Nam Dao giới thiệu

                                

Nguyễn Mộng Giác

 

 

Ghé Cali, lần này, như mọi lần, tôi đến thăm Giác. Cố lắm, Giác ra sa-lông ngồi tiếp, mặt vẫn rạng rỡ, và nghe tiếng anh nói, tôi mừng. Vẫn giọng nói trầm ấm. Vẫn c̣n sức. Và rất minh mẫn. Người bạn chở tôi  đến nhà Giác e ngại, đứng ngoài chứ không  vào nhà. Chị Diệu Chi, phu nhân nhà văn, ra mời. Bạn  tôi  chân thành : ‘’ …đọc anh nhiều, nhưng hôm nay mới có hân hạnh gặp’’. Giác cười thật tươi. Cũng như Giác,  tôi cũng hơi ( thậm chí quá)  dài hơi, và cũng  băn khoăn  viết cho ai ai biết mà đưa, nên có  được bạn đọc, ôi thôi, sao mà trân quí đến vậy. Nhưng Liệu có ai đó tự hỏi, thời gian bạn bỏ ra đọc một  trang, người  viết cần bao nhiêu để viết? Và viết, thật t́nh, chúng tôi  nào  dám viết  cho vui. Biết bao cách  vui khác, bạn ơi, bạn thừa biết !

 

Với Lữ Quỳnh và Nguyễn Trọng Khôi, tôi lại quay lại nhà Giác. Lần này, anh tiếp chúng tôi trong pḥng, gắng  ngồi  chứ không chịu nằm như chúng tôi đề  nghị v́ sợ  anh mệt. Nhưng anh vẫn tươi cười, và chuyện văn, chuyện thơ anh vẫn cứ cực kỳ nhậy bén. Chị chạy ra chạy vào, giữ tiếng cười, và th́nh ĺnh, chị ôm vai chồng, thốt ‘’ Giác đừng bỏ em mà đi, nghe’’. Câu chị nói  đau  đứt ruột. Giác nh́n, cái nh́n rất an nhiên.

 

Vài ngày sau, chúng tôi  biết tin Giác vào cấp cứu. Đến khi tôi rời Cali, bạn bè báo Giác đă  qua pḥng dành cho những bệnh nhân thường. Tôi thở phào. Anh Giác ơi, chẳng  chị  Diệu Chi  thôi,đời vẫn cần có anh mà…

 

Tôi nhớ một bài viết đă hiển thị trên amvc,   ‘’ H́nh như, có điều ǵ…’’ tôi gửi Giác cách đây  đâu 4  năm đă đăng trên Văn Học nhân  dịp tờ báo này vinh danh anh, chủ biên hàng chục năm dài đằng đẵng. Hôm nay, những  ḍng chữ này là cách tôi tâm t́nh với bạn về Giác. Và một cách, rất chủ quan, tâm t́nh với Giác về tôi, một người đọc văn chương anh.

 

Tôi cũng trân trọng giới thiệu ‘’ Băo rớt’’,  tác phẩm Giác đă in năm 1974. Chỉ một năm sau, cơn dâu bể bắt đầu, chúng ta cùng lưu vong, có kẻ ngay trên đất nước ḿnh. Dẫu ǵ, Giác vẫn cứ cười, trầm tĩnh. Và an nhiên, v́ đó là cái cười của một nhà văn đích thực đă  tận tâm tận lực với đời, bên kia hay bên này bờ, vẫn cứ một đại dương, và một tấm ḷng với chữ nghĩa.

_____________________________

 

 

____________________________________________

Nguyễn Mộng Giác

 

 

Băo rớt

  

 

Bóng tối buổi trưa

Từ pḥng hồi sức, tôi được đưa qua trại 10. Giường của tôi nằm ngay trong góc phía trái, nơi trú ẩn của bóng tối, của ẩm mốc và của đàn muỗi đói khát. Cho nên mỗi lần thấy có người lạ mặt bước vào pḥng dớn dác nh́n quanh, chính tôi phải lên tiếng trước họ mới t́m ra. Vả lại, cả hai chân tôi băng bột, cánh tay trái treo trên đỉnh mùng, mặt mũi băng bông trùm kín, th́ có thánh mới nhận ra thằng Liêu ba hôm về trước.

Sáng nay, anh y tá vừa đến lấy nước tiểu đem lên pḥng thí nghiệm, th́ một người đàn ông lạ mặt, đeo kính lăo tóc hớt ngắn có cái mũi đỏ sần sùi đến t́m tôi. Chắc có người chỉ dẫn trước nên ông ta xăm xăm tiến tới chỗ tôi nằm, cúi chào rồi tự giới thiệu:

"Tôi là phó chủ tịch nghiệp đoàn công nhân xây cất".

Tôi bỡ ngỡ không biết phải trả lời thế nào, th́ ông ta đă tự kéo cái ghế sắt gần đấy ngồi xuống cạnh giường. Ông ta nói:

"Cụ chủ tịch cử tôi lo vụ này. Sáng nay tôi có ra đảo. Tôi có bắc thang leo lên xem xét cánh tay của pho tượng. Thật không ngờ..." Ông phó chủ tịch dừng lại, ư chừng để chờ tôi lên tiếng hỏi, hoặc biểu lộ sự ṭ ṃ hiếu kỳ lên nét mặt. Nhưng ông ta quên rằng cái mặt tôi đă bị băng kính và loang lổ thuốc đỏ, c̣n cách nào đâu mà biểu lộ. Chờ một lúc, ông ta đành nói:

"Anh biết không, cánh tay cầm gươm của pho tượng găy ngay chỗ cùi chỏ. Cốt sắt bên trong nhỏ tí teo, găy là phải. May nhờ có mấy ṿng dây thép gai lăo thầu quấn quanh thanh sắt cho ăn vữa, nên cả cánh tay lớn không rơi xuống. Nếu không, anh đă tan xương ngay tại đảo rồi. Lăo thầu tham lam muốn lời cho nhiều, mới xảy ra cớ sự. Tuy cánh tay tượng chưa rơi trúng anh, nhưng v́ phải tránh né mà anh lăn xuống sườn đồi. Đây là một tai nạn lao động. Nghiệp đoàn sẽ kiện lăo thầu ra toà, đ̣i bồi thường xứng đáng cho anh..."

Tôi chán nản không trả lời. Ông phó chủ tịch cầu chúc qua quít một vài câu nhạt nhẽo rồi ra về.
Ông ta vừa đi được mười phút, th́ Thương đến. Không ai chỉ dẫn cho nàng cả nên tôi vừa hồi hộp vừa lo âu nh́n nàng lăng xăng hỏi hết người này sang người nọ trong trại 10. Tôi không muốn gặp nàng lúc này, khi thân tàn ma dại đến độ chỉ c̣n là cái xác ướp kỳ dị trong các ngôi mộ cổ Ai Cập. Tuy thế, Thương vẫn t́m đến chỗ tôi nằm. Nàng để rơi thân h́nh nhỏ nhắn lên chiếc ghế sắt, hai bàn tay mềm ấm nắm lấy cánh tay phải của tôi. Nàng nói, giọng lạc đi, run run v́ xúc động:

"Anh, anh tha tội cho Thương. Đă nhiều lần em nói với anh là xin anh hiểu giùm hoàn cảnh của Thương. Em không thương anh, th́ c̣n thương ai nữa. Anh là đời sống của em, là hơi thở, là thịt xương, là... là tất cả đời em. Có anh th́ em vui, không có anh, đời em c̣n ǵ nữa đâu. Tối hôm đó em không ra biển được, v́ nhà có kỵ. Em quên, không cho anh biết".

Tôi gắng xoay người lại nh́n Thương. Tội nghiệp cô bé. Đôi mắt cô bé, nhờ ánh sáng yếu ớt chiếu từ cửa sổ bên kia, đầy ắp sự hối hận, thương xót, đau đớn, lo sợ. Nàng tưởng chính nàng là người chịu hoàn toàn trách nhiệm của tai nạn. Tôi muốn cải chính. Nhưng vết thương bên má làm cho tôi đau đớn. Có lẽ miệng tôi hơi méo lại khi muốn nói, trông như tôi đang mếu. Thương khóc oà lên:

"Thà như vậy. Em chỉ sợ anh lạnh nhạt với em, nằm im không nói năng. Anh hiểu cho em không anh Liêu. Hiểu giùm cho em đi. Thú thực nhiều lúc thấy anh thương em quá, em phát sợ. Mắt anh chỉ toàn lửa và lửa. E ḿnh có đáng ǵ đâu. Em đă nhắc lại câu ấy nhiều lần mà anh không chịu nhớ. Bây giờ em nhắc lại lần nữa: Em xấu xí, nghèo nàn, c̣n nhiều cái tầm thường nữa. Em có đáng ǵ đâu mà vừa sai hẹn tối hôm trước, sáng hôm sau anh đă liều thân thế này".

Tôi không biết nói ǵ, sợ xua mất chút nắng đẹp trong tâm hồn cô bé. Tôi bóp nhẹ lên bàn tay mềm của Thương, ra dấu hiểu nàng và cảm ơn. Thương xúc động lắm, đưa khăn tay lên lau nước mắt. Rồi nàng lột cam cho tôi ăn. Tuy nước chua làm rát vết thương trong lưỡi, tôi vẫn cảm thấy tất cả sự khoái lạc bệnh hoạn. Lúc ăn đến múi cam chót, tôi cố rướn người lên hôn nhẹ lên hai ngón tay Thương.

Nàng vui sướng, ngồi kể chuyện huyên thiên, hết chuyện nhà cửa đến chuyện mấy đứa em trai tinh nghịch. Nếu anh y tá không trở lại, chắc nàng c̣n sa đà nói măi nói măi. Chờ Thương ra khỏi pḥng, anh y tá mới bảo:

"Anh đưa tay phải tôi lấy thêm vài xê xê máu. Thật phiền. Họ bắt chúng tôi thử đủ thứ: nào nước tiểu, nào máu, nào phân, nào nước miếng... Anh chỉ bị găy xương và xây xát khắp ḿnh mẩy, bệnh đă rơ, việc ǵ phải lôi thôi".

Tôi cố dằn đau đớn, phều phào hỏi:

"Thử làm ǵ mà thử hoài vậy?"

Y tá thấy tôi nói được, có lẽ vui mừng v́ t́m ra người tri âm, liếng thoắng giải thích:

"Anh biết làm sao không? Đây là tôi nghe lỏm được trên pḥng quản đốc. Anh đừng kể lại cho ai nghe nhé. Hăng bảo hiểm của nhà thầu muốn khỏi mất tiền, đến năn nỉ xin bác sĩ xác nhận xem có phải anh mắc một chứng nan y nào đó, hoặc anh có máu điên trong người hay không. Ông ta bảo: từ chỗ pho tượng đến mé vực khá xa, không thể bảo như bên nghiệp đoàn là v́ né tránh mà anh rơi xuống sườn đá dốc. Chỉ c̣n có một cách giải thích: anh mắc chứng nan y mà tự vận, hay có máu điên trong người, chúng tôi phải thử đi thử lại hoài, chỉ v́ vậy".

Anh y tá đă lấy máu xong, cầm ống nghiệm và xê ranh đứng dậy. Thấy tôi nh́n theo, anh bông đùa:

"Anh có điên không, nói quách cho họ biết, để họ khỏi hành hạ tụi tôi". Người y tá đi rồi, tôi nằm hoang mang cả buổi sáng. Ừ, v́ sao ḿnh làm thế? Ḿnh có điên có khùng đây? Khi nào b́nh phục và lănh tiền bồi thường xong tôi cũng phải kể lại sự thực, để tự tôi bồi thường cho tôi một chút danh dự. Tôi sẽ kể sự thực. Sự thực đại khái như thế này, v́ tôi chưa dám chắc những điều tôi biết, những h́nh tôi thấu, những tiếng tôi nghe.

Buổi trưa hôm đó, trời nắng gắt lắm. Pho tượng coi như đă hoàn thành, v́ toán thợ mười hai người chúng tôi đă gắng quét một lớp xi măng mỏng bên ngoài suốt cả buổi sáng. Ông chủ thầu cười nói hỉ hả, hẹn đem xôi và thịt quay ra cúng mừng rồi đăi chúng tôi một bữa nhậu no nê vào bốn giờ chiều. Ăn xong, dọn dụng cụ đồ đạc về phố luôn thể. Ông chủ vào đất liền rồi, các bạn tôi không biết làm ǵ, gọi một chiếc thuyền đánh cá đến xin quá giang vào bến. Tôi cảm thấy bực bội điều ǵ không rơ. Có thể v́ Thương không đến chỗ chiếc ghế đá dưới băi cát tối hôm trước, bắt tôi phải bồn chồn đợi nàng suốt ba giờ liền. Cũng có thể v́ tôi nhức đầu v́ hơi bị cúm, không được khỏe lắm. Anh em mừng rỡ khi nghe tôi nhận lời chịu ở lại đảo giữ đồ đạc.

Cả bọn đi rồi, tôi ngồi bó gối dưới chân tượng. Từ mỏm núi nh́n ra, biển xanh tiếp nối đến tận chân trời. Trên cao mây đă bay đi, c̣n lại bầu trời trong xanh và một mặt trời hực lửa. Chung quanh tôi, những tảng đá nhọn loang lổ rêu xám, những bụi ốc mèo cằn cỗi gai đâm tua tủa, những viên sỏi tṛn nhẵn v́ lăn lóc biết bao lần trong khoảng thời gian vô tận. Tôi chói mắt v́ mặt trời. Tôi ngộp trong bao la. Cảm thấy nghẹn thở v́ sự đ́u hiu cũng mênh mông chẳng kém ǵ trời và nước. Tôi núp mát dưới bóng pho tượng, nh́n bâng quơ ra phía trước mặt nhưng chỉ thấy những h́nh ảnh mờ nhạt, hỗn độn sắc vàng chói và màu xanh dương. Chán nản. Tôi hối hận đă t́nh nguyện ở lại đảo. Ray rứt, tôi muốn làm một cái ǵ cho qua th́ giờ. Không có lấy một tờ báo, một quyển sách. Tôi đến gần chỗ bờ vực, kề sát bên một vách đá dựng đứng xuôi tuột xuống bể sâu. Tưởng tượng ḿnh rơi tơm xuống đây, ch́m vào hư vô, tôi cảm thấy sợ hăi vội lùi lại. Phía tay phải sườn núi khá dốc. Tôi đá hất một viên sỏi dưới chân. Viên sỏi rơi vào thung lũng dưới kia, lặng lẽ vô nghĩa như một làn gió thổi qua đỉnh núi trọc, không tạo nổi một tiếng vi vu hay một tiếng lá x́ xào.

Trời trở về chỗ pho tượng, vô t́nh nh́n xuống bóng ḿnh di động trên mặt đất phẳng. Tôi t́m ra được một thú tiêu khiển.

Tôi đứng thu ḿnh lại cho bóng tôi chập vào chân phải của pho tượng. Rồi tôi lại sang đứng bên phía chân kia. Tay trái pho tượng thả xuôi bên hông. Tôi ngồi xuống, cho bóng tôi giống như một món đồ Đức Trần Hưng Đạo mang theo khi ra trận. Bóng của tôi tṛn vo, giống y một cái đầu lâu. Một cái đầu của giặc Nguyên mà vị anh hùng dân tộc vừa dùng gươm chém ĺa khỏi cổ. Ư tưởng đó khiến tôi lạnh xương sống, vội choàng đứng dậy. Tôi đi dần ra mé núi, đứng ngay nơi bóng mũi gươm. Tôi trở thành một tên phù thủy, có phép khinh công lăo luyện nên đứng được chênh vênh trên mũi gươm một vị anh hùng. Bóng tôi vươn cao hơn cả bóng tượng.

Tôi cười lên thích thú. Tiếng cười vang ra, vọng lại từ vách núi đá, nghe lạ hoắc. Tôi thử cười a ha lần nữa, lần này to hơn lần trước. Tiếng vọng dơng dạc. Vách núi dựng phía sau lưng, thung lũng màu xanh pha nâu phía tay phải, bờ đá cheo leo sụp đột ngột xuống mặt biển xanh trước mặt và phía trái. Chung quanh đây chỉ có cao, sâu, rộng, lớn. Chỉ có vĩnh cửu, bao la mênh mông, thăm thẳm. Tôi đứng ở giữa. Bóng tượng đổ thấp bên dưới. Chợt nhớ đến phim Tarzan coi thời thơ ấu, tôi bắt hai bàn tay làm loa, ráng hú thật lớn thật dài như vị chúa tể rừng xanh Phi châu. Tiếng hú vang vọng qua bao nhiêu vách đá, làm lung lay mấy bụi ốc mèo cằn cỗi trên đồi, và xao động cả mặt sóng xanh. Quá thích thú, tôi hú tiếng thứ hai, rồi tiếng thứ ba. Cổ tôi bắt đầu rát. Đến khi hú xong tiếng thứ năm, nh́n xuống mặt đất trước mặt, tôi giật ḿnh sững sờ. H́nh như bóng pho tượng đang cử động, Không tin ở mắt ḿnh, tôi cố lấy hết sức b́nh tĩnh nh́n kỹ một lần nữa. Phải rồi, h́nh như cánh tay cầm gươm của Ngài cử động, bóng lưỡi gươm càng ngày đưa sát vào cái bóng bé nhỏ của tôi. Kinh hăi đến cùng cực tôi ngước lên nh́n pho tượng. Quả nhiên, tôi đă không lầm. Ngài đang từ từ hạ gươm xuống, gân cốt Ngài kêu răng rắc và từng mảng xi măng trên áo giáp của Ngài rơi tơi tả trên mặt đất. Mắt tôi nh́n chăm chăm vào lưỡi gươm. Hai tay tôi đưa lên cao che lấy đầu, trong khi chân tôi tự động lùi lại, lùi lại dần, cho xa cho thoát khỏi lưỡi gươm thiêng của Ngài. Đến lúc chân bước hụt vào khoảng không, và bị lăn xuống thung lũng, tôi không c̣n biết rơ điều ǵ nữa.

Có lẽ giờ đây chỉ c̣n lại một điều, một điều hồ nghi: Phải chăng tiếng hú chất chứa bao nhiêu phẫn uất dồn nén trong cuộc sống đ́u hiu của tôi, tiếng hú giữa nơi chỉ có mây và đất đá cỏ cây vô tri, đă vô t́nh phạm đến danh dự Ngài. Và Ngài đă giận dữ hạ dần lưỡi gươm bén.


Tên đào ngũ

Chiếc GMC chở quan tài đậu sát vào mái tôn, quay đít vào gần cửa ra vào. Lá quốc kỳ bị gió bay, nên lệch sang một phía, để lộ hông quan tài gỗ tạp sơn một lớp dầu bóng đỏ ối. Người tài xế mở xe nhảy xuống, nói trỏng vào phía buồng lái:

"Xuống đi! Phải ở lại đây tối nay rồi. Trời tối, ai dám qua truông".

Bốn người lính ở phía sau nhanh nhẹn leo qua hông, đạp một chân lên bánh xe cao su, nhảy mạnh xuống nền xi măng. Bụi đỏ bay mù từ mấy bộ quần áo xốc xếch lem luốc. Có tiếng trẻ con khóc phía đầu xe. Người đàn bà mặt mày ốm gầy và lạc thần, đầu quấn khăn tang, tḥ đầu hướng về phía nhà tiền chế nói lớn:

"Mấy chú làm ơn mở cho cánh cửa. Nặng quá".

Một người lính đi lại phía bên phải xe, gắng hết sức mới mở bật được cánh cửa, rồi đưa tay d́u hai mẹ con xuống. Một tay ẵm đứa nhỏ độ một tuổi, một tay xách cái giỏ ni lông, người đàn bà phải để mặc cho anh lính đỡ hai nách, cẩn thận bước xuống bậc thang, rồi chậm răi vào trú dưới mái hiên. Đứa nhỏ ngơ ngác nh́n chung quanh, nhận diện từng người, rồi lại khóc lên từng hồi. Người đàn bà ngồi bệt trên nền trại, lấy b́nh sữa bằng nhựa núm vú vàng xỉn nhét vào miệng đứa bé. Nó núc vài ngụm, ậm ừ như muốn nghẹn nước, rồi quay đầu nhả vú ra khóc tiếp. Người đàn bà sợ làm phiền ông Chỉ huy trưởng, vội vă bồng con ra đứng dưới mấy gốc dương liễu lá rũ. Tân hỏi mấy người lính đang tiếp tục giũ bụi:

"Bị ở đâu đó?"

"Trên Phú Nhơn".

"Chở về đâu?"

"Miệt ngoài Bồng Sơn. Bây giờ đă sáu giờ chiều, qua truông sao nổi".

Toán lính trực thoả măn ṭ ṃ, lảng đi xa. Bốn người lính lạ hỏi Tân chỗ câu lạc bộ, rồi đi theo hướng Tân chỉ. Người tài xế mở nắp đầu máy kiểm soát dầu nhớt và bu-gi, rồi cũng đi theo bốn người lính hộ tống. Một lúc sau, một người bưng ra cho người đàn bà dĩa cơm và chai xá xị, xong vội vă quay trở lại câu lạc bộ. Đứa bé bây giờ đă hết khóc, nằm ngủ lả trên vai mẹ. Người đàn bà bồng con vào trong mái hiên, liếc nh́n lên quan tài thúc thít khóc, rồi ngồi trên nền trại lơ đăng xúc cơm ăn. Gió bên ngoài bỗng thổi mạnh bốc bụi mù mịt, trong khi đêm chầm chậm trở về. Lúc ông Thượng sĩ nhẹ nhàng bước chậm cho ngọn nến khỏi tắt, leo lên xe gắn lên nắp quan tài, Tân hỏi:

"Tối nay toán nào gác cầu, Thượng sĩ?"

"Toán hai".

"Ủa, sao tụi nó không cho tui hay".

Ông Thượng sĩ đứng trên xe, không thèm quay mặt lại, gắt gỏng:

"Mầy đi ghẹo gái cho đă rồi về hỏi lôi thôi. Có lấy đồ đạc ra lô cốt mau lên không? Cho mấy củ bây giờ".

Tân chạy vội về pḥng trực. Người đàn bà vẫn ngồi chỗ cũ, biếng nhác nhai cơm, hờ hững nh́n mông lung về phía bóng tối trước mặt. Pḥng trực không c̣n ai. Bóng đèn điện góc pḥng lung lay theo gió. Khẩu M.16, cái mũ sắt, và tấm pon-cho của Tân c̣n bỏ lại trong góc tối.

Tân đội mũ sắt lên, trí óc ràng buộc vào cái rọ trách nhiệm. Sợi dây nịt đạn quấn quanh bụng chặt chẽ như quân kỷ. Đôi giày nặng bó cổ chân, níu tŕ gân cốt như muốn chôn sâu người lính đời đời kiếp kiếp xuống giao thông hào, sau lỗ châu mai, trong hầm lô cốt. Chỉ có khẩu súng là nhẹ nhàng, đong đưa trong ṿng ngón trỏ, tự do như chiều đạn đạo.

Một mùi hôi gay gắt trộn lẫn hương nhang thổi vào chỗ Tân ngồi. Bóng người đàn bà ôm con nổi hẳn trên nền sáng do ngọn đèn pha phía bên kia trại. Tân lẩm bẩm:

"May tối nay ḿnh ra cầu. Không th́ nằm đây lănh đủ".

Lúc ra đến cổng trại, một trận gió mạnh thổi ào ngăn cả bước Tân đi. Tân đưa tay dụi mắt. Bên trong hàng rào, có tiếng trẻ khóc. Khi nước chảy ra trôi hết bụi và mi mắt hết cồm cộm xốn xang, nh́n trở vào trong, Tân thấy ngọn nến trên nắp quan tài đă tắt.

Tín chửi thề:

"Đ.M. bây giờ mới ra. Lính cậu hả?"

"Thôi mà người anh em. Lăo thượng sĩ đă cho anh lănh đủ rồi. Nỡ nào người anh em c̣n nặng tay".

Rồi chuyển sang giọng b́nh thường, Tân bảo:

"Đă phân công chưa?"

"Rồi, mầy gác ca bốn".

"Với ai?"

"Tao không nhớ. À, h́nh như với thằng Liễn".

"Tụi nó đâu rồi?"

"Giặt quần áo phía bến đ̣. Mầy làm ǵ cả buổi chiều nay không thấy mặt".

"La cà lai rai vậy mà. Đầu tháng dư tiền, không có sao".

"Nói giọng cha không. Sao không nằm luôn trong trại cho bảnh?"

"Hôi không chịu nổi".

"Cái ǵ?"

"Cái xác. Có một con bị trận Phú Nhơn, vợ lên lănh về. Trời tối không dám qua truông, nên GMC chở vào gởi tạm đằng trại".

Tín nói sang chuyện khác:

"Tao mới mua được cái cát-xét Hitachi".

"Bao nhiêu?"

"Chín ngàn. Nghe thử không?"

Tín mở máy. Giọng một nữ ca sĩ danh tiếng nỉ non, tha thiết:

"Các anh đi, ngày ấy đă lâu rồi. Các anh đi biết bao giờ trở lại. Xóm làng tôi trai gái vẫn chờ mong. Làng tôi nghèo nho nhỏ trên sông. Gió bấc lạnh lùng thổi vào mái rạ. Làng tôi nghèo, nắng mưa tơi tả, trai gái trong làng vất vả ngược xuôi..."

Tân đưa tay tắt máy:

"Nghe mùi quá. Nhưng đâu phải tụi ḿnh. Nói chuyện tụi nó ngày trước mà".

Tín căi:

"Th́ áp dụng cho tụi ḿnh cũng được, có sao đâu. Này này: Các anh về mái ấm nhà êm, câu nói tiếng cười rộn ràng trước ngơ. Ḿnh đi hành quân tảo thanh đem lại an ninh cho đồng bào. Mặt bên kia c̣n một bài mới. Chờ một chút tao cuộn băng trở lại đă".

Tân lấy thuốc hút, nh́n xuống băi cát chân cầu. Anh hỏi:

"Đêm nay có trăng không?"

"Có, mười bảy ta mà".

"Vậy là đỡ khổ rồi. Tao gác ca tư, trăng sách quắc, đố đứa nào dám bén mảng tới chân cầu".

Tín đă sang băng xong, mở máy trở lại:

"Em hỏi anh, em hỏi anh bao giờ trở lại. Xin trả lời, xin trả lời mai mốt anh về... Anh trở về hàng cây nghiêng ngả, anh trở về có thể bằng ḥm gỗ cài hoa. Anh trở về, trên chiếc băng ca, trên trực thăng sơn mầu tang trắng..."

Tân lại đưa tay tắt máy, lầm bầm:

"Thôi. Để yên nghe nước chảy c̣n hơn".

Anh ra phía cầu, đái xuống ḍng sông đen. Tín nói lớn:

"Mầy tục tĩu quá, không hiểu sao tụi con gái mê mầy".

Tân gài nút quần, trả lời:

"Tao khơi đúng chỗ ngứa giấu kín sau cái mặt nạ ngoan ngoăn con nhà, sau cái vỏ mỏng ngây thơ. C̣n tụi bay th́ cả tin, nên hỏng hết".

Rồi không muốn dây dưa tranh luận, Tân bảo:

"Tao đi tắm một chút. Tụi nó trở lại, mầy nói giùm là tao đă ra rồi".

Tân trở lại đầu cầu, giở ṿng dây thép gai chui qua bên kia. Con đường ṃn dốc xuôi xuống băi cát phía dưới. Lá dứa gai cứa vào ống quần vải dày, chỉ nghe rào rào. Thích thú, thách đố, an tâm, Tân dẫm bừa lên gai góc, bước nhầu lên mấy bụi ốc mèo, không thèm theo lối ṃn quanh co ḿnh rắn. Mấy khóm dứa đen qú mọp dưới gót, sau lưng. Một cây gai ngang ngạnh đâm thủng lần vải, Tân thót người đau đớn, tức giận quật mạnh báng súng lên bụi đen, rồi dẫm mạnh gót giày trên đó mà đi. Vài nhánh khô găy rụm, ḍn tan.

Qua hết khóm gai th́ đến bờ cát. Đă quen lối đi, Tân dừng lại bên một khóm cây rậm. Anh lấy nắp nhựa đậy họng súng M.16 lại, rồi cắm súng giấu sâu vào bóng tối. Đôi bàn tay bất chợt rảnh rang, trở thành ngượng nghịu. Theo thói quen, Tân đưa tay lên vai định gỡ dây súng trước khi ngồi lên mô đất. Anh lầm bầm chửi thề, thấy ḿnh lú lẫn quên trước quên sau. Đôi bàn tay vẫn c̣n vụng về, mấy ngón cử động láu táu không biết phải làm cái ǵ. Tội nghiệp! Chúng nó không quen ở không. Cho nên bàn tay nầy nắm ngón tay bàn tay kia bẻ lốp rốp, rồi bàn tay kia bẻ trả.
Trước mặt, băi cát vàng nhờ nhờ chạy dài ra đến tận bờ nước đen, và Tân nhớ rơ mặt cát mịn đến nỗi bước chân lên trên, làm da chân mỏng vẫn có cảm giác êm ái b́nh thường như được ấp ủ tŕu mến bằng lớp vải lên dày. Tân ngồi xướng mô đất, dây nịt đạn chằng ngang bụng, cọ mạnh vào xương sườn.

Bỏ mặc quân trang và vũ khí gần khóm cây. Tân định đi xuống bờ cát, nhưng nghĩ sao, bèn quay trở lại. Trăng đă lên tự lúc nào, chiếu rơ cái mũ sắt, dây nịt đạn, đôi giầy thô, và cả báng súng nhựa. Anh giấu đồ đạc cẩn thận hơn, cho bóng tối che khuất rồi tiện tay cởi luôn bộ quần áo treillis nặng nề hôi hám. Tân chỉ c̣n mặc một cái quần đùi và cái áo lót. Gió lùa vào khe nách, ống quần, thổi dậy niềm khoan khoái, bùng lên khát vọng tự do.

Tân nhảy xuống ḷng cát, tung tăng chạy khắp mọi hướng. Trăng mỉm cười. Gió mơn man. Cát hôn ấm ḷng chân. Trời cao và đất rộng mời gọi. Sự sống man rợ, điên cuồng ngây ngấy đưa bước chân thoăn thoắt, đưa đôi tay vung mạnh lướt tới, nghiêng nghiêng mặt người để hứng thuận chiều gió. Bàn tay đưa ra trước mặt chờ đón mà không nắm bắt, hy vọng mà không tham lam, để gió mát và ánh vàng lọt qua mấy ngón. Tân chạy nhảy, không cảm thấy mệt nhọc thoả thuê, và lúc đứng dừng lại, vẫn c̣n thấy ḷng ḿnh trống không để tiếp tục góp thu cái diệu vợi vô cùng của đất trời vào ḷng.

Anh chạy theo bờ nước trong. Chân đạp rào rạo trên sỏi nhỏ ven sông, nước bắn tung lên mát dịu ống chân và bắp vế. Lúc chạy về phía trăng lên, bọt nước toả sáng quanh ḿnh, rơi vang trên băi, như các tia nước phun trong công viên thành phố.

Tân chạy thẳng theo đường nước cạn, rồi lại uốn ḿnh ngoằn ngoèo như h́nh rắn, hết dậm chân trên cát ấm lại dậm chân xuống nước róc rách mát rợi. Trong một bước lơ đăng, anh bước vào một hố sâu. Tân ngă xuống, nước ngập nửa người. Trăng mờ đi v́ một đám mây vô t́nh. Anh hốt hoảng nghĩ:

"Không biết có đứa nào thấy chỗ ḿnh giấu súng không? Đă tới ca gác của ḿnh chưa?"

Anh ngồi xuống cát, và bây giờ mới cảm thấy mỏi rần khắp người. Gót chân rát v́ bị chà xát quá nhiều. Gió tăng thêm lạnh trên bộ quần áo ướt. Bóng cầu đen đủi choàng tay qua hai bờ xa tít, tham lam trơ trẽn.

Một trái hoả châu từ quận lỵ bắn lên, chiếu mầu đỏ kè bệnh hoạn mặt sông, rồi tắt lịm để lại một vệt khói lững lờ dưới trăng.

Có tiếng kẻng đổi ca từ trên cầu vọng xuống. Tân cố nhíu mày đọc mấy chữ số trên đồng hồ. Chưa tới phiên ḿnh! Gió lạnh lẽo, Trăng nhợt nhạt. Nước rên rỉ. Bóng tối ma quái. Trong một cử động đột ngột cương quyết, Tân quăng cái đồng hồ rơi tơm xuống ḍng sông đen. Tiếng vọng khích động cảm giác, và anh bắt đầu chạy như điên trên băi, lội mạnh xuống ḍng sông cho đến lúc nước ngập quá gối và chạy trở lên tận bờ cỏ ướt dọc theo doi cát.

Khi chạy như thế đến ṿng thứ ba, vừa từ bờ cát trở về con nước, Tân đă thấy có bóng người ngồi lặng ở đấy rồi.

Bóng một người con gái.

*

Trăng đă lên quá ngọn tre xóm Đông hơn một con sáo. Ánh trăng viền khuôn mặt người con gái, cho Tân thấy đôi mắt mở lớn hướng về phía ánh sáng và đôi môi cười. Mái tóc dài ch́m trong nền tối, nhưng dáng người in rơ trên mặt cát ướt. Hai bàn chân cô gái ngâm dưới nước sông, khuấy động róc rách. Gió vẫn dịu dàng. Cát vẫn câm nín. Trăng cười lặng. Chỉ có nước nhột nhạt v́ bàn chân khuấy động, không thôi rúc rích thích thú. Nửa như chế giễu nửa như thúc giục. Mồ hôi loăng theo gió thổi, làm Tân lành lạnh da cổ và xương sống. Tân hỏi:

"Làm ǵ ngồi đây?"

Cô gái không trả lời, không quay lại. Một lúc sau, cô mới hỏi lại:

"Làm ǵ mà chạy như ngựa chứng? Có say không?"

"Ra ngồi đây lâu rồi à? Sao tôi không thấy?"

"Say rồi thấy sao được?"

"Chiều nay tới phiên gác cầu, không dám nhậu".

"Thiếu ǵ thứ say. Đâu phải chỉ có rượu. Say hơi đất. Say hơi lá. Say trăng, say mây. Say sưa hơi ấm của cát, say cái rúc đầu nhột nhạt của nước trên mặt da..."

Tân ngăn lại:

"Nói thật hay nói giỡn đó?"

"Thật chớ. Tân không thấy tôi ngâm chân xuống nước à?"

Tân lạnh ḿnh, há hốc mồm không nói được ǵ. Một lúc sau mới hỏi lấp lửng, e dè:

"Sao biết tên tôi?"

"Dễ ợt. Chú ư t́m hơi th́ phải ra. Chỉ cần hỏi mấy cô thợ may ngoài chợ".

Tân sợ thực sự. Xương sống ớn lạnh. Tân hỏi, giọng ấp úng:

"Cô ngồi chỗ nào? Bàn máy góc bắc hay gần bên nhà hát bộ?"

"Ơ hơ. Em có làm thợ may đâu. Nhưng em có một con bạn làm thợ may biết anh nhiều..."

Tân vội vàng hỏi:

"Tên ǵ?"

"Thôi, nói chi thêm rắc rối. Gia đ́nh em làm nghề câu gơ. Sơng cột dưới gốc cây lớn kia ḱa".

"Vậy cô lên đây ngồi làm ǵ?"

"Bắt người ta bơi dưới nước hoài sao? Cho lên bờ một chút không được à?"

"Sao không được. Ai dám cấm. Nhưng tôi muốn hỏi sao dám lên ngồi đây một ḿnh".

"Cha đi lên bờ mua đá đèn. Với lại, đâu phải chỉ có một ḿnh..."

Tân dớn dác nh́n quanh, hối hận đă không mang súng đến tận bờ nước. Phải gắng bạo dạn lắm, Tân mới hỏi được:

"Sao các bạn cô không ra mặt? Sao không ra ngồi nói chuyện cho vui?"

"Chuyện ǵ? Có nói anh cũng không hiểu".

"Sao vậy?"

"Anh nghĩ bạn em là ai?"

"Làm sao biết được. Mấy cô thợ may ngoài chợ này. Mấy cô bán cá này. Mấy cô hái rau muống trên cầu này".

"Không phải. Lâu lâu em mới lên bờ mua cước với nước mắm. Mỗi lần cha đi chợ, em phải ở lại giữ sơng".

"Sao khi năy bảo quen với mấy cô thợ may ngoài chợ?"

Cô gái không trả lời, lấy chân quấy động mặt nước. Tân đánh bạo hỏi:

"Bạn em đang ở trên sơng dưới kia phải không? Mời họ ra nói chuyện đi".

"Bạn em à? Chúng nó đâu biết nói".

"Cái ǵ lạ vậy?"

"Cha lầm ĺ cả ngày. Trừ những lúc nói gióng một sai em gỡ lưới, gơ cây, cha em không nói ǵ hết. Em buồn t́m bạn nói chuyện cho qua ngày. Em nói với mấy con cá này..."

Tân ngắt ngang:

"Nói với cá?"

"Chớ sao. Em an ủi nó. Trông cái bụng trắng phau, cái vẩy óng ánh bạc, đôi mắt trong, dễ thương lắm, mà cũng tội nghiệp nữa. Nhiều lần em gặp mấy con cá nhỏ lưng xanh, vây pha hồng dăy dụa trong lưới như van xin. Em lén cha thả lại xuống sông. Em không biết nó lội về hướng nào, nhưng chắc chắn nó biết ơn em nhiều. Buổi trưa cha cột sơng dưới gốc cây ven bờ nằm ngủ. Em thả chân xuống nước chơi. Chú cá thoát nạn hôm trước trở lại mơn man gặm chân em. Chắc nó đến cảm ơn".

Tân ṭ ṃ thích thú, quên nỗi sợ hăi ban năy, hỏi:

"Có bao giờ gặp Long cung thái tử không?"

"Anh nói sao?"

"Có gặp Long cung thái tử không?"

"Thái tử nào đâu?"

"Em không hiểu à? Dưới nước có một cung điện nguy nga, trong điện cũng có một ông vua nước trị v́, gọi là Long vương. Con ông vua gọi là Thái tử. Mỗi lần đi chơi đây đó ở bờ biển bến sông, thái tử mang h́nh con rùa mai xanh, con cua mu đỏ..."

Cô gái vỗ tay cười, rồi hỏi mau:

"Thái tử có hoá thành cá không?"

"Có".

"Như vậy là em đă gặp Thái tử rồi. Một hôm em gỡ lưới được con cá ḿnh xanh biếc, vây màu đỏ và trắng. Cả cha cũng không biết tên cá ǵ. Hai cái râu trước mép dài như sợi tơ. Em thả nó xuống nước trở lại. Măi đến con trăng sau, em đang ngồi nhúng chân xuống nước thế nầy th́ có con cá nhỏ đến gặm chân nhột nhột. Em mê mải nh́n trăng quá nên lúc nh́n xuống nước, mắt loà đi, không trông thấy ǵ. Em chỉ thấy một giải vàng trước mặt như con đường đất trải giữa sông. Em đứng dậy, em bước tới, bước tới nữa. H́nh như nước rẽ hai bên v́ em không cảm thấy ướt át. Măi đến khi nước ngập tới cổ, em mới tỉnh hẳn và vội vàng bơi lại phía sơng. Chắc Thái tử mời em đến Long cung quá".

Tân vội ngồi xa hơn, nh́n chăm chăm vào mặt cô gái. Đôi mắt cô vẫn sáng long lanh dưới trăng. Cái miệng vẫn cười, và cả khuôn mặt trẻ thơ bộc lộ một trạng thái lơ lững giữa đất và trời, ánh sáng và bóng tối, cơi thực và cơi tưởng. Cảm thấy khoảng cách giữa hai người đă đủ an toàn Tân mới hỏi tiếp:

"Hèn ǵ. Bây giờ anh mới hiểu. Em ngâm chân dưới nước đợi bạn về?"

"Đêm nay nó không tới. Nhưng không sao. Em nói chuyện với người khác".

"Lỡ không có anh th́ sao?"

"Thiếu ǵ bạn. Nước này. Cát này. Trăng này".

Tân không khỏi ṭ ṃ, chồm đến gần hỏi thật rơ:

"Nước biết nói à?"

"Nó chỉ nói nhỏ thôi. Khi buồn th́ th́ thầm. Khi vui th́ rúc rích. Chỉ có dưới chân cầu là ồn ào. Lính họ rào dây thép gai, rác rến bám vào làm thành cái đập. Nước chảy xiết, kêu ồ ồ. Không đời nào em thèm lên đến gầm cầu".

Tân nhớ đến nhiệm vụ:

"May dữ a. Đêm hôm mà em mon men đến đó, lănh đủ có khi".

"Lính họ bắn à?"

"Sao không? Họ tưởng em là Việt cộng phá cầu".

"Em có làm ǵ đâu? Gặp em, anh có bắn không?"

"Lớ xớ đến gần cầu, bắn liền".

"Ai thèm tới đó làm ǵ. Anh cũng ồn ào như nước dưới chân cầu".

Lúc bấy giờ, một áng mây làm mờ bầu trời. Tân giật ḿnh nh́n về phía Tây. Bóng cầu vẫn đen thui, tham lam ôm hai bờ xa tít. Khi trăng sáng trở lại, ánh loà trên sông che hẳn dấu cầu.

*

Trăng lên đến đỉnh đầu. Bóng hai người vây tṛn chỗ ngồi. Trăng bớt lóe sáng trên mặt nước, nhưng băi cát vàng óng và trở nên mênh mông. Mặt nước sông trong xanh, có thể nh́n thấy tận đáy cát. Cô gái từ lâu cầm lấy tay Tân, và lần đầu anh cảm thấy hơi ấm chuyền sang từ năm đầu ngón tay mềm. Anh nh́n chăm chú hơn: cổ tay tṛn, thân người mập lẳn, ống quần đen ướt dán chặt vào hai đùi, đôi bàn chân trắng. Cô gái tự nhiên lo sợ rút bàn tay về. Tân nói:

"Đừng chờ thái tử nữa. Hăy nói chuyện với anh".

"Nói cái ǵ?"

"Chuyện làm ăn. Một ngày em lưới được bao nhiêu cá? Bán được bao nhiêu tiền?"

"Không nói. Để anh nói trước".

"Nói cái ǵ?"

Cô gái cười thật ranh mănh:

"Chuyện làm ăn. Anh đi lính th́ nói chuyện lính".

"Đi lính đâu phải nghề làm ăn?"

"Sao không? Như nghề câu gơ có khác ǵ đâu? Lưới được bao nhiêu? Bán được bao nhiêu?"

Tân nh́n thẳng vào mặt cô gái xem muốn hỏi thật hay nói đùa. Nét mặt vẫn có cái vẻ trống vắng mà tham dự như trước. Tân chậm răi trả lời:

"Nghề anh không có thả lưới rồi gơ cây rượt cá".

"Cha em cũng có làm vậy. Mấy hôm trời tối, ổng lấy đèn đá soi xuống sông, dùng đọc đâm cá. Em ngồi đầu sau lo chèo. Nhiều khi em vô ư chèo trệch một chút, sơng xoay ngang. Cha đâm trật, ổng la om ṣm".

Tân trầm ngâm nhưng cô gái lại cười ṛn ră. Tân bị lôi cuốn, cười theo.

Cô gái hỏi:

"Sao bây giờ không chạy như ngựa chứng nữa đi?"

"Bỏ em ngồi một ḿnh, thái tử rước đi mất uổng lắm".

"Anh ra đây giỡn trăng hay đi tắm?"

"Quên mất. Ra đi tắm".

"Sợ nước à? Cho ướt luôn, chịu không".

Không chờ trả lời, cô gái lội ra giữa ḍng tạt nước lên chỗ Tân ngồi. Hai người tạt nước nhau, tiếng cười làm rạng rỡ đêm khuya. Thông thạo hơn, cô gái tạt từng tia nước mạnh đúng vào mặt Tân, khiến anh phải mất th́ giờ vuốt mặt. Nhưng anh vẫn theo tiếng cười đuổi theo. Cô gái quen chạy trên cát, luôn luôn vuột khỏi tầm tay Tân. Đôi lúc anh sắp chụp được bả vai, nhưng cô đă hạ ḿnh xuống, luồn về phía khác, làm cho Tân quá đà ngă lên bờ nước.

Tân vẫn cố rượt theo. Nhờ bước hỏng vào lũng cát sâu, cô gái ngă, Tân mới theo kịp. Gió và nước không làm nguội được sức nóng bừng bừng. Tân úp mặt lên cổ cô gái, dụi mặt vào trong tóc ngửi mùi hôi và rong rêu. Cô gái vẫn cười, hàm răng trắng óng ánh, đôi mắt long lanh, đôi tay trải dài trên cát làm phập phồng lồng ngực. Không nói năng ǵ, Tân ôm lấy thân thể ấm áp, sống trọn sự cuồng bạo dă thú. Miệng cô gái vẫn cười, nhưng đôi mắt nhắm nghiền, đôi tay chới với. Cả gió cả nước cả trăng đồng ḷng thúc giục, trong khi cát vàng ấp ủ nâng niu.

Khi ngồi lại trên cát nh́n khuôn mặt cô gái mắt vẫn c̣n nhắm nghiền như đứa bé ngủ say, Tân ngờ ngợ thấy quen. Nhưng không nhớ đă gặp cô ta lúc nào, ở đâu!

*

Lúc mấy người quân cảnh đẩy lên xe, chiếc GMC vẫn c̣n đó chưa đi. Hai tay bị khoá quặt ra sau, nên phải chật vật lắm Tân mới bước lên được cái bậc cấp, rồi cúi người luồn ra ra ngồi băng sau. Mấy người lính đứng bên ngoài không cần giữ ư, hỏi nhau:

"Bắt được thằng chả ở đâu đó?"

"Tận băi cát gần khúc quanh của con sông".

"Chắc xuống dưới an ninh trả lời không xuôi đâu. Cả tiểu đội chết, cây cầu sập, chỉ c̣n có một ḿnh chả đi tắm".

"Nghe ḿn nổ trên cầu mà cứ tắm à?"

"Không. Toán tiếp viện theo đường sông ṿng lên, gặp nó đang bận quần áo và lấy súng chạy về".

Tân ngồi im không nói năng ǵ. Phía trước xe, một nhóm người đang tụ tập quanh mấy cái xác. Có tiếng khóc nỉ non và kể lể rên la. Bỗng nhiên đám đông dạt cả ra, tránh lối cho lính khiêng một cái băng ca đi vào. Nhiều tiếng lao xao:

"Một người nữa hả?"

"Đâu phải lính. Xác đàn bà".

"Dễ sợ. Ngực bị vỡ toang hết. Lượm ở đâu đó, trung sĩ?"

"Bến chài. Lúc tụi tôi bọc hậu đón đầu bọn du kích, th́ thấy nó hớt hải chạy từ phía cầu về. Hô đứng lại, nó cũng cứ chạy, nên mới nổ súng. Nếu biết là nó, th́ không giết làm ǵ".

"Vậy chớ ai đó?"

"Con khùng xóm Chài".

"Con khùng xóm Chài hay con khùng ngoài chợ?"

"Cả hai đứa là một. Nó là con gái ông câu gơ. Cha nó chết cách đây mấy năm. Nó xin ăn ngoài chợ, và hễ cứ đến mùa trăng là nổi cơn".

Tân nghe được câu chuyện, lịm người không dám nh́n về phía trước. Bên cửa trái, người tài xế xe GMC đang xem lại máy móc trước khi lên đường. Bốn người lính hộ tống đă lên ngồi hai bên quan tài. Người tài xế đậy nắp ca bô, gọi với vào trong:

"Ra đi cho sớm chị".

Người đàn bà ẵm đứa con ra xe. Mái tóc bù xù. Cái áo trắng vải thô và vành khăn tang nhàu nát, dơ dáy. Lúc đi ngang qua xe quân cảnh, người đàn bà vô t́nh nh́n vào phía Tân.

Anh không tin ở mắt ḿnh. Cũng khuôn mặt ấy, cũng trạng thái lơ lửng giữa tưởng và thực, có và không, hững hờ tránh né mà mời gọi thúc giục, xa lạ với cơi sống mà cũng không gắn bó với cơi chết. Người đàn bà bước đi mệt mỏi, âm thầm, nhưng khi đến gần xe, gọi người tài xế một cách tỉnh táo:

"Xách giùm cái giỏ chút, chú. Khi hôm ngủ được không?"

"Đi đường mệt, nằm thẳng cẳng đến lúc nghe tiếng nổ trên cầu mới thức".

"Đêm qua trăng giọi sáng quá, không ngủ được một khắc..."

Đầu óc Tân quay cuồng. Anh đẩy người quân cảnh phía trái sang một bên hướng mặt về phía người đàn bà hỏi lớn:

"Ê, không ở lại chờ thái tử sao?"

Anh quân cảnh kinh ngạc. Người đàn bà quay lại, mắt ngơ ngác, tưởng không phải người ta gọi ḿnh nên tiếp tục leo lên ngồi trên buồng lái.

Người quân cảnh gay gắt:

"Đ.M. Cha nội đă đến nước này rồi mà không chừa cái thói lăng nhăng. Chồng người ta c̣n nằm một đống trong ḥm, đă chọc ghẹo".

Chiếc GMC rồ máy, từ từ ra khỏi cổng. Một lớp bụi vàng mỏng toả lên, lơ lửng như ánh trăng.


Ngựa đá sang sông

Thôi, vậy là yên phận em. Thật ra trừ thuở em c̣n nhỏ, lúc mẹ giao chị việc cho em bú và tắm rửa, c̣n th́ chưa lúc nào chị được ôm em trong ḷng, trọn vẹn chiếm hữu em như bây giờ. Em đă chịu khó nằm yên nghe chị kể lể tâm sự, không như thời trước em vừa biết chạy nhảy và nói năng, mỗi lần chị sơ ư quệt vào em một tí là em khóc nhè, và đ̣i thầy me đánh đập trừng phạt chị mới chịu nín. Em biết không, những lúc ấy chị trốn ra sau vườn, một ḿnh lấy tre gai đâm vào tay để tự đày đọa. Nhà chỉ có hai chị em, thầy me lại thường nuông chiều cậu con trai quí, nên chị cảm thấy thừa thăi bơ vơ. Chị vẫn ao ước được ôm vai em, vuốt tóc dỗ em nín khóc như những bà chị khác, đóng trọn vai tṛ kẻ tŕu mến khoan hoà.

Nhưng em luôn luôn ở ngoài tầm tay chị. Chị tưởng là em ghét chị, khinh chị. Nhưng khi học bài cách trí bậc tiểu học, chị hiểu em hơn. Sách dạy:

"Gà trống thường ưa đánh nhau, c̣n gà mái hiền hơn gà trống, chịu khó đẻ trứng ấp con và chăn dắt chúng đến khi lớn".

Ờ, em là con trai, tính khí giống như gà trống, ưa ra khỏi sự tŕu mến quyến luyến của gia đ́nh. Em ưa đánh giặc giả, ưa khiêu khích và tấn công. Nhiều hôm em bị đánh chảy máu mũi, chị lo sợ hớt hải, c̣n em th́ lạnh lùng gạt bàn tay chị, lấy vạt áo quệt máu rồi chạy ra ḥ hét tiếp. Cử chỉ tàn nhẫn lạnh nhạt ấy làm chị mủi ḷng. Chị không hiểu nổi em trong tuổi nhỏ, và cả trong thời gian em lớn lên. Không như bây giờ, em chịu khó nằm yên nghe chị kể lể tâm sự.

Càng lớn em càng trở nên khác thường. Điều đó làm cho chị ngẩn ngơ hăi hùng. Em muốn giấu chị hết mọi sự. Học ở trường em trốn đi chơi. Nhà trường gởi thư phiền trách về cho thầy me, chị bắt gặp giấu đi và đưa lại cho em. Em vùng vằng: "Có giỏi th́ mách thầy me coi".

Em đăng báo t́m bạn bốn phương, vô t́nh chị đọc được mảnh báo cắt đề tên em và địa chỉ nhà ḿnh giấu trong sách vạn vật. Chị đọc cả nhà nghe trong bữa cơm, tưởng chỉ pha tṛ cho vui:
"Hùng, tên thằng con trai ở miền khô cằn sỏi đá, tuổi chớm vào đời, mang nhiều mặc cảm t́nh, tiền, địa vị, sống âm thầm trong lặng lẽ cô đơn, muốn trao đổi tâm sự qua những cánh thư xanh của các bạn trai gái khắp bốn vùng chiến thuật".

Không ngờ tiếng cười to của thầy làm em giận chị suốt mấy tuần. Chị t́m cách làm hoà, em giả lơ. Chị cảm thấy cô độc hơn bao giờ. Thầy vốn trầm tư, giữ thái độ nghiêm khắc với con cái. Me th́ suốt ngày lo việc buôn bán ngoài chợ. Chị thui thủi một ḿnh trong căn nhà rộng và khu vườn xanh. Làm sao chị chịu nổi sự lạnh nhạt xa cách của em. Gian nhà ḿnh rộng và tối. Tiếng tu hú sau bụi tre già trưa trưa năo nùng ma quái. Tàu lá chuối lọc hết ánh sáng mặt trời, chiếu hắt nỗi xanh xao vào căn buồng hẹp, nơi trú ẩn chống đỡ cái buồn mênh mông chị gánh chịu suốt thời thơ ấu. Thành thử lúc gia cảnh nhà ta suy sụp, đồng lương thư kư của thầy ít ỏi vơi lần theo nhịp tăng của thuế má vật giá, và chỗ bày hàng ngoài chợ của me bị tranh mất, rồi d́ Thanh giới thiệu cho chị làm trong sở Mỹ, chị đă xem đây là cơ hội độc nhất giải toả đời ḿnh. Thầy vẫn im lặng như thường lệ. Chỉ thoáng thêm đôi nếp nhăn và tiếng thở dài. Thầy không nói ǵ về lời đề nghị của d́ Thanh, nhưng chị biết thầy lo âu. Me th́ mừng rỡ, xem chị như cứu tinh của gia đ́nh. Me vồn vă ân cần với chị. Chị hơi tủi khi so thái độ của me với chị ngày nhà ta c̣n khá giả... Nhưng chị hiểu tâm trạng của me. Đàn ông như thầy và em ít chú ư đến chuyện bếp núc, cơm áo. Riêng me, me đau đến thắt ruột khi thấy miếng thịt trong tô canh chua ngày càng nhỏ, và nồi cơm ngày càng vơi để đứa con trai yêu dấu của me phải bực ḿnh dằn bát khi chị bảo hết cả cơm rồi. C̣n riêng em, nghe chị sắp làm sở Mỹ, em bĩu môi. Mưa gió băo bùng không làm chị sợ bằng thái độ ấy của em. Nhưng chị cũng sợ màu lá chuối xanh xao, tiếng tu hú và gian nhà u ám ẩm mốc. Chị đă đi làm.

*

Em đă dùng những chữ thô bạo nặng nề để kết án chị, khi chị bỏ nhà về sống với Tino. Em bảo chị là con đĩ mười phương không chịu chừa một phương lấy chồng. Em bảo chị có một tâm hồn bệnh hoạn sa đọa. Em bảo chị làm mất hết tiếng gia giáo. Em bảo chị không c̣n xứng đáng bước chân về ngôi nhà cũ, để được đứng dưới khóm trúc xanh nh́n những chuyến xe lửa rập ŕnh qua cầu, được nghe tiếng chim tu hú và ngắm nắng xanh xao trước bực thềm. Chị đă tê tái khi nghe me khóc thầm, chị đă đau đớn khi thầy lặng thinh quay mặt khinh bỉ không nh́n chị. Nhưng có viễn ảnh nào đen tối cho bằng viễn ảnh đời đời không được bước chân về cái cổng vôi rêu phong ấy. Chị mất quê hương, mất hết, mất thầy, mất me, mất em. Chị thui thủi ôm bọc quần áo trước bụng để che bớt cái thai. Thầy và em không biết, nhưng me biết. Me khóc to hơn, tấm tức không dám nói v́ sao, sợ thầy biết sẽ đánh đập chị. Làm sao đến nỗi nầy hở con? Nhà tôi mấy đời ăn ở phước đức, sao Trời nỡ đầy đọa hỡi Trời?

V́ sao? V́ sao? Me hỏi, rồi sau nầy em đích thân đến pḥng Tino thuê cho chị, giận dữ sừng sộ trước vẻ ngơ ngác của Tino (Tino có hiểu em nói ǵ đâu, tưởng em là một thằng du đăng) em cũng hỏi chị câu ấy. V́ sao? V́ sao? Lúc đó, chị định giải bầy cho em hiểu, nhưng hàng xóm bu lại đông quá, chị thẹn nên van lạy em về cho. Mà dù chị có giải bầy, chưa chắc em đă tin.

Bây giờ em nằm yên rồi, vĩnh viễn không múa may sừng sộ, chị mới có thể nói hết. Chị cũng nhiều lần hỏi chị lắm. V́ sao? Chị mừng rỡ thoát khỏi nhà như con chim sổ lồng, tự nhủ từ đây không bao giờ quay trở lại với cơi tăm tối lạnh lẽo gia đ́nh. Chị đă mơ ước như vậy lâu rồi, mơ được một hoàng tử hôm nào đó cầm chiếc hài hoa gơ cửa, như chuyện thần tiên ḿnh từng say mê. Chị đă mơ ước gặp đâu đó, do định mệnh an bài, người chị say mê từ lúc thoạt nh́n, tóc bềnh bồng, mắt mơ màng, phương phi hào hoa.

Những giấc mộng lăng mạn cùng vơi với tháng năm, cuối cùng chị chỉ ước mơ một ngày nào đó có bà già mặc áo thâm vào th́ thầm với me trịnh trọng với thầy xin hỏi chị cho cậu con trai cả. Me vẫn thường bảo chị có số làm dâu trưởng. Chị mong thoát ra khỏi cái trầm buồn, đều đặn, nhàm chán của nếp sống ngh́n năm không thay đổi cung bậc. Cho nên ngay lúc đầu, chị hân hoan đi làm với d́ Thanh, với cảm giác thoải mái của tên tử tù vượt ngục. Sở của chị là một thế giới hoàn toàn khác lạ. Pḥng thấp nhưng sáng sủa, máy lạnh ŕ rầm suốt ngày, hàng lô máy chữ tí tách. Cử chỉ của nhân viên Mỹ nhă nhặn, khả ái, khác hẳn thái độ binh sĩ ngoài phố. Tino là trưởng pḥng kế toán, nghiêm nghị và cần mẫn. Cả pḥng đều sợ ông, ngay cả các nam nhân viên da trắng. Chị phát khóc khi ông quăng trả tập hồ sơ đánh máy sai lên bàn chị, báo trước đây là cơ hội chót chị thay đổi cách làm việc. Chị cảm thấy ngộp thở, chới với, khi nghĩ đến vẻ mặt mừng rỡ của me lúc chị đưa số lương hai mươi ngh́n đồng cho bà tháng trước. Có thể, nếu chị tiếp tục lỡ lầm, thầy sẽ không c̣n nhâm nhi với củ kiệu mỗi chiều, c̣n em th́ đâu được quyền hút Salem vung vít. Làm sao có tiền trả cho Bill để mua cái tủ lạnh vào Chủ nhật tới? Mấy hộp Rinso chịu giá với bà Hải, tiền ứng trước me đă lấy may quần cho em, làm sao giao hàng? C̣n hộp x́ gà cho chú Tư? C̣n dự tính sửa lại từ đường của thầy? Nỗi khốn khổ thật khôn cùng. Đầu óc chị quay cuồng, nhất là từ lúc Bill đưa cho chị xem tập hồ sơ nhân viên. Ông Tino phê trong phần nhận xét trên phiếu của chị: "Nhiều lần cộng sai và đánh máy lầm lẫn. Thiếu khả năng kế toán. Đă cảnh cáo lần chót. Nhân viên vào loại không cần thiết". Suốt buổi sau, chị không đánh máy nổi một trang hồ sơ. Khi tŕnh lên Tino, ông lạnh nhạt đưa tay nhận, không thèm nh́n chị, lấy viết ch́ đỏ gạch mạnh đến rách cả giấy mấy lỗi chính tả sơ đẳng, rồi vất trả lại. Không c̣n cách nào cứu văn nữa, chị ôm mặt khóc, bỏ sở chạy về nửa chừng... Em biết không, chị đă lang thang suốt cả buổi chiều trên tất cả những con đường phố, thất thểu bước không nói năng. Chị chờ giờ về, đến d́ Thanh cầu cứu. D́ dặn đừng cho thầy me hay tin buồn, gắng vui vẻ về nhà, ôm theo mấy hộp bia và bột giặt d́ cho mượn. D́ khuyên nên đến nhà ông Tino năn nỉ. D́ cho địa chỉ. Thấy chị e ngại, nhất là bây giờ trời đă tối, d́ bảo không sao đâu, ông ấy nổi tiếng đạo mạo và đứng đắn. Không phải dân ba xạo và cà chớn.

Chị đă giấu nhà mối lo âu của chị, một ḿnh đến t́m Tino.

Ngôi biệt thự ẩn sâu vào trong khu vườn rợp bóng mát. Lối đi trải sỏi và viền hoa. Ánh sáng pḥng khách dịu nhẹ. Ông Tino ngồi trên chiếc ghế bành rộng, nước da đen ch́m trong không khí mơ hồ huyền hoặc của bóng đêm và ánh đèn mờ. Chị lắp bắp vài câu, rồi khóc trước mặt ông. Ông không nói năng. Chị khẩn khoản xin lỗi. Ông đứng dậy khép kín cửa, cầm tay chị, d́u đến ngồi trên cái ghế bành sát tường, choàng tay qua vai chị. Chưa bao giờ chị nh́n ông ta gần như vậy. Trên khuôn mặt đen, mắt ông sáng khác thường, pha lẫn nào phẫn nộ nào cay đắng nào van lơn. Chị lạnh tê y như cảm giác lúc nghe tiếng saxophone da đen nghẹn ngào trong bản nhạc jazz, âm thanh của một nỗi si mê điên cuồng không thể giải toả và một nỗi nhẫn nhục trong cam chịu ê chề. Hơi thở ông dồn dập. Tim chị đập mạnh. Tiếng một chiếc lá sứ rơi bên kia bức màn mỏng. Tiếng cánh bay của một con chim đổi cành. Chị cố ngồi thu lại, thoát ra ngoài ṿng tay ông Tino, nhắm mắt dằn xuống những xao động chợt hiện lần đầu. Xe lửa ồn ào chạy qua con đường sắt bên kia vườn. Cơn vũ băo phũ phàng cuồng nộ xô đẩy hết những cây cối nhà cửa xóm làng ăn sâu trong kư ức chị. Sự thô bạo của Tino thôi miên chị, quăng chị vào một cơi hăi hùng, tê điếng, khiến sau cuộc chị vẫn nằm khoả thân trên thảm, mắt thao láo nh́n như một kẻ đă chết. Chị đang ở đâu đây? Có ǵ vừa xảy ra? Sự tê dại càng sâu, rồi biến thành nỗi xót xa tràn đầy. Tuy không khóc, nước mắt chị ràn rụa. Tino qú xuống nền nhà, mắt thương xót lo âu. Tino lấy tay chùi nước mắt chị, bàn tay to lớn xù x́ mơn man gạt nhẹ từng giọt từng giọt ứa trào. Tino gục đầu trên ngực trần của chị, ông khóc không thành tiếng, rồi nói như đang mơ:

"Chúa ôi, con đă làm ǵ? Con đă làm ǵ? Tại sao con trút hết nỗi phẫn nộ căm thù cuộc đời cho nàng? Đứa con gái nhỏ yếu đuối, sợ hăi. Mắt nàng lấm lét e ngại. Tay nàng vụng về run sợ khi đưa hồ sơ đến bàn con. Nàng không dám tránh xa khi con đến gần, không dám le lưỡi với bạn bè khi con dọa. Con vội vơ lấy dịp may hiếm có. Nàng đă đến đây van xin như con dự đoán, nhưng, lạy Chúa, con đâu có ngờ nàng c̣n trinh tiết. Nàng chỉ là một đứa trẻ lạc loài cay đắng như con. Con đă làm ǵ? Con phạm tội ǵ?"

Tino nói như mê sảng, chồm xuống hôn bàn chân chị. Đột nhiên chị đạp mạnh vào đầu ông, choàng ngồi dậy trong góc pḥng trong thế tự vệ. Chị nói, giọng thất thanh:

"Ông là con thú dữ. Ông là ác quỉ hiện h́nh. Tôi ghét ông. Tôi tởm ông".

Chị muốn lợm giọng khi nghĩ ḿnh vừa kề cận với thân h́nh cục nịch đen đúa kia. Chị cảm thấy bẩn thỉu nhầy nhụa. Đầu Tino va mạnh vào góc bàn. Ông ôm lấy đầu, lặng yên, hai tay ép sát vào thái dương. Bỗng Tino đưa bàn tay vàng bệch trước ánh đèn. Máu loang lổ đây đó. Chị sợ hăi suưt rú lên. Tino vẫn ngồi xa, vội vàng trấn an:

"Không sao đâu em, chỉ bị nhẹ thôi. Máu chảy một ít rồi sẽ hết. Em bé thấy không, máu tôi đâu có đen. Nó đỏ như mọi người. Và trái tim tôi cũng vậy, mềm mại mảnh khảnh như mọi người. Làm sao tôi chịu đựng được sự thù ghét nầy. Hăy nói đi, em bé nhỏ, hăy nói đi. Hăy nói là tôi đáng thương hơn đáng ghét. Hăy nói là em hết thù hận".

Chị không chịu đựng nổi nữa, chị oà lên khóc. Tino lết đến gần chị tự lúc nào, máu rỉ rỉ chảy xuống má, xuống cằm. Ông nắm tay chị, đặt lên đầu ông, van xin:

"Hăy nói đi, em bé nhỏ, hăy phát một cử chỉ chứng tỏ em tha thứ, tha thứ hết".

Chị se sẽ vuốt mái tóc Tino, cảm thấy máu ấm rịn qua kẽ tay. Chị vuốt nhẹ xuống đôi má đen của ông. Tino cảm động gục mặt xuống hai đầu gối chị. Hai bàn tay chị đưa nhẹ trên áo ông. Áo đỏ nhoè. Chị gục đầu lên gối ông, và khóc thoả thuê. Chị gọi se sẽ: Tino, Tino...

Một niềm say ngây giống hệt trạng thái người đứng bên bờ vực xâm chiếm chị. Hân hoan và lo âu. Trong thân thể to lớn cục nịch nầy, có cái buồn xanh xao của ánh sáng lọc qua tàu lá chuối, âm thanh huyền bí của tiếng tu hú năo nùng, mùi ngai ngái ẩm mốc bao năm dồn về một tối đứng gió. Chị sợ những ǵ sắp xảy ra, ngày mai.

Tino đă kéo chị vào cuộc phiêu lưu của những kẻ cô độc, đi đâu cũng gặp những đố kỵ, khinh bỉ. Chị chỉ có thể giấu mọi người ba tháng đầu, nhân viên trong sở tưởng chị được khoan hồng nên tiếp tục làm việc. Chị tránh đứng riêng với Tino, nhất định không gặp ông lần nào nữa sau đêm băo tố. Tino kín đáo, không tỏ thái độ đặc biệt nào. Ông vẫn giữ nét mặt cũ, lạnh nhạt xa cách. Chị tưởng những ǵ xảy ra, chỉ là một biến động nhất thời của cả hai người, những cuộc đi hoang trốn tránh kiếp sống nhàm chán vô vị thường ngày. Nhưng lúc chị thấy trong người có triệu chứng lạ, và bác sĩ xác nhận chị đă có mang, băo tố thực sự mới đến. Phản ứng đầu tiên của Tino là sự vui mừng hớn hở. Nhưng khi nhận ra vẻ mặt ủ rũ của chị, ông tự kềm chế, vồn vă hỏi han. Chị chưa t́m thấy đôi mắt nào đẹp như đôi mắt Tino bấy giờ: có chút gió đông của đông muộn và chút nắng mới của mùa xuân. Chị không biết phải làm ǵ, bảo để về hỏi ư kiến me. Me sụt sùi khóc, không dám khóc to, tỉ tê kể lể những tai tiếng về sau cho gia phong, đ̣i đưa chị đi phá thai. Chị thấy lạnh cả người. Không có cách nào khỏi phạm tội lỗi khác hơn là bỏ nhà sống với Tino. Chị chưa từng nghĩ tới chuyện giết một con kiến nhỏ. Em nhớ không, lúc bé mỗi lần chụp được chú muỗi trong mùng, em hả hê lần lượt rứt cánh rứt chân, c̣n chị th́ đọc kinh tiếp dẫn. Thà cuộc đời chị coi như bỏ, chị không thể vâng theo lời me. Hôm chị bước khỏi cái cổng vôi ôm bọc quần áo lên phố với Tino, là hôm chị bị sa thải ra khỏi xă hội người Việt. Cuộc ra đi của chị, chị biết, liên luỵ cả gia đ́nh. Me không dám ra khỏi nhà, trừ những lúc quá túng thiếu ban đêm lén lút trốn thầy lên chị xin ít tiền chi tiêu. Thầy say sưa suốt ngày. Nhưng tuổi già quen vác nặng. Chỉ tội nghiệp có thân em. Bị chúng bạn xầm x́ chế giễu, bảo em có con chị lấy Mỹ đen, chịu không nổi em đâm liều. Tuy không có ở nhà, nhưng chị biết hết. Hôm nào chiều về em cũng có vài vết thương. Em bỏ học, đăng lính biệt kích. Thầy chỉ biết trầm ngâm, me lại một lần thờ dài.

Cậu quí tử của thầy me, hũ mắm treo đầu giàn của thầy me, cục cưng của thầy me ra đi, càng làm tuổi già thêm hiu hắt vàng vọt. Chị cảm động biết bao, khi thấy em lảng vảng suốt buổi chiều trước nhà chị thuê. Chị biết em ngần ngừ, nhưng không dám ra gọi em vào, sợ xấu lây cho em. Cuối cùng lúc trời tối, em mới lẻn vào. Em chị khóc, bảo thương chị và suốt buổi không thốt một lời trách móc. Em biết đâu là sau đó me cũng lẻn lên, lấy một ít thuốc Tây, bọc kim chỉ và xin chị vài ngh́n cho em. Chị không dám hỏi tin tức thầy, nhưng me đoán được ư chị, bảo thầy đang say và mê sảng:

"Thầy mầy lúc sau đổ đốn, suốt ngày lảm nhảm. Ông nói chuyện không đầu đuôi, me có hiểu ǵ đâu. Me bảo thầy già, lẫn rồi. Thấy quát tháo bảo mọi người điên hết. Chiều hôm qua khi nghe me bảo thằng Hùng nó đăng biệt kích Mỹ, thầy im lặng không nói ǵ. Thầy bảo me ngồi xuống trường kỷ kể chuyện chiêm bao: đêm trước có ông nội hiện về, bảo thầy theo nội có việc gấp. Hai cha con nắm tay nhau, chỉ nghe gió thổi, chẳng mấy chốc đă đến bờ sông. Nội dẫn thầy đến bên con ngựa đá, bảo lên yên và ra roi. Lạ quá, ngựa bỗng hí vang, rồi lội xuống ḍng nước sâu, sang đến bờ bên kia. Một thần nhân áo xanh chờ sẵn, cầm tờ giấy điều đọc to:

Ngựa đá đă sang sông.
Lụt máu ngập đầy đồng.
Gạch tan và ngói rữa.
Xương kết bè trôi sông.

Đọc xong bỗng nước sông biến thành huyết, đầu lâu ngụp lặn sau lưng thầy. Vài cánh tay xương rút đuôi ngựa. Ngựa quị hư vang. Thầy chạy trốn bên thần nhân, ông nầy lại hoá ra bộ xương khô cầm đao. Thầy sợ quá hét lên, tỉnh dậy mồ hôi ướt đầm. Thầy bảo con ngựa đá là Núi Ngựa. Ḍng sông là Trà Khúc. Nước Trà Khúc dâng ngập chân Núi Ngựa th́ thiên hạ chết hằng hà sa số. Không biết gia đ́nh họ hàng ḿnh có việc ǵ không? Me nghe thầy nói lạnh ḿnh, v́ tuần trước o Phấn ra chơi bảo trong ḿnh lụt lội, nước sông tràn đến chân núi".

Me nói xong nh́n chị. Chị nh́n me. Hai mẹ con cùng lo âu. Me khuyên chị ḅn rút tiền của Tino cho thầy sửa lại từ đường, c̣n để dành lúc sinh nở. Chị vâng vâng dạ dạ, me đâu có biết đưa mấy ngh́n cho me để me đưa cho em làm lộ phí, chị chỉ c̣n vài trăm trong túi. Sáng nào, khi Tino vừa ra khỏi nhà, là có vài thanh niên mặt mày côn đồ vào gơ cửa truyền lệnh: Me Mẽo, đưa tiền tiêu chơi. Ê, Me Mẽo, đem ít hộp bia uống. Me Mẽo, Me Mẽo. Hai tiếng đó làm chị hao ṃn, ngậm đắng nuốt cay. Chị biết trốn đâu đây, để khỏi thấy những đôi mắt láu lỉnh đưa dấu trong khi những đôi môi th́ thầm khúc khích. Chị trốn hết, trốn hết, nấp trong ṿng tay Tino và khóc thoả thuê. Chàng vuốt tóc chị, kề môi xoá hết nước mắt trên trán chị, tỉ tê kể những nỗi đớn đau suốt cuộc đời chàng để chị thấy những rủi ro cam chịu của chị không phải họa hoằn. Chàng hát, giọng khao và nghẹn, những điệu blues buồn ru chị quên hết những ám ảnh chập chờn. Chị ngủ trong ḷng chàng, và khi chợt thức vẫn thấy chàng say đắm nh́n chị. Trời, chị tha thiết yêu Tino, chị say đắm chàng. Bây giờ, em nằm yên rồi, vĩnh viễn không nói năng, múa máy, sừng sộ, chị mới dám nói thằng câu ấy. Nói thật to cho em nghe, dù em có cười. Tội nghiệp, đừng cười nữa. Em hăy nghĩ đến gánh nặng của sự khinh bỉ nhân gian đè lên vai chị, để thấy thấm thía t́nh chị với chàng: Suốt một tuần trong nhà hộ sinh, chị lấy khăn phủ mặt khi bế bồng cháu, vờ không nghe những lời xầm x́. Mỗi lần cháu lên ban đi tướt cần đến bác sĩ, chị phải che hết tay chân mặt mũi cháu, đứt ruột khi cháu ngộp thở ngọ nguậy mà không dám giở chăn giữa chỗ đông người. Những đêm khuya vắng, chờ cháu ngủ, chị mới dám ra khỏi nhà đi dạo cùng chàng, nép sát vào đôi tay bao dung của chàng.

Em tưởng tượng nỗi bơ vơ của chị, khi chàng được lệnh trở về Mỹ. Chàng xin cưới chị, van nài chị đi theo. Làm sao chị bỏ được nơi chôn nhau cắt rốn. Chị không c̣n được quyền đứng dưới khóm trúc xanh nh́n những chuyến xe lửa rập ŕnh qua cầu, nhưng ư nghĩ nó vẫn c̣n đâu đó gần gũi đủ làm chị yên tâm. Chị c̣n có thầy có me, chị c̣n phải chờ em. Tino gửi tiền ở ngân hàng cho chị đủ sống chờ chàng xin trở lại, nhưng vẫn lo bọn du đăng ức hiếp chị. Chính chàng đề nghị chị đánh bạo về xin thầy me cho được trở về nhà. Lần đầu thầy ngồi yên nh́n chị, rồi quay đi, không thốt một câu. Lần thứ nh́ thầy bảo: Thầy thương con, tuy chính v́ con mà thằng Hùng bỏ nhà ra đi. Nhưng muốn về, phải cho thằng nhỏ vào cô nhi viện. Chị khóc, xuống năn nỉ me. Thầy bỏ đi ra vườn. Lần thứ ba chị xin thầy thương chị, đừng nỡ cắt t́nh máu mủ. Thằng cháu da ngăm đen, tóc xoắn, nhưng khuôn mặt giống chị hơn giống chàng. Nó u ơ trong giấc ngủ, miệng cười vô tư. Đó là h́nh ảnh chàng trong một khu phố tồi tàn nào đó của miền Nam, thời c̣n chưa biết nỗi nhục nhằn đắng cay v́ màu da. Làm sao chị bỏ nó được. Tino đi rồi, chị chỉ c̣n có nó. Nên khi thầy nhứt định giữ ư cũ, chị đành xa thầy me nuôi con. Từ ấy chị không được gặp lại thầy. C̣n me th́ lên thăm chị luôn. Nhà ḿnh sa sút cay cực đến độ năo ḷng. Ban đầu v́ giữ ư, me nhờ chị vay hộ khi năm ngh́n, khi ba ngh́n. Sau đó me thú thực, và nhờ chị giúp đỡ. Em có biết đâu trong mấy tờ giấy bạc gửi cho em qua tay bạn bè có giọt nước mắt của mẹ già và của người chị khốn khổ. Rồi có tin loan truyền trong giới biệt kích về phép thuật siêu quần của em. Họ bảo em ḿnh đồng da sắt, đạn bắn không thủng nhờ cái dây chuyền xâu bằng tai người phơi khô làm bùa hộ mệnh. Mỗi lần nghe những chuyện hoang đường ấy, me lâm râm Mô Phật. C̣n chị th́ tê tái cả ḷng. Tất cả đều do chị. Em ra đi v́ chị. Gia đ́nh tan nát v́ chị. Trời, em tôi đây sao? Đứa em bất chấp ḷng tự ái và dư luận lẻn đến khóc trong ṿng tay chị, trước khi nhập vào thế giới bạo tàn chém giết? Gà trống thường hay đá nhau, nhưng gà trống đâu có say mê đá nhau. Thằng con trai ở miền khô cằn sỏi đá, sống âm thầm trong lặng lẽ cô đơn đó ư? Me bảo chị viết thư hỏi hư thực ra sao, nếu thiên hạ đồn đúng th́ me phải thí phát vào chùa. Thư chưa kịp gởi, nhà đă hay tin em đào ngũ, bỏ lính về sửa trị ba thằng du đăng ngày ngày hiếp đáp chị. Sao em biết chuyện? Ai mách cho em? Ai viết thư cho em? Chị vẫn cam ḷng nhẫn nhục, v́ xem họ như thiên sứ nhà trời xuống trần để trừng phạt chị. Em vẫn không bỏ tính cũ, thân lừa ưa vác nặng. Về quê chưa kịp thăm thầy me và chị, em đă t́m đến nhà bọn du đăng đ̣i thanh toán. Một thằng báo động hai, hai báo cho bốn, và một ḿnh em làm sao đương nổi mười đứa. Em ỷ có súng bắn quị hai thằng, nhưng em đâu thấy ngọn dao của thằng thứ ba. Xác em nằm sóng soài, máu lênh láng trong ngơ hẹp. Đôi mắt chưa kịp khép. Chị hôn lên mặt em, da diết đớn đau. Em chết trong ngỡ ngàng, chưa hiểu rơ ḿnh đang làm ǵ. Em của chị đây sao? Con của me đây sao? Chị và me phủ phục trên xác em, c̣n thầy th́ cầm con dao đẫm máu ḥ hét múa may. Mọi người sợ chạy dạt cả ra, trốn hết vào nhà. Thấy phát điên, i uông ca hát:
T́nh tang... ứ hự... ứ hự ngựa đă sang sông. Nhong nhong là nhong nhong ngựa ông lại về... Lại về ngựa đá sang sông...

Thôi, vậy là yên phận em! Thầy đă vào nhà thương. Me heo hắt trong khu vườn xanh, đang chờ chị về. Vĩnh viễn, vĩnh viễn xa em rồi. Con đường nhựa uốn cong theo con sông đào không c̣n dẫn em về chiếc cổng vôi rêu phong, chiếc cổng không dẫn em vào vùng xanh xao của lá non, múi ẩm mốc ngh́n năm tích tụ, tiếng chim tu hú trong bụi tre già ma quái... Thầy hết ngồi trầm ngâm, thầy chỉ lo hát ngựa đá sang sông í a ngựa đă sang sông. Hàng xóm bảo nhà ḿnh bị quỉ ám. Chị không tin, v́ nếu xét cặn kẽ nguyên nhân, tất cả sự đổ vỡ đều do ở chị, do ở chàng. Chàng lập mưu kế để chiếm cho được chị, nhưng em tha lỗi cho chàng. Tino ở trong một trạng thái tuyệt vọng đến độ sự hiện diện của chị là tấm ván cứu rỗi cho một cuộc đời vốn bập bềnh phù du. Băo tố đến cho chị, cho cả nhà ḿnh, nhưng ai bảo cuồng phong không phải là bạo lực tích tụ từ những cơn gió heo may trở mùa, những làn phảng phất trưa hè vắng lặng. Băo tố từ trong em, trong chị, trong con ngựa đá chỉ có do sự tưởng tượng thi vị của dân làng ven sông.
Mừng em về nơi an b́nh, tuy chị xót xa hết sức khi măi măi xa em, nh́n me héo gầy và nghe thầy hát cuồng.


Gió hú

Vi đă lên tới chóp núi chỗ có cây thánh giá trước, hai tay giữ chặt lấy vạt áo nên phải để mặc cho gió thổi tung mái tóc mềm. Nàng mặc quần áo trắng, tóc thả dài trên chiếc vai tṛn, da mặt hồng hào v́ cố gắng leo dốc nhanh để lên trước Tuấn. Gió thổi từ cánh đồng xanh màu mạ non làm cho tóc che khuất một nửa khuôn mặt nàng, c̣n nửa bên kia bị một vài mảng tóc rối che mờ. Tuấn thầy nàng linh thiêng mờ ảo, bất giác dừng lại ngước nh́n. Chàng nói:

"Vi hăy đứng tựa vào cây thánh giá đi".

Nàng thả bớt một chéo áo dài để lấy tay phải gạt bớt mái tóc rối, cúi xuống hỏi:

"Để làm ǵ vậy?"

Tuấn tiếp tục leo lên sườn núi.

"Bí mật".

"Anh nói cái ǵ?"

"Chuyện quan trọng lắm. Để chờ Tuấn lên đó đă".

Trong lúc vừa leo dốc vừa chiêm ngưỡng Vi, Tuấn bước lên một vùng đất sỏi, suưt tí nữa trượt chân ngă xuống. Vi la thất thanh:

"Ơ ḱa. Coi chừng".

Tuấn nhanh tay chụp được một nhánh chim chim, gượng đứng dậy chữa thẹn:

"Mải với cao thành ra té nặng".

Vi chưa hiểu, nhưng mơ hồ cảm thấy trong câu nói của Tuấn có điều ǵ liên quan đến ḿnh. Một điều ǵ thật trang trọng cao ngất, như mây trên đỉnh núi. Nàng sung sướng đến nóng bừng cả mặt, nói xuống:

"Xạo".

Tuấn không trả lời ǵ được v́ đang gặp phải một đoạn dốc đứng. Đá nhọn xếp thành h́nh răng cưa, cây cối lại thưa thớt nên nếu vô ư chàng dễ dàng bị lăn xuống chân núi. Leo được đến chỗ đất phẳng gần Vi, Tuấn thở phào, tiếp nối câu nói khi năy:

"Không xạo chút nào. Ở dưới nh́n lên, thấy Vi mặc quần áo màu sương, in h́nh dưới chân thánh giá, trông chẳng khác nào Đức Mẹ Đồng Trinh Maria".

Vi giấu bối rối bằng cách làm ra vẻ bạo dạn, chỉ tay thẳng vào mặt Tuấn đe:

"À, chẳng những xạo mà c̣n phạm thánh nữa. Để em về mét với Ma-xơ..."

Nàng c̣n định nói nữa, nhưng chợt nhớ ḿnh lỡ lời nên bụm miệng lại cười. Tuấn nói:

"Ai mà sợ. Anh đâu có ở nội trú. Chỉ có bọn con gái nhát gan mới sợ các Ma-xơ thôi. Ăn nhằm ǵ tới Tuấn đâu".

Vi căi lại:

"Sao không. Em mét cái anh chàng thường ăn mặc chững chạc đến xin cho cô em họ ra khỏi nội trú thật ra chẳng có họ hàng ǵ với con Vi hết".

"Thách đó. Chỉ sợ từ đây có người ngồi buồn hiu trong cửa sắt, cả chiều thứ Bảy dài, cả ngày Chủ nhật buồn".

"Nếu vậy em sẽ nhờ Ma-xơ gọi điện thoại lên ty mét".

"Ơ hơ, mét cái ǵ?"

"Mét có người nói dối với ba, mượn chiếc Honda đi làm giấy tờ quân dịch nhưng lại..."

Tuấn cười xoà, đưa cú đấm lên dọa:

"Coi chừng đó nghe. Nếu anh không thực t́nh kể chuyện mượn xe, làm sao Vi biết được?"

Rồi cả hai đều không hẹn mà cùng nh́n xuống con đường cái quan dưới chân núi. Chiếc Honda đỏ vẫn c̣n đó, gần cây cầu sắt bắc ngang qua đầm nước mặn. Tuấn đưa tay vào túi kiểm soát lại không biết là lần thứ mấy xem thử ch́a khoá xe có c̣n đấy không, trong khi Vi lo lắng hỏi:

"Anh nhớ khoá kỹ chưa?"

"Rồi. Hai khoá xích ở hai bánh, một ch́a khoá cổ, một ch́a khoá máy. Ở gần cầu có trạm kiểm soát của cảnh sát, tụi ăn cắp tưởng xe lính không dám động đến đâu. Chuyện ǵ đây cũng nghĩ tới cả. Đấy Vi coi, có phải chiếc xe để ngay sau lưng trạm gác cầu không?"

Vi chăm chú nh́n theo hướng chỉ của Tuấn, gật gù không nói ǵ. Dưới kia nhà cửa san sát, mái ngói đỏ chen lẫn mái tôn bạc xếp hàng bám dọc theo hai bên quốc lộ. Con đường nhựa nhỏ uốn ḿnh dịu dàng qua một vùng nhà cửa đông đúc, ngập ngừng đến trước một thánh đường, hùng dũng xẻ hông một đồi đất đỏ, rồi mạnh dạn vượt qua đầm nước xanh. Chiếc cầu sắt nhỏ nhắn như đồ chơi, và mỗi lần chiếc xe tí hon đi qua, cây cầu oằn ḿnh chịu đựng, tiếng xương xóc loảng xoảng vang tận đến đỉnh núi nầy. Vi quên những ư tưởng tạp nhạp lúc năy, bảo Tuấn:

"Trên cao nh́n xuống có khác. Thứ ǵ cũng giống như đồ chơi của trẻ con. Anh trông mấy chiếc xe chạy có vui không. Y như xe nhựa họ bán dưới chợ".

Tuấn cũng nói:

"Ừ c̣n mấy người nầy nữa. Như kiến ḅ. Con kiến ḅ chậm chạp chỗ trước nhà thờ nầy là người đi bộ. Hai con kiến ḅ nhanh hơn chút xíu nầy chắc là người đi xe đạp. C̣n chỗ kia, đi xe gắn máy".

"Cái đầm nầy nữa, em tưởng rộng lắm, hoá ra chỉ là một vũng nước cạnh mà thôi".

Tuấn cúi xuống nhặt một ḥn đá dưới chân, t́m thế đứng thuận tiện để ném mạnh xuống chân núi. Vi hỏi:

"Anh định làm cái ǵ vậy?"

"Thấy cái đầm gần quá. Chắc ném viên đá nầy thế nào cũng rơi tơm xuống nước".

Vi nửa tin nửa ngờ, t́m cách hạ bớt sự kiêu căng của Tuấn. Nàng bật cười khi nh́n viên sỏi trong tay Tuấn:

"Viên cuội tí teo nầy mà anh dám bảo là viên đá. Cuội khác đá khác. Đá là những phiến lớn, có thể dùng để xây tường. C̣n cuội là những viên đá nhỏ dưới ḷng suối, bị nước chảy mài nhẵn các góc cạnh. À mà này, sao trên đỉnh cao lại có cuội anh Tuấn hỉ?"

Tuấn hạ tay xuống, nh́n kỹ lại mới thấy Vi nhận xét đúng. Chàng đang cầm một ḥn đá tṛn láng đẹp, như những viên đá đủ h́nh dạng bà ngoại vẫn thường dùng để dằn các thạp dưa cải ở thôn quê thời nhỏ. Tuấn không biết giải thích thế nào, chỉ đáp bừa:

"Có thể nước mưa cũng làm cho đá ṃn đi".

Vi căi:

"Không thể được. Chỉ đá suối mới thế nầy. Chắc chỗ ḿnh đứng đây ngày trước là ḷng suối. Rồi qua bao nhiêu niên đại, trời đất rung chuyển, suối sâu nổi lên thành đỉnh núi cao. Thương hải biến vi tang điền mà. Anh thấy không". "Vi nói chữ nho không thua ǵ bà Đoàn Thị Điểm". "Em nói giỡn. Mới học lơm của thầy Việt văn hồi chiều hôm qua đấy".

Tuấn cảm thấy thích thú v́ vẻ nhanh nhẩu, giọng nói tíu tít của Vi, giọng của Vi, Tuấn nghĩ, có cái ǵ vừa giống với tiếng chim bồ câu gù những buổi trưa vắng, vừa giống tiếng chim sẻ ríu rít ở cây vông đầu phố. Tuấn nói:

"Tưởng tượng ḿnh đang đứng thế nầy, trời đất chợt ngả nghiêng, và chóp núi thành ra ḷng sông sâu th́ vui lắm hỉ?"

Vi lim dim cặp mắt tưởng tượng cảnh vũ trụ biến đổi ấy, tưởng tượng cơn đại hồng thủy của ngày tận thế. Nàng chậm răi nói:

"Vui ǵ. Sóng chắc lớn lắm. Ḿnh không bơi nổi đâu".

Tuấn bỏ Vi chạy lại ôm chân cây thánh giá bằng gỗ, quay về phía Vi nói:

"Th́ ôm lấy cây thánh giá nầy cũng đủ sống. Gỗ nổi trên mặt nước. Lại thêm Đức Chúa Trời nh́n xuống..."

"Anh đừng làm thế. Vi không thích".

Nét mặt Vi khiến Tuấn e ngại, tự hiểu nên dừng lại. Đi quá một chút nữa là vỡ. Tuấn nhảy xuống chỗ đất bằng phẳng cạnh Vi, chuộc lỗi bằng cách trở lại ư tưởng khiến nàng thích thú ban đầu:

"Đố Vi biết Tuấn quăng viên cuội nầy tới đầm không?"

Vi làm hoà:

"Chưa chắc".

"Nói cho dứt khoát đi. Một là chắc hai là không. Coi ḱa, cái đầm hẹp như một vũng nước tù. Con đường như sợi chỉ. Cây cầu ̣i ẹp. Chỉ cần vung tay mạnh một cái, viên cuội rơi tơm xuống đầm liền".

Giọng tự tin của Tuấn đưa đẩy Vi chọn lập trường đối nghịch. Vi bĩu môi thách thức:

"Không. Nhất định không. Sức anh bao nhiêu mà đ̣i ném được đến tận bờ đầm".

Tuấn không nói ǵ, dùng hết sức b́nh sinh quăng mạnh viên cuội về hướng đầm. Viên cuội rơi đâu đó, ở lưng chừng núi. Không tạo lấy một tiếng vọng nhỏ. Và c̣n xa, xa lắm mới tới được bờ nước xanh. Vi cười ṛn ră để chế giễu Tuấn. Tuấn cúi xuống định lượm một viên cuội khác nhưng nghĩ dù cố gắng thế nào cũng vô ích nên lại thôi. Vi thôi cười, đưa ra nhận xét:

"Tại sao đá chạm vào vách đá mà không có tiếng vọng lại anh Tuấn hỉ?"

Tuấn trả lời ỡm ờ:

"Có lẽ nó rơi vào một bụi chim chim".

Vi chợt cười rộ, tinh nghịch:

"Hay anh ném mạnh tay quá, nó rơi tuột vào hư không rồi".

Tuấn không trả lời được, chỉ biết cười trừ. Măi một lúc sau anh chàng mới nói:

"Có lẽ thế. Khi nào chỗ nầy thành suối, tiếng cuội mới dội đến tai Vi".

Vi bĩu môi:

"Lại xạo".

Tuấn nh́n môi dưới của Vi vều ra, đôi mắt đen sáng, da mặt hồng, mái tóc rối dán mỏng lên khuôn mặt rịn ướt mồ hôi, ngây ngất đứng nh́n quên cả phép lịch sự, Vi nói lảng:

"Chỗ nầy bắt đầu bị nắng rồi. Nóng dễ sợ. Qua bên kia chắc có bóng mát". Rồi không chờ Tuấn trả lời, Vi vịn bờ đá chuyền qua bên kia đỉnh núi. Bóng mát phủ lên trên một vùng đất phẳng khác hẹp hơn giữa hai vách đá dựng. Bên kia cách không bao xa bao nhiêu là một đỉnh núi khác, v́ vậy gió đồng nội bị dồn vào khe đá này kêu vù vù. Tuấn theo kịp Vi nhảy vào chỗ bóng mát, nói:

"Đây là đỉnh gió hú, Vi thấy đúng không?"

Vi không trả lời v́ đang bối rối giữ chặt lấy vạt áo dài. Gió thổi mạnh, dán chặt vải quần mỏng lên người Vi. Thấy Tuấn vẫn đăm đăm nh́n ḿnh, Vi chỉ vào vách đá nói:

"Người ta mang cả sơn lên đây đề chữ lưu niệm nữa, thấy không".

Tuấn nh́n theo hướng Vi chỉ. Trên vách đá, chữ nghĩa đủ cỡ đủ kiểu kẽ ngang kẽ dọc chằng chịt, chữ nọ quấn quít lấy chữ kia. Gần chỗ Tuấn đứng nhất, có ba chữ sơn đỏ đề: HOÀ KHÁNH PHI. Tuấn nói:

"Đây chắc là tên ba cậu con trai lên đây t́m cảm giác mạnh. Lên đây làm người hùng. Làm nhà chinh phục".

Vi ngồi xuống cho gió khỏi thổi mạnh vào áo quần, trả lời:

"Sao anh biết con trai? Chỉ có con trai leo núi được thôi sao? Hoà, Khánh, Phi có thể là tên con gái".

"Hoà với Khánh có thể là con gái được đi. Nhưng Phi? Con gái mà thích bay à?"

"Vậy th́ một chàng trai và hai cô gái".

"Thằng con trai nào ngu thế?"

"Vậy sao mới khôn?"

Tuấn nh́n Vi định nói, nhưng không dám. Chàng chuyển sang chuyện khác:

"Thôi. C̣n chữ nầy nữa: ÂN ĐỀN OÁN TRẢ. Bên dưới lại có một mũi tên xuyên ngang qua trái tim. Máu nhỏ giọt. Chắc chắn của một thằng thất t́nh, bị đá đau đâm ra cay cú hận đời".

Vi cười:

"Đâm trúng tim th́ chết ngoẻo rồi c̣n đâu nữa mà oán hận".

"C̣n một lô các chữ viết tắt quấn quít lấy nhau th́ dễ đoán quá rồi. NTN là Nga, là Nhung, là Nguyện, là Nguyệt. T là Tiêu, là Tân, là Tài, là Tiến, là... là..."

Tuấn t́m không ra tên một người con trai vần T. nào khác, cố kéo dài th́ giờ để hoăn binh. Vi buột miệng nói:

"Là Tuấn nữa. Nga Tuấn, Nguyện Tuấn, Nhung Tuấn, Nguyệt Tuấn".

Vi vừa nói vừa cười tinh nghịch. Nụ cười đó khiến Tuấn bạo dạn hơn, Tuấn nói:

"Ḿnh quên không đem sơn theo viết lưu niệm chơi".

Vi mím môi, ngập ngừng một lúc, cuối cùng đánh bạo hỏi:

"Viết thứ ǵ?"

"Thứ ǵ không được. Ḿnh ghi ngày hôm nay 29 tháng 5. Ḿnh ghi địa điểm, Đỉnh gió hú".

Vi trề môi chê:

"Không có nghĩa ǵ cả".

"Không cần ai hiểu. Chỉ cần hai người nhớ tới một ngày, một đỉnh cao là đủ".

Vi im lặng không nói ǵ. Một lúc, nàng chỉ xuống băi tha ma bên dưới núi:

"Ở đây có một nghĩa địa mà lâu nay Vi không biết. Chết chôn ở đây sướng hơn ngoài nghĩa địa Phật giáo. Gần đỉnh núi cao, ḿnh thấy phiêu diêu".

Nói xong, Vi mới hiểu ḿnh đang nói ǵ, rồi cái nh́n của Vi xác định dần. Vi chú ư nh́n. Đằng dưới xa kia, bên cạnh nghĩa địa, một người đàn bà và một đứa con nít đang lượm những viên đá rải rác trong thung lũng dồn lại thành đống để bán cho các nhà thầu xây cất. Hai mẹ con (Vi đoán vậy) đứng xa quăng từng viên đá lại đống đá đă cao. Tiếng đá chạm vào nhau nghe nhỏ mà thanh, nhưng tiếng động đi chậm nên họ thu tay về Vi mới nghe âm vọng lên đỉnh núi. Vi thích thú nhớ lại lời ba hoa của Tuấn khi năy, cười bảo chàng:

"Anh thấy không, tiếng đá chạm vào nhau vẫn dội lên tới đây, tuy có hơi chậm một chút. Chỉ có viên cuội nhỏ của anh là bặt tăm. Chắc chắn nó vào hư vô rồi".

Tuấn cười giả lả:

"Thôi đừng nói mỉa nhau nữa. Đá chạm vào đá, tất nhiên phải kêu lớn. Vi coi đây này".

Tuấn nhặt một cục đá nhọn lên, đập mạnh vào vách đá dựng. Tiếng chạm khô, chói, sắc sảo y như tiếng vọng từ khu nghĩa địa. Nhưng Tuấn hơi lấy làm lạ. Vách đá thật cứng. Cả viên đá nhọn cũng vậy. Tuy Tuấn cố ư đập mạnh để giải toả sự bực bội vẫn không có chút bụi đá nào toả ra. Tuấn nói:

"Chà. Không biết loại đá ǵ mà cứng dữ. À, phải rồi. Vi này".

"Cái ǵ, anh?"

"Ḿnh không đem theo sơn, th́ lấy đá nhọn khắc chữ lên chỗ gió hú nầy để lưu niệm".

Vi ngần ngừ sợ Tuấn giăng một cái bẫy nguy hiểm khác. Tuy vậy Vi vẫn hỏi nhỏ:

"Anh khắc chữ ǵ?"

"Đá cứng quá. Ḿnh khắc cái ǵ đơn giản. Hai chữ V.T. chẳng hạn".

Vi cố ư xuyên tạc để che giấu e thẹn:

"Vũ Tuấn. C̣n thiếu chữ Đức nữa. Vũ Đức Tuấn. Anh phải khắc đủ ba chữ Vũ Đức Tuấn".

Tuấn cười nhẹ, nh́n Vi đang đứng dựa vào bờ đá:

"Hay khắc chữ T.V. vậy".

"Ai mượn anh khắc tên trường của Vi làm ǵ. Em học Trinh Vương, ai không biết".

Tuấn hơi bực bội, giọng nói chen chút ít phẫn nộ:

"Ai muốn hiểu sao th́ hiểu. Ai muốn giả bộ mù th́ cho mù luôn. Đây cứ khắc".

Tuấn dùng cả sức mạnh hai cánh tay để ấn cạnh viên đá nhọn vào vách núi. Vi đứng nh́n Tuấn, cười khiêu khích. Tuấn liếc nh́n Vi, thấy gió hất cả mái tóc Vi ra phía sau lưng, phơi trọn khuôn mặt trái soan ửng hồng. Tuấn hăm hở vạch lại nét ngang của chữ T, nhưng viên đá chợt lên vách núi khiến chàng ngă quỵ sang bên phải.

Vi cười, giọng thách thức:

"Sức mấy".

Tuấn chống tay đứng dậy, ngước lên nh́n Vi. Bấy giờ gió thổi mạnh hơn, thổi bay hai vạt áo trắng của Vi lên trời, phất phới như hai chiếc cánh thiên thần, trong khi vải quần mỏng mịn dán chặt lên mông, lên đùi nàng. Tuấn cảm thấy choáng váng, tim đập mạnh, máu nóng bừng bừng. Chàng muốn qú lạy trước mặt Vi nhưng đồng thời cũng muốn sống trọn cái mănh liệt của gió hú. Vi thấy đôi mắt Tuấn nh́n ḿnh khác thường, sợ hăi kéo vạt áo lại giữ chặt không cho gió cợt. Tuấn ấp úng một lúc, rồi nói trong mê cuồng:

"Không khắc được lên đá, th́ khắc lên da thịt của Tuấn vậy. Tuấn viết tên trường TV lên cánh tay nầy, được không?"

Vi chưa kịp hiểu, th́ Tuấn đă dùng đá nhọn vạch lên cánh tay trái. Nét ngang chữ T làm Tuấn đau nhói. Nét dọc chữ T làm Tuấn xót xa. Nhưng đau đớn dần quen, chàng vạch chữ V lên da thịt với tất cả ngây ngất. Tuấn đưa cánh tay có hai chữ TV rướm máu đỏ về phía Vi. Vi sợ đến nổi gai ốc, nh́n xuống chân núi muốn trốn nhưng hai bàn chân cứ dính chặt lên mặt đất, chết đứng trong đê mê. Nàng khuỵu xuống lúc nào không hay, trước mắt trời đất đảo điên. Tuấn vội vă ném đá đến ôm lấy Vi. Chàng cảm thấy Vi mềm nhũn trong tay ḿnh, đầu ngă ra phía sau để tóc bay quấn quanh cổ, mắt đờ đẫn. Tuấn không ngần ngại nữa, dúi mặt vào cổ vào tóc Vi, nếm vị mặn của mồ hôi và nước mắt trên chiếc cằm mềm của Vi, tham lam chiếm lấy đôi môi hờ của Vi. Vi khóc lặng lẽ, và cả Tuấn cũng khóc tự lúc nào không hay. Chàng giữ Vi như vậy khá lâu, thật lâu, ch́m đắm trong tiếng gió hú và trong đám mây cuồn cuộn của hoang mang. Nếu mặt trời không lên quá đỉnh núi và chiếu thẳng vào hai người, chắc Tuấn và Vi cứ ngồi hoài như hai pho tượng bần thần. Vi ư thức được thực tại trước, e dè gỡ ṿng tay Tuần rồi đứng dậy. Tuấn vẫn ngồi trên mặt đất như cũ, đôi tay mở rộng ôm lấy khoảng không, ngước nh́n Vi trước mặt, Tuấn th́ thào:

"Em nói phải lắm. Trinh Vương. Chính em là Trinh Vương. Hai chữ nầy ghi đậm trong da thịt Tuấn h́nh ảnh Trinh Vương, một thủa..."

Vi sợ hăi quay mặt đi không dám nh́n cánh tay và gương mặt Tuấn. Chờ một lúc lâu không thấy Tuấn nói tiếp điều ǵ, Vi không quay lại, nói với Tuấn:

"Thôi ḿnh về trưa rồi. Chắc ba anh đợi xe".

Từ đó hai người thất thểu bước xuống dốc núi, tâm hồn cùng ră rời ê chề. Cả Vi lẫn Tuấn đều không hiểu rơ kinh nghiệm xa lạ ḿnh vừa trải qua, không thể biết đó là niềm hoan lạc giả tạo hay là nỗi khổ đau thật sự. Cả hai đều hoang mang, tiếc nuối đến xót xa, sợ hăi một thứ mây lạc trên nền trời thơ ấu quen thuộc. Đi ngang qua cây thập tự, Vi không dám ngước nh́n, chỉ chú ư bước chân ḿnh. C̣n Tuấn th́ muốn thoát khỏi trạng thái mập mờ, muốn dứt khoát xa đỉnh gió hú để trở lại lũng thấp ồn ào. Chàng nói bâng quơ:

"Chiếc Honda c̣n kia".

Vi nh́n xuống phía chiếc cầu sắt, công nhận lời Tuấn nói đúng. Cái xe gắn máy Nhật màu đỏ vẫn c̣n dựng gần bên trạm canh. Nhưng ở trước trạm, xe cộ nối đuôi nhau chờ. Càng xuống thấp, Vi càng phân biệt rơ thêm h́nh dáng những người lính quân cảnh đang đi qua đi lại bên này cầu.
Vi thắc mắc hỏi:

"Sao lính họ tụ tập đông quá vậy anh? Toàn là quân cảnh".

Tuấn giật ḿnh, nh́n chăm chú về phía chiếc xe. Chàng hiểu rơ tại sao quân cảnh canh gác nghiêm ngặt con đường độc đạo ra khỏi thành phố. Hôm qua là ngày chót tất cả thanh niên lứa tuổi Tuấn phải tŕnh diện ở trại nhập ngũ. Tuấn đă sống qua một đêm bất hợp pháp, và dối cha để sống thêm một buổi sáng bên lề pháp luật, bên trên nhân gian. Bây giờ Tuấn mới biết ḿnh đă dại dột khi khoá xe gởi ngay sau trạm canh cầu. Làm thế nào bây giờ?

Chàng muốn lẩn lút đi vào lối cấm để t́m lại lần nữa cảm giác xa lạ trên đỉnh gió hú, cái cảm giác làm Tuấn vừa run rẩy sợ hăi vừa ngây ngất đam mê.

Tuấn nh́n Vi đang lặng lẽ bước trên con đường quanh co giữa những bụi chim chim xơ xác. Tuấn gọi:

"Vi nầy?"

"Cái ǵ anh?"

"Có giận Tuấn không?"

Vi ngập ngừng:

"Em không biết. Anh hung dữ quá làm Vi sợ. Cánh tay có đau lắm không?"

"Thấm ǵ. Tại anh bực bội. Bực bội ḿnh chớ không phải tại Vi đâu. nhưng thôi. Bây giờ cho Tuấn nhờ một chút được không?"

Vi dừng lại, giọng nói quả quyết v́ không sợ bất cứ bẫy ngầm nào của Tuấn nữa:

"Được chứ. Anh nhờ Vi chuyện ǵ?"

"Tuấn tŕnh diện trễ. Bây giờ ra lấy xe, bị quân cảnh tóm là cái chắc. Tuấn đi dọc mé núi, lặn theo ngả nầy. Vi ra đem giùm cái Honda về trường đợi Tuấn, được không?"

Vi đáp liều:

"Được mà. Đưa ch́a khoá cho Vi".

Nàng quên hỏi rơ ch́a khoá nào mở dây xích trước, ch́a nào mở dây xích sau. Vi cũng chưa phân biệt được ch́a khóc máy và ch́a khoá cổ. V́ vậy lúc đến trạm canh Vi h́ hục măi vẫn chưa mở hết được các ổ khoá. Mấy người lính quân cảnh tinh nghịch bu quanh Vi, chẳng những không giúp đỡ mà c̣n chống nạnh đứng cười. Vi bối rối thêm. Nàng thở phào nhẹ nhơm lúc mở hết được các ổ khoá. Vi vội vă dắt xe tránh khỏi đồn canh. Đến phía bên kia đường, Vi lên yên đạp mạnh cần đề nhiều lần, nhưng v́ không quen tay ga, xe không nổ. Trong khi đó, mặt trời lên cao, ánh nắng càng gay gắt. Mồ hôi ướt cả lưng áo dài của Vi.

Nàng dắt chiếc xe của ba Tuấn đi dọc theo quốc lộ, ḷng chùng lại. Mồ hôi nhỏ từng giọt trên má. Khi một ḍng nước ấm chảy xuống môi, và Vi nếm thấy vị mặn, nàng mới biết ḿnh đă khóc. Nhưng Vi chưa rơ v́ sao, nên ḷng cứ bập bềnh hoang mang, măi măi, hoài hoài.

Nguồn: Băo rớt, Nguyễn Mộng Giác, in tại Trí Đăng, 21/1/1 Nguyễn Thiện Thuật, Sài G̣n 3, số lượng ấn bản 1500 cuốn. Giấy phép xuất bản số 2267/PTUDV/KBCNT/KSALP cấp ngày 25-6-1973. Phát hành ngày 15-9-1973. Bản điện tử do talawas thực hiện.

 

 

Mẹ và con

Từ văn pḥng xuống lớp, tôi phải qua một khoảng sân nắng c̣n bốc bụi mù mịt. Học sinh đă vào lớp, nhưng những bước chân chim nhảy nhót đùa giỡn mấy phút trước đó, vẫn c̣n lưu dấu trong không khí. Tôi ngửi thấy mùi hăng hăng của cát nóng, mùi ngai ngái của lá me khô, và thoang thoảng đây đó mùi khét nắng của những mái đầu tóc hoe. Tôi cười một ḿnh. Cát nhỏ rào rạt dưới chân. Gót guốc cắm sâu vào ḷng đất, cắm thật sâu, nhưng ăn thua ǵ, khẽ nhấc một chút, chiếc guốc đă nhẹ hẩng. Giơ lên cao hơn lệ thường, tôi ấn mạnh guốc xuống cát lún chút nữa. Nhưng tôi vẫn bước. Đôi gót lăng du. V́, đúng là đôi gót lăng du, thích chạy nhảy quanh co, đùa cợt, quên hết cả giờ giấc như lũ học tṛ của tôi. Nắng thêu hoa lên mặt sân. Cát ươm nồng không khí. Bụi bay lăng đăng nhẹ nhàng... Tôi chợt vui vô cớ. Tôi hát, tôi hát nho nhỏ, một bài ǵ đó đầu Ngô ḿnh Sở nhưng chắc là một khúc vui v́ nhịp nhanh và ríu rít như tiếng chim sẻ trên cành bàng phía trước văn pḥng. Lũ học tṛ đang lao xao trong kia. Cái lũ quỉ. Đă dặn không biết bao nhiêu lần là khi cô chưa kịp tới, phải ngồi ṿng tay lại, không ai được nói chuyện, không ai được đập bàn xô ghế. Liên toán trưởng phải có phận sự lên đứng trên bục cao nh́n xuống phía dưới lớp ghi hết tên đứa nào không cho đôi môi kịp làm da non. Cứ biên hết tên lũ quỉ đó cho cô. Nhiều lần thằng liên toán trưởng phân vân. Nhưng thưa cô tụi nó không sợ em. Em mới mở miệng, tụi nó đă ê xuống đi. Tôi đă mách nước cho thằng liên toán trưởng: "Thế này nhé, em được cả lớp bầu lên chứ phải chuyện chơi đâu. Em được cô tin cậy, như vậy em phải cho tụi nó thấy cái oai của em chứ. Em đứng thế này này. Đứng thật thẳng. Hay tay chắp sau lưng. Ngực hơi trỡn tới một chút. Em nh́n đăm đăm không chớp mắt xuống phía dưới, ráng đừng có nhảy. Em nh́n quét một lượt từ phía phải qua phía trái, rồi lại nh́n từ trái qua phải..."

Lúc tôi đến cửa lớp, bọn quỉ đang chọc ghẹo nhau, la hét chí chóe trong khi liên toán trưởng hí hoáy ghi ǵ đó lên bảng. Thằng bé chắc nó áp dụng bài học của ḿnh, sau khi nghiêm nghị ra uy đă cương quyết ghi tên bọn mất trật tự lên bảng cho cô phạt. Tôi bước vào, cả lớp đứng dậy đồng loại, im phăng phắc, không nhúc nhích, y như những pho tượng trong cái nhà mồ xi măng vuông vức sáu thước bề ngang, sáu thước bề dọc. Liên toán trưởng ngượng nghịu bối rối, nửa muốn đưa tay xoá hàng chữ trên bảng nửa muốn trở về chỗ ḿnh. Tôi đọc thấy hàng chữ nguệch ngoạc "yêu cầu các tṛ..." Chết rồi! Yêu cầu! Yêu cầu! Làm lớn mà không dám ra uy, c̣n xuống giọng năn nỉ, yêu cầu các tṛ im lặng không th́ cô la. Tôi bắt đầu ra dấu cho Tuấn về chỗ, chậm răi bước lên ngồi trên bàn thầy. Đứa nào đó trong đội trực đă cắm vào b́nh hoa hai cái bông trang và mấy nhánh lá xanh. Chiếc khăn phủ bàn bằng ni lông trắng thật ngay ngắn, phẳng phiu. Đám học tṛ của tôi đáng yêu biết bao nhiêu. Tại sao tôi có thể gắt gỏng với những tâm hồn thơ ngây, những nét mặt non nớt nầy cho được. Tại sao có lần tôi đă ôm đầu mà thét lên trước mặt hiệu trưởng: "Anh cho tôi đi. Làm ơn cho tôi thoát khỏi cái địa ngục nầy. Toàn là lũ quỉ sứ, ồn như cái chợ và khét nắng không chịu nổi". Tôi ngắm hai cái bông trang trong b́nh, nói với học tṛ:

"Các em lấy vở viết chính tả".

Như một phép lạ, tiếng ồn ào vỡ như thác nước. Cả tụi nhao nhao:

"Cô chưa cho ngồi xuống mà cô!"

Tôi cười giả lả, phác tay bảo:

"Ờ, cô quên, thôi các em ngồi xuống đi. Môn đầu tiên là viết chính tả phải không?"

"Dạ, chính tả cô".

Tôi quay xuống hỏi:

"Em nào xung phong lên viết bảng".

Dường như không có đứa nào không đưa tay xung phong. Lần nào cũng vậy! Không hiểu được lên bảng, ngọ ngoạy phía sau cái màn che vải xanh phai màu để nắn nót viết những hàng chữ xiên xẹo lên dốc xuống ghềnh có cái ǵ hấp dẫn, đến giờ chính tả, đứa nào cũng tranh nhau giơ cao tay cho cô chọn. Một ư nghĩ ranh mănh chợt đến, tôi nói:

"Cô biết chọn ai bây giờ! Thôi, cô chỉ chọn những em đẹp trai thôi!"

Quá nửa lớp rụt rè rút tay lại, không nhí nhỏm như trước nữa. Mấy đứa biết rơ ḿnh đẹp trai, hết sức tự tin, đứng thẳng người lên, đưa tay cao lên hơn. Thấy vẻ tiu nghỉu của mấy đứa xấu, tôi hối hận. Sao lại tạo cho mấy đứa bé ngây thơ nầy sự thắc mắc vô lối về chuyện đẹp xấu, gieo cho chúng niềm oán trách hờn tủi đối với số phận, đối với Thượng đế? Ḿnh có điên không đây? Trời đâu đă nắng bao nhiêu, và gió nam chưa thổi mà Nhàn! Mày có điên không Nhàn! Tôi bối rối, bảo học tṛ bỏ tay xuống, giải thích cho chúng hiểu:

"Cô nói đùa đó. Cô thương các em đồng đều, không phân biệt lớn nhỏ, giàu nghèo, xấu đẹp ǵ hết. Các em đừng có mặc cảm".

Lũ trẻ ngơ ngác không hiểu. Thằng Tuấn giơ tay hỏi:

"Thưa cô, mặc cảm là sao hở cô?"

Mày lại lầm lẫn nữa rồi Nhàn! Lũ trẻ lớp bốn có hiểu ǵ đâu mà nói chuyện mặc cảm không mặc cảm! Tôi không biết phải giải nghĩa thế nào, vừa nói bâng quơ, vừa t́m ư.

"Mặc cảm hả! Mặc cảm là... là mặc cảm. Chờ các em lớn hơn cô mới giải thích được. Cô cho ví dụ như thế nầy nhé. Như em Trần Xuân Đức ngồi chỗ cửa sổ ḱa".

Thằng Đức giật ḿnh không hiểu cô muốn gọi ḿnh làm ǵ, sợ sệt đứng dậy. Cả lớp reo lên thúc dục:

"Đức vồ! Đức vồ! Cô gọi ḱa!"

Tôi cười bảo Đức ngồi xuống, rồi chờ cho cả lớp yên lặng mới nói:

"Các em đặt cho Đức cái biệt hiệu Đức vồ, v́ Đức có cái trán lồi hơn thiên hạ một chút. Đầu tiên Đức đâu có để ư, phải không. Nhưng về sau nghe các bạn chế nhạo, em chột dạ, cứ vuốt vuốt cho mái tóc trước trán che lấp phía trước, che lấp cả mắt luôn".

Cả lớp lại cười ồn ào. Tôi hỏi tiếp:

"Như vậy là Đức có mặc cảm".

Thằng Minh giơ tay hỏi:

"Thưa cô, như vậy mặc cảm là cái ǵ xấu trên thân thể ḿnh phải không cô?"

Những đứa khác cũng c̣n thắc mắc nhưng sợ không dám hỏi, nên chú ư nghe lời tôi giải đáp. Tôi nói:

"Không phải thế. Minh hiểu lầm rồi. Thôi cô lấy một ví dụ nữa nhé. Tại sao em cứ đội mũ hoài vậy Minh? Vào lớp mát em đội mũ, ra sân có bóng mát, em cũng đội mũ. Cô vào lớp, em mới chịu bỏ mũ ra".

Minh bẽn lẽn, trả lời ngập ngừng:

"Mấy bữa nay trời nắng quá cô".

Cả lớp cười ồn lên. Đứa nào đó nói lớn:

"Không phải, Minh gáo nói xạo!"

Tôi làm mặt nghiêm để tái lập trật tự. Tôi nói:

"Nhiều hôm trời không nắng em vẫn đội mũ. Cô biết hết. Chỉ v́ em sợ tụi bạn quỉ sứ len lén đến phía sau lưng đưa tay xoa cái đầu trọc của em rồi la lên: Minh Gáo ! Minh Gáo!"

Minh thẹn, ngồi im một chỗ không nói ǵ được. Tôi hơi hối hận, nhưng muốn nhân cơ hội t́m hiểu v́ sao Minh thường cúp một cách tàn sát, trọc lóc như các nhà sư, tôi nói:

"Em sợ tụi nó cḥng ghẹo nên đội mũ. Đó là mặc cảm. Nhưng cô hỏi thật nhé, tại sao em không cúp cao hơn một chút?"

Minh đứng dậy, giọng lí nhí:

"Thưa cô, cha me bảo cúp như vậy cho được lâu, đỡ tốn tiền".

Không khí trong pḥng có vẻ ngột ngạt, v́ sự nghiêm nghị, thẹn thùng của tôi. Mải vui tôi đă vô t́nh gợi cho Minh một điều em cố quên: Cái nghèo. Lũ học tṛ thấy vẻ mặt tôi, không dám vui đùa tự nhiên la hét nữa. Để xoá tan nỗi khổ tâm của Minh, tôi gắng cười nói, san sẻ bớt mặc cảm của em cho mấy đứa khác:

"Mà thôi, chuyện đó có ǵ đáng buồn đâu. Em nào lại không có cái hơi lạ, hơi khác thường cần phải che giấu bạn bè. Này nhé, trong lớp nầy, cô thấy thiếu ǵ! Có em cả tháng trời không chịu tắm, cổ có ba ṿng kiềng đất đen. Mỗi lần cô gọi lên đọc bài cứ co ro thụt cổ thun vai cho cô khỏi trông thấy. Ai đó?"

Cả lớp lấy lại niềm vui ban đầu, trả lời lớn:

"Đồng đất".

"Có em không hiểu v́ sao cứ áy náy măi về cái quần, cái nịt của ḿnh. Mỗi lần cô kêu lên bảng, trước khi gân cổ lấy giọng đọc bài em đó luôn luôn đưa tay lên nịt rán kéo lên".

"B́nh Xách Quần".

"Có em v́ không nghe lời cha mẹ, cả ngày chạy rong ngoài đường, nắng đốt đen thui cả mặt mũi, chân tay".

"Tương Ông Táo".

"Thôi, mắt th́ giờ nhiều rồi. Cô chọn một em lên viết chính tả nhé. Cô chọn một em không mặc cảm".

Tôi giơ tay chỉ lên trần, xoay người đảo một ṿng như cái quay bán kẹo kéo trước cổng trường. Cả lớp yên lặng chờ đón. Tôi xoay qua xoay lại hai ba ṿng, cuối cùng chỉ vào Tùng.

Cả lớp cười rồ, reo lớn:

"Tùng Bi Li! Tùng Bi Li!"

Tùng hănh diện ra mặt, chạy nhanh lên bục, kéo mạnh cái màn che hết tấm bảng gỗ sơn màu lá cây. Che kín xong, Tùng ngồi xuống chui ra ngoài, đến bàn tôi lấy viên phấn. Tôi bảo cùng cả lớp:

"Các em viết cẩn thận nhé. Nhất là dấu hỏi, dấu ngă. Lần nầy em nào c̣n viết lầm hỏi ngă cô sẽ trừ một điểm chứ không phải trừ nửa điểm như kỳ trước. Nhớ chưa?"

"Thưa cô, nhớ".

Chờ cho Tùng chui trở vào màn, tôi đọc:

"Chính v́ con
Chính v́ con mà người thợ xay bột..."

Tương Ông Táo láu táu hỏi:

"Bột viết C hay T cô?"

Tôi mắng át:

"Viết chính tả mà c̣n hỏi cô. Với lại hỏi ǵ mà đần vậy. Bột viết C thành ra chữ ǵ?"

Bấy giờ cả lớp mới thấy cái ngớ ngẩn của Tương, ồ lên cười. Chờ cho chúng im lặng trở lại tôi đọc tiếp:

"... mà người xay bột phải mặc quần áo đầy bột trắng xoá. Chính v́ con mà áo người hàng thịt nhuộm đỏ đầy những máu. Chính v́ con mà nhà nông bị cháy nắng, dày dạn gió mưa. Chính v́ con mà người thợ máy phải đứng trên đầu xe lửa, mà người lính phải chiến đấu ngoài biên thùy. Mỗi người trong khi làm việc riêng của ḿnh phải phục vụ được toàn thể đồng bào. Ngày nào mà con đă hiểu mọi điều đó..."

Chờ cho học sinh viết tiếp, tôi đưa mắt nh́n quanh lớp. Dước góc trái, thằng Viên ngồi cắn quản bút không viết, nh́n lơ đăng ra phía hàng rào dây thép gai đan theo h́nh ô vuông. Tôi hỏi:

"Viên, sao không lo viết mà ngồi thừ ra đó thế?"

Viên giật ḿnh cúi xuống vở, nhưng v́ không nghe câu trước nên phải quay sang hỏi đứa bên cạnh. Thằng Đồng lắc đầu quầy quậy, lấy tay che kín trang vở. Thấy dáng Viên tội nghiệp quá, tôi nhắc lại:

"... Ngày nào mà con đă hiểu mọi điều đó, không những con sẽ kính trọng những người lao động ấy, mà lại c̣n cố gắng để thành người có ích cho xă hội. Chấm hết. Cô đọc lại ḍ nhé!"

Lúc chấm điểm cả lớp đều khá cả, chỉ trừ có Viên. Xoá viết thành xoá; nhuộm thành nhượng; những thành nhửng. Không thể chịu đựng được nữa. Tôi quát lớn:

"Học hành như vậy hả? Đi học một hôm nghỉ hai ba hôm. Ngồi trong lớp chỉ lo ngóng chuyện ngoài đường. Không muốn học nữa, th́ nghỉ học đi, đừng vác mặt đến đây nữa".

Viên cúi gằm mặt xuống bàn, vai so lại như run sợ v́ không chịu đựng nổi những ánh nh́n thương hại, khinh bỉ của bạn bè đổ dồn về phía ḿnh. H́nh như Viên có khóc, v́ Viên đưa cổ tay lên quệt nhiều lần ở mũi. Tôi vẫn giữ im lặng, để dằn mặt một học sinh lười biếng và cảnh cáo những đứa khác. Không khí trong pḥng lắng đọng, tù túng, căng thẳng. May mắn, lúc bấy giờ, chuông báo hiệu giờ ra chơi giục giă, nô nức.

*

Chưa kịp cho học tṛ ra sân, con Phương dạy bên lớp năm đă chạy đến trước cửa léo nhéo:

"Nhàn, ra tao nói cái nầy!"

Tôi vờ không nghe thấy, gắng làm mặt nghiêm bảo học tṛ:

"Các em khá lắm. Thôi ra chơi đi. Không được chạy nhảy nhiều rách quần áo mẹ. Không được chọc ghẹo đập lộn nhau nghe chưa!"

Lũ trẻ đồng thanh trả lời:

"Nghe".

Tôi vừa phát tay, cả lớp đă ùa ra khỏi pḥng nực nội như đàn ong vỡ tổ. Phương vẫn kiên nhẫn đứng chờ ngoài hiên. Tôi hỏi:

"Chuyện ǵ đó bà?"

"Ra đây. Vui lắm. Mày có biết chàng Tiêu hôm nay ăn mặc thế nào không?" Tôi miễn cưỡng đi theo Phương. Tôi muốn nói với cô bạn đồng nghiệp: "Biết rồi. Khổ lắm! Nói măi!" Tiêu vừa đổi tới trường này sau khi được giải ngũ. Dáng người cao lớn, vạm vỡ. Vai rộng. Mái tóc cắt ngắn và mầu da nâu, dấu tích của bao năm binh nghiệp, khiến ở Tiêu toả ra một vẻ cường tráng, cương nghị của những chàng giác đấu La Mă. Phương tíu tít hỏi thăm người nầy một ít, người kia một chút, và chỉ trong ṿng vài ngày sau đă biết rơ cuộc đời ái t́nh cự nghiệp của ông thầy mới. Phương chê Tiêu kênh kiệu, chê Tiêu thô. Bộ đi đứng cứng nhắc, thiếu vẻ nho nhă cần thiết. Chê Tiêu có đôi mắt lờ đờ, khác hẳn vẻ mơ màng của các nam nhân vật tiểu thuyết t́nh cảm của Phương đọc suốt sáng, suốt chiều. Chê Tiêu thiếu mái tóc óng ả nghệ sĩ của chàng tài tử Pháp mà Phương cắt báo xi nê lồng vào b́a vở soạn bài. Nhưng tôi biết Phương quá rồi! Gương mặt xương xương như bất cần của Phương như thêm một chút sinh khí xa lạ nào đó. Sáng nay Phương có thoa chút son hồng trên đôi má, đôi môi ướt vaseline. Phương nói liên miên, tôi chỉ nghe thấp thoáng, v́ biết câu chuyện quanh quẩn bấy nhiêu. Nhưng Phương không chịu buông. Thuư ở lớp ba lên chú ư ngay chiếc áo hoa của Phương, nhận xét thật thà:

"Mày may áo mới hồi nào đó? Khổ người mày, nét mặt mày mặc áo hoa lớn đâu có hợp".

Phương giận đến đỏ mặt. Nhân cơ hội hai cô bạn căi vă nhau về thời trang ăn mặc, tôi t́m lối thoát:

"Thôi, cho tao về lớp một chút. Bỏ quên cái thẻ kiểm tra trong cái mu soa, sợ tụi học tṛ lục lạo quăng mất".

Tôi bỏ đi. Cả Phương và Thuư vẫn c̣n căi một cách hăng hái. Bước vào cửa, tôi hết sức ngạc nhiên. Viên vẫn ngồi ở chỗ cũ, hí hoáy vẽ ǵ đó lên bàn học. Tôi hỏi:

"Sao không ra chơi hở Viên?"

Viên ngước lên, đôi mắt c̣n thật buồn:

"Thưa cô, em không thích. Ra nắng sợ đau".

Lối thưa gửi lễ phép của Viên làm cho tôi cảm động. Tôi hỏi để giảng hoà:

"Khi năy cô la, em có buồn cô không?"

"Dạ không, cô la đúng mà!"

Tôi đi xuống chỗ Viên, ghé ngồi lên bàn học sinh thấp lè tè và sơn màu nâu. Tôi hỏi Viên, có hạ giọng cho thật êm ái, hoà nhă:

"Cô hỏi thật. Tại sao Viên lười biếng vậy? Em học khá lắm, nhanh nhẹn và thông minh lắm. Nhưng mấy tháng nay, em đi học thất thường. Mà dù có đi, đến lớp ngồi thờ thẫn mất hồn như con cá ươn. Lúc năy, tại sao đang viết chính tả, em ngồi thừ nh́n ra đường cái? Nhớ nhung ǵ ngoài đó?"

Tôi đưa tay vuốt tóc Viên. Nó cảm động đến rơm rớm nước mắt. Tôi quay đi cho Viên khỏi thẹn và lấy lại b́nh tĩnh, Viên trả lời:

"Em viết xong câu chính tả cô đọc, ngửng lên nh́n tụi nó trong lớp có đứa ngoẽo đầu, có đứa mím môi đến tức cười. Có đứa nằm soài trên mặt bàn. Bỗng nhiên em nghĩ: Đứa nào cũng có Ba hết, trừ ḿnh. Em buồn muốn khóc, không nghe tiếng cô đọc bài nữa".

Tôi cảm thấy nghẹn ngào trong cổ họng, sống mũi nhột nhạt. Tôi đă la oan cậu bé học tṛ bất hạnh của tôi. Mùi khét nắng toả ra từ mái tóc rối của Viên, lối ăn mặc cẩu thả dơ dáy của Viên, bàn tay dính đầy mực và những trang vở nhập nhoè chữ nghĩa của Viên không c̣n làm tôi khó chịu nữa.

Tôi hỏi:

"Ba em mất lúc nào?"

"Lâu rồi cô, cách đây bốn năm năm. Lúc ấy bé Xíu mới được có tám tháng".

"Bé Xíu là em út của Viên hả?"

"Dạ. Tụi nó sợ em lắm. Thằng Trung học lớp hai dưới Mai Xuân Thưởng. Con Xíu phải ở nhà giữ em cho má đi làm".

"Má em làm ǵ?"

"Dạ làm thư kư trong toà hành chánh. Má đi làm cả ngày thưa cô".

Tôi t́m được một cớ chính đáng để khuyên răn Viên:

"Đấy em thấy không? Má em ở vậy. Suốt ngày đầu tắt mặt tối để ráng nuôi con, lo miếng cơm manh áo cho con đi học. Muốn mua cho em một quyển sách, muốn may cho em một cái áo, má phải vất vả biết bao ngày. Viên không biết nghĩ, bỏ lớp trốn học đi bụi đời ngoài đường là nghĩa lư ǵ! Má hi sinh cho Viên như vậy, nỡ nào Viên không thương má..."

Tôi c̣n định nói nhiều, thật nhiều. Tôi tưởng tượng Viên là Tường đứa con trai đầu của tôi. Sẽ có ngày bé Tường lớn lên, bằng tuổi Viên. Sẽ có ngày tôi khóc đến đỏ hoe cặp mắt khi hay tin bé Tường trốn học, la cà ngoài đầu đường góc chợ với lũ ma cô, ăn cắp. Tôi sẽ nói với bé: "Tường không thương mẹ sao Tường. Tường không nghĩ lúc mẹ dật dờ không ra người khi mang nặng thai con trên thân thể ốm yếu mảnh khảnh của mẹ. Tường không nghĩ nỗi lo âu của mẹ, bồn chồn khi con khẽ ho, khắc khoải khi con ấm ḿnh đi tướt..." Tôi định nói, nói măi nói hoài, nếu không nh́n trở lại dáng ngồi của Viên. Viên gục đầu lên bàn học, cố dằn lắm, nhưng không thể nào ngăn nổi những tiếng khóc ấm ức. Cuối cùng như một cơn nước lụt phá vỡ bờ đê, Viên khóc oà. Tôi luống cuống hỏi:

"Sao thế Viên? Cô có nói điều ǵ làm tủi thân em đâu. Sao thế Viên?"

*

Suốt ba hôm nay, Viên không đi học. Hôm đầu tôi nh́n về chỗ Viên ngồi, thấy trống, có cảm giác khó chịu của một kẻ thất bại. Tôi đă quá tin ở sức mạnh lời nói của ḿnh. Viên đă khóc tức là đă ăn năn. Đứa con trai mười tuổi bất chấp mọi sự, ngồi khóc vùi trước mặt bạn bè, tất nhiên ḷng nó phải xúc động cao độ, đến nỗi niềm kiêu hănh chỉ là điều phù phiếm bá vơ. Trông cách Viên chăm chỉ viết tập, cẩn thận làm tính đố, ngoan ngoăn vâng lời, tôi đă tin rằng Viên hối hận. Viên đă hiểu, Viên biết Viên làm khổ mẹ. Viên ham chơi không nghĩ đến nỗi xót xa như muối đổ vào ḷng của người mẹ goá chắt chiu từng chục từng đồng để gắng nuôi con nên người. Thấy Viên không đi học tôi bực ḿnh. Hoá ra thằng bé vẫn chứng nào tật nấy: giả vờ khóc đấy rồi, buổi trưa về, nh́n cái bảng quảng cáo phim chưởng loè loẹt xanh đỏ trước rạp chiếu bóng, nghe tiếng nhạc dồn dập rộn ră từ loa phóng thanh, tiếng gọi quyến rũ của phố phường vẫn đủ sức lôi mạnh Viên về con đường cũ. Qua ngày sau, nh́n chỗ Viên ngồi tôi đâm ray rứt tự hỏi: Lỗi ở thằng bé hay lỗi ở ḿnh. Tuổi thơ hồn nhiên, sống bằng những sự việc trước mắt, lo ăn, lo ngủ, lo chạy nhảy nô đùa, có bao giờ thắc mắc đến những vấn đề trừu tượng, phiền nhiễu. Chính ḿnh đă đưa Viên vào một thế giới khác, nhọc nhằn hơn, ảm đạm hơn. Thế giới có những cơn lốc xoáy bụi mịt mù có những thác lũ cuồn cuộn quấy đục ḍng sông tuổi thơ. Mặc cảm. Phải rồi. Chính ḿnh đă khiến Viên mang nặng thêm một mặc cảm phạm tội, một gánh nặng làm c̣ng chiếc lưng mềm, làm oằn đôi vai nhỏ. Viên không chịu đựng được nữa. Viên thua cuộc. Trong nỗi thất vọng Viên đâm liều, Viên nhủ thầm: Ḿnh hư đốn quá mức rồi! Không c̣n có cách nào cứu văn được nữa. Ḿnh đă xuống cùng tận của đáy sâu hôi thối và nhơ nhớp. Thôi! Thà liều thả ḿnh rơi xuống, v́ đă đến nước này, có làm ǵ cũng chỉ là vô ích, phí công.

Hết trách Viên, tôi lại trách tôi. Tôi bực bội, cáu kỉnh vô cớ. Cả lớp mường tượng cảm thấy một mối nguy hiểm thấp thoáng đâu đó, tự động giữ im lặng và nét mặt đứa nào cũng nơm nớp, lo lắng trong lặng lẽ. Mấy ngày đó, ở nhà, thằng Tường và con Tí lại đau. Tôi tưởng đang sống giữa địa ngục. Cho nên tôi vui mừng biết chừng nào, khi đến sáng hôm thứ ba, vừa vào lớp được bao mươi phút th́ một người đàn bà dẫn Viên tới. Hôm ấy trời gió, hai cửa sổ và cửa lớn trông ra phía sân đều đóng im ỉm. Nghe tiếng gơ, Tuấn nhanh nhẹn chạy ra mở cửa. Người đàn bà ấy đă đứng chờ sẵn ngoài hiên, phía sau thằng Viên có thu ḿnh cho nhỏ lại, ngượng ngập cúi đầu khi tôi bước ra. Không chờ tôi hỏi, người đàn bà tự giới thiệu trước:

"Xin lỗi cô, tôi là má của tṛ Viên".

Tôi không ngạc nhiên chút nào, v́ đă đoán được dễ dàng từ đầu. Những lời xă giao ban đầu, ca tụng sự tận tuỵ của tôi và khung cảnh nhà trường, vừa vào tai này đă lọt qua tai kia, bay đi theo gió. Tôi không nghe được ǵ, ṭ ṃ nh́n người mẹ của Viên. Không hiểu sao tôi có ác cảm với bà ngay từ lúc mới gặp. Tôi chưa hề quen biết bà, lại không có một thành kiến nào với một phụ huynh học sinh xa lạ. Hơn thế nữa, chính tôi đă từng dùng hết sự dịu dàng khéo léo đề cao đức hy sinh của bà đối với Viên, để khuyên răn Viên chăm chỉ học hành. Tuy thế mới thoạt nh́n, tôi ngờ ngợ nhận thấy, mơ hồ thôi, có điều ǵ không hợp. Có thể tại v́ mùi nước hoa hơi nồng, có lẽ cũng là loại champange đắt tiền nhưng bà đă lạm dụng, đi quá trớn. Ờ mà sao tôi lại khắt khe như thế được? Chính tôi, đôi lúc vào những ngày khó ở, vẫn dùng loại nước hoa này. Tại sao tôi đột nhiên khó tính với người mẹ của Viên. Có thể chuyện dùng nước hoa hay không, chưa thực sự đóng một tầm quan trọng nào nếu tôi không cố phác họa một h́nh ảnh khác, hoàn toàn khác về bà. Nghe Viên kể, tôi tưởng tượng ra một người đàn bà nhỏ thó, tóc rối, mắt buồn hiu, ăn mặc lôi thôi nhưng c̣n đủ đơn giản sạch sẽ để giữ tư cách con nhà. Tôi tưởng tượng một mẹ Việt Nam quên hết bản thân, quên hết cuộc đời ḿnh để lo lắng cho con cái. Trong trí tưởng tượng đầy sương trinh và nắng hồng của tôi, người mẹ của Viên không bao giờ thèm dùng nước hoa. Nhưng nghĩ kỹ, có lẽ c̣n có nhiều chi tiết đáng ngờ khác: cái lối thường xuyên đưa lưỡi liếm đôi môi dầy cho luôn luôn ướt mọng, nũng nịu, nỗi lo lắng thái quá đến nỗi bàn tay cứ đưa lên vuốt nhẹ mái tóc chải kỹ sợ rối theo gió... Nói tóm lại, người đàn bà đang huyên thiên kể lể trước mặt tôi đây là một kẻ xa lạ, bị tôi từ khước, v́ dám ra ngoài những mẫu mực tự ư tôi qui định. Tiếng nói của bà hơi khao khao, đầm ấm, như pha lẫn một khát vọng huyền bí và một mệt mỏii quyến rũ. Bà nói, bà nói măi. Tôi bất chợt chụp được một vài âm thanh, hơi lạnh ḿnh v́ giọng ră rời mà thúc giục vời gọi:

"... Cô nghĩ mà xem. Tôi goá bụa đơn chiếc. Anh ấy mất là khỏe thân cho riêng anh ấy, c̣n tôi phải lo nuôi đám con dại. Ban đầu tôi cứ tưởng rồi ra trời đất sụp đổ hết. Tôi biết lấy ǵ nuôi lũ trẻ đây? Tôi đập đầu vào quan tài anh ấy, tôi đ̣i nhảy xuống cho người ta chôn chung một huyệt với anh ấy. Nhưng bà con hàng xóm cứ khuyên răn măi, bảo gắng sống mà nuôi con. Tôi sống được đến ngày nay, chịu cực, chịu khổ, chỉ v́ không nỡ bỏ chúng bơ vơ trên đời. Thế mà thằng quỉ sứ này có thương tôi đâu. Tôi đi làm cả hai buổi, nhiều bữa giấy tờ ở sở làm không xong, phải ở lại làm đến tám chín giờ tối. Tôi cứ nghĩ ḿnh cực khổ thế, con cái nó tự biết thương mẹ, chăm lo học hành. Không ngờ cả bọn a ṭng với nhau. Thằng anh đầu đàn bỏ học đi chơi, hai đứa em lại nói dối mẹ để che chở cho anh. Nếu cảnh sát không bắt đám trẻ con cờ bạc du đăng đem về ty, nếu anh ty trưởng không điện thoại cho hay, th́ tôi cứ tin rằng con ḿnh ngoan ngoăn. Trời ơi! Tôi nghe điện thoại mà không tin tai ḿnh. Trời đất đảo điên! Sụp hết, đổ hết!..."

Tôi không thể tiếp tục nghe cái máy phát thanh liên hồi tả oán nữa. Tôi t́m cách nói sang chuyện khác. Viên vẫn nép sau mẹ, hai tay vo vạt áo và bàn chân di di lên khóm cát vươn văi trên nền xi măng. Tôi cắt ngang lời thiếu phụ nói với Viên:

"Đó, Viên thấy không? Em không chăm học, làm khổ sở cho má. Hôm trước cô đă khuyên răn em nhiều. Em chịu ngồi nghe. Cô nhớ em có khóc nữa. Thế mà tại sao bây giờ vẫn quen đường cũ hở Viên? Em có thương má không?"

Người mẹ quay lại nh́n con. Viên đứng yên, không trả lời, cũng không gật đầu. Thiếu phụ lắc đầu chán nản phân trần:

"Đấy, cô thấy không? Nó cứng đầu, cứng cổ! Tôi đang làm ở sở mà phải xin phép ông chủ sự về nhà, hỏi thằng Trung em nó, chỗ nó thường lui tới, bắt nó dẫn đến đây cho cô dạy dỗ giùm..."

Chụp được cơ hội may mắn, tôi mời khéo:

"Thôi, bà yên tâm về sở làm việc đi. Tôi sẽ ráng t́m hiểu, khuyên lơn nó. Tuy ham chơi, nhưng Viên nó thông minh và biết điều".

Thiếu phụ mừng rỡ, giọng vồn vă:

"Tôi chỉ mong có thế thôi! Trăm sự nhờ cô".

Bà quay lại đe dọa con vài câu rồi ra về.

Viên không nói ǵ, cũng không chào mẹ, theo tôi vào lớp. Ḷng tôi hoang mang. Dáng điệu, cử chỉ, lời lẽ của mẹ Viên cùng thái độ bất kính của đứa con phải có liên hệ xa gần nào đó. Có cái ǵ không ổn giữa t́nh mẫu tử. Như tiếng máy xe lọc cọc, lọc cạch do một bộ phận ṃn cũ, hư nát. Thế th́ thứ ǵ đă ṃn cũ, hư nát trong gia đ́nh goá bụa này? Tôi dạy qua quít cho xong chuyện thấp thỏm chờ giờ ra chơi. Tôi giữ Viên ở lại. Viên run sợ thật sự, mắt rươm rướm khi ngước lên cầu khẩn tha thứ. Tôi không nói ǵ. Lấy kinh nghiệm mấy năm dạy học, tôi ngồi xuống bên Viên, sửa lại cái cổ áo cáu bẩn, phủi bụi trên quần đùi xanh, vuốt ve cho mái tóc bù rối của Viên thẳng lại. Kết quả như mọi lúc, Viên gục xuống khóc. Tôi tiếp tục vuốt tóc cậu bé, nói thật nhẹ:

"Em cứ khóc đi! Khóc cho thoả thuê đi! Cô không giận em đâu! Cô hiểu em, Viên có điều ǵ u uất không thể nói được với ai, canh cánh bên ḷng, giữ lại không nổi mà nói ra th́ không đành. Cô biết em sắp nói hết cho cô biết, phải thế không? Phải thế không Viên?"

Viên khóc to hơn. Mấy đứa học tṛ lấp ló nơi cửa sổ, gặp đôi mắt tôi lườm quở trách, vội vă lảng xa. Rồi nước mắt cũng vơi, Viên thút thít, trong khi tôi vẫn kiên nhẫn chờ đợi. Chờ một lúc không được, tôi nói:

"Em đừng oán hận má. Má la rầy em, bắt em đi học, chỉ v́ mong sao cho em nên người. Một người mẹ gương mẫu luôn luôn..."

Sự phẫn nộ oà vỡ. Viên nói lớn, vẻ nóng nảy, thảng thốt khác thường:

"Cô đừng nói vậy. Má em không xứng đáng. Bữa nào má cũng về lúc tối mịt và lúc nào cũng về có đàn ông đi kèm. Má cười với họ, má đùa giỡn với họ, chính tai em nghe má gọi cái ông lái xe Jeep xanh thường đưa má về là "cưng". Đưa cái xách cho em "cưng"! Thằng Trung chưa biết ǵ cứ gọi là chú Thảo. Con bé Xíu nhờ công giữ em được má cho tiền, ham tiền quên hết. C̣n em, em lớn rồi, em..."

Tôi kinh ngạc hỏi vội:

"Giữ em? Bé Xíu là con út mà? Hôm trước Viên bảo thế. Viên ngước lên mắt c̣n đỏ và đôi má nhớp nhúa c̣n rơ ngần nước mắt:

"Má đẻ thêm bé Chút năm ngoái, thưa cô".

*

Sáng nay Viên lại không đến lớp. Tôi đành chịu thua vậy chứ biết làm thế nào. Tôi bất lực, không thể làm ǵ được. Mỗi người có một cuộc đời. Tôi có nỗi lo riêng của tôi. Cu Tường lại nóng ḿnh. Bé Tí chụp vào cái tẹt mốt pha sữa, nước sôi làm phồng cả cánh tay non. Tôi đă xót xa nh́n hai đứa con khóc lóc cả đêm qua. Nhà tôi làm việc cực nhọc, tôi không dám đánh thức anh ấy dậy, đành phải lo âu một ḿnh. Cho nên dầu hơi thất vọng khi không thấy bóng Viên xếp hàng, tôi vẫn giữ được thản nhiên.

Bà mẹ Viên lại tới. Biết rồi, khổ lắm, nói măi! Ai không biết bà tảo tần nuôi con. Bà sinh con ra, có gan sinh con ra, th́ phải ráng mà nuôi chúng chứ! Nói với tôi làm ǵ! Tôi lạnh nhạt hoàn toàn, và ngạc nhiên không hiểu tại sao người đàn bà đó có thể con cà con kê một cách chân t́nh với một pho tượng.

"Có trời đất chứng giám, tôi thương nó c̣n hơn cả tôi. Nó giống anh ấy như đúc. Nhiều lúc nh́n nó nháy mắt, nh́n nó hờn dỗi, tôi cứ tưởng anh ấy sống lại, anh ấy cḥng ghẹo tôi, anh ấy giả vờ hờn dỗi tôi vào những ngày đầu yêu nhau. Tôi lo lắng cho nó, vậy mà nó không biết nghĩ. Có trời mới hiểu tại sao nó lêu lổng chơi bời không thương mẹ, thương em..."

Bực dọc quá, tôi nói:

"Thưa bà, có lẽ Viên nó sợ hăi quá mức. Trẻ con hay có nhiều trái chứng. Tâm hồn nó mỏng manh như sợi tơ sợi tóc, nhiều lúc xúc động quá nó có thể liều lĩnh. Tôi ngại hôm qua bị bắt vào ty, ông ty trưởng có nặng lời quát tháo với nó chăng. Nó sợ quá đâm liều".

Thiếu phụ vội cải chính:

"Không! Không bao giờ. Tôi biết tính anh Thảo, xin lỗi ông trưởng ty, ông ấy luôn luôn hoà nhă khả ái với tất cả mọi người. Không bao giờ ông ta dọa nạt nó. Mà thực ra, không bao giờ Viên nó sợ ông ty".

Một ư định đanh ác thoạt hiện, tôi mím môi trước khi dằn giọng:

"Bà nhớ lại xem, có vô ư nặng lời với em Viên không? Trẻ mồ côi thường có một tâm tính nhạy cảm hơn trẻ thường. Hoặc bà gay gắt với nó khi Viên xin tiền mua sách vở. Hoặc Viên vô ư làm té bé Chút bà trừng phạt quá đáng?"

Thiếu phụ giật ḿnh, vội ngửng đầu lên nh́n tôi đăm đăm. Chưa bao giờ tôi thấy một đôi mắt bi phẫn như vậy. Ở đó toát ra sự đau đớn cùng cực và sự giận dữ cùng cực. Như đôi mắt con ḅ đă bị căng nọc xuống đất và bị cắt ĺa khí quản. Tôi hơi lùi lại, hai bàn tay nắm chặt vào vạt áo dài. Nh́n tôi một lúc thiếu phụ mới lắp bắp nói được:

"Anh ấy chết đi. Tôi đă gắng nuôi con để quên. Để quên cô độc. Nhưng tôi mới có hai mươi tám tuổi đầu... Tôi c̣n trẻ quá..."

Tôi cảm thấy ngộp thở, như bước lùi vào một khoảng không. Tôi sợ. Tôi lùi lại phía cửa, lùi lại nữa. Tôi không nghe thiếu phụ nói ǵ, nhưng đôi tay bà ta giơ tới trước, mắt đổ lửa như muốn bóp chết hiện h́nh của nỗi cô độc là chính tôi. Khi lưng tôi chạm cánh cửa đánh một tiếng rầm, thiếu phụ giật ḿnh khựng lại khóc oà lên, rồi bỏ chạy ra cổng.


Nước cạn, hoa lau

Một đêm gió thổi chờ trôi mất
Nước cạn hoa lau chỉ một niềm.
Tản Đà

Xếp dọn mọi thứ đâu vào đó, th́ đă chín giờ tối. Chỉ c̣n hai giờ nữa là đến giờ giới nghiêm, mà mai Tịnh lại phải đi sớm. Có cái ǵ canh cánh bên ḷng Tịnh. Chàng nhớ h́nh như ḿnh c̣n quên một cái ǵ, cái ǵ quan trọng lắm. Tịnh bần thần đi ra đi vào một lúc, mới nhớ đến chị Trầm. Tịnh chưa đến chào chị, chưa báo cho chị biết từ mai chàng không c̣n ăn cơm tháng ở đó nữa. Và nhất là... chưa đến thực hiện thử cái ư định Tịnh nghĩ từ lâu mà cố quên đi, ư định đă bừng bừng trỗi dậy mănh liệt từ lúc chàng nhận được giấy gọi.

Khi Tịnh đến hiệu, th́ khách c̣n đông lắm. Vài bác công chức già, năm ba người lính vừa nhai cơm vừa nói chuyện ồn ào. Chị Trầm bận túi bụi phía sau cái tủ kính đựng các thức ăn. Thấy Tịnh đến, chị vui mừng hỏi:

"Sao em đến chậm vậy? Chị tưởng em lại ham chơi, quên về".

Tịnh cố b́nh tĩnh nói:

"Em phải đi chào hết bạn bè, bà con. Mai Tịnh đi".

Chị Trầm ngước vội lên:

"Đi đâu?"

"Em phải tŕnh diện. Không học được nữa".

Chị Trầm không tin ở tai ḿnh, cái tay cầm muỗng nước mắm để lơ lửng ở thế lưng chừng, mắt nh́n Tịnh vừa tra hỏi vừa xót xa. Tịnh nói tiếp, cho nó xong đi:

"Em lại chào chị, và sẵn dịp báo cho chị biết mai em không ăn cơm nữa".

Lúc ấy, người lính ngồi ở bàn ngoài gơ th́a vào chén gọi tính tiền. Chị Trầm định giả lơ để nói chuyện với Tịnh, nhưng tiếng gơ mỗi lúc mỗi hối thúc cấp bách hơn. Chị Trầm đành bảo:

"Em lại ngồi chỗ bàn cơm ăn đi. Chờ chị một chút. Chị trở vào liền".

Tịnh đă ăn cơm ở nhà thím Bảo, nên chỉ ngồi ở cái bàn con sát quày hàng lơ đăng nh́n chung quanh. Chị Trầm từ ngoài vào, đi thẳng đến phía Tịnh, tay dúi sâu mấy tờ giấy bạc bèo nhèo vào túi áo. Chị nói:

"Sao Tịnh không cho chị biết sớm. Các em lần lượt đi hết, quán này chỉ c̣n mấy ông công chức già trong toà hành chánh và mấy anh quân cảnh bên đồn. Tháng trước có Viễn, có Lư. Bây giờ đến em. Nhưng Tịnh có vào cùng một chỗ với Hà không?"

Tịnh bảo:

"Chắc cũng vào đó chứ đi đâu. Hà nó đi trước, mà lại oai. Bây giờ vào đó, nó thành đàn anh của Tịnh rồi. Mặc sức mà bắt nạt".

Chị Trầm xuưt xoa:

"Em để tới phút chót mới báo, làm sao chị kịp viết thư và gửi quà cho nó. Nhà chỉ c̣n có hai chị em côi cút, từ ngày nó đi, chị không thiết làm ăn ǵ nữa. Chị c̣n tiếp tục mở quán, là v́ sợ nó xin tiền không có mà gửi. Em vào trong đó có gặp Hà..."

Một đám đông quân nhân kéo vào quán, nhiều người trong bọn đă say, bước chân nam chân xiêu. Tịnh đọc thấy sự bực bội trong ánh nh́n của chị Trầm, nói trước:

"Thôi để em ra phía trước coi cọp tivi một chốc, chờ khách đi hết em trở lại. Chị bận quá em sợ phiền".

Chị Trầm bối rối không biết phải nói ǵ để xin lỗi. Thấy Tịnh đứng dậy thật, chị cuống quít:

"Nhưng em phải trở lại nghe không. Chị muốn nhắn vài chuyện cho Hà".

Tịnh ra phía trước đường đứng nh́n vơ vẩn lên trời. Chờ cho khách về hết, chàng mới trở vào quán. Chị Trầm hỏi:

"Tin tức có ǵ lạ không Tịnh?"

"Tin tức ǵ?"

"Tin đọc trên truyền h́nh ấy".

"Tịnh cũng không nghe nữa. Lúc trở ra, thấy họ đă tắt rồi. Khán giả ch́ thích cải lương. Mỗi lần thấy cái ông ăn mặc chững chạc đọc tin chiến sự hiện lớn trên tivi, trẻ con nhao nhao phản đối. Lũ trẻ không khoái tin chiến sự. Tịnh cũng vậy".

Tịnh nghĩ đến h́nh ảnh một cái máy truyền h́nh có dáng người thật. Nhưng cái khung tivi sẽ nằm ở đâu. Chị Trầm nói:

"Mai em vào đó, nếu gặp..."

Tịnh không nghe thấy chị nói ǵ, măi chú ư đến tưởng tượng riêng. Chị Trầm nói chưa hết, Tịnh đă cắt lời:

"Chị nghĩ hay thật. Nếu có cái tivi người, th́ khuôn h́nh nằm chỗ nào? Trên trán được không?"

Thấy h́nh ảnh ngộ nghĩnh quá, chị Trầm cũng thích thú cười lớn. Chị quên mất câu nói dở dang. Trầm phụ họa:

"Ừ, phải đấy. Nếu trên trán ai cũng có cái khuôn h́nh, th́ tiện biết mấy. Óc nghĩ thứ ǵ, là hiện ngay thành chữ trên trán. Người khác đọc được liền, khỏi phải mỏi miệng nói hoặc lắng tai nghe".

Tịnh nghĩ xa, vặn lại:

"Lỡ ḿnh nghĩ lung tung?"

"Th́ h́nh trên khung nhảy loạn xạ".

Tịnh chợt nghĩ đến ư định của ḿnh, hỏi lại:

"Lỡ ḿnh không muốn cho ai hay biết điều ḿnh nghĩ?"

"Không được. Bấy giờ phải thành thực. Ai nấy đều trong suốt. Không c̣n giấu giếm được ǵ. Mà muốn giấu cũng được. Chỉ việc lấy tóc phủ khung h́nh lại".

Tịnh cười, chỉ vào mái tóc loà xoà của Trầm:

"Thế th́ đàn bà lợi quá, không công bằng".

Chàng chợt nghĩ đến một tṛ chơi thú vị, buột miệng nói ngay:

"Chị buồn ngủ chưa? Chưa phải không. Hay ḿnh chơi tṛ này đi. Tưởng tượng trên trán chị và trên trán Tịnh đều có khuôn h́nh cả. Chị đọc ư nghĩ của Tịnh c̣n Tịnh đọc ư nghĩ của chị. Ai đọc sai, bị phạt".

Trầm thấy tṛ chơi lạ lùng, thích chí bằng ḷng. Trên khuôn mặt đượm buồn của cô gái ba mươi từ lâu nhẫn nhục cam chịu mọi thứ, phảng phất một sức sống mới. Nàng xoay người hẳn lại, đối diện với Tịnh, hai cùi chỏ chống lên bàn. Tịnh nhắc:

"Chị phải vén tóc cao lên chứ".

Trầm cười, hất cả mái tóc ra phía sau vai, hỏi Tịnh:

"Đă đọc rơ chưa?"

"C̣n mờ. Phải điều chỉnh lại đài mới được. Chị ngồi yên nh́n thẳng nhé".

Trầm gắng ngồi yên, mặt ngước cao lên trần như một pho tượng ranh mănh.

"Tịnh đọc được chưa?"

"Chưa. Thôi cho chị đọc khuôn h́nh của Tịnh trước".

Trầm cười nhẹ, t́m ư một lúc rồi chậm răi đọc, như đứa bé mới học diễn văn:

"Được. Tịnh đang nghĩ: Ở... đây... chán... quá... rồi. Đi... là... phải".

Tịnh phản đối:

"Sai. Hoặc chị đọc lầm hoặc cái máy hư. Thôi để Tịnh đọc chị nhé: Mai... lo... dậy sớm".

Trầm cắt ngang:

"Đoán ṃ. Dĩ nhiên là chị phải dậy sớm để đi chợ".

"Nhưng Tịnh chưa đọc hết. C̣n nữa: Qua rồi một ngày nhọc nhằn. Đi về cho người ta nghỉ".

Trầm lại cướp lời:

"Sai. Hoàn toàn sai. Cái truyền h́nh của chị tốt, nhưng loa phóng thanh của Tịnh tệ quá. Chữ hiện một đàng, đọc một nẻo".

"Thế chữ hiện cái ǵ?"

"Chị chỉ nghĩ: Không bao giờ, vâng, không bao giờ chị quên được đêm nay. Đêm cuối tiễn Tịnh lên đường. Cậu em ngoan. Thật ngoan. Chưa bao giờ Hà cho chị những phút thích thú như Tịnh".

Tịnh thấy ḷng nao nao, hơi hối hận v́ đă có những ư định không đẹp ban đầu. Cái ư định bày thử một cuộc chơi, để trắc nghiệm khả năng đối với một người đàn bà. Để thấy cuộc đời ḿnh vẫn c̣n có một ư nghĩa. Để tự an ủi rằng dù không trọn quyền định hết cả đời ḿnh, ḿnh vẫn có thể giữ trọn chủ động trong tầm tay ngắn. Chàng đâm lo âu, sợ ḿnh đă đi quá xa, nên ngồi lặng một lúc, mắt mơ màng nh́n lên trần nhà. Trầm ṭ ṃ nh́n vẻ khác thường của Tịnh, ḷng tràn hoài nghi. Nàng hỏi:

"C̣n Tịnh th́ đang nghĩ đến những chuyện xa, thật xa. Chị đọc thấy trên khung h́nh của Tịnh câu này: Ta buồn... ta nhớ... giá có Thuư Ngọc ở đây".

Tịnh giật ḿnh, nh́n lại kỹ gương mặt Trầm, thấy vẻ phụng phịu giấu đằng sau sự mỉa mai khinh mạn cố t́nh. Chàng vội nói:

"Á à, cái máy phóng thanh của chị cũng tệ chẳng kém. Đang không lại chen chuyện Ngọc vào đây. Tịnh nói thật, Ngọc chỉ là một người quen, từ thời thơ ấu cho đến lúc đi học".

Trầm nghiêng đầu, vừa cười mỉm vừa hỏi:

"Thật không?"

"Thật trăm phần trăm".

"Nhưng khi nào nói đến Ngọc, chị vẫn thấy đôi mắt Tịnh long lanh. Như mấy cái đèn pha xe mười bánh, cực mạnh, bất chấp sương mù hay giông băo phía trước".

"Chị chỉ tưởng tượng".

"Chị có tưởng tượng đâu. Chị chỉ đọc trên khuôn h́nh của Tịnh mà biết đấy chứ".

"Chị đọc sai".

Trầm hồi hộp, e ngại một lúc, mím môi cố dằn nhưng không được, ṭ ṃ hỏi:

"Thế đọc đúng th́ thế nào?"

Tịnh không chuẩn bị ư tưởng kịp, chần chờ hoăn binh:

"Đúng ư? Tịnh đang nghĩ... đang nghĩ như chị. Nghĩ đến buổi tối đẹp nhất trên đời. Nghĩ đến... nghĩ đến h́nh ảnh một chị Trầm khác hẳn chị Trầm thường ngày".

Trầm thích thú giục:

"Khác những ǵ? Sao mà khác?"

Giọng Tịnh cố làm ra mơ mộng:

"Một bà chị... một bà chị hiền như các bà chị hiền trong truyện thần tiên. Giọng nói nhẹ, ánh mắt âu yếm, tâm hồn hiền hoà. Tịnh mơ ước có riêng một người chị như vậy, suốt một đời".

Trầm đă biết được điều muốn biết. Nàng muốn ngộp thở v́ xúc động. Trước mặt h́nh dáng Tịnh nhạt nhoà chỉ c̣n lờ mờ một cái miệng cười, một mái tóc đen. Nàng không tự chủ được, thú thực hết ḷng ḿnh:

"Tịnh làm chị sung sướng. Cả đời sống côi cút, không có lấy một niềm hy vọng. Có nhiều lúc chị có cảm giác không thể chịu đựng được nữa, muốn bỏ đi biệt đi mất, ra sao th́ ra, dù..."

Tịnh cướp lời và Trầm nghe giọng nói của Tịnh có nhiều khác lạ, như cố dằn một niềm phẫn nộ bất chợt:

"Có bao giờ chị mơ ước đi tới một nơi nào đó, một nơi xa lạ, không ai quen biết ḿnh, sống buông thả mặc t́nh với một người đàn ông đến trước, trong ṿng một đêm, một ngày, hay một tuần, rồi b́nh thản lên xe về nhà, tiếp tục cuộc đời heo hút cũ".

Trầm nghe rơ lắm, nhưng chết lặng không biết trả lời thế nào. Nàng rơi hẳn vào một trạng thái hư đăng, phức tạp chưa bao giờ cảm thấy. Nàng thích thú v́ khám phá rằng ḿnh vẫn c̣n là một cái ǵ để kẻ khác mong ước, không phải là cái bóng vô nghĩa trước sự thờ ơ lạnh nhạt của khách đời. Nhưng đồng thời nàng thấy tủi nhục đến xót xa. Đó là sự khám phá hạnh phúc đồng thời với nỗi tan vỡ của ảo tưởng. Nàng th́ thào:

"Em dám nói thế với chị hở Tịnh?"

Bây giờ Tịnh mới thực sự sợ hăi, hối hận đă có những ư tưởng quái đản phi luân đến như vậy từ đâu, và đă để cho ác quỉ d́u vào âm mưu xấu xa trong mấy ngày liền không cho chàng bỏ cuộc. Tịnh lí nhí:

"Xin lỗi chị. Tịnh quẫn trí mất rồi. Tịnh thật là một đứa hèn mạt, xấu xa".

Tịnh định tiến về phía Trầm, nhưng nàng giật ḿnh lùi lại, giọng hốt hoảng:

"Thôi, khuya rồi. Tịnh về nghỉ mai c̣n đi sớm. Chị đă quên hết những lời em nói, dù là lời phải hay lời trái. Em của chị lên đường b́nh yên nhé!"

Tịnh không biết làm ǵ khác hơn là lặng lẽ chào Trầm, rồi ra khỏi quán. Lúc bước đến cửa, Tịnh nghe chị Trầm chạy theo nói với:

"Tịnh cho chị nhắn một chút. Nói giùm với Hà là chị đă nhận được thư. Chị sẽ t́m cách vào trước ngày Hà chọn đơn vị.

*

Hai người nói đủ thứ chuyện cho đến khi trời tối. Tịnh muốn cho Trầm thấy cảnh bên cầu đẹp đúng y như ḿnh tưởng tượng. Trầm công nhận trí tưởng tượng của Tịnh chính xác và phong phú. Cảnh đèn trên cầu phản chiếu trên mặt sông đẹp thực. Nhưng sương bắt đầu xuống. Trầm và Tịnh trở lại con đường nhỏ ra cầu, rồi theo quốc lộ đi ngược lên bến xe. Phố xá lặng lẽ êm ả. Trầm thấy ḷng xúc động, khe khẽ hát một câu dài. Tịnh lắng nghe, nhưng chịu không biết nàng hát bài ǵ, chỉ thấy điệu nhạc thong thả êm ả như tiếng chuông chiều. Đêm đă về. Bóng tối vây phủ hai người. Đêm guốc và tiếng giày vang vang trên đường nhựa, đều đặn, thanh b́nh. Chưa bao giờ Trầm được hưởng một cảm giác thoải mái nhẹ hẫng như vậy. Trầm thú thực:

"Nếu khi chiều không nghe lời Tịnh, th́ đă phí mất một đêm đẹp trong đời".

Tịnh bảo:

"Khi nghe Hà đă đi đơn vị rồi, chị thiểu năo như người mất hồn. Trông thảm lắm".

"Làm sao không buồn được. Đem tiền nong quần áo vào cho nó, không ngờ chỉ vào trễ có mấy tiếng đồng hồ. Nếu khi chiều có xe ra, chị đă về rồi. Mà làm sao em ra ngoài được?"

"Tịnh được phép ra phố mua đồ bếp cho đại đội. Vào trong này, em làm phụ bếp mà".

Chị Trầm cười:

"Thế bây giờ ông bếp cho tôi ăn ǵ đây?"

"Em sẽ đăi chị một bữa cơm ngon không thua quán cơm chị. Chỗ nầy khá lắm. Ăn xong, em sẽ đưa chị về đến tận cổng nhà trọ".

"Nói chơi vậy thôi, chứ tối nay Tịnh phải để chị trả tiền. Hôm trước Tịnh đến chào, lẽ ra chị phải làm việc tiễn hành. Chỉ tại Tịnh chờ đến giờ chót mới biết. Hôm nay chị xin thay thế một bữa tiệc khác".

Tịnh định từ chối, nhưng nghĩ đến bữa tối hôm trước khi vào lính, chàng ngượng ngùng liếc mắt ḍ xem thái độ chị Trầm. Chàng thấy chị không có chút hờn giận căm tức nào. Chàng lặng lẽ đi bên Trầm, miệng huưt sáo để giấu bối rối. Đến cái quán chỗ ngă ba, Tịnh hỏi:

"Hay ḿnh vào đây?"

Trầm ngạc nhiên hỏi lại:

"Cái quán này vắng quá. Tịnh sợ buồn không?"

Tịnh cười chỉ về phía có ánh đèn ngũ sắc:

"Dưới kia th́ lại ồn ào quá".

Trầm cho câu nói ấy ngầm chứa nhiều điều hứa hẹn, mặt đỏ bừng cúi xuống nh́n bước chân hai người trên sỏi, không nói ǵ. Tịnh thấy ḿnh đi hơi xa Trầm, cố nhích lại gần hơn. Gió bể thổi mạnh vào bờ, hất tung tà áo xanh của Trầm lên trời, rồi dán chặt lên ống quần Tịnh. Trầm định cúi xuống kéo vạt áo lại, th́ Tịnh cũng định cúi xuống gỡ vạt áo Trầm ra. Hai người cùng cụng đầu vào nhau. Trầm cười nhỏ, thẹn thùng:

"Chết. Tịnh có đau không?"

"Không chết. Vẫn sống nhăn răng. Nhưng chị có đau không?"

Hai người cùng cười lên sung sướng. Trầm quên hết e thẹn giữ ǵn, cười hỉ hả, chạy nhanh xuống bờ cát. Nàng cúi xuống chỉ một con c̣ng nhỏ đang sợ hăi chạy t́m chỗ núp dưới ánh đèn đường, rối rít bảo:

"Tịnh, Tịnh, lại đây. Trông con c̣ng tội nghiệp chưa?"

Tịnh đến nơi th́ con c̣ng đă chui vào hang sâu. Chàng giả vờ hỏi:

"Tịnh có thấy con c̣ng nào đâu?"

"Nó vừa chui vào đây rồi".

"Con c̣ng hay con cua?"

Trầm bực tức căi:

"Cua khác c̣ng khác chứ. Con cua to bằng cả bàn tay. C̣n con c̣ng nhỏ tí tẹo mới chạy lăng quăng dây".

Tịnh nói:

"Tịnh th́ chỉ thấy có cua mà thôi. Lại không phải cua sống biết ḅ. Chị có ngửi thấy mùi thơm ngào ngạt trong gió hay không? Đố chị biết mùi ǵ nào. Cua ram muối đấy. Cua ram muối của Tịnh hấp dẫn ngon lành hơn con c̣ng gió của chị".

Trầm hiểu ư Tịnh, chỉ ngón tay trỏ vào Tịnh trách:

"Đồ ham ăn. Ra biển, gần trời cao biển rộng, mà chỉ nghĩ tới cua ram muối. Phàm phu tục tử".

Rồi cười ṛn ră. Hai người dắt nhau trở lại quán. Trầm nhường cho Tịnh tự chọn món ăn, rồi suốt buổi tối ngồi ngắm Tịnh ăn ngon lành. Tịnh lâu lâu nhắc:

"Sao chị không ăn chỉ ngồi cười?"

"Trầm có ăn đấy chứ".

"Đâu. Ly bia của chị c̣n nguyên và dĩa thịt gà phía chị c̣n đầy".

"Chị ăn nhiều mà. Không dám ống hết ly bia, sợ say".

Trầm nâng cốc bia lên uống một ngụm nhỏ cho có, rồi đặt cốc xuống, lấy đũa gắp một miếng thịt gà bỏ vào chén của Tịnh. Tịnh vội can:

"Tịnh ăn nhiều rồi. Chị ăn đi chứ".

Rồi gắp miếng thịt bỏ lại chén Trầm. Hai người cứ mời qua mời lại như vậy măi, ép nhau ăn các thứ ngon, đến nỗi cuối cùng thức ăn trên bàn không c̣n ǵ cả. Trầm cũng uống luôn cả hai ly bia đầy. Không quen uống rượu, nàng thấy máu nóng bốc lên mờ cả mắt, trong đầu từng tiếng gơ đều gơ đều như nhịp búa. Ánh đèn từ quán chiếu lên khuôn mặt nàng càng làm tăng thêm vẻ hồng hào. Lần đầu tiên, Tịnh thấy Trầm khá đẹp. C̣n Trầm th́ đăm đăm nh́n chàng thanh niên khuôn mặt lăng mạn sầu mộng trước mặt, môi mím lên điếu thuốc, khói nhả ra từng ngụm thật khinh bạc tự tin. Lúc bấy giờ có nhiều người vào quán cười nói inh ỏi, lời lẽ tục tĩu. Trầm giả vờ không nghe thấy, c̣n Tịnh th́ khó chịu gọi bồi tính tiền. Trầm giành trả. Tịnh không biết làm sao, chờ Trầm trả xong tiền rồi cùng với Trầm ra khỏi quán. Đêm đă về từ lâu. Trăng nhú lên khỏi mặt nước, làm hồng rực cả một vùng biển lặng. Tịnh thấy cảnh đẹp quá, đề nghị:

"Ḿnh đi dọc theo bờ biển một chút cho đỡ nặng bụng. Chị có gấp về không?"

Trầm trả lời nhỏ: "Không", rồi chuếch choáng bước theo Tịnh. Hai người đi cạnh nhau bên bờ nước, càng ngày càng xa khúc biển náo nhiệt ồn ào. Gió nhẹ mơn man ở g̣ má, Trầm thấy khoan khoái giơ cả hai tay lên trời, bảo Tịnh:

"Đêm dễ chịu quá. Tịnh hăy đưa tay cao cho buồng phổi mở, hút hết mát dịu của gió. Bắt chước Trầm đây này".

Tịnh nh́n Trầm. Bấy giờ trăng lên cao hơn chiếu vào đôi mắt nàng, phản chiếu ánh long lanh. Trầm cử động đôi tay như lối trẻ con tập thể dục. Tịnh nh́n Trầm một lúc, trả lời:

"Chị phải làm cô giáo mới đúng. Nhưng Tịnh đâu phải là cậu bé mà chị dạy cách thở".

"Chị cứ thấy Tịnh là cậu bé như thường, tức không?"

"Tức chứ. Trước kia khi c̣n đi học, th́ nhận là bé bỏng cũng được đi. Nhưng bây giờ Tịnh đă ch́ rồi. Tịnh là Phù Đổng Thiên Vương, ăn bữa tiệc chị đăi xong, vươn vai một cái, thành người lớn liền. Bây giờ Tịnh lại coi Trầm như một cô bé. Như một cô bé nhỏ".

Trầm cười không tin, giọng cười trong như thủy tinh, rạng rỡ dưới trăng. Nàng nói:

"Bậy quá. Đă mất tiền lại c̣n mất luôn tước người lớn. Nhưng làm cô bé cũng thú, chứ sao. Làm cô bé..."

Trầm vừa nói đến đó, th́ chân bước hụt vào một hố cát. Nàng kêu lên, ngă quỳ trên cát ấm. Tịnh vội cúi xuống nắm cánh tay Trầm nâng dậy, miệng rối rít:

"Có sao không cô bé? Có việc ǵ không, cô bé của anh?"

Rồi, trong một thoáng, Tịnh muốn thi hành ư định một tháng trước. Không chần chờ, Trầm vừa đứng lên ngang tầm tay th́ Tịnh đă ôm chầm lấy nàng, hai tay ôm chặt thân thể đang nóng bừng của nàng. Trầm mềm nhũn trong tay Tịnh, hai bàn tay chới với run rẩy một lúc rồi cũng ôm chặt lấy lưng Tịnh. Nàng ngả đầu ra phía sau, mắt nhắm nghiền, miệng th́ thào:

"Tịnh... Tịnh. Có nhớ đêm hôm ấy... Tịnh đă hỏi chị. Chị muốn sống hết trọn với Tịnh, như cỏ cây, muông thú..."

Tịnh cảm thấy thân thể Trầm càng ngày càng nặng. Nàng đă bỏ thơng hai chân. Áo Trầm ươn ướt mồ hôi, và theo đà nhẹ nhàng lặng lẽ, Tịnh đưa bàn tay theo Trầm ngả dần xuống lủng cát ấm. Trầm nhắm mắt, miệng mỉm cười. Tịnh nghẹn không nói được ǵ. Chàng đă chủ định ngay từ khi nghe Trầm mời chàng đi ăn, nhưng t́nh thế biến chuyển đột ngột, đưa chàng vào cái thế thụ động. V́ vậy, Tịnh lặng người, hoang mang không biết phải làm ǵ, chỉ qú gối bên cạnh Trầm đầu óc bừng bừng, nước bọt trào ra ở đầu lưỡi. Trầm mở mắt say đắm ngắm Tịnh.

*

Tịnh và Trầm ra khỏi vùng huyền hoặc của trăng dăi, cát ấm, cỏ dại, đêm sâu ḷng bần thần, ră rời. Hai người đi bên nhau, nhưng không ai nói với ai lời nào. Măi tới lúc đến gần nhà trọ của Trầm, Tịnh cố nói một cái ǵ:

"Hoà b́nh rồi, thế nào Tịnh cũng được trả về. Lúc ấy..."

Trầm vội cắt lời, giọng nói vỡ đi v́ hốt hoảng:

"C̣n đánh nhau mà. Nhất định em không về được đâu".

Nói xong, Trầm đi nhanh vào cổng, như chạy trốn. Tịnh nghe thoang thoảng trong câu nói cuối cùng của Trầm, có cái ǵ giống như một niềm mong ước mâu thuẫn đến kỳ dị, xót xa.


Tiếng đàn thầm

Vợ chồng ông Tâm và lũ con lếch thếch đi bộ từ phố về nhà. Con Lan và thằng Vũ hí hửng chạy theo ba mẹ, mừng quá quên cả đoạn đường dài. Con Lan mím môi cố giữ không cho cái mũ ni lông mới bay xuống đường cái lầy lội. C̣n thằng Vũ tay xách đôi dép Nhật cũ, cứ chạy một đoạn phải dừng để sửa lại đôi tất mới và đôi giày da hơi rộng. Bà Tâm cười thật tươi, khoe với chồng rằng kư mực bà vừa mua rẻ hơn hôm qua đến ba trăm đồng, bù lại gói bột dưa đắt hơn hôm qua một trăm đồng. Cuối cùng vẫn c̣n lợi hai trăm, đủ mua hai hộp sữa cho thằng Út. Chỉ có một ḿnh ông Tâm không được vui:

"Lợi đâu không thấy, chỉ thấy cái cảnh cuốc bộ hộc x́ dầu mà thôi. Em bắt anh ôm xách đủ thứ lỉnh kỉnh, không c̣n thấy đường mà đi nữa. Em coi thử có chiếc cyclo nào không, kêu lại chở một lượt về thẳng nhà cho khỏe".

Con Lan mau miệng:

"Có một chiếc kia ḱa ba. Để con kêu cho".

Bà Tâm chưa kịp ngăn, con bé đă gọi lảnh lói:

"Cyclo, lại đây mau".

Nhưng bác phu xe cứ cắm cổ đạp xe đi thẳng. Ông Tâm thất vọng, c̣n bà vợ có vẻ thích thú, nhẹ nhàng giải thích cho chồng:

"Bây giờ đă sáu giờ chiều ba mươi rồi. Người ta c̣n lo về dọn dẹp rước ông bà, ai đâu làm thuê chở mướn nữa mà gọi cho mất công".

Ông Tâm không biết giải toả nỗi bực dọc bằng cách nào, ngập ngừng một lúc, rồi sừng sộ với vợ:

"Phải. Bây giờ đă chiều ba mươi rồi. Chỉ c̣n mấy giờ nữa là giao thừa. Nhưng đă biết vậy, th́ sao không lo mua sắm mọi thứ cho xong hôm qua hôm kia đi. Chờ đến phút chót, lúc người ta đóng cửa dẹp hàng, mới chụp giật hối hả rước toàn đồ dư đồ thừa về".

Bà Tâm phụng phịu nét mặt. Bà muốn trả lời liền, nhưng nghĩ thế nào lại thôi. Ông Tâm hơi ngạc nhiên không nghe vợ nói ǵ, liếc nh́n bà Tâm một chút rồi tiếp tục bước. Ông e dè liếc nh́n lần nữa, bảo nhỏ:

"Đôi giày em mua cho thằng Vũ đẹp lắm. Vừa chắc chắn lại vừa nhă".

Bà Tâm giữ yên lặng. Ông Tâm nói:

"Trông con Lan nó đội cái mũ đỏ có dễ thương không. Má nó hây hây. Con nít nó khác, chỉ biết cười đùa không biết lo lắng ǵ".

Bấy giờ bà Tâm mới bảo chồng:

"Đâu phải chỉ có con nít mới vô tâm. Đàn ông cũng vậy. Em ráng tiết kiệm từng đồng, làm sao cho khỏi mang nợ, anh không chịu hiểu. Lại c̣n dằn vặt em nữa".

Ông Tâm biết ḿnh có lỗi, không dám nói ǵ thêm, lặng lẽ bước bên vợ. Từ đó về nhà, ông có cố ư làm hoà với vợ đôi ba lần, nhưng lần nào cũng thất bại. Bà Tâm thản nhiên bước, làm như không hề biết đến sự có mặt của người phu khuân vác cần cù bên cạnh. Cả đến lúc con Lan thằng Vũ bỏ ba mẹ chạy nhanh vào ngơ reo lớn:

"Về mau khoe đồ mới với ông nội. Bước nhanh lên mẹ".

Bà Tân vẫn không trả lời. Thấy nguy hiểm, ông Tâm cố gắng giảng hoà lần cuối cùng:

"Vô nhà để việc xếp đặt bàn ghế anh lo. Chừng nửa giờ là xong ngay. Ḿnh lấy tạm cái bàn học con Lan làm bàn thờ. Em chê cái bàn dính mực cùng khắp phải không? Khỏi lo. Chỉ việc lấy tấm drap xanh phủ lên là xong ngay. Ḿnh dẹp bớt mấy cái ghế, cái giường bố, khiêng thùng đồ giặt bỏ sau bếp, là đủ chỗ kê bộ sa lông mây. Dĩa mứt, b́nh nước trà, chai rượu Anis, gói thuốc Mélia, bao diêm, bấy nhiêu đó là đủ tươm tất. Em thấy không, anh có khiếu mỹ thuật và óc tháo vát nhanh nhẹn trời sinh. Pḥng khách dă chiến của ḿnh không thua thiên hạ bao nhiêu đâś.

Vào phía trong cổng, bà Tâm mới hỏi chồng:

"C̣n cái đàn anh định dẹp đi đâu?"

Ông Tâm khựng lại, không biết trả lời thế nào, hỏi vợ lần nữa:

"Em nói cái ǵ?"

"Em hỏi anh định dẹp cái đàn đi đâu?"

"Cái dương cầm của ông cụ hả?"

"C̣n cái đàn nào nữa. Thùng đồ giặt bỏ sau lưng cái đàn. Dẹp thùng đồ giặt vào bếp, c̣n cái đàn có dẹp vào bếp không?"

Ông Tâm không trả lời, yên lặng theo vợ vào nhà. Cửa trước chỉ khép hờ, tiếng con Lan tíu tít:

"Ông nội, con có cái mũ mới. Con quăng cái mũ cũ vào thùng rác rồi. Nội thấy cái mũ của con có đẹp không?"

Rồi tiếng thằng Vũ:

"C̣n con th́ có đôi giày. Với đôi tất nữa".

Ông Tâm vào nhà, thấy cha vẫn ngồi ở chỗ cái dương cầm hư như thường lệ. Hai bàn tay gầy guộc của ông cụ c̣n trải đều trên hàng phím trắng. Ông nội ngừng đàn, nghiêng người hỏi hai cháu:

"Ờ, bài đó hay lắm. Của ông nội với một người bạn hợp soạn đó. Để ông nội đàn cho cháu nghe nhé".

Con Lan nhanh nhẩu cải chính:

"Không. Nội nghe sai rồi. Tụi con hỏi nội có thấy cái mũ, đôi giày ba me mua cho tụi con đẹp không".

Giọng ông nội vẫn đều đều, như vọng từ một thế giới khác:

"Ờ, bài này hơi khó hát một chút. Thời đó chỉ có cô Bích Liên hát nổi bài này của nội mà thôi. Nhất là chỗ láy ở cuối bài. Khó diễn tả cho đúng lắm. Này, cháu nghe đây".

Rồi ông cụ xoay người lại, ngồi ngay ngắn trước cái dương cầm, hai bàn tay xương xẩu lượn lờ trên phím. Đầu ông cụ gật gật theo nhịp đều, đôi vai xuôi rung động, nhưng từ cái dương cầm, không có âm thanh nào phát ra cả. Ông Tâm thấy thương cha tràn trề, đứng lặng chỗ cửa ra vào quên cả việc đặt mấy gói đồ kềnh càng xuống sân nhà. Bà Tâm thúc hông chồng hỏi nhỏ:

"Anh thấy không? Ông cụ đâu có chịu rời cái dương cầm. Đố anh dẹp đi được. Chỗ đâu mà đặt bộ sa lông mâyś

Thằng Vũ chạy lại phân trần với me:

"Mua đôi giày khác đi me. Nội chê đôi giày xấu, con hỏi có đẹp không, nội lắc đầu không nói".

Bà Tâm t́m cách giải thích cho đứa con cưng:

"Nội đâu có chê. Nội công nhận đôi giày của con đẹp, đẹp lắm. Nhưng nội giận Vũ, v́ hôm trước Vũ phá cái đàn cưng của ông nội, nên nội lắc đầu không trả lời".

Thằng Vũ căi lại:

"Đâu phải con phá. Chị Lan bảo làm vậy cho bớt ồn, đâu phải một ḿnh con làm".

Con Lan cũng không vừa:

"Đâu phải con bảo. Tại me..."

Nói đến đó, con bé chợt nhớ điều ǵ, ngừng lại kịp thời. Con Lan liếc nh́n ông Tâm, ánh mắt giả vờ sợ sệt một cách ranh mănh. Bà Tâm cười xoà, nói với chồng:

"Ba nặng tai không nghe ǵ đâu. Cái dương cầm hư, kêu ột ệt chẳng ra làm sao cả. Thế mà ba cứ tưởng đàn vẫn c̣n tốt, ngồi đánh say sưa. Em không chịu nổi, có bảo con Lan nó chêm giấy cho khỏi kêu. Anh đừng giận, ba có nghe ǵ đâu mà biết".

Bây giờ ông Tâm mới hiểu v́ sao từ một tuần nay, chiếc dương cầm không c̣n phát âm được nữa. Ông nhận rằng vợ đă làm đúng. Ông nội bị điếc nặng không nghe được ǵ. Căn nhà thuê lại quá chật. Trưa tối sau buổi làm về, cả hai vợ chồng ông Tâm đều cần chút yên tĩnh nghỉ ngơi. Thằng bé Út lại hay sảy thức, mỗi lần ông nội đưa tay lên phím cái dương cầm cũ là thằng bé giật ḿnh khóc thét.

Khốn nỗi ông Tâm không có can đảm nói cho cha hiểu. Ông cụ trước kia là một nhạc sĩ dương cầm nổi tiếng. Cây đàn là người bạn đời thân nhất trong cuộc đời nhọc nhằn cay đắng, từ khi người bạn đời xinh đẹp hiền hoà khác mất đi, bỏ lại cho ông cụ ba đứa con nheo nhóc. Bà nội vốn giỏi chuyện buôn bán tảo tần, một ḿnh quán xuyến hết mọi việc gia đ́nh. Thủa đó, nhờ thừa hưởng một gia tài khá đồ sộ và nhờ tài nội trợ của người vợ hiền, cả ngày ông nội chỉ lo chuyện đàn hát với bạn bè. Bà nội mất, đột nhiên ông nội cảm thấy đời sống bấp bênh, mất hẳn sự quân b́nh. Ông nội tiếp tục sống cuộc sống cũ, trong lo âu. Tiếng đàn của ông nội có vẻ hối hả, ray rứt. Không c̣n những âm thanh khoan thai trong sáng thời xưa. Rồi cái ǵ phải đến, đă đến. Gia tài khánh kiệt, thực tế cơm áo trước mắt không c̣n có cách nào quay mặt trốn tránh. Ông nội phải bán rẻ tiếng đàn nuôi con. Tính t́nh ông nội đổi khác, trầm ngâm ít nói, nét mặt u uất ưu tư. Ông nội luôn giữ khoảng cách lạnh lùng với mấy đứa nhỏ. Trong trí nhớ, ông Tâm chỉ thấy cha ḿnh ngồi hàng giờ trước dương cầm, miệng hát khe khẽ, hết đưa tay lên hàng phím lại ghi ghi chép chép.

Cả ông Tâm lẫn hai người em trai không ai thích tiếp nối cái nghiệp dĩ nặng trĩu của cha già, nên kẻ làm công chức, kẻ đi lính, kẻ đi buôn.

V́ thế, ông nội chỉ c̣n một người bạn già: chiếc dương cầm. Khốn nỗi tuổi ông nội càng cao, đôi tay càng run, tiếng đàn càng rời rạc mệt mỏi th́ chiếc dương cầm càng cũ kỹ, hư hao. Dây đàn chùng, thùng đàn vỡ, tiếng nghe không c̣n đúng nữa. Khi ông Tâm t́m được việc làm nuôi em th́ ông nội cũng vừa bị cho thôi việc. Không biết làm ǵ qua ngày, ông nội cứ ôm lấy cây đàn cũ. Hai ba lần ông Tâm bị đuổi nhà, mỗi lần dọn đến chỗ ở mới, ông nội chỉ lo chở cái đàn của ḿnh đi theo. Lần dọn nhà cuối cùng vào mùa thu năm trước, tuy căn nhà thật chật chội, ông cụ vẫn bắt buộc con cái dành chỗ tốt nhất cho chiếc dương cầm. Bà Tâm bực bội, nhiều khi nói nhiều câu quá nặng. Ông Tâm xót xa, nhưng chỉ biết làm ngơ. Ông ở vào cái thế khó xử. Ông khổ sở, đôi lúc phải mắng át cho vợ khỏi nói nữa. Ngay lúc này, ông biết sợ lại sắp đề cập đến chuyện dương cầm.

Ông sợ, đành cam chịu, chờ đợi. Rồi điều ông đợi đă đến. Bà Tâm nhắc chồng:

"Ḱa, anh làm ǵ mà đứng như trời trồng vậy. T́m chỗ đặt mấy cái gói xuống chứ. Anh nh́n quanh xem, c̣n chỗ nào đặt xuống không?"

Ông Tâm c̣n đang phân vân, th́ bà vợ nói tiếp:

"Thôi anh bỏ tạm đằng cái giường con Lan, rồi đem cái bàn mây vào xem sao. Không có chỗ cho khách ngồi, th́ mời họ ngồi lên cái ghế dương cầm cũng được".

Ông Tâm sợ sệt bảo vợ:

"Em để mặc anh lo. Ra pḥng sau xem thử thằng Út thức dậy chưa. Con ở đi đâu không thấy coi nhà?"

Con Lan nhanh miệng mét:

"Lúc con về, con thấy chị ở đứng nói chuyện với thím Tư".

Thằng Vũ th́ đ̣i mở gói hột dưa:

"Cho con nắm hột dưa đi ba. Con biết cắn hột dưa rồi".

Bà Tâm mắng:

"Vũ, không được hỗn. Hột dưa chưa cúng, chưa được ăn. Hỗn mang tội".

Rồi bà quay về phía chồng:

"Anh liệu xếp bàn thờ chỗ nào? Hẹp thế này, kê bàn học của con Lan làm sao vừa. Hay là... hay là lập bàn thờ trên cái đàn dương cầm?"

Ông Tâm bị chạm vào chỗ nhột, phản ứng một cách gay gắt:

"Em cứ nói thẳng là muốn vất quách cái đàn lên xe rác, chứ đừng nói quanh co nữa. Đừng có dằn vặt măi, anh không chịu nổi đâu".

Bà Tâm cũng không vừa:

"Trong nhà này, ai dằn vặt ai? Ai làm khổ sở ai? Anh hay là tôi? Ḿnh không có tiền th́ chờ chợ tàn đi mua đồ thừa, tiết kiệm được đồng nào hay đồng ấy. Tôi đàn bà yếu ớt c̣n chịu khó đi bộ cho đỡ tiền xe. Ai cằn nhằn càm ràm từ chiều đến giờ? Ḿnh nghèo th́ chịu ở chật. Nhà chật th́ phải khéo xếp đặt. Ai đặt chương ướng..."

Ông Tâm cắt ngang lời vợ:

"Em không được nói động đến ba. Ḿnh làm con, đă không đủ điều kiện phụng dưỡng đầy đủ th́ phải..."

Bà Tâm cũng cắt lời chồng:

"Nhưng các chú làm ăn phát đạt, nhà cao cửa rộng sao không rước ba về phụng dưỡng, chỉ để mặc một ḿnh anh lo. Các chú không phải là con à?"

"Em nói ǵ lạ vậy. Ḿnh là con trưởng, phải..."

Bà Tâm lắc đầu chán nản:

"Bao giờ anh cũng chỉ nhắc lại có bấy nhiêu. Mà thôi. Để tôi lo dọn thứ ǵ ăn qua quít cho lũ trẻ đi ngủ. Lan, con qua kêu chị ở về cho me. C̣n thằng Vũ cởi giày ra đi. Để cho mới mai c̣n đi lại các chú xin ĺ x́".

Chờ cho vợ dẫn con đi khuất sau tấm vách ngăn, ông Tâm mới đi về phía cha. Kề sát miệng vào tai ông cụ, ông Tâm nói lớn:

"Thưa ba, đi nằm một lát cho khỏe rồi c̣n dùng cơm".

Ông cụ gật đầu, nhưng vẫn cứ ngồi trước cái dương cầm, không chịu đứng dậy. Ông Tâm nhắc lại:

"Ba nghỉ một lát, ăn cơm tối rồi c̣n đón giao thừa. Chỉ c̣n bốn giờ nữa là hết năm Tí, ba có nhớ hay không?"

Ông cụ ngừng đưa tay trên phím, ngước nh́n con trả lời:

"Được lắm chứ. Bài này hay lắm. Âm thanh cuồn cuộn, như thác lũ. Hồi c̣n trẻ, ba chơi bản này, xúc động đến muốn khóc. Ba..."

Ông Tâm không để cho cha già nhắc lại điệp khúc cũ, nâng hẳn người ông cụ lên. Ông cụ không nói nữa, để mặc cho đứa con trai trưởng dẫn ra pḥng sau. Bà Tâm và chị ở đă dọn cơm xong. Hai đứa nhỏ đ̣i me bỏ thức ăn đầy đủ vào chén ra ngồi trước cửa vừa ăn vừa nh́n xe cộ qua lại. Chỉ c̣n ba người lớn ngồi ăn lặng lẽ dưới ánh đèn điện vàng lù mù. Gần chỗ cửa sổ, chị ở nắm tay nôi đong đưa cho thằng nhỏ thôi ậm ọe cựa quậy. Lũ trẻ xem xe cộ chán, quay trở vào tíu tít hỏi me chừng nào cúng tết để chờ. Bà Tâm nh́n đồng hồ bảo c̣n hơn ba giờ nữa. Con Lan cương quyết bảo là con sẽ đợi. Thằng Vũ bắt chước bảo con cũng đợi. Nhưng hai đứa trẻ đều ngủ lăn quay trên giường bố trước khi ông Tâm và chị ở lôi được cái đàn dương cầm vào sát vách để khoảng nền nhà c̣n lại đủ rộng mà đặt bàn thờ. Bà Tâm liếc ḍ gương mặt chồng, mỉm cười xin lỗi. Ông Tâm nhếch mép cười lại, gương mặt ngậm ngùi. Bên kia vách, ông cụ húng hắng ho. H́nh như tiếng chân dương cầm kéo lê trên nền xi măng đă đánh thức ông cụ dậy. Hai vợ chồng ông Tâm nín thở nghe ngóng một lúc, rồi tiếp tục xếp đặt cho xong hương án và bộ sa lông để mai tiếp khách. Chị ở có ư muốn chờ giao thừa với ông bà chủ, nhưng đến mười một giờ khuya th́ chịu thua con ma ngủ.

Hai vợ chồng ông Tâm lặng lẽ chuẩn bị đón năm Sửu, ḷng lâng lâng không phân biệt được là niềm vui mới nhú hay là nỗi buồn c̣n lại. Ông Tâm bỏ áo sơ mi vào trong quần, định lấy cái cà vạt xanh thẫm mang vào nhưng sau nghĩ sao lại mở tủ lấy cái áo lương mặc choàng bên ngoài. Bà Tâm chải lại tóc, mặc cái áo dài nâu may tháng trước, bưng ba đĩa bánh mứt lên bàn thờ, gắn cặp đèn sáp hai bên lư hương, đặt sẵn bao diêm bên b́ nhang loại rẻ tiền. Sửa soạn xong đâu đó, bà th́ thào hỏi chồng:

"C̣n bao lâu nữa ḿnh?"

Ông Tâm xem đồng hồ bảo:

"C̣n mười phút nữa".

"Có nên thức ba dậy cho ba cúng giao thừa không?"

Ông Tâm suy nghĩ một lúc, rồi trả lời:

"Thôi. Khỏi cần. Để cho ba nghỉ. Năm ngoái chính ba nhắc anh thức ba dậy để cúng rước. Năm nay ba không nhắc. Tai ba nặng thêm. Anh hơi buồn, v́ ba không c̣n được như năm trước. Ba đă lẫn".

"C̣n mấy phút nữa, ḿnh?"

"C̣n sáu phút nữa. Em lo rót nước sôi trong tẹt-mốt vào b́nh trà đi. Cho anh bao diêm để đốt nhang".

"Bao diêm em để sẵn đó rồi".

"Nhưng cắm nhang vào đâu? Lư hương chỉ làm cảnh mà thôi".

Bà Tâm cuống quít:

"Em quên mất. C̣n mấy phút nữa? Ba phút à? Em chạy xuống bếp lấy cái ly đựng gạo lên liền, chắc kịp".

Lúc bà Tâm trở lên, đồng hồ vừa chỉ đúng mười hai giờ. Ông Tâm th́ thào:

"Giao thừa. Lắng chờ thử năm nay họ có bắn súng thay pháo không".

Hai vợ chồng lắng nghe một lúc không thấy ǵ. Ông Tâm nhớ đến phận sự trước, vội bật diêm thắp nến, đốt nhang lầm rầm khấn khứa trước bàn thờ. Lạy xong, ông đứng sang một bên nhường chỗ cho vợ. Bà Tâm cầu nguyện tham lam hơn chồng, đôi mắt say sưa, thành kính. Ông Tâm hơi nóng ruột, chờ vợ lạy xong đến gần th́ thào:

"Sang năm Sửu rồi. Thêm một tuổi nữa, em có buồn không?"

Bà Tâm xúc động, không trả lời ngay. Một lúc sau, bà ngước nh́n chồng nói nhỏ:

"Em không buồn. Em già thêm một tuổi, th́ anh cũng già thêm một tuổi".

Ông Tâm không ngờ vợ nói được một câu dí dỏm đúng lúc như vậy, định nói một câu thật tếu, th́ giật ḿnh v́ tiếng súng nổ ngay bên cạnh nhà. Bà Tâm hốt hoảng nép sát vào chồng hỏi:

"Cái ǵ vậy ḿnh?"

Ông Tâm trấn an:

"Không có ǵ đâu. Chú Tư thiệt gan cùng ḿnh. Đă có lệnh cấm, vẫn ngứa tay bóp đại một phát cho đă. Mai chắc chắn lôi thôi với cảnh sát, không tránh khỏi đâu..."

Nói đến đây, ông Tâm đột ngột ngưng lại. Ông đưa mắt ra dấu cho vợ. Bà Tâm nh́n theo hướng nh́n của chồng, thấy ông nội bước qua cửa ngăn, đi ra pḥng trước như một người mộng du, ông cụ nh́n bàn thờ, nh́n hai con khẽ gật đầu, tỏ dấu tán thưởng. Rồi ông cụ đi thẳng về phía cái dương cầm. Ông Tâm lo sợ, nói thầm với vợ:

"Chắc ba sắp nổi cơn lôi đ́nh, hỏi tại sao dám đẩy cái đàn của ba đi chỗ khác".

Bà Tâm trong sợ hăi cũng quên là ông cụ bị điếc nặng, th́ thào:

"Chứ biết làm sao. Không đẩy vào sát vách, chỗ đâu lập hương án. Ba phải hiểu nhà ḿnh chật chội".

Nhưng ông nội không quở mắng ǵ. Ông cụ đến ngồi trước đàn, yên lặng suy nghĩ một chút rồi đưa tay lướt trên phím. Đầu ông cụ gật gật đánh nhịp.

Ông Tâm thấy ḷng xót xa, rơm rớm nước mắt bảo vợ:

"Năm Sửu chắc ba lẫn hơn. Khuya khoắt mà c̣n dậy đánh đàn".

Bà Tâm không nói ǵ, nên căn pḥng yên lặng hoàn toàn. Tiếng đàn lặng lẽ vẫn tiếp tục làm đau nhói tâm hồn ông Tâm. Ông không thấy ǵ khác hơn là một đêm tối mênh mông trước mặt. Ánh sáng nơi bàn thờ nhoè qua nước mắt. H́nh dáng người vợ chao qua chao lại, như một ảo ảnh. Rồi ông nghe vợ bảo:

"Ḿnh, h́nh như ba đang nói ǵ đó. Hăy lắng nghe xem".

Ông Tâm lấy ống tay áo chùi nước mắt, đăm đăm nh́n cha. Ông lắng nghe.

Bà Tâm th́ thào:

"H́nh như ba vừa đàn vừa hát, phải không?"

Ông Tâm chú ư hơn nữa. Vợ ông đă nói đúng, ông cụ vừa đưa tay lướt trên phím đàn câm, vừa hát theo. Phải mất một lúc lâu, ông Tâm mới nghe thoang thoáng được vài câu hát của cha ḿnh. Bà Tâm lại hỏi:

"Ba hát bài ǵ nghe quen quen".

Ông Tâm ra dấu cho vợ im lặng, lắng nghe tiếp giọng hát khàn khàn của cha già. Bà vợ không nhịn được ṭ ṃ nữa, hỏi:

"Ba hát bài ǵ mà say sưa vậy, ḿnh?"

Ông Tâm nắm tay vợ, ngậm ngùi làm run tiếng nói:

"Anh không biết chắc. H́nh như bài Xuân và Tuổi trẻ của La Hối".


Vách đá cheo leo

Cu Tư chờ không được nữa, lên tiếng giục:

"Mặt trời sắp lặn rồi nội. Ḿnh về thôi".

Ông lăo không trả lời đứa cháu nhỏ, cố nheo mắt nh́n vào lùm cây rậm bên bờ suối. Thằng bé không chịu thua:

"Nội không chịu về th́ con về trước. Mai con không theo nội nữa đâu".

Ông lăo gắt:

"Mày đi theo chỉ làm rối ông chứ được ích ǵ. Để yên cho ông t́m sợi mây cột bó củi đă. Nội mới t́m được có một sợi thôi.

Cu Tư chộp được cơ hội chứng tỏ ḿnh cũng là người hữu ích, chạy đến lay tay ông nội:

"Để con chỉ cho. Chỗ lùm cây này không có sợi nào đâu. Chỗ phía trên gành có nhiều mây lắm".

Ông lăo gật gù, lầm bầm điều ǵ trong mồm, vui vẻ theo chân đứa cháu nhỏ. Hai ông cháu vừa làm việc vừa kháo nhau chuyện bán củi hôm qua. Cu Tư bảo:

"Ḿnh bán đủ củi cho ḷ bánh xong, th́ đi chặt bổi bán cho ḷ gạch".

Ông lăo nhận xét:

"Ừ, tao chặt trụi hết cả rừng dày, mà chưa lấp nổi mấy cái ḷ háu ăn".

Cu Tư không hiểu, hỏi lại:

"Nội nói cái ǵ?"

"Tao nói mấy cái ḷ háu ăn, hiểu không?"

Vừa nói ông lăo vừa chỉ vào miệng cu Tư đang há hốc ra kinh nhạc. Ông lăo giải thích thêm:

"Tụi bay ăn dữ quá, một bữa năm sáu chén cơm đầy, làm cho nội chặt trụi cả cây rừng đem bán vẫn chưa đủ tiền mua gạo".

Rồi ông lăo trầm ngâm, lời nói giống như một tiếng thở dài:

"Đáng lẽ tới tuổi này, tao chỉ ngồi vuốt râu uống nước trà, chờ cha tụi bay nuôi. Nhưng Trời không chiều ḷng người, biết làm sao giờ".

Cu Tư măi nghe, không chịu kéo mạnh dây mây để siết chặt lưng bó củi. Ông lăo nhắc:

"Con kéo mạnh cho nội chứ. Miệng nói, tai nghe, nhưng tay đừng quên làm".

Cu Tư cười, giúp ông nội bó củi c̣n lại. Để chữa lỗi, nó lăng xăng chạy lấy cây đ̣n xóc đem lại cho nội, phụ với ông cắm mạnh đầu nhọn cây đ̣n vào phía dưới dây buộc. Hai ông cháu vừa làm việc vừa cười đùa. Xong đâu đấy, ông lăo hỏi cháu:

"Bây giờ cháu muốn ǵ? Vác rựa cho ông, hay là đi tay không để nhặt đá cuội về chơi ô làng?"

Cu Tư phụng phịu:

"Hôm qua con mất công đem về, tụi nó khóc la giành hết của con. Bữa nay con không thèm nhặt nữa. Để con vác rựa cho nội".

"Vậy càng tốt. Đem về bỏ lăn lóc thêm dơ nhà. Nào, chúng ḿnh về".

Ông lăo chậm chạp khom lưng xuống, kề vai vào dưới đ̣n xóc, bậm môi lấy gân nhấc gánh củi đứng dậy. Sức nặng đè lên đôi vai già làm cho ông lăo xiểng tảng một chút, nhưng ông gắng gượng giữ được thăng bằng. Ông đứng yên một chỗ nhún nhún vài cái cho quen vai, rồi vịn một tay vào bờ đá bắt đầu bước.

Cu Tư chạy trước ông nội, đôi chân nhỏ chuyền liếng thoắng trên các mỏm đá như con sơn dương hí hửng. Tự nhiên nó thấy hồn rộn ră. Nó quên mất gánh nặng của nội. Đến lúc nhớ lại thực tế, nó hốt hoảng khi quay nh́n sau lưng không thấy cái dáng chậm chạp khắc khổ của nội đâu cả. Cu Tư chạy ngược trở lại, qua khỏi một khoảng truông rậm quanh co, mới thấy ông nội đang ngồi bệt bên đường, gánh củi đặt sát bờ đá. Cu Tư hỏi:

"Nặng quá phải không nội?"

Ông lăo chưa kịp trả lời, đứa bé đă nói tiếp:

"Con đă bảo bấy nhiêu đủ rồi, không cần chặt thêm nữa. Nội không nghe. Nội cứ sợ người ta chê ít, mai không mua của ḿnh. Gánh củi của bác Ba ít chứ đâu có nhiều như gánh củi ḿnh. Mà ḷ bánh họ có nói ǵ đâu. Con..."

Ông lăo ngắt lời:

"Không phải đâu. Đừng lải nhải nội bực lắm. Gánh củi này thấm ǵ. Nhưng mắt nội hơi yếu. Nội vấp ḥn đá. Sợ móng chân cái tróc ra mất".

Cu Tư sợ hăi ngồi sà xuống trước mặt ông nội. Ông nội đă nói thật. Ngón chân cái bên phải của ông lăo đầy cả máu, và mỗi lần ông lăo ấn ngón trỏ vào móng, th́ máu lại trào ra. Cu Tư cuống quít không biết làm ǵ, cứ hỏi:

"Làm sao hở nội? Làm ǵ bây giờ hở nội?"

Ông lăo hơi bực gắt đứa cháu:

"Mày làm ǵ mà la nhặng lên thế? Đi rừng vấp chân chảy máu là thường chứ có ǵ đâu. Vạch quần đái lên chân ông nội cho sát trùng, rồi chờ cầm máu ḿnh lại gánh củi về".

Cu Tư không dám nói ǵ thêm, vâng lời ông lăo, đi tiểu lên chỗ bị thương. Thấy bụi đường văng lên chỗ lở, nó nhắc:

"Ông để chân lên ḥn đá cho sạch".

Ông lăo thấy cháu nói có lư, dời bàn chân đau lên chỗ mặt đường có tảng đá phẳng. Cu Tư hơi khom người xuống để nước tiểu rơi nhẹ lên ngón chân, cho nội khỏi đau. Ông lăo thấy cháu có ư tứ, cảm động, vỗ vỗ lên vai cu Tư:

"Sao con biết nội bị vấp mà quay lại?"

Cu Tư nói dối:

"Con cứ chạy một quăng lại nh́n trông chừng, sợ nội theo không kịp".

Khi cu Tư tiểu xong, ông lăo bảo:

"Thôi, được rồi. Để nội ngồi yên một chút cho máu hết chảy, ḿnh lại bắt đầu đi. Con không thích lượm đá cuội nữa sao? Ông nói đùa, ông không la đâu. Lại chỗ ḷng suối kia t́m mấy viên nhỏ và tṛn đem về chia bớt cho mấy em".

Cu Tư đi rồi, ông lăo nh́n lại ngón chân cái của ḿnh. Tuy hơi rát, nhưng máu đă bớt chảy. Đầu móng chân bị vẹt đi một chút, để lộ mảng thịt hồng. Ông lăo dáo dác nh́n quanh, t́m lại viên đá đă làm cho chân ông đau. Nó nằm cách đó không xa. Ông lăo nghiêng ḿnh với tay nhặt lên. Viên đá nhỏ xù x́, đầy góc nhọc sắc chẳng kém mũi dao. Ḷng tự nhiên tức giận, ông lăo cầm viên đá giơ lên cao, lấy đà, định ném thật xa cho rơi tơm xuống khúc suối nước đục. Nhưng vào phút cuối, ông lăo dừng lại. Ông nh́n ḥn đá chăm chú một lần nữa. Viên đá mầu mỡ gà, nhưng chằng chịt những đường chỉ đỏ như gân mái trong ḷng mắt người già. Ông lăo nghĩ: Trong thân thể ḿnh, chắc cũng có những đường máu chằng chịt như thế này. Nhờ thế khi bị vấp, máu chỉ rịn dần dần chứ không tuôn xối xả. Ông lăo tự nhiên thấy viên đá trở thành quyến luyến. Ông cảm thấy, mơ hồ, trên cái dáng xù x́ lồi lơm, bằng những mầu sắc hỗn tạp chỗ vàng chỗ trắng chỗ xám chỗ đỏ, một gương mặt chập chờn. Chỗ nhô ra này có thể giống với chóp mũi con chó nhỏ, nhưng chỗ lơm này lại giống cái miệng người. Ông t́m đôi mắt. Tuyệt nhiên không thấy đâu. Chỉ thấy các đường gân máu trên má trắng. Ông chợt nhớ viên đá đă làm cho ông chảy máu chân, nên săm soi t́m kiếm xem c̣n dính đâu đây không. Vẫn tuyệt nhiên không thấy đâu. Hay là ḿnh lầm với một viên đá khác. Ḿnh có vấp vào một viên đá, nhưng có thể viên đá này vô tội. Tay ông mân mê viên đá xù x́, dần dần cảm thấy hơi ấm mặt trời chuyền từ viên đá qua tay ḿnh. Khám phá ấy làm cho ông lăo xúc động, ngồi lặng trầm ngâm. Sức sống của mặt trời truyền vào tấm thân tàn tạ này, giữa lúc hoạn nạn và trong bóng chiều ủ dột khiến ông nôn nao. Ông nh́n thẳng trước mặt, chỉ thấy màu lục chập chờn, không khi gió lay động cḥm râu bạc, từng sợi từng sợi phất phơ. Nếu đứa cháu không trở lại, chắc ông lăo c̣n ngồi trân như vậy lâu lắm. Cu Tư khoe:

"Con chọn được 25 viên cuội trắng. Mỗi đứa được năm viên. Con chỉ sợ thằng Mănh lại đ̣i phần của con Lư".

Thấy ông nội vẫn c̣n ngơ ngác, cu Tư hỏi:

"Đau lắm phải không nội? Đă hết chảy máu chưa nội?"

Ông lăo giật ḿnh, trả lời lấy có:

"Hết rồi con".

"Nội vấp vào chỗ nào đâu?"

Ông lăo nghe cháu hỏi, vội giấu viên đá đang cầm nơi tay trái vào ḷng.

Cu Tư không chú ư, tiếp tục hỏi:

"Đă hết chảy máu chưa nội. Để con coi thử. À, hết rồi. Máu đă khô. Nhưng sao tay nội c̣n dính đầy máu thế này?"

Ông lăo cuống quít định đưa tay trái lên xem, nhưng cu Tư đă chụp lấy bàn tay phải của ông. Cháu ông nói đúng. Mấy ngón tay phải của ông c̣n dính đầy máu. Từ năy đến giờ măi lo săn sóc cái chân, ông quên cái tay. Ông đưa tay lên chùi vào vạt trước, nhưng sợ giặt không đi, nên ngập ngừng dừng lại ở khoảng lưng chừng. Ông nh́n quanh quất. Cu Tư hốt hoảng:

"Tay của nội cũng bị thương nữa sao nội?"

Ông lăo trấn an đứa bé:

"Không phải đâu. Đừng lo. Ông lấy tay nặn cho máu bầm chảy ra hết, nên bị dính phải. Để nội chùi sạch cho con coi. Không bị thương chỗ nào hết".

Ông lăo vừa nói vừa tiếp tục t́m thứ ǵ chùi máu trên bàn tay. Chợt ông chú ư đến lớp rêu khô bám trên mặt đá vệ đường. Mặt đá quay về hướng bắc, và lớp rêu một mùa gió mưa năm trước bây giờ chỉ c̣n lại một mảng khô mầu thẫm. Ông lăo đứng dậy, tiến về phía mặt rêu:

"Nội chùi vào đây cho sạch tay, rồi ḿnh c̣n về".

Lớp rêu khô mịn như mặt nhung. Máu dính lên lớp rêu, để lộ lớp da nhăn chai đá trong ḷng bàn tay lăo tiều. Nhưng một vài cọng rêu héo bám theo bàn tay, nằm rải rác trên năm ngón gầy. Ông lăo t́m khoảng rêu khác chùi mạnh tay một lần nữa, cẩn thận lau sạch máu bầm trên từng ngón đen đúa. Chính lúc đó ông mới chú ư dưới lớp rêu khô héo c̣n có một lớp rêu non mới nhú. Ông lăo thích thú lấy ngón tay trỏ rẽ nhẹ khắp mặt rêu. Đâu đâu cũng có một tầng rêu xanh ẩn nấp, chờ sẵn sương đêm. Cu Tư giục:

"Đă xong chưa ông nội. Trời tối qua mương không kịp đâu".

Ông lăo quay lại nh́n cháu, thấy mái tóc dài phủ gần kín vầng trán thơ ấu, trong khi đôi mắt cu Tư mở lớn một vùng trời hy vọng, mơ ước. Ông lăo chợt nghĩ đến việc so sánh cọng rêu xanh và đôi mắt đen láy này, ḷng xôn xao khác thường. Bấy giờ nắng chiếu qua ngọn cây, tung tăng bên bờ đá phía bên kia suối. Côn trùng chim chóc bắt đầu hoạt động trong các bụi rậm, nhộn nhịp ríu rít. Ông lăo muốn ôm cháu vào ḷng để tỏ niềm tŕu mến, nhưng khi đưa hai bàn tay lên ông mới nhớ ḿnh c̣n cầm viên đá xù x́ ở tay trái. Cu Tư ṭ ṃ:

"Nội cũng lượm đá về chơi ô làng hở nội?"

Ông lăo vội vă cải chính:

"Tao chừng này tuổi đầu mà c̣n chơi ô làng hay sao? Đem về cho mẹ tụi bay đằng thạp dưa cải".

Cu Tư cũng không vừa:

"Nội lầm rồi. Đằng dưa cải th́ phải chọn mấy ḥn đá tṛn láng mới được. Hôm trước con cũng đem về một viên đá lớn cho mẹ, nhưng mẹ chê xù x́ quăng đi. Mẹ muốn nhờ nội t́m cho một viên thật lớn, nhưng sợ nội yếu nội mệt..."

Lời đứa cháu làm ông lăo suy nghĩ. Ừ, ông chưa yếu, nhưng không c̣n mạnh mẽ. Không biết bao giờ ông yếu đến độ không thể đi củi được nữa, và đến lúc đó, liệu gánh dưa cải của người dâu nhỏ ốm có đủ nuôi cả gia đ́nh? Vợ ông mất từ lâu. Từ hồi thằng Đ́nh mới có mười tuổi. Một cha một con sống âm thầm bên rẫy, ngày hai lần nh́n mặt trời mọc lên từ bên kia đỉnh Chóp Vàng và lặng mất đằng sau đỉnh Chóp Vung. Thằng Đ́nh lớn lên như cây cối, cho đến lúc ông lăo thấy phải dời nhà xuống đồng cho con lập gia đ́nh, ông nhớ núi, ngày ngày ngồi bó gối nh́n ngọn cao sừng sững bên kia đồng lúa tŕ. Nhưng ông c̣n nhiều việc để làm cho tạm nguôi nhớ. Cu Tư ra đời. Rồi lần lượt con Lư, thằng Sư, thằng Mănh, con Miên. Đ́nh mạnh khỏe và tháo vát, ngược xuôi chu cấp cho cả gia đ́nh đông đúc. Lúc Đ́nh phải nhập ngũ, ông lăo tưởng đời sống sẽ bị hoàn toàn đảo lộn, nhưng lúc nào Đ́nh cũng lanh như con sóc. Nó xin làm việc ngay tại chi khu, gần gũi gia đ́nh. Sự đảo lộn chỉ thật sự bắt đầu lúc cây cầu bắc ngang qua suối do Đ́nh canh giữ bị giật sập. Ông lăo không c̣n có quyền ngồi bó gối gửi nhớ nhung về đỉnh Chóp Vàng. Ông phải trở lại nghề cũ nuôi cháu. Ông biết sức khỏe ḿnh ngày càng kém. Gối đă run, tay đă yếu. Mắt đă hấp hem trên bước chân nam chân xiêu khó nhọc. Nhưng ông lăo c̣n rán được. Ông tin ḿnh c̣n đủ sức kéo lết cuộc đời qua ngày đoạn tháng. Cơn ho trở mùa chưa tới, đó là một điềm lành.

Nghĩ tới đó, tự nhiên cổ ông ngứa, và dù cố gằn, cơn ho dữ dội vẫn ào ạt ập đến. Ông lăo ngồi rũ bên gánh củi, gập người lại cố lấy hết ư chí cưỡng lại bệnh tật. Cu Tú quăng cả mấy viên cuội đẹp trên tay, chạy đến vuốt ngực ông:

"Nội ho trở lại phải không nội? Chắc sương chiều đă xuống rồi. Khí núi lạnh lắm. Mẹ nói hơi núi độc hơn cả gió bấc. Ḿnh về nhanh lên nội".

Lời thằng bé giúp ông lăo nhận thức được hoàn cảnh. Phải, có lẽ khí núi lạnh khi mặt trời đă lặn bên kia Chóp Vung làm cho phổi ông lăo yếu đi. Phải về gấp, ông bước đến gần gánh củi, khom lưng kê vai vào đ̣n xóc. Ông lấy hết sức đứng dậy, nhưng sức lực ông tiêu tan đâu mất hết. Ông không nâng nổi gánh củi lên khỏi mặt đất. Thấy Cu Tư theo dơi ḿnh, ông lăo giả vờ bảo:

"Trời c̣n sáng mà cháu. Để ông ngồi một chút cho hạ đàm, rồi về cũng không muộn. Khi nào nắng hết chiếu trên đỉnh Chóp Vàng, ḿnh mới sợ".

Cu Tư không biết nội quá yếu phải ngồi dưỡng thương, vui mừng đề nghị:

"Nếu thế nội chờ con đi nhặt lại mấy ḥn cuội. Lúc nội ho rũ, con sợ quá, quăng đi mất hết".

"Ừ, con đi nhặt đi, nội chờ".

Lúc cu Tư chạy đi rồi, ông lăo thử bậm môi nhấc gánh củi lần nữa. Nhưng nước mắt ông tự nhiên trào ra, đầu gối run lẩy bẩy. Ông ngồi phệt lên mặt sỏi, lo lắng, rồi sợ hăi. Chắc cơn ho làm cho ḿnh yếu đi, hoặc máu chảy nhiều làm cho gân cốt mềm lại. Hăy chờ một chốc nữa. Có tiếng sột soạt trong bụi rậm gần đó. Một con rắn mối ló đầu ra khỏi mớ cây dại thấp, dáo dác nh́n quanh, rồi đăm đăm nh́n ông lăo. Bốn chân rắn bám vào mặt đất, trong khi cái đầu không thôi ngơ ngác. Ông lăo nhặt một ḥn đá nhỏ, quăng vào bụi rậm để gây tiếng động. C̣n rắn sợ hăi quay đầu chạy trở lại đường cũ. Cu Tư nghe tiếng đá rơi, chạy lại hỏi:

"Cái ǵ vậy nội?"

"Không có ǵ đâu. Nội nhát con rắn mối".

"Nó đâu rồi, để con quăng cục đá cho bẹp đầu quách".

"Không nên. Nó chạy mất rồi. Bốn cái chân lăng quăng lê cái ḿnh nặng. Tội nghiệp".

Cu Tư cười:

"Nó có bốn chân mà thua ḿnh hai chân. Ḿnh nhảy vài cái, là về tới nhà liền".

Câu nói của cu Tư làm ông lăo suy nghĩ. Viên đá nằm lơ đễnh bất động trên lối đi. Mảng rêu bám vào vách núi, chờ gió chờ sương của mùa đông cũ. Con rắn mối khó nhọc bám chặt mặt đất lồi lơm. Gánh nặng cuộc đời đè nặng lên đôi vai, cũng dán chặt đời ông thân ông vào đồng lầy, sườn non, luống rẫy. Nhưng ông c̣n hai chân bước. Đầu gối ông chỉ cần khẽ gấp, là bàn chân có thể nhổ lên khỏi mặt đất. Và bàn chân này đặt xuống là bàn chân khác lại nhấc lên, bước tới. Đất không đủ sức chôn chặt chân ông. Và thân h́nh ông đứng thẳng, mắt ông nh́n xa. Ông chưa đến nỗi nào. Trừ khi cuộc đời và tháng năm bẻ cong lưng ông xuống, trừ khi cái chết ép sát thân ông vào mặt đất, ông vẫn c̣n có thể tiến tới. Ông c̣n đứng dậy được. Ông muốn tự đặt ḿnh trước một sự đă rồi. Ông bảo cu Tư:

"Thôi. Ông cháu ḿnh về".

Cu Tư đồng ư:

"Phải đó nội. Nắng đă hết chiếu trên đỉnh Chóp Vàng rồi".

Lăo tiều khom người xuống, hai chân dạng ra theo thế tấn. Ông nghiêng vai. Đôi vai hơi mỏi. Ông bậm môi nhấc gánh củi lên. Gánh củi không nhúc nhích. Ông lăo hít mạnh một lần nữa, trí nghĩ đến cái nhục của loài ḅ sát. Miệng ông bảo cháu:

"Nó bốn chân, nhất định phải thua ḿnh hai chân. Ḿnh vươn vai một cái, đă đứng thẳng lên ngay".

Trong khi lấy gân đứng dậy, ông lăo đứng dậy được. Gánh củi hơi cḥng chành. Nhưng tay ông lăo kịp giữ lại cho nguyên thế thăng bằng.

Rồi cu Tư đi trước, bước chân nhảy nhót như chân sóc. Và lăo tiều theo sau, bước chân đằm vững theo nhịp thở. Hai ông cháu về tới nhà, th́ trời mới tối hẳn.

Ghi chú: V́ lư do kĩ thuật, truyện Đêm hoang (giữa truyện Nước cạn, hoa lau và Tiếng đàn thầm) không in được nên số trang không liên tục, mong độc giả thông cảm – Trí Đăng.

Nguồn: Băo rớt, Nguyễn Mộng Giác, in tại Trí Đăng, 21/1/1 Nguyễn Thiện Thuật, Sài G̣n 3, số lượng ấn bản 1500 cuốn. Giấy phép xuất bản số 2267/PTUDV/KBCNT/KSALP cấp ngày 25-6-1973. Phát hành ngày 15-9-1973. Bản điện tử do talawas thực hiện.