CÁI TÁT

Bố là một người đàn ông cực kỳ đẹp trai, cao gần mét tám, gầy thanh mảnh, mái tóc mềm có những sợi xoăn tự nhiên rủ trên trán, nhưng trên khuôn mặt vuông chữ điền nổi bật nhất là đôi mắt to có cái nh́n lúc nào cũng xa xăm, mơ mộng, cùng nụ cười rạng rỡ với hàm răng đều, trắng bóng.

Bố đẹp nhất khi làm việc. Nó nhớ như thế. Khi dựng vở. Ngồi lẩn sau cánh gà, nó say mê ngắm bố đi lại, khua chân tay trên sân khấu. Cạnh bố là các cô chú diễn viên, họ mở to mắt nh́n những động tác của bố. Họ cùng bố nhắc lại các đoạn đối thoại, đi ra đi vào, sang phải sang trái, chạy rầm rập trên sân khấu, có lúc lại ngă xoài, hoặc có lúc cả mấy người cùng ngồi bệt xuống sàn gỗ và không ngừng thảo luận tiếp.

Đôi khi mệt quá, nó cũng lăn ra sàn, ngủ thiếp đi. Giữa những lời đối thoại, những tiếng cười, tiếng chân chạy rầm rập, hoặc đôi khi chẳng ai nói ǵ hết, một giọng hát cất lên.

Nó vẫn nhớ khuôn mặt cô diễn viên hay hát ấy: trắng trẻo, h́nh trái xoan, đôi mắt cười lấp lánh và đặc biệt nhất là giọng hát: nho nhỏ, vừa day dứt vừa êm đềm vừa làm người nghe bồn chồn, giọng hát cứ như một chất nhựa của một cây nào đấy, cứ dính vào người nghe kể cả khi cô đă im bặt, ngước mắt nh́n người khác, đôi mắt cười lấp lánh.

Nó nhớ: đấy là một cái làng, b́nh thường như trăm ngh́n cái làng bắc bộ khác. Con đường đất rất dài trước khi dẫn vào cổng làng, bị cắt ngang bởi một cây đa vĩ đại, những cái rễ của nó trườn lên khỏi mặt đất, trở thành chiếc ghế dài ṃn cho bao nhiêu cặp chân thả nghỉ ngơi, những cái hốc của nó sù ś, một đứa bé gầy nhom như nó ngồi vào lọt thỏm. Và những búp đa dài, nửa đỏ nửa trắng, mặt kia nâu nhạt, thổi phồng lên y như một mẩu bóng bay dài, c̣n gió thổi về mát rượi xuyên qua những cái rễ ḷng tḥng sát mặt đất  những trưa hè.

Cơ quan bố đưa tất cả mọi gia đ́nh của nhân viên cơ quan về làng này sơ tán. Chỉ những người rất cần thiết ở lại thành phố. Gần như nhà nào cũng vắng bóng ít nhất một người. Chỉ bọn trẻ con của các gia đ́nh là có mặt đầy đủ. Mẹ nó ở lại thành phố. Nó lớn nhất trong bốn chị em, đứa em nhỏ nhất mới hai tuổi, những đứa ở giữa sàn sàn trứng gà trứng vịt như nhau.

Mỗi gia đ́nh trong cơ quan bố được xếp ở nhà một người dân trong làng. Nó và lũ em cùng bố ở trong một căn buồng có cánh cửa sổ gỗ xiêu vẹo nh́n ra vườn rau, giữa buồng đặt chiếc giường cỡ trung b́nh, và một chiếc chơng khá rộng bên cạnh. Bố nằm ở chơng, nó và lũ em ngự hết trên giường.  

Nó thích leo lên sân khấu- là một hội trường lớn của xă, giữa hội trường đặt một sân khấu gỗ, có hàng rèm vải phủ dọc hai bên, và một chiếc màn đỏ lớn kéo sang hai bên. Đối với đôi mắt trẻ thơ của nó sân khấu là nơi đẹp nhất, leo lên ngồi lẫn vào sau hàng rèm phủ hai bên sân khấu là lúc sung sướng nhất mỗi ngày, sau khi tan trường về. Nhiều lúc nó tha cả ba đứa em lên sân khấu nh́n bố và các cô chú diễn viên tập, nhưng bọn trẻ con không chịu ngồi yên, hoặc khóc toáng lên, thế là nó đành tiếc rẻ đưa lũ em ra khỏi hội trường.

Mấy chị em dắt díu nhau tung tăng đi trên con đường làng bằng đất, phủ rợp bóng tre, chốc chốc lại đi ngang qua một cái ao, cạnh bờ ao hoa dâm bụt đỏ trắng nở đầy, hoặc cong cong những gốc ổi sà cành xuống mặt nước. Nó đưa lũ em về nhà, rồi cùng em gái cắp một cái thúng, một cái chổi tre, hai chị em đi quét lá tre khô rụng về đun nước, nấu cơm. Thỉnh thoảng con em reo lên v́ nhặt được mấy cái mo cau lớn bằng cái quạt. Bố về, cùng nó nấu cơm và cả nhà ngồi ăn. Mấy đứa trẻ chí chóe, bố nói đùa, nó và con em cười vang, lũ em chả hiểu ǵ cũng tư toét cười theo, bố có lối kể chuyện hết sức hài hước.

Nó nhớ hồi đó lúc nào nó cùng lũ em cũng thấy đói. Gạo nấu cơm rất ít, phải chia từng bơ cho mỗi ngày, cả bọn háu háu trông đợi cuối tuần mẹ xuống, mang theo mấy cái bánh mỳ thơm phưng phức. Nhưng bốn chị em chỉ được phép chia nhau một cái, c̣n đâu mẹ mang ra chợ làng bán lại cho mấy hàng nước, lấy tiền mua rau hoặc mua gạo thêm.

Rồi tối chủ nhật mẹ lại lóc cóc xe đạp, một ḿnh đạp xe quay về thành phố. Mẹ phải trốn lũ em ra đi, bố ở lại cười đùa pha tṛ đánh lạc hướng lũ em, chỉ nó  đưa mẹ ra đầu làng. Nó nhớ mẹ không ngừng dặn ḍ, dáng vẻ hớt hải, tóc búi sau gáy, mẹ gầy g̣ trong chiếc quần lụa đen và tấm áo cánh xanh. Nó nhớ thuở đó lúc nào nó cũng thấy thương mẹ , trái tim nó lúc nào cũng thắt lại v́ những lời dặn ḍ vô tận. Nó nhớ mẹ chỉ đẹp trong bức ảnh lồng kính treo trên tường. Nó nhớ khi c̣n bé, mẹ ngồi khâu vá trên chiếc chiếu rải ở góc nhà, nó nằm sát bên bắp chân trắng muốt như màu củ sắn của mẹ, nó đưa bàn tay vuốt ve bắp sắn trắng muốt đó và thiu thiu ngủ, mẹ ngồi khâu, hát khe khẽ. Chỉ khi c̣n bé tư, nó nghe mẹ hát, sau đó không bao giờ nghe mẹ hát lần nào nữa. Giọng hát của mẹ lúc đó thật dịu dàng, như một làn gió thoảng.

Nó ngước nh́n khuôn mặt sạm nắng và gầy g̣ của mẹ dưới vành nón, chân đặt lên pê đan, mẹ vẫn tiếp tục dặn, nó gật đầu, vâng dạ, thấy thương mẹ vô cùng nhưng không dám nói ǵ hết. Nói về một điều nó mới phát hiện ra nhưng không hiểu tại sao nó không muốn nói ra, nhất là với mẹ, người cần biết nhất.

Nó đứng hồi lâu nh́n theo bóng mẹ đi khuất trên con đường đất, rồi chậm răi quay về, cái đầu non nớt của nó lung bung một ư nghĩ day dứt: sao  không nói cho mẹ biết? Nhưng thực ra, nói cái ǵ cơ chứ? Kể cho mẹ nghe chiều hôm nọ, như lệ thường, nó trèo lên sân khấu, thập tḥ sau đám vải cánh gà xem bố dựng vở, nó đă nh́n thấy một cảnh nó chưa bao giờ nh́n thấy: bố và cô diễn viên hay hát ôm nhau?

Nó giương mắt nh́n, ngạc nhiên, v́ chưa bao giờ nó nh́n thấy bố ḿnh như thế, rồi từ từ, nó tụt xuống khỏi sân khấu rón rén đi ra. Một cảm giác bực bội, khó chịu len vào ḷng nó. Giống cảm giác hôm trước, một ông bạn đạo diễn của bố sang nhà nó rất sớm, để nói chuyện ǵ đó với bố trước khi ông ta quay về thành phố. Ông ta mang theo hai quả trứng gà hồng hồng, bảo nó lấy cho ông một cái bát ăn cơm, rồi trước mặt bố, trước mặt nó, và ba đứa em c̣n ngái ngủ đầu thập tḥ ngồi trong màn nh́n ra, ông đạo diễn khéo léo tách ḷng đỏ trái trứng gà c̣n nguyên trong nửa mảnh vỏ trứng, rồi đưa lên miệng húp.

Bố vẫn nói chuyện với ông ta như không có ǵ xảy ra. C̣n nó, sau phút ngạc nhiên ngây người nh́n ông đạo diễn làm xiếc với cái ḷng trắng ḷng đỏ, từ từ một cảm giác bực bội len vào người nó. Nó cảm thấy ghét cái ông cao lớn, tóc trải bóng mượt này quá. Ông ta có biết một tháng may ra mấy chị em nó mới được ăn trứng một lần với cơm, một quả trứng, mẹ cho thêm vào đấy bao nhiêu là bột mỳ để khi rán, miếng trứng nở to phồng đầy một cái đĩa, đủ cho mỗi đứa một miếng. Nó nh́n lũ em, nh́n ông đạo diễn bạn bố, cảm thấy thương lũ em và tức ông này,  từ đấy nó xếp ông vào loại người đáng ghét.

Cô diễn viên hay hát cũng bắt đầu bị nó xếp vào loại người đáng ghét. Nó t́m mọi cơ hội để ŕnh bố và cô diễn viên. Nó để ư từng cử chỉ của hai người, những cái nắm tay, giọng đùa cười vui vẻ với nhau, ánh mắt tưng bừng lúc gặp gỡ, tất cả những ǵ thu thập được giữa bố và cô diễn viên làm sự bực tức của nó càng ngày càng tăng. Từ từ, nó bắt đầu thấy ḿnh ghét luôn cả bố. Trước đấy nó thấy vui sướng nhận ra sao bố đẹp thế, nhất là khi bố làm việc trên sân khấu cùng các cô chú diễn viên, bố kể chuyện hay pha tṛ khi cả nhà ngồi ăn cơm với nhau sao vui vẻ thế, nó thích nh́n bố vẫn tiếp tục cười đùa trong khi mẹ cằn nhằn, mặt mũi đăm chiêu lo lắng, bố pha tṛ, đùa cho đến lúc mẹ cũng phải bật cười.

Nó cảm thấy bực bội trong người v́ thấy bố không phải của mẹ nữa, bố gần một người đàn bà khác xa lạ với nó. Trước kia nó không phân biệt rạch ṛi từng cô chú diễn viên nó gặp hàng ngày, nhưng sau buổi bất ngờ phát hiện ra sự thân mật của bố và cô Lư, nó bắt đầu để ư đến cô từng ly từng tư. Và so sánh với mẹ. Nó đau khổ nhận ra cô Lư đẹp, trẻ hơn mẹ, chẳng bao giờ  đăm chiêu lo lắng như mẹ, cô cười suốt ngày, và hát, tiếng hát cứ như dính lấy người khác, kể cả khi người ta đă đi xa cô.

Một buổi đi học về, định vào buồng, nó nghe tiếng bố và cô Lư đang nói bên trong. Nó dừng lại ngoài cánh cửa gỗ và nghe ngóng. Bố bảo: em cứ cầm về đi, anh có thể lo được, chứ ai lo cho con em hộ em? Cô Lư nói nhỏ ǵ đó, rồi nó nghe tiếng gạo đổ rào, rồi cửa buồng mở, cô diễn viên bước ra, tay cầm một gói nhỏ, bố đi sau, cả hai người vừa đi vừa tṛ chuyện vui vẻ. Nó chạy vào buồng, nh́n thấy cái bơ hay xúc gạo đặt trên bàn, ngồi xuống ghế, nó thấy sự tức giận và căm ghét dâng lên đầy lồng ngực, nó nhớ đến mẹ và tự dưng ứa nước mắt.

Nó nhớ sau đó nó bắt đầu đổi thái độ với bố, nó bướng, giả vờ không nghe thấy bố gọi, nó trả lời bố cộc lốc, không làm những việc bố bảo nó làm. Nó nhận thấy bố cũng bắt đầu bực bội với nó. Nhiều khi, bố nh́n nó và không nói ǵ cả. Cho đến một buổi cuối tuần, mẹ xuống. Lũ em sung sướng ngồi cạnh xung quanh, hau háu đợi mẹ cắt những lát bánh mỳ  thơm phưng phức, chia đều cho mỗi đứa một miếng, rồi mẹ đưa cho bố, bảo bố ăn đi. Bố bảo: thôi, em ăn đi, em gầy yếu thế kia, em phải ăn thêm vào. Mẹ vẫn nhất định đưa cho bố, bố nhất định vẫn nhường mẹ. Nh́n cảnh tượng ấy, nó cay cay sống mũi, rồi bất ngờ, nó đứng dậy đi ra cửa, ngang qua mặt bố nó buông một câu sơng sượt: Đồ đạo đức giả! Vừa nói xong, hoảng quá, nó định chạy ra cửa, nhưng không kịp nữa rồi, bố vừa quát to: mày nói cái ǵ hả? vừa túm lấy tóc nó kéo lại. Một cái tát vào giữa mặt! Nó khóc nức nở. Bố không bao giờ đánh con cái, từ trước tới nay và măi đến sau này, tận khi bố mất đi, nó là đứa con duy nhất trong gia đ́nh bị bố đánh, bị ăn tát. Nó nhớ lúc đó mẹ sửng sốt mở to đôi mắt: hai bố con làm sao thế?

Nó vẫn không nói ǵ với mẹ hết. Măi sau này cũng vậy. Kể cả chuyện một hôm vào một buổi tối, nó đă ŕnh bố và cô diễn viên như thế nào. Bố và cô Lư thận trọng hơn, nhưng nó như thế nào đó vẫn biết. Sau bữa cơm chiều, đợi các con xếp sách vở cặp xong xuôi, lên giường nằm, bố  mắc màn giắt màn đâu vào đấy, rồi khép cửa buồng đi ra ngoài. Nó đợi cho lũ em ngủ yên rồi nhẹ nhàng chui ra khỏi màn, xỏ guốc rón rén đi. Nó t́m thấy bố và cô diễn viên ngồi bên nhau  dưới một bụi tre lớn sau hội trường, trước mặt họ là cánh đồng trải mênh mông. Nó đứng từ đằng xa,  nh́n hai bóng người im lặng ngồi bên nhau, chưa đầy chục tuổi đầu nhưng nó đă nhận ra chính xác cảm giác ǵ dâng trong ḷng nó lúc ấy: bất lực, nghẹn ngào, cùng lúc xót thương cho bố, cho mẹ và ghét cay ghét đắng người đàn bà kia. Nó cảm thấy mất mát tất cả, và nổi trội lên là nỗi buồn vô hạn không thể nào hiểu nổi. Nó chỉ muốn bỏ đi-đi măi -không cần trở về nhà nữa.

(2011.06.09)