CON CÁ GIẾC
(Funa, 1981)[1]
Nguyên tác: Mukôda Kuniko
(Hướng Điền, Bang Tử, 1929-1981)
Dịch: Nguyễn Nam Trân
Mukôda Kuniko
Giới Thiệu Tác Giả:
Mukôda Kuniko sinh năm 1929 ở Tôkyo trong một gia đ́nh tư doanh ngành bảo hiểm, chị cả của ba người em. Bà tốt nghiệp khoa văn học Nhật Bản trường Nữ Đại Học Chuyên Nghiệp Jissen rồi phụ trách biên tập ít lâu trong ṭa soạn một tạp chí ngoại quốc chuyên về điện ảnh, vừa theo đuổi những sở thích cá nhân như trượt tuyết, leo núi và du lịch.
Bước vào lĩnh vực truyền h́nh từ thập niên 1970, bà trở thành một trong những nhà viết kịch bản phim ăn khách nhất Nhật Bản từ trước đến nay. Tiêu biểu có các kịch bản Terauchi Kantarô ikka “Gia đ́nh Terauchi Kantarô” (1975), Shichinin no mago “Bảy đứa cháu”, Jikan desu yo “Đến giờ rồi” A.un “Ư hợp tâm đầu”. Năm 1976 bà mới chuyển qua viết tiểu luận cho tờ Ginza Hyakuten và chính thức gia nhập làng văn năm 1978 với tập bút kư Chichi no Wabijo “Thư Tạ Tội Của Cha Tôi”. Ba truyện ngắn Hana no namae “Tên hoa” , Kawauso “Rái Cá” và Inu no Koya “Cái Chuồng Chó” về sau gộp lại trong Omoide no Torampu, “Những Quân Bài Kỷ Niệm” (1981) giúp bà đoạt ngay giải Naoki.
Ngày 22 tháng 8 năm 1981, bà đột ngột tử nạn phi cơ trên vùng trời Đài Loan giữa khi tài năng đang độ chín muồi và danh thanh lên tột đỉnh, gây xúc động trong quần chúng Nhật Bản (gây nên phong trào ái-Mukôda gọi là Mukôda boom). Tập truyện Odoki Medoki “Thời May Vận Rủi” trong đó có Funa, “Con Cá Giếc”, một tác phẩm độc đáo nói về con cá giếc nhân chứng của một mối t́nh vụng trộm, vốn tập hợp một số truyện ngắn đăng liên tục trên tờ Shôsetsu Shinchô, chỉ chính thức ra mắt người đọc năm 1985, sau khi tác giả mất.
Mukôda Kuniko hành văn như một kư giả nhật báo hay nhà viết kịch bản truyền h́nh, ít trau chuốt nhưng giàu t́nh tíết thú vị , “ nh́n thấy và hiểu được những ǵ người khác không thấy, không hiểu ” , phần lớn kết thúc bằng một nhận xét châm biếm, dí dỏm. Truyện thường lồng trong khung cảnh gia đ́nh giai cấp trung lưu (giai cấp chủ yếu của xă hội Nhật) và đề tài xoay quanh sự thiếu thông cảm giữa nam nữ, nỗi lo âu trước ngưỡng cửa tuổi già cũng như niềm cô đơn trong cuộc sống của con người hiện đại.
Vào Truyện:
- “Chết, có ai vô nhà ḿnh ! » Mayumi, đứa con gái lớn, th́ thầm. “Không chạy vào đâu ! Cửa bếp mở toang hoang ḱa ! “.
Tuy Mayumi là con ḿnh đẻ ra nhưng Shiomura hơi khó chịu mỗi lần thấy nó suy luận kiểu đó. Thầy dạy dương cầm th́ lại khen dồi, bảo nó có độ thẩm âm rất cao. Mỗi khi được dịp, nó đều chứng tỏ ḿnh thính tai và chắc v́ cớ đó, c̣n những hai năm nữa mà cô nàng đă rêu rao khi vào đại học sẽ theo ngành âm nhạc. Nó có lần quả quyết đồng hồ báo thức nhà hàng xóm cách đó hai căn để quên không tắt, hay tiếng rao hàng của người bán khoai lang lùi tro độ rày khang khác, và khi Shiomura cho biết không nghe hoặc không thấy ǵ thay đổi ráo th́ nó gắt ầm, chê bố điếc.
Lần nầy lại bị con coi thường, Shiomura ngoan cố thốt ra một câu chống báng :
- Có ai đâu nào ! Mày chỉ nghe láo.
Năm th́ mười họa mới thấy Miwako, vợ Shiomura , về hùa với chồng :
- Có ai đến họ phải lên tiếng chứ !
Đối với Miwako, hôm ấy là một chủ nhật đặc biệt. Thường ngày, cứ mượn cớ chơi gôn kia nọ, giờ này Shiomura đă trốn nhà ra đi từ lâu. Chắc nhờ ông trời tưới cho trận mưa nhỏ nên mấy khi gia đ́nh Shiomura, thêm thằng Mamoru, đứa con trai mười một tuổi là đủ bốn người, mới có dịp quây quần ăn chung một bữa vừa quà sáng vừa cơm trưa. Tuy chẳng có đề tài ǵ đặc biệt, câu chuyện giữa họ rôm rả ra phết. Có lẽ Miwako hùa theo chồng v́ thấy lúc không khí vui nhộn như thế này mà phải bỏ vào bếp để xem động tĩnh th́ hơi tiếc.
- Mayumi, coi bộ lỗ tai mầy có vấn đề !
- Tai pa-pa mới có vấn đề chứ bộ. Cả tiếng cười của pa-pa cũng có âm cao bất thường không giống ai.
- Tiếng cười mà cũng có âm cao b́nh thường với bất thường à ?
- Chớ sao !
Mặt con nhỏ Mayumi phúng phính nên thường bị chúng ghẹo là Xíu Mại, mỗi khi nó nổi xung th́ mắt trợn trắng dă giống như Miwako, mẹ nó .
- Pa-pa bảo con nói dối th́ cứ thử cười đi. Mỗi ḿnh pa-pa là có tiếng cười khác đời thôi.
Shiomura bị khiêu khích, thử cười thành tiếng nhưng anh ta chợt ngừng lại, lấy cớ là không có ǵ đáng cười mà cố gắng làm cho bằng được th́ hơi kỳ. Nghe thế, ba mẹ con không khỏi bật cười. Thằng bé Mamoru ngày thường vẫn ít nói mà cũng phụ họa, nhưng người cười to và thích thú hơn cả có lẽ là Miwako. Rốt cục, đến lượt Shiomura cười góp, nghĩ bụng một trưa chủ nhật, cả nhà đoàn tụ đông đủ vui đùa như thế này, không biết xét theo âm nhạc th́ phải nói thế nào cho đúng, nhưng quả là nghe thích hơn cả một bản hợp xướng.
Người ta tin năm bốn mươi hai hay bị vận hạn nhưng sao ở tuổi này, Shiomura hên ơi là hên. Làm thân tư chức, thật ra chưa thấy ǵ ảnh hưởng tức thời đến ḿnh, nhưng hồi đầu năm, gặp dịp thuyên chuyển trong sở, ông xếp trực tiếp của anh ta được phong giám đốc điều hành. Tiền vay để mua ngôi nhà đang ở, chỉ c̣n trả một lèo nữa là xong. Sức khoẻ : huyết áp tốt, bao tử b́nh thường. Đánh gôn th́ đường banh cũng ngọt xớt.
« Ốc sên ḅ trên lá, Chúa ngự trên trời, ai ở đâu yên phận nấy ! « Câu nói đó h́nh như của Browning (1) ? nhưng chắc mảnh vườn nhà chỉ bé bằng lổ mũi nên sống ở đây đă bao nhiêu năm mà Shiomura vẫn chưa thấy bóng con sên nào.
Mayumi th́ thầm:
- Ấy, có trộm…………………
Nó muốn nói trong bếp có người.
Rồi hạ thấp giọng hơn:
- Đấy, kẻ trộm vừa khép cửa đi ra...........
- Khó chịu ghê nghen , con nhỏ này !
Shiomura như muốn bảo nếu nghi ngờ ǵ sao mầy không tự vào bếp mà xem. Miwako cũng lên tiếng:
- Bếp có ǵ đáng lấy. Trộm vào nhà này chỉ mất công toi !
Mẹ nó vừa cười vừa đứng dậy . Nhưng khi mới đưa mắt liếc nh́n về phía bếp, Miwako bỗng thốt lên một tiếng kêu kinh ngạc, quay đầu lại với vẻ mặt mất hết tin tưởng.
- Ǵ vậy má nó. Mất cái ǵ rồi hả ?
- Không mất ǵ cả. Chỉ thêm thôi !
Trên nền đất, cạnh cửa ra vào nhà bếp, có ai đặt cái xô nhựa màu vàng, trong đó có con cá giếc dài độ mười lăm phân.
*
- Cái này là giống ǵ vậy?
Shiomura la hoảng.
- Không phải mầy hả, Mamoru ? Không phải tụi bạn hẹn đem cá đến cho mầy à ?
Mamoru cúi xuống nh́n kỹ con cá, lắc đầu cho biết làm ǵ có chuyện đó. Miwako cũng như Mayumi đều không có ư kiến.
- Lạ chưa ? Không ai biết tại sao à ? Nó đến đây cách nào ? Cá giếc làm ǵ có chân !
Đột nhiên, Shiomura đâm ra to tiếng. Cả nhà từ vợ, con gái, con trai đều đứng xuôi xị.
- Thôi, rồi rồi ! Miwako kêu lên. Cá của pa-pa tụi bay, chớ ai !
Shiomura cảm thấy ngực y như có ai xáng cho một chùy sắt đánh ầm.
- Ê, má nó giỡn hoài !
- B́nh tỉnh thử nghĩ cho kỹ đi ông ! Shiomura cảm thấy gân chỗ lúm đồng tiền trên g̣ má ḿnh bỗng máy máy giật giật.
- Chớ ba nó có chê ông bạn nào ham câu cá là không biết cách câu không? Ví dụ ba thách họ câu nỗi con cá giếc lớn cỡ này. Làm người ta cay cú, lẳng lặng đem cá câu được thảy vào nhà cho ḿnh biết mặt ?
Shiomura hú hồn.
Đỡ quá. Nếu thế Miwako chưa đánh hơi được ǵ. Tuy vậy, ḿnh chớ để lộ ra nét mặt. Shiomura mới làm bộ thản nhiên, lắc đầu đáp:
- Anh có thằng bạn nào dân câu đâu ! Chẳng có đứa nào hết !
- Thiệt t́nh ba nó không nhớ ra tại sao à !
- Nói vậy cũng nói. Anh mắc mớ ǵ phải nhớ ?
Gịong của Shiomura bỗng đanh lại, coi bộ mất tự nhiên.
- Em nghe có người ra mở thùng thơ th́ bắt được mấy tờ giấy bạc mười ngàn hổng biết ai bỏ vào thôi, chớ chưa nghe vụ đem cá chép thảy vô nhà thiên hạ bao giờ !
Miwako vừa nói vừa nh́n Shiomura với cặp mắt đượm chút lo lắng.
- Hay ḿnh báo cảnh sát hở ba?
- Phiền mấy ổng ! Tiền bạc ǵ cho cam !
Không muốn làm rộn cảnh sát và tuy chắc ǵ quan trọng đến nỗi người ta đưa lên mặt báo, anh ta nghĩ dù sao chuyện bé thế này đừng xé ra to.
- Ba ơi, đây khác ǵ ḿnh lượm đồ người ta đánh rớt, đâu có quyền giữ , hở ba.
Con nhỏ Mayumi dạo sau này ưa lư sự .
- Đồ rơi đồ rớt đă đành nhưng tội xâm nhập gia cư bất hợp pháp, ai chịu đây !
Shiomura cố chầy cối chống trả.
Nhưng tuyệt đối không cho đem ra cảnh sát.
- Xâm nhập gia cư ǵ một con cá ! Ba nó cũng đừng nói quá !
Miwako cười góp lời.
Thấy vợ ḿnh vui vẻ, Shiomura an tâm trở lại:
- Thôi, phóng sinh nó đi ?
Khi bố nó móc túi định ĺ x́ thằng con chút ít để đền bù, Mamoru năy giờ đang thọc đầu ngón tay vào xô nước chơi với con cá, mới nói thôi, cho con nuôi nó đi ba. Nó choàng tay ôm cả cái xô vào ḷng, nói con không đ̣i cái bàn pa-tanh (2) mới làm ǵ, thay vào đó, con giữ con cá là đủ. Thường ngày thằng bé ít nói nhưng như cóc một khi đă mở miệng, không bao giờ nó rút lại lời. Shiomura từng cấm nó nuôi chó, nuôi mèo, bồ câu đưa thư …với lư do chúng làm bẩn nhà nhưng trường hợp cá giếc, anh ta chưa nghĩ ra cớ. Mayumi phản đối, bảo cá ở đâu lọt vào nhà nghĩ mà kinh, nuôi làm ǵ, vợ anh ta cũng chần chừ chưa quyết, nhưng thằng lơi cứ ôm cứng cái xô nên rốt cuộc cả nhà đành chịu thua.
Ba người đó rủ nhau vào nhà kho kiếm một cái đồ chứa lớn hơn cho con cá. Mỗi Shiomura ngồi lại, lúc bấy giờ mới thấy anh ta mới thở phào một cái như trút đi gánh nặng..
C̣n nghi ngờ ǵ nữa : đúng là Funakichi nhà ta rồi. Không c̣n nhớ rơ ràng mặt mũi nó nhưng Shiomura nhận ra ngay cái kỳ trên sống lưng như chia đôi thân cá kia. Mới có một năm không gặp mà nom nó béo và to hẳn ra. Shiomura chỉ thắc mắc một điều: cớ ǵ người đàn bà ấy lại kiếm chuyện đem cá bỏ vào nhà ḿnh như thế này.
Người đàn bà có cái tên là Tsuyuko.
Dạo ấy, cô ta tuổi cỡ băm lăm, có lần lấy chồng rồi nhưng lại dang dở. Cô quen Shiomura hồi mới quay về giúp việc cho người bà con mở cái quán ăn nhỏ gần khu Ikebukuro.
Shiomura vốn yếu rượu, một hôm đến quán, say đến độ cho chó ăn chè, nàng ta phải bỏ công dọn dẹp đến điều. Để đền ơn, Shiomura mua tặng cô cái xắc tay, nhân thế, gặp nhau hai ba lần nữa, rồi trong thời gian ấy, cái việc không ai đợi cũng đến đă đến thật.
Tsuyuko chính ra đâu đẹp hơn ai, người khẳng khiu và yếu ớt nhưng được cái dễ tính, hễ ai làm được cho cô việc ǵ dù bé nhỏ đến đâu, cô cũng tỏ ra quí hóa. Đề tài nói chuyện của cô cũng chỉ tầm phào trời mưa trời nắng, ít khi cô biểu lộ vui buồn qua lời ăn tiếng nói mà chỉ bày tỏ t́nh cảm cụ thể ở trên giường. Lưng Shiomura c̣n cả vết thương móng tay cô ấy cào cho, ngày hè khi phải t́m cách che dấu nó trước cái nh́n của vợ con, nhiều lần anh ta cũng toát mồ hôi lạnh.
Bỗng có hôm Shiomura ư thức ra việc ḿnh đến thăm Tsuyuko mỗi tuần một lần đă thành thói quen. Khoảng thời gian đó cũng là lúc cô nàng bắt đầu nuôi giếc.
Con cá giếc đó Tsuyuko xin được từ bọn trẻ con hôm chúng nó câu được ở đâu đấy và đang chực ném nó xuống ḍng nước một con lạch bẩn. T́nh cờ Tsuyuko đi ngang qua, thấy ném cá xuống ḍng nước đầy bọt thuốc giặt th́ thà giết nó c̣n hơn, mới nói thôi tụi con để cô xin, rồi đem về nhà, mua cái bồn cá vàng và rộng con giếc vào đó.
Tsuyuko vốn sinh đẻ ở Kasumi-ga-ura là vùng ven biển nên nuôi cá khá thạo.
- Anh thấy nó đang ḍm chừng ḿnh, em ạ.
Hồi đó, nàng ta trọ một căn hộ rẻ tiền có hai buồng, một gian rộng tám chiếu, gian kia ba.
Trên đầu tấm nệm trải làm chỗ hai người nằm, cô cho đặt cái bồn cá.
-Không sao mà, tụi cá nó cận thị đó anh !
Nào biết cô thật hay đùa nhưng chưa hết câu, cả người cô đă ôm riết thân ḿnh Shiomura như giây hoa chuông leo quấn quanh sào trúc.
- Thà em ở măi một ḿnh không sao chứ lỡ sống hai ḿnh rồi, có khi muốn quên nhau cũng quên không nỗi. Lúc nào anh không tới thăm, nếu trong pḥng không có vật ǵ động đậy cho có bạn, thiệt em buồn đứt ruột đó anh.
Cô đặt tên con cá là Funakichi (Chú Giếc), lâu lâu lại vỗ béo chú ta bằng mấy hạt cơm văi.
Rồi hai người xa nhau, nhưng không phải v́ Shiomura đă chán Tsuyuko, anh cũng chẳng tiếc ǵ chút tiền trợ cấp nhỏ nhoi giúp nàng sống. Shiomura cho cổ rơi chỉ v́ không muốn gia đ́nh ḿnh đổ vỡ. Trước hết, lư do anh ta lang bang đâu phải v́ bất ḥa với vợ nhà. Hai nữa, từ khi kẹt đi công chuyện cho hăng bên Xing-ga-po mất cả tháng rồi vào nhà thương v́ chứng viêm đại tràng, nằm liệt giường thêm tháng nữa, tự nhiên chân cẳng anh xao lăng luôn việc lui tới nhà t́nh nhân đến cả năm. Shiomura tự nhủ giữa hai người xưa giờ nào đă thề non hẹn biển ǵ đâu th́ nàng ta chẳng có cớ ǵ chính đáng để oán hận ḿnh. Thế nhưng bây giờ, như thể cho quay lại cho Shiomura xem trọn cuốn phim quá khứ, Tsuyuko đem con cá giếc đặt trước mặt anh ta.
Shiomura không hiểu nổi hành động thảy con cá giếc vào nhà của Tsuyuko là để biểu lộ ḷng căm tức, oán hận hay nhằm mục đích trả thù? Muốn giở ngay điện thoại để hỏi cho ra lẽ nhưng e sẽ sa xuống cái hố ấy thêm lần nữa. Chắc chắn trong lúc cả nhà anh ta vui cười như hội, Tsuyuko đă ŕnh nghe. Khi hai vợ chồng lẫn hai đứa con xúm lại mà cười, Tsuyuko nghe tất cả và nghĩ thế nào về trận cười đó ?
Chẳng thiết cái con cá giếc này chút nào. Phải chi lúc thằng Mamoru dành nuôi, ḿnh t́m cớ thẳng tay từ chối th́ phải gọn hơn không !
Bây giờ bàn lui là họ sinh nghi. Bọn con nít chắc mau thích chóng chán thôi. Để đợi ít lâu rồi kiếm cơ hội mà thả nó ra sông ra biển.
Khuôn mặt giếc ta không biểu lộ mảy may t́nh cảm. Mắt tṛn xoe, trơn ướt như ai cắt bao nhựa ny-lông dán lên, chẳng khác mắt mấy con cá chép vẽ treo trên cây nêu ngày hội nhi đồng (3). Nh́n ngang th́ thật uy nghiêm nhưng nh́n chính diện th́ nó có khuôn mặt hệt ông thủ tướng độc tài Yoshida Shigeru (4) . Cái mặt cáo già khó đoán được bên trong nghĩ ǵ và cái miệng hay nhóp nhép hớp ra ra hớp vào. Shiomura ngó đăm đăm con cá, có lúc tưởng ḿnh đă bắt gặp cái nh́n của nó nhưng dường như Funakichi chả nhận ra anh ta nên cặp mắt phủ lượt ny-lông đen kia không có vẻ ǵ như muốn nói “A, ông đấy ạ !” hay “ Lâu rồi ḿnh mới gặp lại nhau, ông nhỉ !” khiến Shiomura không sao hiểu được dụng ư của Tsuyuko.
Ngày chủ nhật hôm ấy, nhốn nháo ba chuyện cá giếc, rồi cũng trôi qua.
V́ không t́m ra cái đồ chứa nào đủ chỗ để nuôi cá, thằng Mamoru vay trước mẹ nó ít tiền túi rồi chạy ra tiệm bán cá vàng bên hàng xóm mua về một cái bồn cỡ lớn, vuông vắn, mất cuả nó hết ba ngh́n rưỡi yen. Chủ tiệm căn dặn nó đủ điều, nào là không được dùng ngay nước máy mà c̣n phải đem nước để ngoài nắng ít nhất nửa buổi đến một ngày, không th́ cho ít chất hóa học khử nước cái đă. Theo lời chỉ dẫn, Mamoru vặn nước máy vào bồn rồi bỏ vào đó hai viên thuốc khử cơ–lo, màu trắng và tṛn như hạt đậu con, ḥa tan xong rồi mới đặt cá vào. Không hiểu v́ sao, vào được bồn mới là giếc ta đă tung ra một lượng chất thải nhiều đến té ngửa. Nó có vẻ khoan khoái phóng ra những thỏi phân tṛn và dài như thanh bút ch́ con, loại bút người ta vẫn dùng kèm sổ tay bỏ túi.
-Mầy to gan đấy nhé, Funakichi !
Shiomura th́ thầm, tưởng như không có ai nghe, chẳng ngờ vợ đang đứng sau lưng.
-Uả, ba đặt tên nó là Funakichi à ?
Anh ta nghe mà ớn lạnh.
Ngoài cửa có tiếng người thu tiền báo bấm chuông. Người thu tiền cho tờ Asahi là một bà đứng tuổi, chửng chạc, bấm chuông nhẹ nhàng mà ăn nói cũng nhỏ nhẻ, c̣n người của Yomiuri lúc nào cũng bấm loạn lên gần hỏng máy, làm chuông reo inh cả tai.
Bồn cá được đặt tạm thời chỗ cửa ra vào trên cái tủ giày guốc. Funakichi h́nh như không ưa cái ồn ào của người thu tiền cho báo Yomiuri, mỗi lần người ấy đến, nó cứ lồng lộn quậy tung thiếu điều muốn vọt khỏi bồn.
Chỗ cửa vào nước tung toé khắp. Có đem giẻ lau ra thấm ngay đi nữa th́ trên bậc thềm lên nhà bằng gỗ giá tị (teak) và cả bức tường, vẫn c̣n đầy vết tróc loang lổ có lẽ do chất hóa học dùng để khử nước c̣n sót lại. Shiomura cay chuyện này lắm v́ hồi cất nhà, thợ khuyên cứ dùng ván ép nhưng lấy cớ tiền đường là chỗ quan trọng trong nhà nên Shiomura chịu khó chi thêm để gắn danh mộc cho bằng được. Dầu không nghĩ Tsuyuko t́m cách rửa hận t́nh kiểu này nhưng anh ta vẫn không thể dằn nổi bực dọc và có cảm tưởng huyết áp ḿnh đang lên cao đến nơi.
Nuôi cá mới khó nhọc làm sao. Phân đă nhiều và đồ ăn thừa thối đi dễ làm đục nước. Nước mà bẩn th́ thể nào Funakichi cũng hích mơm vào thành bồn kêu long cong, phun ra hút vào những bong bóng nhỏ li ti, như thể t́m dưỡng khí để thở. Nếu mồi dưới dạng viên th́ chả có vấn đề trên nhưng coi bộ nó không thích loại này. Mồi phải quệt vào đầu ngón tay đưa cho th́ giếc ta mới xơi cho nhưng cứ rỉa xong nó lại đánh rơi ra đục cả nước.
Mamoru mua được một quyển « bách khoa toàn thư» dạy đủ điều về cá giếc đem về nghiền ngẫm. Học hỏi thế nào không biết, một hôm nó bỗng mạnh miệng phát biểu : « Funakichi có họ hàng với chúng ḿnh đấy nhé !» làm bố nó nghe giật cả ḿnh ! Hỏi lư do mới biết ra thế này : cá không có chân nhưng thay vào đó, chúng nó có vây có kỳ và thuộc vào loại động vật có xương sống dưới nước, giống như tổ tiên nhân loại là động vật có xương sống trên cạn. Theo quan điểm thuyết tiến hóa th́ cá phải gần gũi với người hơn một số động vật bốn chân trên cạn khác.
Nghe người ta kháo về ḿnh như thế, Funakichi làm ra vẻ mặt hết sức trầm tư như thầm bảo : « Các cậu nghĩ ǵ, làm ǵ, tớ đều biết hết ! »
Thế th́ con cá này dám biết cả việc Shiomura không muốn mắc cở v́ hát Karaoke sai nhịp, đă đi mua sách nhạc về nhờ Tsuyuko tập cho bài « Thuyền Ca » nổi tiếng của nữ ca sĩ Yashiro Aki. Nó làm ǵ không từng chứng kiến cảnh Shiomura trần truồng như nhộng từ bồn tắm bước ra, vờ múa Thái Cực Quyền làm tṛ cho Tsuyuko cười, rồi bất ngờ ôm gh́ lấy cô nàng kéo lên giường.
Cái may của Shiomura là có người vợ tính ít nghĩ ngợi xa xôi như Miwako. Lúc con cá mới vào nhà, cô ta c̣n e dè đôi chút nhưng quá ba hôm th́ đă coi nó chẳng khác một chú cá vàng t́nh cờ mua được vào dịp đi hội đền chùa nào đó và chăm sóc nó b́nh thường, không đặt vấn đề ǵ nữa.
Ghét cay ghét đắng con cá có lẽ mỗi ḿnh Mayumi. Lấy cớ từ ngày có cá nhà cửa cứ tanh ŕnh nên nó tuyệt đối chạy mặt con giếc. Thay v́ nh́n mặt cá, nó hay chầm chập nh́n mặt Shiomura và kiếm chuyện với bố.
Lúc lên sở th́ không sao nhưng mỗi khi có nhà, ngồi vào pḥng khách là Shiomura đă thấy mệt. Đặc biệt những lúc cả nhà đông đủ quanh bàn ăn, tầm mắt anh ta cứ vương vướng cái bồn nước chứa chú giếc nằm xế ngang chỗ đặt ti-vi.
Ngoài bốn người, gia đ́nh họ bây giờ như có thêm một mống, hay đúng hơn, một thành viên nữa, nên cuộc sống không c̣n êm ả. Chắc tại chừng đó mà gân cổ bên tay mặt Shiomura, cùng hướng với chỗ đặt bồn cá thường bị trẹo. Miwako vừa xoa bóp cổ cho chồng vừa đề nghị :
- Hay ḿnh đổi cái bồn cá qua phía khác đi ba !
- Ăn thua ǵ tới cái bồn !
- Thiệt không ? Chứ tại sao em cứ thấy mắt ba không lúc nào chịu rời con cá giếc !
Nàng bấm vào huyệt mạnh đến nổi Shiomura phải cất tiếng kêu đau, giật nẫy người.
Shiomura uống bia hết biết ngon, tan sở cũng chẳng muốn về nhà.
Tṛng mắt đen bóng như bọc giấy ny-lông của Funakichi vẫn lạ lùng khó hiểu, Shiomura chịu không biết được nó đang nghĩ ǵ. Mắt của Miwako cùng hơi lồi lồi nâu nâu và cũng khó thăm ḍ y như mắt con giếc. Cả đến cặp mắt của Tsuyuko mà anh ta cảm thấy đang lởn vởn đâu đây, Shiomura cũng chẳng biết nó chứa những ǵ bên trong.
Đúng một tuần sau từ hôm chủ nhật con cá giếc vào nhà, Shiomura rủ thằng Mamoru tản bộ với ḿnh.
- Hay cha con ta đi chơi phất phơ ở mấy con phố con chưa tới bao giờ đi. Chịu không ?
Anh ta hỏi th́ nó đáp :
- Chịu chứ ba !
Thế rồi hai người lẳng lặng lấy chuyến buưt chạy từ Ikebukuro để xuống trạm Shiinamachi. Đó là nơi có căn hộ của Tsuyuko.
Chính Shiomura cũng không giải thích nổi lư do ǵ xui anh ta hành động như vậy. Dắt đứa con trai đi đến nhà của người đàn bà ḿnh đă chia tay là việc sẽ có hậu quả khôn lường, anh ta không phải không biết. Biết th́ biết mà không làm lại ray rứt măi.
Mamoru vẫn ít lời như mọi khi, lặng thinh bước theo chân bố nó. Shiomura nhận ra ngay cái siêu thị nhỏ quen biết năm xưa, cả tiệm rau quả, cả hàng cá nữa. Bên cạnh nhà bán áo kimono là tiệm bán chè, trước cửa vẫn thoang thoảng hương chè sấy khô như một năm về trước. Shiomura cảm thấy những cảnh vật đó như đang xát muối vào vết thương ḷng.
Anh ta bỏ con đường lớn, buồn rầu lê bước về cái ngơ hẻm dẫn lên khu chung cư. Cái ngơ này anh ta đă đi qua bốn mươi hay năm mươi lần rồi ấy nhỉ. Bây giờ ngộ nhỡ Tsuyuko bất chợt từ trong căn hộ kia t́nh cờ chạy ra gặp th́ ăn nói thế nào đây? Shiomura không t́m ra lời giải.
Đi lại chỗ này cả năm th́ thế nào hàng xóm trong khu chung cư cũng có người nhớ mặt. Để khỏi phải đụng độ họ, Shiomura bèn ṿng bên hông nhà. Vị trí căn pḥng của Tsuyuko là cái cửa sổ thứ hai trên tầng hai đếm từ phía cuối dăy.
Tsuyuko h́nh như đă dọn đi đâu. Cứ thấy mấy thứ quần áo giặt phơi ngoài cửa sổ th́ đoán chừng được là đồ của một cặp vợ chồng trẻ tuổi mới ngoài hai mươi có con nhỏ.
Shiomura chợt thấy thằng Mamoru đang ngước mắt ngó theo ḿnh về hướng cửa sổ nhà Tsuyuko. Mamoru lăng thật nhanh qua hướng khác nhưng vẫn không nói không rằng.
Đến mức nầy phải ngừng.
Biết rằng vượt qua giới tuyến sẽ đâm ra nguy hiểm, nhưng Shiomura tựa hồ muốn hành hạ chính ḿnh thêm chút nữa. Đưa thằng Mamoru, người chăm sóc cá, tới đây là để chôn vùi dấu vết cái băi chiến trường đầy kỷ niệm của một năm về trước. Làm như vậy c̣n tỏ được ḷng cảm kích đối với công lao nuôi nấng con cá giếc của nó. Cũng như chuộc hết tội lỗi đă gây ra cho Tsuyuko.
Shiomura vượt qua nhà tắm công cộng, bỏ thêm một căn, bước vào quán nước bên cạnh. Ngày ấy, mỗi khi cùng Tsuyuko đi tắm về, hai người thế nào cũng vào tiệm này.
Ông chủ quán tuổi ngoại sáu mươi vẫn ngồi nguyên ở cái chỗ của một năm về trước, với bộ mặt cố hữu, trong tay cầm tờ báo đua ngựa. Nhận ra Shiomura, ông ta phất tay lên định nói điều ǵ nhưng vừa thấy có thằng Mamoru đi sau mới bước vào, lại hạ tay xuống.
Shiomura ngồi đúng chỗ xưa kia vẫn ngồi với Tsuyuko. Anh ta quay lại nói với Mamoru thật to như cố t́nh để ông chủ quán nghe được:
- Pa-pa xin bác ly cà phê, con uống ǵ con ?
- Xô-đa !
Ông chủ quán nhướng mắt nh́n Shiomura kinh ngạc. Tsuyuko hồi đó lúc nào cũng gọi xô-đa.
Hai cha con im lặng nhấp cà phê và xô-đa. Chủ quán làm bộ chăm chú đọc báo cá ngựa nhưng lâu lâu cứ liếc liếc hai bố con.
- ………có mạnh giỏi không hở ta ?
Vừa ch́a tiền ra trả, Shiomura vừa đặt câu hỏi.
Anh ta cắt mất hai chữ « Người đó » đáng lẽ phải được đặt ở đầu câu nhưng ông chủ quán đủ tinh tế để hiểu ra :
-Th́ chắc ...............cũng mạnh giỏi làm ăn chớ ǵ há !
Một năm đă trôi qua từ ngày anh ta không đến nữa, Tsuyuko sinh sống ra sao. ? Cô ta có t́m được người đàn ông nào thay thế vào chỗ anh để dắt cô đi nhà tắm, rồi cùng ghé tiệm cho cô nhấp một ly xô-đa trên đường về? Shiomura c̣n muốn t́m hiểu thêm nhưng thấy sau khi thối tiền, ông chủ quán lại chúi mũi vào trang báo nên đành thôi. Chỉ nh́n vẻ mặt ông quán, anh ta có thể tin tưởng rằng Tsuyuko không oán hận anh bao nhiêu. Chẳng qua t́nh thế bắt buộc, anh ấy đành xử sự như thế thôi. Khi dọn nhà ra đi, Tsuyuko chắc chỉ giận dỗi đôi chút , với cái tâm t́nh muốn nhắn nhủ “ Thôi, thay em mà nuôi Funakichi đi nhé ! ” rồi lặng lẽ đem con giếc bỏ vào nhà anh ta chăng? Tưởng tượng như vậy cho đỡ khổ nhưng thực sự có mong ǵ hơn đâu. Một người lúc nào cũng biết tạo niềm vui cho ḿnh như Tsuyuko th́ phải biết cách xử trí để thoát thân khi gặp cảnh khổ chứ ! Ḿnh sẽ hết ḷng hết dạ nuôi con cá, cho nó sống hết đời. Ngày nào không nuôi nỗi nữa th́ đem nó về vùng Kasumi-ga-ura, quê hương của Tsuyuko, mà phóng sinh. Shiomura nghĩ lan man như vậy. Cái ngày phải đi thả Funakichi, anh ta định bụng sẽ không báo cho vợ lẫn Mayumi mà chỉ kéo theo Mamoru, lại chỉ hai bố con thôi.
Trên đường về, Mamoru giữ nguyên im lặng.
Nhớ hồi mới lên năm th́ phải, ba nó có dẫn đi xem một trận dă cầu. Lúc về đến nhà, bà mẹ hỏi thăm:
- Mamoru, chớ cu với ba đi đâu mới về đó ?
-Ti-vi.
Kiểu trả lời cộc lốc lần ấy của nó đă trở thành giai thoại trong nhà. Hôm nay, không biết nó sẽ trả lời sao đây ! Lúc ấy chắc Shiomura sẽ đau nhói trong tim thêm lần nữa.
C̣n đang ch́m trong gịng suy tưởng th́ hai bố con đă về đến nhà, để thấy Funakichi đang ngữa trắng bụng, lềnh bềnh trong bồn.
- Hai bố con vừa ra khỏi nhà, nó liền ngoi đầu lên khỏi mặt nước, hụp lên hụp xuống. Tưởng nó chỉ ngụp lặn như thế thôi th́ người nó bỗng xoay ngang ra rồi miệng trớ ra không động đậy ǵ nữa.
Mẹ nó giải thích là bởi không biết đối phó cách nào đành để nguyên xi đợi bố con về, Mamoru nghe mà như không muốn tin, đưa mắt lườm mẹ.
Funakichi nổi lềnh bềnh ra thế rồi mà cặp mắt vẫn mở thao láo tṛn xoe như con cá chép vẽ treo đầu cây nêu (3). Nó nằm ngữa, lặng lờ nhàn tản. Những lớp vẩy h́nh cánh quạt chồng lên nhau hăy c̣n tươi như màu ráng chiều chưa nhạt.
Shiomura nghe tiếng dương cầm chợt im bặt th́ đă thấy con Mayumi đến đứng bên cạnh.
- Giống cá giếc lúc chết có ồn ào không nhỉ ? Tưởng con giếc này phải đau đớn khổ sở nghiêng qua lật lại bắn tung nước ra chứ. Hoàn toàn không là không.
Shiomura tỉnh táo như chẳng có ǵ, vừa nói vừa cười nhẹ :
- Tại nó không muốn để lại di chúc mà !
Ngậm ngùi cho Funakichi th́ có nhưng Shiomura cũng cảm thấy ḿnh được giải phóng khỏi bị Tsuyuko ám ảnh, và cái niềm vui thoát nạn lấn át cả nỗi buồn. Anh ta nhớ có thời tưởng tượng Tsuyuko đă ra biển tự trầm v́ ḿnh và xác cô trôi dạt nơi nào đó ở vùng Kasumi-ga-ura, nhưng rồi tự cười ḿnh hăy c̣n mang cái ḷng tự ái hăo của thằng đàn ông và vội xua ư nghĩ ấy qua một bên.
Thằng Mamoru ở đâu xen vào:
-Má có tống thuốc giặt hay thứ ǵ vô bồn cá không đó, má !
- Đồ khùng. Má mắc mớ ǵ làm chuyện đó hở ? Cái thằng vớ vẩn !
Đằm tính như Miwako mà mắt cũng long lên ṣng sọc, chỉ c̣n trơ mỗi ḷng trắng. Rồi bỗng trở lại giọng nói ngày thường, quay ra hỏi con :
-Thế năy mầy với bố đi đâu ?
Mamoru không trả lời, cho tay vào bồn, khẽ ấn vào người con cá giếc.
Con giếc nằm nghiêng nghiêng nhưng nó hết là cá rồi. Nó đă thành một vật ǵ khác, khi nổi khi ch́m.
-Nầy, thế năy mầy với bố đi đâu?
Một lần nữa, Mamoru lại cho tay vào lay lay con cá giếc rồi ấn nó ch́m thật sâu dưới nước.
-Gâu gâu !
Nó nhại giọng chó sủa.
Dịch xong ngày 17/06/2003
Nguyễn Nam Trân
Chú thích :
(1) Không rơ tác giả định đề cập tới ai, Robert Browning (1812-1889) hay vợ ông ta, Elizabeth Barrett Browning (1806-1861), cả hai đều là thi nhân người Anh.
(2) tạm dịch chữ roller skate
(3) Koinobori: cá chép bằng giấy hay vải treo trên cây nêu tre ngày Tết Đoan Ngọ để chúc các bé trai khoẻ mạnh, chóng lớn. Giếc ( Funa = Crucian ) trong bài là một loại cá thuộc họ Chép (Koi = Carp).
(4) Yoshida Shigeru (1878-1967), chính khách Nhật Bản thời hậu chiến. Thủ tướng Nhật từ 1948 đến 1954. Người dị tướng, đầu nhọn hàm bạnh nhưng giỏi chính trị, có cá tính mạnh.