Cháo khoai

(Imogayu)

Nguyên tác: Akutagawa Ryunosuke

Dịch: Nguyễn Nam Trân

 

 

　　　　　　　　　　

 

 

 

Lời người dịch:

 

Nguyên tác tiếng Nhật của Cháo khoai (Imogayu) mà người dịch sử dụng trích từ tuyển tập bỏ túi (bunkobon) Akutagawa Ryunosuke Sakuhinshu Kaihen (Tuyển tập Akutagawa Ryunosuke cải biên) của Nhà xuất bản Kadokawa Bunko (Tokyo) ấn hành năm 1989.

Tác giả Akutagawa Ryunosuke (1892 - 1927) mất đă gần tám mươi năm nhưng văn chương ông vẫn c̣n tính thời đại và vai tṛ trên văn đàn của ông đến nay chưa ai thay thế nổi.Cùng với La Sinh Môn, truyện Cháo Khoai dưới đây là cảm nghĩ thống thiết của ông về thân phận con người.

Akutagawa bi quan chăng khi muốn nói đến cái hụt hẫng của con người lúc sắp đạt được lư tưởng mà lư tưởng chỉ có giá trị khi người ta không đạt đến. Ông lạc quan chăng khi muốn bảo rằng mọi cuộc đời dù hèn mọn đến đâu cũng đều đáng sống, lư tưởng dù nhỏ nhoi thế nào cũng phải ấp ủ. Tuy nhiên tất cả những đề tài tranh luận đó đă trở thành câu hỏi không lời giải đáp v́ trong đêm rạng ngày 24 tháng 7 năm Showa thứ 2 (1927) Akutagawa đă uống hai liều thuốc ngủ chí mạng để tự sát, lúc mới 35 tuổi. Chỉ mong sao ông sẽ giống như triết gia Đức Arthur Schopenhauer (1788 - 1860), người mà ông “phao tin" trong tác phẩm Kappa (Xứ thủy quái Kappa) là sau khi tự sát đă thác sinh vào thế giới của loài thủy quái Kappa và v́ chán sống ở 　đấy, đă tự sát thêm lần nữa để trở lại... thế giới loài người.

 

 

　　　　　　　　　　

 

 

Chuyện sau đây xảy ra vào cuối năm Gangyo hoặc đầu năm Ninna th́ phải. Mà thôi, thời hạn hay niên hiệu thật chẳng ăn nhập ǵ với những ǵ sẽ được kể đâu. Độc giả chỉ cần biết giùm cho bối cảnh của câu chuyện này là triều đại Hei an^([1]) xa lắc xa lơ. Thuở ấy, trong đám thị tùng ở dinh quan nhiếp chính Fujiwara Mototsune có một anh chàng cấp bậc ngũ vị⁽²⁾, chức sắc hạng thấp, tên Mỗ.

Đúng ra không có quyền viết Mỗ không khống nhưng khổ nỗi, sách cổ⁽³⁾ chỉ để lại chừng đó chi tiết... Hoặc giả một gă đàn ông quá tầm thường như Mỗ không đáng cho người ta phải nhớ tên. Văn nhân thời xưa vốn chẳng thiết tha ǵ với đám phàm phu tục tử và mấy chuyện vặt vănh xoay quanh bọn chúng. Về điểm này, các nhà viết sách thời xưa khác xa các ông văn sĩ trường phái tả chân Nhật Bản bây giờ. Các cụ ta xưa đâu phải là dân rảnh rỗi... Nói tóm lại trong đám người tùng sự ở cửa quan nhiếp chính Fujiwama Mototsune, có anh mang chức ngũ vị họ Mỗ, chức sắc hạng thấp nhất, nhân vật chính của câu chuyện.

Thần thái của Mỗ ta chẳng có ǵ khởi sắc. Người đă lùn tịt c̣n thêm cánh mũi đỏ và hai đuôi mắt xệ. Râu mép dĩ nhiên lưa thưa ba sợi, cặp má lại hóp khiến cho cái cằm choắt đi một cách khác thường. Cặp môi th́... thôi, kể từng thứ một th́ biết bao giờ cho hết! Đó là tất cả cái vô cùng bê bối trong tướng mạo ông bạn họ Mỗ của chúng ta.

Mỗ ở đâu chui ra và đến hầu hạ ở phủ Mototsune từ đời kiếp nào, chẳng ai rơ. Điều chắc chắn là không biết tự bao giờ, Mỗ vẫn mặc manh áo khoác bằng vải thô đă bạc màu, đội cái mũ đen nhàu nát, mỗi ngày lặp đi lặp lại phận sự của ḿnh không biết chán. Đến đỗi những người nh́n thấy Mỗ bây giờ, không ai tưởng tượng được hắn cũng có một thời trai trẻ như ai. (Ngũ vị thật ra phải trên bốn mươi). Chẳng thế, thiên hạ c̣n có cảm tưởng cái mũi đỏ v́ dạn dày sương gió và ba tí râu cằm để cho ra vẻ kia từ thuở cha sinh mẹ đẻ đă biết nếm mùi những cơn gió luồng thổi tạt qua đại lộ Suzaku⁽⁴⁾ rồi. Trên từ ông chủ tức quan nhiếp chính Mototsune đến bọn chăn ḅ phía dưới, ai cũng yên chí về điều đó nên không hề thắc mắc.

Một gă đàn ông tướng mạo như thế bị người chung quanh đối xử như thế nào, không cần viết ra mọi người cũng hiểu. Bọn kẻ ăn người ở trong phủ coi anh chàng c̣n tệ hơn ruồi nhặng. Hữu vị hay vô vị⁽⁵⁾, tất cả đám tiểu lại gần hai mươi người, chẳng ai đếm xỉa đến khi hắn đi ra đi vào. Ngay lúc hắn thưa gửi điều chi, bọn chúng cũng không thèm bỏ dở câu chuyện gẫu đang tán với nhau. Đối với chúng, ngũ vị cũng thể như không khí, có đó mà không có đó, chẳng bận mắt ai. Bọn kẻ ăn người làm c̣n đối xử như thế th́ nói chi hàng quan chức trong phủ. Việc họ chẳng coi hắn vào đâu cũng là lẽ thường t́nh. Đối với ngũ vị, bọn họ giấu đằng sau bộ mặt lănh đạm một chút ác ư rất trẻ con, có bảo ban ǵ th́ chỉ cần phất tay ra dấu. Nhưng ở đời, ngôn ngữ không phải đặt ra để làm cảnh nên không hẳn lúc nào bọn họ cũng đều phất tay đâu. Nói chung th́ tất cả dường như nghĩ rằng đầu óc của ngũ vị lú lẫn nên khi không có việc ǵ sai bảo, họ thường quét một cái nh́n ḍ xét từ trên xuống dưới, dưới lên trên, từ chỏm mũ màu quạ nhàu nát đến gót đôi dép rơm lệch lạc của anh chàng, cười mũi một cái rồi ngoáy đít quay đi. Trước cảnh tượng như vậy, ngũ vị vẫn không hề tỏ ra tức giận. Gặp bất công mà chẳng cảm thấy bất công để có phản ứng, mới biết anh ta khiếp nhược đến chừng nào.

 

Bọn đồng sự với ngũ vị càng ngày càng lấn lướt trêu chọc. Lớp có tuổi một chút thường đem cái dáng dấp lôi thôi lếch thếch của hắn để khơi mào kho truyện tiếu lâm, người trẻ hơn th́ lợi dụng những lúc đó để trau dồi tài giễu cợt. Trước mắt ngũ vị, bọn chúng đàm tiếu không biết chán về cái mũi đỏ cà chua, hàm râu lún phún, vai áo vải thô khoác ngoài và chiếc mũ màu quạ của anh chàng. Đôi lúc chúng c̣n đem cô vợ lẹm cằm mà ngũ vị đă thôi nhau từ năm sáu năm trước cũng như t́nh tiết lem nhem của ả ta với một ông sư nát rượu ra mà kháo. Đó là chưa tính đến những lối đùa nghịch trời đánh khác, không đếm hết. Chỉ cần viết ra chuyện bọn chúng lấy ống trúc đựng rượu của ngũ vị⁽⁶⁾, uống cho kỳ hết rồi đái vào đó th́ mọi người có thể từ đó tưởng tượng ra bao nhiêu tṛ khác.

Ngũ vị lại không mảy may xúc động trước những thí dụ mới đưa ra. Bảo “h́nh như” không xúc động th́ có lẽ khách quan hơn. Ai nói mặc sức nói, sắc mặt của anh ta không thay đổi, chỉ lặng im, mân mê mấy sợi râu cằm rồi làm nốt việc đang làm. Ngoại trừ lúc bọn chúng chơi lố như kết tua giấy trên chỏm tóc hay cột dép rơm vào vỏ kiếm th́ hắn mới mêu mếu một chút, dở cười dở khóc lên tiếng “Không được nghe bây!”. Nh́n khuôn mặt và nghe giọng nói đó, bọn mất dạy cũng có lúc chạnh ḷng. (Người bị bọn chúng trêu chọc không chỉ có một ḿnh ngũ vị với cái mũi đỏ của y. Nhiều người bị chọc ghẹo đă mượn vẻ mặt và giọng nói của ngũ vị để trách móc sự vô t́nh của chúng). V́ vậy trong thoáng nào đó, cũng có tí thương cảm mơ hồ thấm nhẹ vào ḷng của chúng. Những kẻ giữ được lâu dài chút t́nh cảm đó không có mấy ai. Trong đám hiếm hoi c̣n chút ḷng tốt, có một anh vô vị, nghĩa là không chức tước ǵ. Anh ta người xứ Tanba, hăy c̣n trẻ, trên mép mới nhú chút ria mềm như lông măng. Dĩ nhiên anh chàng này buổi đầu có bắt chước mọi người, chẳng mắc mớ ǵ cũng đem cái mũi đỏ của ngũ vị ra chế nhạo. Đến một hôm có dịp nghe “Không được nghe bây!” th́ câu trách cứ kia không lúc nào rời khỏi tâm trí anh ta nữa. Từ ấy, trong ánh mắt của anh, ngũ vị là một con người khác. Bởi v́ khuôn mặt hom hem, xanh xao và khờ khạo của ngũ vị đă toát ra tất cả uất ức của một “con người” bị đồng loại áp bức. Mỗi lần nghĩ về ngũ vị là anh chàng vô (địa) vị này chợt thấy hiện ra trước mắt mọi thấp hèn của giống người. Cái mũi đỏ v́ sương ăn và hàm râu thưa thớt kia tự dưng đă đem lại cho anh một chút dịu ngọt trong ḷng.　　　　　　

 

T́nh người tốt đẹp chỉ c̣n sót lại ở mỗi anh bạn ấy. Trừ lúc hưởng chút ngoại lệ trên, ngũ vị vẫn tiếp tục sống cái kiếp chó ghẻ. Ngũ vị ta không có cả lấy một tấm áo nên hồn. Thật t́nh hắn vốn có cái áo khoác bằng vải thô và cái quần cùng một màu xanh thẫm nhưng đến nay th́ màu thẫm kia đă bạc thếch thành một thứ màu không biết gọi là xanh hay lam nữa. Cầu vai đă trễ xuống, chỗ cài khuy với đường viền hoa cúc biến thành một thứ màu dị hợm, c̣n gấu quần th́ bên thấp bên cao. Bên trong quần ḷi ra cặp chân khẳng khiu chẳng có nổi mảnh hakama (7) che đằng trước. Không đợi đến lời bàn ác nghiệt của bọn đồng liêu, ai mà chẳng tội nghiệp khi thấy cái tướng ngũ vị bước đi hệt như con ḅ đói đang kéo xe cho một ông chủ đói. Đó là chưa kể thanh đao to bản hắn đeo h́nh thù cũng lơ mơ, thếp vàng trên cán đă phai mà nước sơn đen vỏ bọc cũng bong ra. Ngũ vị vác cái mũi đỏ kia, lệch xệch đôi dép cũ, cong cái lưng vốn c̣ng sẵn, co rút đi dưới bầu trời lập đông. Bước thấp bước cao, mắt hắn nh́n phải nh́n trái như đang t́m kiếm vật ǵ khiến bọn bán hàng rong bên đường cũng t́m cách trêu chọc. Cả những cơ sự như sau lại c̣n xảy ra nữa chứ!...

Hôm ấy lúc ngũ vị đi từ cửa Sanjobo về phía vườn Shinsen (8) th́ bọn trẻ con năm sáu đứa đă tụ tập ven đường, không biết giở tṛ ǵ. Tưởng chúng lôi kéo con ngựa con nào chạy ṿng vo chơi th́ nh́n từ đằng sau mới biết chúng đang thắt tḥng lọng trên cổ một chú khuyển lạc chủ, hùa nhau đánh con vật. Ngũ vị vốn hèn nhát, cho đến nay có đồng t́nh với ai cũng suy trước tính sau, chưa bao giờ dám tỏ bằng hành động. Tuy nhiên kỳ này, đối thủ là bọn trẻ con nên anh ta bỗng dạn dĩ ra. Ngũ vị sửa soạn một nụ cười cầu tài, bước đến và vỗ vào vai thằng có lẽ là đầu đảng: “Thôi tha cho nó đi. Chó cũng biết đau chứ, mấy em!”. Nghe thế thằng bé kia quay phắt lại, nhướng mắt trừng trừng nh́n hắn khinh miệt, cái ánh mắt mà ngũ vị đă từng biết khi cấp trên ném vào bản mặt của hắn lúc không được việc cho họ. “Đừng xía vô chuyện chúng ông!”, thằng bé vừa đặt một chân chấm đất, vừa bĩu môi. “Mắc mớ ǵ mày hở thằng mũi đỏ!”. Ngũ vị cảm thấy như ăn tát. Thế mà hắn ta vẫn không dám coi đó là hỗn xược, trong ḷng cũng không hề loé lên một tia lửa giận. Hắn tự trách tại sao can thiệp làm chi vào chuyện chẳng dính dáng tới ḿnh và chỉ mắc cỡ cho bản thân thôi. Hắn lúng ta lúng túng giấu nụ cười gượng gạo, lẳng lặng rảo bước về hướng vườn Shinsen. Sau lưng, bọn trẻ con quàng vai nhau, phùng mang trợn mắt, thè lưỡi làm hề. Dĩ nhiên hắn không biết chuyện đó, mà có biết th́ cái anh ngũ vị chết khiếp này đă làm được ǵ nào...

 

　　　　　　　　

 

 

Nếu bảo nhân vật chính của câu chuyện này sinh ra đời để cho người ta khinh rẻ chà đạp và không có một ước mơ ǵ th́ không đúng đâu. Từ năm sáu năm nay, ngũ vị hết sức thèm món ăn gọi là cháo khoai. Cháo khoai là cháo trộn với khoai rừng thái thành miếng và ninh nhừ trong nước cốt của một loại sắn ngọt. Thời ấy, món ăn này đuợc coi như ngon nhất trần đời, cỗ bàn của những bậc giàu sang không thể thiếu nó. Do đó chỉ vào dịp thết khách ngày mồng hai Tết trong phủ, mỗi năm chàng Mỗ ngũ vị của chúng ta mới được nếm một lần. Nói là ăn chứ thực t́nh hắn chỉ húp được một ngụm nhỏ để tráng sơ cổ họng. Ước mơ duy nhất của hắn thuở giờ là làm sao ăn được một bữa cháo khoai thừa bứa. Dĩ nhiên hắn chưa hề thổ lộ giấc mơ này cho bất cứ ai. Tuy bản thân không hề ư thức một cách hẳn hoi rằng ăn một bữa cháo khoai cho đă thèm là giấc mộng b́nh sinh của hắn, nhưng có ai bảo hắn sinh ra chỉ để ngồi đợi một nồi cháo khoai th́ chắc không oan tí nào... Con người ta có lúc hiến mất cuộc đời của ḿnh cho một ước mơ, lúc đạt được lúc không, mà nội dung của ước mơ đó chính ḿnh không nắm trọn. Ai mà cười cái điều ngu này là kẻ rốt cuộc chỉ đứng bên lề cuộc đời.

Dầu sao đi nữa, cái mộng tưởng “cháo khoai ăn đă đời” đó đă được thực hiện một cách hết sức đơn giản và mục đích của truyện Cháo Khoai này nhằm thuật lại đầu đuôi sự việc xảy ra.

Một năm vào mồng hai tháng giêng, nhằm lúc tiệc Rinji No Kyaku được thết ở phủ đệ của Mototsune (tiệc này trùng ngày với tiệc tân niên trong hoàng cung, là dịp quan Nhiếp chính Tể tướng thết đăi các quan dưới cấp bậc đại thần nhưng nó cũng là một đại yến). Ngũ vị cùng với bọn thị tùng đồng sự có dịp nếm các cỗ bàn thừa. Thời đó chưa có lệ chia cổ thừa cho người ngoài, bọn vũ sĩ nhà nào nhà nấy họp nhau trên sảnh hưởng lộc mà thôi. Nói là đại yến nhưng vào thời xưa, đồ ăn tuy nhiều mà món ngon chẳng có bao nhiêu, quanh quẩn bánh dầy tươi, bánh dầy rán, bào ngư hấp, khô chim, cá mùa đông ở Uji, cá chép vùng Omi, cá mè sống xắt lát, bọc trứng cá hồi, bạch tuộc nướng, tôm to, cam, quưt, quất, hồng khô và trong số đó có cả món cháo khoai đă nói. Mỗi năm ngũ vị lại có dịp thưởng thức món ăn khoái khẩu của hắn. V́ lúc nào nhân số cũng đông, và vài hớp cháo thật chẳng bơ dính mép. Năm nay đặc biệt lượng cháo lại ít, chắc thế nên hắn cảm thấy ngon hơn mọi lần. Sau khi húp xong phần ḿnh, ngũ vị đăm đăm nh́n đáy bát, vừa lấy tay lau mấy giọt cháo dính trên cḥm râu, không biết nói một ḿnh hay nói với ai: “Bao giờ được ăn bữa cháo cho đă đời hả ta!”.

- Ông anh ngũ vị chưa ăn bữa cháo nào cho sướng miệng sao?

Ngũ vị ta chưa dứt lời đă có kẻ trêu cợt. Giọng ai lanh lảnh, tự tin, ra vẻ con nhà vơ. Ngũ vị ngẩng cái cổ rụt, lấm lét nh́n về hướng đó. Người đang nói chẳng ai khác hơn là Fujiwata Toshihito, con trai đại thần coi về tài chính Tokinaga Toshihito là một trang nam tử lưng dài vai rộng, đang húp rượu sùm sụp và nhai mấy hạt dẻ nướng đưa cay. Coi bộ chàng ta đă ngà ngà.

- Tội nghiệp quan bác quá nhỉ!

Toshihito thấy ngũ vị ngẩng đầu, bèn thốt ra một câu nói nửa thương hại nửa khinh miệt. Anh ta tiếp lời:

- Nếu muốn, Toshihito này sẽ giúp quan bác xơi bữa cháo đến ngấy mới thôi.

Con chó suốt đời bị bắt nạt th́ có ai cho miếng thịt cũng chẳng dễ ǵ đến chụp ngay. Ngũ vị lại phô cái gương mặt dở khóc dở cười cố hữu, hết nh́n Toshihito lại nh́n cái bát không để so sánh.

- Sao, chịu không?

- ………………..

Hử, nói đi chứ!

- …………………

Ngũ vị cảm thấy tia mắt đám thực khách đang đổ dồn lên ḿnh hắn. Trả lời một câu sẽ bị chế nhạo một câu. Hắn biết nói cách nào chúng cũng giễu cợt được nên hơi chần chừ. Toshihito lặp lại câu hỏi như có ư che chở:

- Muốn sao th́ nói đi chứ!

Nếu không nghe thế chắc ngũ vị măi măi tiếp tục hết nh́n anh chàng rồi lại nh́n đáy bát. Lúc đó mới nghe ngũ vị đáp:

- Thế c̣n ǵ bằng.

Câu trả lời suông đuột của ngũ vị một lúc đă làm cử toạ giật nẩy.

- Thế c̣n ǵ bằng.

Đă có kẻ nào nhại giọng ngũ vị. Giữa đám mũ áo đang cúi xuống dăy cỗ bàn chén bát la liệt thức ăn xanh đỏ đủ màu, bỗng nổi lên trận cười và tiếng nói ồn ào như sóng vỡ bờ. Người cười lớn và có giọng to hơn cả chính là Toshihito.

- Được rồi, mai mốt tôi sẽ mời quan bác.

Vừa nói, hắn ta hơi nhăn mặt một tí. Đă nốc rượu nhiều lại muốn nhịn cười nên hắn cảm thấy nghèn nghẹn ở cổ.

- Có được không?

- Thế c̣n ǵ bằng.

Ngũ vị mặt đỏ lên, lắp bắp lặp lại câu trả lời và mỗi lần như thế lại gây thêm một tràng cười vỡ chợ. Cả Toshihito cũng không nhịn được, cười rung cả hai vai. Anh chàng thô lỗ người miền Bắc này chỉ biết có hai cách sống: một là uống rượu và hai là cười đùa.

 

　　　　　　　

 

May thay thực khách rồi cũng bỏ quên hai người và đổi qua đề tài khác. Mặc dầu ngũ vị là cái đích cho mọi sự châm chọc, h́nh như cử tọa cảm thấy khó chịu khi họ phải dồn tất cả sự chú ư của ḿnh vào cái anh mũi đỏ này. Lúc rượu và thức nhắm bắt đầu cạn, mọi người đang lắng nghe câu chuyện một anh samurai học việc ngu ngơ đút cả hai chân vào một bên bàn đạp bên hông để ḥng trèo lên ḿnh ngựa. Riêng chỉ có ngũ vị hầu như chẳng để tâm trí vào mấy chuyện đó v́ hai chữ “cháo khoai” đă hớp hồn hắn rồi. Cho dù trước mắt có chim trĩ quay, hắn cũng không buồn đụng đũa, cho dù có bày cơm rượu ngọt⁹, hắn cũng chẳng đưa lên miệng. Ngũ vị chỉ biết đặt hai tay lên đầu gối, sượng sùng đến từng chân tóc đă dạn dày sương gió, bẽn lẽn như gái nhà lành đợi người coi mắt. Đăm đăm nh́n vào cái đáy bát sơn đen, hắn khờ khạo cười một ḿnh.

Thế rồi năm sáu hôm sau, vào một buổi sáng, có hai người đàn ông lặng lẽ sóng ngựa trên con đường dọc theo bờ sông Kamo về hướng Awataguchi. Một người bận bộ quần áo đi săn màu xanh nhạt, bên sườn đeo thanh đại đao, râu tóc đen nhánh. Người kia là một vơ sĩ tuổi trạc bốn mươi, gă ta trùm lên người manh áo vải mỏng và khoác áo bằng vải thô dúm dó. Từ dải giây lưng thắt luộm thà luộm thuộm đến cánh mũi đỏ ướt rượt nước mũi, toàn thân anh ta toát ra một vẻ tội nghiệp. Hai người cưỡi hai con ngựa chừng ba tuổi, con đầu lông đỏ, con sau lông xám, là loại tuấn mă đủ làm cho bọn bán hàng rong và vơ sĩ đi đường phải ngoái đầu xem. Đằng sau họ, hai kẻ tùy tùng vác ḥm xiểng đang rảo bước để đuổi theo kịp bước ngựa. Không nói ai cũng biết đó là Toshihito và ngũ vị.

Tuy là ngày đông nhưng thời tiết tạnh ráo êm ả. Không có lấy một ngọn gió làm lay động mấy bụi cỏ khô bên bờ sông nơi ḍng nước lặng lẽ trôi giữa mấy phiến đá trắng. Vài cây liễu buông cành trụi lá xuống mặt nước được ánh nắng ngày ve vuốt, in bóng trên đường cái. Dưới mấy cành con, lũ chim ch́a vôi quẫy đuôi đùa giỡn. Cao hơn vùng lục đậm của rặng Higashiyama, toàn bộ ngọn Hieinoyama hiện ra đầy đặn như hai cánh vai mượt bị sương ăn. Vỏ xà cừ cẩn trên yên lấp lánh dưới ánh mặt trời. Hai người khách không thèm ra roi, chậm răi cho ngựa nhắm hướng Awataguchi.

- Mạn phép hỏi tôn ông đưa tôi đi tận đâu?

- Gần đây thôi, không đến nỗi xa như quan bác nghĩ.

- Thế chắc chung quanh vùng Awataguchi thôi nhỉ?

- Quan bác cứ tạm xem như thế là được.

Sáng nay khi rủ rê ngũ vị, Toshihito chỉ nói sẽ dẫn hắn đi xem một ngọn suối nước nóng mới phun ở vùng Higashiyama thôi Anh ngũ vị mũi đỏ thật t́nh nghe theo. Lâu ngày không được tắm suối, thân thể đă cảm thấy ngứa ngáy. Nếu vừa có cháo khoai xơi lại có nước khoáng để ngâm th́ hạnh phúc nào bằng. Nghĩ tới đây hắn đă thấy Toshihito tiến đến, đành phải thúc con ngựa xám theo lên. Tuy thế, từ lúc cùng ra roi tới giờ, coi bộ Toshihito không hề có ư dừng chân ở gần nơi đây. Chẳng biết từ lúc nào, hai người đă bỏ Awataguchi lại đằng sau.

- Ủa, đây không phải là Awataguchi?

- Ḿnh vừa đi ngang qua đó đấy.

Toshihito vừa nén nụ cười, cố ư tránh cái nh́n của ngũ vị, lẳng lặng rong cương. Nhà dân hai bên đường đă bắt đầu thưa thớt và giờ đây, trên cánh đồng hoang trải rộng dưới trời đông, chỉ có vài con quạ lẻ kiếm mồi. Chút tuyết nhờ núp vào bóng núi vẫn chưa tan đang bốc hơi nước như những đợt khói xanh. Tuy ngày tạnh ráo nhưng cảnh những ngọn thù du trơ trụi chọc thủng nền trời đến nhức mắt không khỏi làm khách đi đường gây lạnh.

- Thế ḿnh đă đến quăng Yamanashi chưa ông nhỉ?

- Yamanashi hử, c̣n hơi xa chút xíu.

Nói th́ nói chứ vừa vặn lúc đó, họ đă qua béng Yamanashi. Rồi không biết tự bao giờ, họ đă bỏ cả Sekiyama lại đằng sau, qua giờ Ngọ, địa đầu vùng Miidera đă hiện ra. Trụ tŕ chùa Miidera vốn là chỗ tương đắc với Toshihito. Hai người vào thăm nhà sư, xin thụ trai. Cơm nước xong, khách lại tiếp tục ra roi. Quăng đường này so với đoạn trước lại càng hoang vắng. Thời buổi đó rất đỗi nhiễu nhương, đạo tặc như ong. Ngũ vị rụt thêm cần cổ, nh́n Toshihito ḍ hỏi:

- Vẫn c̣n xa hử ông?

Toshihito mỉm cười, nụ cười của một đứa trẻ chơi tṛ tinh nghịch bị người lớn bắt gặp. Nếp nhíu ở cánh mũi và bắp thịt dưới mắt đang giăn ra chứng tỏ anh ta chần chừ, nửa muốn cười nửa không. Thế xong, anh ta đáp một mạch:

- Thực t́nh tôi muốn đưa bác đến Tsuruga cơ!

Toshihito cười, trỏ roi ngựa về hướng chân trời xa. Phía roi trỏ đă thấy mặt hồ Omi loáng bạc dưới ánh mặt trời.

Ngũ vị đâm ra hoang mang:

- Tsuruga nào, có phải Tsuruga măi Echizen không? Cái xứ Echizen đó nó...

Chuyện Toshihito từ ngày làm rể tay hào tộc vùng Tsuruga là Fujiwara Arihito, lại vẫn thường về đấy chơi là điều ngũ vị không phải không nghe nói. Tuy nhiên phải theo anh tới tận Tsuruga là điều đến giờ phút này hắn thật chưa hề nghĩ tới. Lư do thứ nhất là xứ Echizen đường xa diệu vợi, thứ hai chỉ dắt hai người tùy tùng th́ biết có tới nơi an toàn hay không. Chưa kể độ này thiên hạ đồn đại cường đạo vùng này giết người như ngoé... Ngũ vị nh́n Toshihito vẻ mặt như van lơn:

- Tưởng là Higashiyama, té ra Yamanashi. Đinh ninh là Yamanashi, lại thành Miidera.Rốt cục phải đi Tsuruga tận xứ Echizen. Thế là thế nào hử ông? Đúng ngay từ đầu, có phải ông đă chủ tâm kéo tôi đến đó rồi không? Ai đời đi tận Tsuruga!

Ngũ vị thều thào và thiếu điều bật khóc. Nếu không có câu “cháo khoai ăn đă đời” cổ vũ cho ḷng can đảm th́ chắc anh ta đă rẽ cương lối khác trở về Kyoto rồi cũng nên.

- Toshihito tôi một ḿnh sức địch ngh́n người. Quan bác chớ lo chuyện đường sá.

Nh́n vẻ bối rối của ngũ vị, Toshihito hơi nhíu mày nhưng cả cười. Xong anh ta gọi tên phu khiêng đồ đến, lấy túi tên đeo lên lưng, rút cây cung cứng sơn đen đặt ngang yên, giục ngựa đi trước dẫn đường. Đă đến nước này th́ người chết nhát như ngũ vị cũng chỉ biết nhắm mắt tuân theo ư chí sắt đá của Toshihito thôi. Nh́n phong cảnh hoang vu ảm đạm chung quanh, ḷng những lo âu, ngũ vị lẩm nhẩm niệm mấy câu kinh Quan Âm c̣n nhớ chữ được chữ mất, cái mũi đỏ cúi gầm xuống gần chạm yên, để con ngựa bước thấp bước cao đưa ḿnh đi.

Tiếng vó câu âm vang rời rạc giữa một vùng cỏ tranh vàng bạt ngàn điểm dăm ba đầm nước lạnh lẽo phản chiếu bầu trời trong khiến buổi chiều mùa đông như sắp đóng giá. Đằng xa, rặng núi có lẽ đúng hướng mặt trời nên không c̣n chút tuyết tàn, trải thành một vết tím bầm, chỉ điểm chút màu bạc của mấy bụi lau khô, nhưng mấy gă tùy tùng có thời giờ đâu mà để ư tới những chi tiết ấy... Vừa lúc đó Toshihito đột nhiên, hướng về ngũ vị cất giọng:

- Ấy, sứ giả đến ḱa, ḿnh nhắn tin cho Tsuruga đi!

Ngũ vị không hiểu ư nghĩa của câu nói, lo lắng giương mắt nh́n về chỗ Toshihito trỏ cán cung. Dĩ nhiên phía đó tuyệt không một bóng người. Giữa lùm cây nơi có giống giây leo như nho dại ḅ lan, một chú chồn với bộ lông vàng ấm đang chậm bước dưới ánh nắng chiều... Thoắt cái, chồn ta phóng ḿnh vọt chạy. Chỉ v́ lúc ấy Toshihito bỗng quất roi, giục ngựa như bay về hướng đó. Ngũ vị không c̣n hồn vía, chỉ biết đuổi theo Toshihito. Hai người tùy tùng cũng cố theo bén gót. Trong một chốc, tiếng vó ngựa đạp trên sỏi nghe cồm cộp phá tan sự yên tĩnh của cánh đồng rộng, rốt cục, đă thấy Toshihito dừng cương, xách chú chồn trên tay bằng hai chân sau và treo ngược nó bên yên ngựa. Có lẽ chồn ta chạy hết nổi, cùng đường phải nằm bẹp dưới chân ngựa để bị bắt. Ngũ vị vội lấy tay quệt mồ hôi đọng trên bộ râu lưa thưa, tế ngựa đến bên cạnh.

- Này chồn, nghe rơ đây!

Toshihito kéo chồn lên ngang tầm mắt, ra vẻ kênh kiệu nói:

- Nội đêm nay phải báo dưới ấp có Toshihito sắp xuống Tsuruga, hiểu chưa!

Nói vừa dứt lời, Toshihito đă vung tay ném chú chồn vào bụi cỏ đàng xa.

- Trời, coi nó chạy ḱa, coi nó chạy!

Hai người tùy tùng đến giờ mới bắt kịp, nh́n về hướng con chồn đang chạy trốn, vỗ tay khen không dứt. Con thú với cái lưng màu lá úa vượt bờ bụi đất đá, thoăn thoắt trong ánh nắng của buổi chiều vàng. Từ chỗ bọn người đang đứng nh́n, tưởng gần như có thể đưa tay ra bắt lấy được. Họ có cảm tưởng như vậy v́ trong khi mải đuổi theo con chồn, bọn họ đă đến chỗ cánh đồng đổ thoai thoải xuống ḷng một con sông cạn, lúc nào không haỵ

- Cái ông sứ giả này khó nhờ quá nhỉ!

Ngũ vị bây giờ mới ngẩn mặt nh́n con người vơ biền có tài lạ sai khiến cả muông thú kia, buột miệng đưa ra một hận xét ngây thơ, vừa xu phụ vừa thật t́nh kính nể. Khỏi phải nói, ngũ vị nhận ra khoảng cách giữa Toshihito và hắn là một trời một vực, có điều cái ư chí nhỏ bé của hắn được cái ư chí mạnh mẽ rộng lớn của Toshihito bao bọc làm hắn thấy yên tâm. Sự a dua có lẽ được sinh ra trong những trường hợp như thế này. Nếu từ đây về sau, độc giả có bắt gặp ở đâu thái độ phường tuồng của anh chàng mũi đỏ th́ xin đừng lấy làm kỳ quặc.

Con chồn bị ném kia chạy lăn cù xuống triền dốc, phóng phom phom giữa mấy phiến đá giăng ngang ḷng sông cạn rồi sẵn trớn, trèo cheo chéo lên được bờ bên kia. Vừa chạy nó vừa ngoảnh lại thấy người vơ sĩ vũ? đă chụp được ḿnh và đoàn người tháp tùng vẫn c̣n gh́m cương giăng hàng trên bờ dốc bên kia, trông xa nhỏ như những ngón tay sắp bên nhau. Hai con ngựa, một bờm hung đỏ, một bờm xám tắm ánh nắng hoàng hôn, như trôi ra từ đợt sương chiều.

Như dự định, sáng hôm sau mới khoảng giờ Tỵ, đoàn người đă đến Takashima. Đây là một vùng thôn ổ nh́n xuống hồ Biwa. Dưới bầu trời nặng mây khác hẳn hôm qua, chỉ có vài nếp tranh lơ thơ rải rác. Cạnh kè đá giữa mấy ngọn tùng là mặt nước hồ xám lạnh gợn chút sóng lăn tăn như một tấm gương lâu ngày bám bụi... Đến quăng này Toshihito mới ngoái lại nói với ngũ vị:

- Này, bác xem, bọn người nhà đến đón chúng ḿnh đó.

Đúng thế thật, một đám trai tráng hai ba người, kẻ đi ngựa người cuốc bộ đang dắt hai thớt ngựa đủ cả yên cương, tay áo khoác phần phật trong gió lạnh, từ phía bờ hồ giữa những hàng tùng đang nhanh chân về phía khách. Chẳng mấy chốc bọn họ đă đến nơi, kẻ đi ngựa vội vàng xuống yên, người đi bộ dạt ra quỳ xuống bên đường, ai nấy đều tỏ ra cung kính chờ đợi cuộc viếng thăm của Toshihito.

- Đúng là chồn ta đă làm tṛn nhiệm vụ sứ giả thật.

- Giống thú linh thiêng biết biến hoá như loài chồn th́ mỗi việc ấy làm ǵ lại chẳng được.

Giữa khi ngũ vị và Toshihito trao đổi mấy câu như vậy, đoàn bốn người đă đến nơi bọn trai tráng đang chờ.

- Thôi miễn lễ!

Toshihito lên tiếng, bọn người làm đang quỳ bật dậy, hai đứa tiến ra nắm lấy hàm ngựa cho chủ. Bỗng nhiên cả đám náo hoạt hẳn lên:

- Bẩm tướng công, tối qua có chuyện lạ lắm.

Hai người vừa mới xuống ngựa, chân c̣n chưa chạm đất th́ một lăo tá điền tóc bạc, mặc chiếc áo khoác màu chàm, đă tiến tới thưa với Toshihito.

- Cái ǵ mà lạ?

Toshihito vừa chuyển bầu rượu giỏ cơm bọn người làm mới đem đến mời ngũ vị, vừa điềm đạm hỏi.

- Thưa đúng thế thật. Tối hôm qua vào khoảng giờ Tuất, bỗng phu nhân nhà ta chợt lăn ra, nói như người mất hồn: “Ta là hồ tinh ở Sakamoto. Lại đây, vểnh tai nghe cho rơ lệnh tướng công truyền cho các ngươi. Ngài với một đoàn đang trên đường xuống ấp. Các ngươi phải thưa với phu nhân là tướng công mời mấy vị khách đến chơi nhà. Ngày mai khoảng giờ Tỵ, bọn trai tráng nhớ dẫn theo hai con ngựa có đủ yên cương đến Takashima mà đón ngài”. Bẩm phu nhân bảo chúng con như thế đấy ạ.

- Nếu thế th́ đúng là chuyện hy hữu.

Ngũ vị hết nh́n Toshihito lại nh́n bọn tá điền như ḍ xét rồi phát biểu một câu làm cả hai bên đều hài ḷng.

- Phu nhân đâu chỉ có nói bấy nhiêu thôi đâu. Lúc đó bà phát run như cầy sấy, rồi c̣n bảo chúng con: “Đừng quên đấy nhá, không được quên. Chớ để tướng công quở trách ta”, nói được đến đó th́ bù lu bù loa.

- Sau đó sự thể thế nào?

- Phu nhân trở lại b́nh thường và ngủ say như trẻ con. Lúc chúng con khởi hành th́ phu nhân vẫn chưa thức giấc.

- Bác thấy sao? Toshihito sai khiến được cả muông thú, có phải không?

Toshihito nghe bọn người nhà kể chuyện, nh́n ngũ vị nói với vẻ tự măn.

- Thế mà không lạ th́ ǵ mới đáng gọi là lạ đây.

Ngũ vị một tay găi mũi, đầu hơi cúi xuống một chút, mồm há hốc làm như không c̣n biết nói ǵ hơn. Trên râu cằm, chỗ rượu uống khi năy rớt ra đọng lại thành giọt.

Đêm hôm đó, ở một gian trong trang trại của Toshihito, ngũ vị mắt thao láo, nh́n như người mất hồn ánh bấc đèn đêm, trằn trọc nằm chờ sáng. Cứ như thế, những sự việc xảy ra cho đến tối hôm qua, từ cảnh Toshihito và bọn tá điền cười nói với nhau, ngược lên cảnh rừng tùng, sông cạn, b́nh nguyên hoang dă, bóng cây, ngọn lá, đất đá, mùi khói ai đốt giữa đồng không... hiện ra mồn một trong trí ngũ vị. Nhất là cái thấp thỏm đeo theo hắn suốt hành tŕnh đă biến đâu mất khi rốt cuộc đặt chân tới sơn trang và nh́n thấy những ánh lửa đỏ bập bùng trong ḷ than thổi cơm hiện ra sau làm sương xám buổi chiều. Bây giờ nằm ở đây mà tưởng bao nhiêu chi tiết đó đă thuộc về đời kiếp nào. Toàn thân trùm dưới tấm chăn màu vàng độn bông dày đến bốn năm tấc (ta), hai chân duỗi thoải mái, ngũ vị lơ đăng nh́n quanh cái thế nằm của ḿnh. Dưới tấm chăn, ngũ vị c̣n mặc phủ lên cả hai lớp vải dày màu vàng nhạt mà Toshihito đưa cho mượn. Bao nhiêu lớp như thế thật nóng đến vă mồ hôi. Nhất là trong bữa cơm chiều, hắn đă có vài cút rượu nên càng hừng hực. Cách tấm rèm cửa cạnh gối nằm, bên ngoài khu vườn rộng đang ch́m trong sương nhưng cái tấm thân đang nằm ấm cúng nơi đây có cảm thấy ǵ đâu. T́nh cảnh này so với những ngày chịu búa ŕu của cấp trên ở Kyoto th́ như cực lạc so với địa ngục. Tuy vậy, trong ḷng ngũ vị lúc này vẫn có mối lo khó hiểu. Một phần, hắn thấy thời gian sao mà đi quá chậm, một phần hắn lại chỉ mong cho đêm đừng sáng vội để được kéo dài thời giờ chờ đợi nồi cháo khoai. Nguyên nhân của hai thứ t́nh cảm đang chống chọi lẫn nhau này có lẽ là diễn biến quá nhanh chóng của hoàn cảnh. Sự bồn chồn trong ḷng ngũ vị cũng như khí trời hôm đó, muốn lạnh mà c̣n ngần ngại. Tất cả những thứ đó như làm rộn ngũ vị, khiến cho chăn ấm nệm êm đến thế mà không tài nào hắn dỗ được giấc ngủ.

Chợt từ ngoài khu vườn rộng, có tiếng ai vọng tới. Nghe giọng mà đoán, có lẽ ông lăo tóc bạc đă ra đón đoàn người đang sai bảo ai điều chi. Giọng khô sắc của lăo vang vang giữa màn sương, mỗi lời mỗi chữ như cơn lốc xoáy vào xương cốt ngũ vị.

- Tất cả chúng mày, nghe đây. Tướng công ra lệnh cho bọn bay bất kể già trẻ lớn bé đến sáng mai trước giờ Măo mỗi đứa phải đào cho được một củ khoai rừng ṿng ngang ba tấc, dài năm thước (ta) và đem đến nộp tại đây. Ngày mai, trước giờ Măo, nhớ rơ chứ?

Lăo già lặp đi lặp lại hai ba lần như thế. Dần dần không nghe rục rịch ǵ nữa, đêm mùa đông yên tĩnh trở lại. Trong cái yên ắng ấy, chỉ có tiếng reo của ngọn đèn dầu, ánh lửa bần bật như dải lụa đỏ. Ngũ vị nén một cái ngáp, thừ người suy nghĩ... Bảo đào khoai rừng mang đến th́ nhất định để nấu cháo thôi. Sự bất an có từ năy, nhờ tập trung nghe ngóng bên ngoài nên quên khuấy được đi, nay có dịp trở lại xâm chiếm ḷng hắn. Nó như ngọn sóng càng lúc càng dâng cao, và nỗi lo âu được mời ăn cháo khoai như thể trêu chọc, không chịu rời đầu óc hắn nửa bước. Nhỡ giấc mơ “ăn một bữa cháo khoai cho đă đời” trở thành sự thực th́ chẳng hoá ra bao nhiêu năm tháng dài cổ chờ đợi cho tới nay chẳng là vô nghĩa hay sao.

Nếu được th́ khấn sao cho có thương tật ǵ xui không ăn được cháo và v́ không ăn được cháo nên cuộc chiêu đăi này sẽ bị băi bỏ đi. Ư nghĩ này quay tṛn như con vụ trong đầu và ngũ vị, có lẽ mệt mỏi v́ cuộc hành tŕnh, thiếp đi lúc nào không biết.

Sáng hôm sau vừa mở mắt dậy, ngũ vị đă tiếp tục nghĩ đến chuyện cháo khoai tối hôm trước, vội vội vàng vàng vén rèm nh́n ra ngoài vườn. Th́ ra ngũ vị đă ngủ quên đến quá giờ Măo, và ngoài đó, trên bốn năm tấm chiếu cót dài đă có hai ba ngh́n thanh ǵ dài dài, mập tṛn, chồng chất lên nhau như núi, gần đụng mái nhà. Nh́n kỹ th́ quả thật là những củ khoai rừng ṿng quanh thân đo được ba tấc và độ dài phải đến năm thước (ta).

Dụi cặp mắt c̣n ngái ngủ, ngũ vị đảo mắt nh́n quanh, kinh ngạc đến bối rối. Trên khoảng sân rộng, người ta đă đặt liên tiếp bên nhau năm sáu cái nồi chơ cực lớn kê trên những bệ gỗ có lẽ là thân cây vừa mới đẵn. Vài chục người tớ gái trẻ áo trắng đang chạy đi chạy lại chung quanh. Kẻ nhen lửa, người thêm than, kẻ khác lại khuân những cái gầu bằng gỗ tạp thi nhau chuyên mật sắn vào nồi. Ai nấy đều chuẩn bị nấu cháo khoai, bận rộn tới lui đến hoa cả mắt. Khói ḷ và hơi nước từ nồi cháo toả ra hoà lẫn với sương sớm chưa tan thành một khối đặc khiến không sao phân biệt cảnh vật trên sân được nữa. Giữa màu khói xám bao trùm lên tất cả là màu lửa đỏ từ phía ḷ cháy ngùn ngụt. Tiếng động và màu sắc hỗn tạp ồn ào giống như lúc bọn hoả đầu quân nấu cho đoàn lính ăn ngoài chiến trường. Nh́n cái núi khoai đang từ từ biến thành cháo trong dăy nồi ba mươi kia, ngũ vị thấy mộng ước của hắn đang thành h́nh. Rồi hắn nghĩ đến bản thân, v́ thèm ăn cháo mà lặn lội từ Kyoto đến tận Tsuruga trong cái xứ Echizen xa xôi này. Càng nghĩ hắn càng không khỏi hổ thẹn cho ḿnh. Cái ḷng thèm ăn của ngũ vị như thể đồng t́nh với ông chủ của nó, giờ đây, đă hao đi quá nửa.

 

　　　　　　　　　

 

Chẳng mấy chốc đă đến giờ quà sáng, ngũ vị đi theo Toshihito và Arihito, ông bố vợ của anh ta, tiến đến bàn ăn. Trên mâm lúc đó chỉ thấy bày một liễn bạc độ chừng một đấu mà hắn đă sợ hăi tưởng nó là cả một biển cháo khoai. Ngũ vị đă chứng kiến cảnh mấy mươi người trai tráng hoa đao bén, nhanh nhẹn khéo léo vạt ngang chặt dọc đám khoai rừng chất đầy thành núi trước hiên nhà. Thế rồi, bọn đàn bà con gái lăng xăng tíu tít hết xúc lại đổ, hết đổ lại xúc trọn đống khoai vào nồi không chừa một củ. Cuối cùng, khi cái núi khoai kia đă mất dạng để trơ lại mấy tấm chiếu cót, ngũ vị lại được nh́n đến no mắt mấy cột khói dày đặc tinh mùi khoai rừng và mùi mật sắn, tỏa lên từ dăy nồi cháo và múa lượn giữa tầng không của buổi sáng đẹp trời. Sau khi đă trông thấy tận mắt từng ấy cơ sự, có lẽ ta sẽ thông cảm được với ngũ vị nếu chưa húp một ngụm cháo nào mà hắn đă cảm thấy no nê... Nh́n liễn cháo, ngũ vị bỗng đưa tay lau mồ hôi trán mà ḷng ân hận như người mới làm điều không phải.

- Quan bác chưa bao giờ ăn cháo khoai cho đă phải không? Thế th́ cháo đây, tự nhiên xơi cho nhé!

Ông bố vợ của Toshihito hô bọn tiểu đồng bày lên bàn thêm ít liễn bạc nữa. Liễn nào liễn nấy cũng đầy ắp cháo với cháo. Ngũ vị nhắm mắt mím miệng - cái mũi thường ngày đă đỏ nay lại ửng đỏ hơn - múc khoảng nửa liễn cháo vào tô sành, ráng húp sạch.

- Nhạc phụ tôi đă nói như thế th́ bác đừng khách sáo nhé!

Toshihito đặt thêm liễn cháo mới bên cạnh ngũ vị, vừa mời mọc lại vừa cười như trêu cợt. Ngũ vị bị dụ bị đưa đẩy vào một hoàn cảnh khó xử. Nếu cho phép hắn “đừng khách sáo” th́ tự lúc đầu, hắn có lẽ đă không muốn đụng đến cháo dù chỉ để hớp một hớp. Thế mà hắn chẳng đă cố gắng ăn được nửa liễn là ǵ! Nếu ăn thêm nữa th́ cháo chưa qua khỏi cổ họng chắc đă bợn dạ rồi. Bụng th́ nghĩ vậy nhưng đồng thời lại sợ ḿnh phụ ḷng tốt của hai bố con Toshihito. Hắn bèn nhắm mắt bậm môi, cố gắng húp thêm được một phần ba của nửa liễn cháo c̣n lại nhưng không có hơi sức húp thêm ngụm nào nữa.

- Xin thành thực cám ơn cụ với ông. Tôi dùng như thế đă đủ. Thật hết sức cám ơn.

Ngũ vị lắp ba lắp bắp nói. Dù giữa ngày đông tháng giá mà mồ hôi rịn ra trên sống mũi và ria mép đă đọng thành những hạt to như sắp sửa rơi.

- Sao quan bác ăn ít thế. Ông khách nhà ta lại ngại ngùng ǵ nữa rồi. Bọn nhỏ đâu, sao cứ đứng xớ rớ đó?

Lũ tiểu đồng vâng theo lời Toshihito, múc cháo khoai từ trong liễn mới vào tô sành. Ngũ vị quơ hai tay loạn xạ như đuổi nhặng, cực lực thoái thác.

- Thưa thôi ạ, ăn hết nổi rồi. Xin lỗi, ăn thêm không được nữa.

Nếu lúc đó Toshihito không đột nhiên trỏ tay ra phía ngoài hiên nhà đằng trước và bảo: “Ḱa, quan bác xem!” th́ Arihito chắc vẫn c̣n đon đả mời cháo. May thay, nghe tiếng Toshihito nói, mọi cái nh́n đều đổ ra phía hàng hiên. Lúc đó, mặt trời đang chiếu lên hiên nhà bọc bằng vỏ dà. Trong ánh nắng lấp loá, một con vật với bộ lông mượt mà đang nằm phủ phục thoải mái. Để ư mới thấy đó là con chồn ở Sakamoto ngày hôm kia mà Toshihito đă bắt được khi đoàn người băng qua cánh đồng hoang.

- Chồn nó cũng đến xem quan bác xơi cháo đấy. Bọn bay đâu, cho nó cái ǵ ăn đi chứ!

Bọn thủ hạ tuân lệnh Toshihito. Con chồn bèn phóng từ hiên ra ngoài sân và xồ vào bát cháo khoai.

Ngũ vị ngắm con chồn ăn cháo ngon lành, trong ḷng bỗng đâm ra thương nhớ bản thân ḿnh lúc chưa đến chốn này. Đó là cái thằng tôi ngày ở Kyoto mà bọn đồng liêu đem ra làm tṛ cười, cái thằng tôi bị trẻ con hàng phố thóa mạ “Muốn ǵ hở mày, thằng mũi đỏ?”. Cái thằng tôi thất tha thất thểu như con chó vô chủ trên đại lộ Suzaku trong chiếc áo khoác vải thô và cái quần đă ngả màu, cô độc đến thương tâm. Tuy nhiên cái thằng tôi đó c̣n có được một mục đích ở đời là đợi cái ngày đạt được niềm hạnh phúc: ăn một bữa cháo khoai thỏa thuê.... Giờ đây an tâm là không ăn thêm cháo nữa th́ cũng chẳng ai ép uổng, mồ hôi đầm đ́a trên mặt ngũ vị đă dần dần khô, bắt đầu từ sống mũi trở đi. Dù trời tạnh ráo, buổi sáng ở Tsuruga vẫn có chút gió lạnh đủ làm rùng ḿnh. Ngũ vị lật đật đưa tay lên chận mũi, nh́n về hướng liễn cháo và hắt hơi một tiếng rơ to⁽¹⁰⁾.

(1916)

Nguyễn Nam Trân dịch