă qua chân trời huy hoàng
Chẳng có ǵ đáng chấp tranh
Mặc cho lũ ranh kia ngạo mạn
Vâng! Thưa chúng mày! Chúng mày giỏi
Mặc cho đồng nghiệp hơn thua
Vâng! Thưa các người! Các người vĩ đại
Mặc cho ai giở tṛ láu cá thị phi
Vâng! Thưa bà! Đá bèo là nhất
Mặc cho những thằng ngu dậy khôn tỉa tót
Vâng! Thưa ông! Ông từng trải, ông uyên thâm
Dại khôn khôn dại thật vô cùng
Tháng nhoẻn cười
Náu kín ḿnh
Ta cập bến lặng yên
Chờ một ngày
Nguyên, hanh, lợi, trinh
Đam mê với ḿnh
Yêu chiều người vợ nhỏ xinh
Dịu như hương cốm
An lành
Gọi ánh nắng sưởi tim
Đang ấm dần lên
Hứa hẹn
Tất bật với đám sinh viên
Vui buồn trong cái sân khấu đời cán bộ
Gà đă gáy
Đêm đă qua
Đến ngă ba
Chúng ta rẽ
Thôi
Hiểu cho ta
Tri kỷ ơi
Cố nhân tri mệnh bách niên khốc (1)
Bạch phát lăo tàng tâm hữu linh
Hiểu cho đời
Cố nhân hỡi
Thế nhân nhật nguyệt lưỡng vầng khởi (2)
Ngă kim thướng sơn vân ṭng lai
(1) Người hiểu ta trăm năm c̣n khóc
Già bạc đầu ḷng vẫn nhớ nhau
(2) Cuộc đời tuần tự như nhật nguyệt
Ta sẽ theo mây về bên non
Ngày thiên cẩu thị thực,
Trọng thu, Đinh Hợi
cuồng bút