WASS ALBERT

                                     MI VÀ THƯỢNG ĐẾ

                                           (http://www.youtube.com/watch?v=rrVDATvUitA)

 

Mi đă bao giờ nghĩ về điều này chưa, sao thế gian đẹp tuyệt trần? Trọn vẹn biết bao và hoàn hảo biết bao, nhưng không do con người tạo dựng? Mi hăy ngắm một bông hoa đi! Đơn giản nhất: hăy ngắm đi, một bông hoa tuyết!

 

Trong ḷng đất,  từ đâu hoa biết ngoài kia có lẽ tuyết đă tan và trên những cành chi chít nụ long lanh, lũ chim chích đang đánh đu trong nắng ấm mặt trời? Hoa không có telefon, radio, vậy mà vẫn biết mùa xuân đă trải đến đâu. Đất lạnh vẫn đang ôm ấp những cái rễ, nhưng trong hoa nhựa sống bắt đầu dâng và mầm  bắt đầu ngọ nguậy. Rồi hoa nhô cái đầu kim xinh xẻo xanh xanh lên khỏi đám lá khô. Thân hoa bắt đầu dài ra, rồi lá nảy tư tách. Xanh biếc. Nhựa của đất gặp gỡ những tia nắng mắt trời và quét một màu xanh non lên các mao mạch thân hoa. Rồi chồi hoa nở ra, nụ hé và hoa phá lên cười gịn tan. Cười khanh khách. Có thể nghe thấy mà!

 

Mi nh́n kỹ mà xem, sao đẹp thế! Đẹp tuyệt trần và hoàn hảo biết bao. Con người - nghệ sĩ không thể tạo ra cái ǵ giống như thế, mà chỉ sao chép. Một bàn tay nghệ sĩ vĩ đại vô h́nh đang ở bên cạnh mi.

Mi đă bao giờ nh́n một giọt nước dưới kính hiển vi chưa? Biết bao đời sống nhộn nhịp trong đó. Toàn bộ thế gian. Tất cả các giọt nước là một thế gian. Tất cả mọi thế gian là một giọt nước. Cái trọn vẹn khóa lại v́ chính bản thân nó. Trong mắt mi vô hướng v́ mi không phải là người nghệ sĩ. Nghệ sĩ chỉ duy nhất có một trên thế gian, duy nhất một, là người tạo dựng thế gian. Ngày nọ qua ngày kia, giây phút nọ sang giây phút kia, luôn luôn tạo dựng cái mới và luôn luôn đúng như thế.

Mi hăy nh́n cây! Hăy nh́n núi! Hăy nh́n sống hoặc biển! Và hăy nghĩ xem, triệu ức giọt nước trong đó, một thế gian khóa trong bao nhiêu triệu ức giọt nước! Rồi mi hăy nghĩ đến các ngôi sao! Những ngôi sao mi biết và những ngôi sao mi không biết. Đêm lặng,  mi hăy nh́n lên ṿm trời: giống hệt  giọt nước nh́n dưới kính hiển vi. Tất cả các ngôi  sao là một cái ǵ đó sống động và mi, Trái đất ở giữa chúng, có thể là vật nhỏ nhất. Hăy nghĩ mà xem, c̣n bao nhiêu triệu ức giọt nước nữa ngoài những ǵ mi đă biết.

Và lúc đó mi mới cảm thấy tội nghiệp  làm sao cho những kẻ muốn thuyết phục mi  rằng không có Thượng Đế.

Không có, bởi v́ cái này, cái kia xảy ra. V́ nhà mi nằm trong đống đổ nát. V́ đă ra đi nhiều quá, những người mà mi yêu quư. V́ ít bánh ḿ. V́ nhiều cảnh đói rách. Trong thế gian, mi nói, không có sự thật. Và mi v́ thế gian của mi. Một thế gian riêng của mi,  một thế gian đường nhựa, nước theo hệ thống, ăn lương theo giờ và đầy khói nhà máy. Một thế gian thắt cavat, đội mũ lông thỏ, một thế gian chật chội vật lộn v́ thiếu than, sặc mùi công xưởng và bị chia thành những phần nhỏ. Và mi quên mất, đây là thế gian mi tự làm ra cho chính ḿnh. Mi và những người khác, v́ vậy các ngươi chịu trách nhiệm về tất cả những ǵ đang xảy ra trong đó.

Thượng đế không liên quan ǵ đến nhà cửa và tiền lương, đến những quả bom và những hàng rào dây thép gai mi đă phát minh, không liên quan ǵ đến việc mi có nhận được lương hưu hay không, và mi có sống nổi bằng đồng lương được cấp hay không. Mi đă tự ḿnh đảm nhận v́ công việc. Thượng đế không hề nh́n vào sổ sách kế toán của mi, không quan tâm đến máy móc của mi và cũng chả biết rằng tồn tại một giọt nước trên triệu ức hạt bụi có tên gọi là hệ thống xă hội, thứ mi dựng lên một cách nhân tạo cho bản thân mi và giờ đây mi không thỏa măn với nó. Thượng đế chỉ quan tâm đến hệ tinh tú và những khóm hoa Ibolya tím mà thôi.

 

 

Thượng đế -người nghệ sĩ tạo dựng ra triệu ức thế gian và từng giây phút mới. Nhưng cái Ngài tạo dựng ra, Ngài đều chịu trách nhiệm về chúng. Ở đấy tất cả diễn ra như Ngài mường tượng, trên nền tảng của những quy luật trong sạch và mang tính chất nghệ thuật. Ở đây không có những cao trào bất ngờ và những ngẫu hứng. Không có thái độ đắc thắng của sự độc ác, bởi không có ác độc. Độc ác là khái niệm con người tạo ra và nâng thành nền tảng để có thể tự tha thứ cho ḿnh, nếu hành động một cách ngu xuẩn. Con chim ưng không ác khi nó sà xuống con bồ câu. Nó mang về cho các con để lũ chim con sống. Bàn tay sắp xếp của người nghệ sĩ chỉnh sửa các vai diễn như vậy, để lũ bồ câu đừng sinh sôi nảy nở quá đông và ăn hết thóc của lũ chuột.

Con người tự tạo dựng cho nó một thế gian trong giọt nước. Nó nhảy ra khỏi dàn hợp xướng, tách ḿnh khỏi bàn tay sắp đặt của người nghệ sĩ, đào cho ḿnh một sân khấu riêng, dựng cho riêng ḿnh những cảnh quan và tự ḿnh phân ra những vai diễn. Bởi vậy, các ngươi hăy đừng kêu gào nếu màn tŕnh diễn thất bại. Nếu các cảnh diễn rởm đứt đoạn và đầu đập vào những cái đinh rỉ. Chính con người đóng vào đấy những cái đinh.

 

Tóm lại nếu mọi việc của mi hỏng, hăy chớ ngạc nhiên. Và nhất là mi chớ cố gắng đổ lỗi cho Thượng đế. Mi đ̣i tự do cho đôi tay mi, và Thượng đế, trong chừng mực có thể, đă cho mi đôi tay tự do. V́ những căn nhà đổ, v́ sự đắt đỏ, v́ chợ đen, v́ thiếu than, và v́ mi c̣n lại với cái túi rỗng và găi đầu găi tai: quả thật Thượng đế không biết làm ǵ hơn. Có thể Ngài cũng chẳng biết đến những điều này. Ngài không ṭ ṃ, rằng bên ngoài trật tự của Ngài giữa triệu ức giọt nước, trong một giọt có một loài rong rêu nhỏ bé bối rối làm những ǵ với sự kiêu ngạo của ḿnh.

Thượng đế c̣n mải bận bịu với những bông hoa tuyết, với lũ chim. Với những ngôi sao và với những rặng cây. Và bận với việc, hăy sinh ra đi và hăy mất đi. Và, nếu cái dạ dày của mi- với điều kiện mi chưa làm thủng nó v́ sự tham lam phi mức độ của mi- hăy để nó tiêu hóa những ǵ mi cho nó. Thượng đế không chịu trách nhiệm, nếu trái tim của mi  chán co bóp máu trước thời gian của nó, bởi mi đă bỏ bê và nông nổi làm hỏng nó với những phấn khích thừa mà mi thành công tạo ra để hành hạ bản thân.

 

Nói tóm lại: Thượng đế không làm phiền mi trong cái thế gian riêng của mi. Đừng đợi, Ngài sẽ đến bên mi, nếu mi chính là kẻ tuyên bố cái lư thuyết người kiêu ngạo của mi mà quay lưng lại với Ngài. Mi cần đi t́m Thượng đế, nếu mi muốn quay trở về với Ngài. Mi sẽ gặp Ngài dễ dàng nếu ư đồ trong mi thật sự và trong sạch. Nếu mi không muốn than thở kể lể với Ngài về sự kiêu ngạo và sự bị xúc phạm của mi, mà đơn giản mi chỉ muốn nh́n thấy Ngài và b́nh tâm lại.

Linh hồn của mi ở nơi tạo dựng của Ngài. Trong giọt nước Ngài tạo ra dành cho mi. Chỉ cần mi hăy mở to mắt. Mi sẽ thấy Ngài trong ngọn cỏ vừa mọc. Trong đóa hoa vừa x̣e cánh. Trong con bướm đang chấp chới bay. Ngài tạo dựng ở đấy.

Và nếu mi trong sạch và giản dị đứng trước Ngài, mi vứt bỏ tất cả những tṛ hề (được gọi là) chính trị xă hội, khoa học hay định kiến: rất có thể Ngài sẽ thấy mi. Rất có thể Ngài sẽ mỉm cười với mi. Đằm thắm, và đôi mắt hiền từ của người nghệ sĩ âu yếm nh́n mi rồi Ngài cất tiếng:

Ta đă thấy, con đang không ổn, con của ta.  Đă đến lúc con hăy quay trở về với chúng ta.

                                         Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung

                                                                     ( Budapest. 2014. június 11.)