KHOÁ

 

Món quà Giáng Sinh bất ngờ cho cả người được tặng và người tặng

 

-Em xin lỗi thầy, em về quê ôn thi nên không đến dự các giờ giảng của thầy được.

-Sao cơ? Giữa chúng ta đâu có ǵ chung.

Cô sinh viên kinh ngạc trước câu trả lời và nh́n thấy một ổ khoá lủng lẳng giữa hai hàng lông mày của thầy giáo, ngay chỗ bắt đầu sống mũi. Cô mở túi xách lục lọi t́m kiếm hồi lâu mà chẳng biết ḿnh t́m ǵ, rồi cô chợt hiểu ra cô muốn một cái ch́a khóa. Nhưng hôm nay vội quá cô đă để quên cả chùm ở nhà, vả lại cô cũng chưa bao giờ chuẩn bị đủ ch́a khoá cho mọi trường hợp. Cái ổ khoá im ỉm giữa khuôn mặt đóng kín. Chủ nhà đă đi vắng rồi, phải về thôi, v́ sẽ phải đợi đến bao giờ đây? Và đợi để làm ǵ?

 

-Giữa chúng ta không có ǵ chung.

Sao cô ấy không hiểu điều đơn giản này nhỉ? Người thầy ngạc nhiên. Cô ấy đă làm một việc vô nghĩa lư nhất: đến xin lỗi thầy. Cô có lỗi ǵ đâu khi với cô tri thức chỉ là phương tiện giúp cô đạt điểm cao trong kỳ thi, giúp cô toả sáng như một trí tuệ chất lượng cao thực sự. Và khi giá trị của tri thức được đo bằng điểm th́ cô đâu cần phải đến dự những giờ giảng của anh. Cô sẽ không được ǵ v́ học kỳ này không thi vào phần chương tŕnh do anh phụ trách. Anh cũng chẳng mất ǵ v́ t́nh yêu đối với tri thức, cũng như mọi thứ t́nh khác, có thể nào ép uổng được.

Thỉnh thoảng anh bí mật dùng chiếc ch́a khoá vạn năng mở một vài ổ khoá im ĺm nối hai hàng lông mày trên những khuôn mặt kín bưng đang hướng về anh trong giờ giảng. Anh muốn biết mối t́nh với văn chương có ǵ khác nhau ở mỗi người. Nhưng anh thường do dự dừng lại trước những cánh cửa đă mở rộng. Anh sợ. Nếu anh gặp một mối t́nh quá mănh liệt anh sẽ chết ngạt. Nếu đó là mối t́nh sâu sắc anh sẽ cảm thương. Nếu nó hời hợt anh sẽ tổn thương. Nếu nó bị cưỡng bức anh sẽ ngán ngẩm. Nếu gặp một kẻ bội t́nh anh sẽ đau khổ. Nếu không gặp ǵ cả anh sẽ choáng váng.

Điều đáng kinh ngạc hơn cả là trường Đại học Ngư nghiệp của anh lại dạy văn cho sinh viên.

Họ cần đến văn học để làm ǵ? Liệu văn học có thể làm tăng sản lượng cá? Tôm có nhờ đến văn học để đẻ nhiều trứng đâu. Và nếu như văn học có thể giải quyết êm thấm vụ kiện bên Mỹ về việc phá giá cá basa th́ cũng đáng đưa vào chương tŕnh.

Nhưng đáng kinh hăi nhất là anh lại muốn họ phải yêu chính cái thứ vô tích sự đó.

Cơn kinh hăi lên đến tột đỉnh khi một lần anh cho chiếc ch́a khoá vạn năng vào ổ khoá màu vàng được lựa chọn rất ngẫu nhiên, xoay hai ṿng sang phải mở toang cái thế giới đằng sau khuôn mặt khép kín của nữ sinh viên có đôi mắt sáng ngời và bắt gặp một mối t́nh y hệt mối t́nh của anh. Anh ngây dại cuống quít rút ch́a khoá ra cắm vào ổ khoá giữa trán ḿnh và giật tung ném mạnh nó vào không khí. Anh và cô ấy, cả hai cuống cuồng thám hiểm lẫn nhau. Cả lớp ư tứ cho sách vở vào cặp rồi rút ra ngoài. Tiếng lao xao vọng vào từ sau cánh cửa:

-Lạ nhỉ? Sét không đánh từ cái nh́n đầu tiên.

-Sét đánh vào cái nh́n thứ 203.

-Không phải đâu, 2003.

-Chắc đây chỉ là lần thứ tư thứ năm ǵ thôi. Thầy có mấy khi nh́n vào góc ấy.

Chiều xuống cô sinh viên đến nhà thầy và họ cùng đàm đạo về văn học. Họ soi mắt vào nhau, người này thấy rơ trong mắt người kia niềm si mê của chính ḿnh. Mọi người nghĩ họ say mê nhau. C̣n họ biết rơ họ có cùng một đối tượng say mê, và chẳng mấy chốc đối tượng ấy khiến họ trở thành những t́nh địch không đội trời chung.

-Cảm thụ văn học theo kiểu của em thật ngu ngốc, thế th́ c̣n ǵ là văn chương nữa.

-C̣n thầy, nhận xét của thầy mới bất công làm sao. Sao thầy có thể kết luận thiếu căn cứ như vậy được.

-Em phê b́nh văn học đầy cảm tính. Không có tí khoa học nào.

-Thầy có biết rằng chụp mũ người khác như vậy là bất lương không? Thầy mang cân tiểu ly để cân cả một sự nghiệp đồ sộ như vậy, lương tâm thầy ở đâu?

-Em b́nh tĩnh nào.

-Thầy cũng b́nh tĩnh lại đi. T́nh yêu của thầy chỉ mang đến sự huỷ diệt.

-C̣n em th́ sao nào? Em mang đến cái ǵ? Sự báng bổ.

Cơn cuồng nộ bốc khói trên đầu họ. Hai người ôm chặt cùng một niềm say mê ấy lăn xả vào nhau. Họ tống cơn giận dữ vào trong nhau, xé toạc lẫn nhau, cho đến lúc cả hai không c̣n ǵ ngoài sự trần trụi thuở lọt ḷng. Nội tâm họ bị lộn trái ra ngoài. Có bao nhiêu phơi bày hết bấy nhiêu. Họ run rẩy. Cơn giá lạnh của sự thù địch cuốn họ lên giường. Họ vội vă lật tấm chăn bông, chui vào đó. Một cách thoát hiểm hiệu quả. Hơi ấm dần dần ủ họ vào sự b́nh tĩnh. Họ thanh thản trở lại và sững sờ nhận thấy ḿnh đang ở tư thế kinh điển của những kẻ yêu nhau: ṿng ôm xiết chặt, má kề má, tay trong tay, chân trong chân, mọi thứ đều ở trong nhau.

-Sau này em sẽ làm ǵ?

-Nuôi trồng thủy sản. C̣n thầy?

-Vẫn vậy thôi. Nuôi trồng tâm hồn.

Kết quả của cơn cuồng nộ ngày hôm đó là một bé trai ra đời chín tháng sau. Nội tâm nó bị lộn trái ra ngoài. Trên mặt nó người ta đọc được những chỉ dẫn hết sức đầy đủ về số phận một đứa trẻ không cha và thiếu t́nh yêu của phái mạnh. Nó sống trong một môi trường âm tính. Những ṿng tay và nụ hôn của bà, mẹ, d́, cô giáo mầm non đă thủ tiêu tính tự chủ nơi nó. Nó lễ phép, ngoan ngoăn và mềm mại như cây lúa. Và như cây lúa, nó được chăm bón chờ ngày trổ bông, đơm đ̣ng, kết hạt.

Người mẹ định hướng cho nó thi vào Đại học Ngư nghiệp, mong rằng ở đó tâm hồn nó được vun xới, và mong người vun xới tâm hồn sẽ nhận ra nó. Người đó hàng năm với chiếc ch́a khoá vạn năng hết mở rồi đóng những cánh cửa im ĺm. Thất vọng nối liền hy vọng đến rồi đi trong nỗi chờ đợi một cơn cuồng nộ mới. Nhưng sau cái lần duy nhất ấy mười tám năm về trước, anh chỉ c̣n thấy vô vọng.

Cậu sinh viên ấy mang một cái ổ khoá to chưa từng thấy. Anh cũng chưa thấy một khuôn mặt nào bí hiểm như vậy. Nó khiến anh trở nên dè dặt, thận trọng. Thay v́ ở trên lớp, anh mời cậu bé đến nhà chơi và đưa cái ch́a khoá vạn năng của ḿnh lên trán cậu với tất cả sự căng thẳng, tập trung cao độ. Nó không có tác dụng. Nó quá nhỏ so với ổ khoá. Lần đầu tiên trong suốt bao nhiêu năm dạy học của anh, nó trở nên vô dụng.

-Em là ai?

-Mẹ em nói thầy sẽ nhận ra em.

-Mẹ em là ai?

-Là một học sinh cũ của thầy. Mẹ em bảo em là con của một gia đ́nh đầu rau.

-Mẹ em là nhà văn sao?

-Dạ không. Mẹ em làm nghề nuôi trồng thuỷ sản.

-Thầy xin lỗi, phần lớn sinh viên của thầy đều làm nghề ấy. Sau này em sẽ làm ǵ?

-Em chưa biết. Em không thích nuôi trồng thuỷ sản. C̣n văn học, đối với em, giống như một cái ổ khoá không có ch́a.

Cậu vừa nói đến đây th́ ổ khoá trên trán cậu rơi xuống đất. Thế là hết, không c̣n cách nào để mở vào thế giới của cậu giờ đây đă vĩnh viễn khép chặt. Người thầy nhặt nó lên và lẩm bẩm: đây chính là văn học sao?

Anh yêu cậu sinh viên đó. Anh biết vậy. Yêu bằng một mối t́nh không lư giải nổi. Hàng tuần anh chờ đợi giờ lên lớp để nh́n cậu. Hai tuần một lần anh đợi cậu đến thăm anh mang theo món quà tôm cá của bà mẹ cậu gửi cho anh, c̣n anh gửi lại bà những lời cảm ơn mà nội dung có thay đổi chút ít. Cả hai, anh và mẹ cậu ấy, đều chờ đợi cái ngày anh sẽ nhận ra cậu là ai. Giờ văn cuối cùng ở lớp cậu. Anh dồn tất cả tâm huyết gắng xuyên qua vầng trán bí hiểm của cậu. Anh nh́n thấy, tại đó, trên khuôn mặt cậu, sự bất lực của chính ḿnh. Anh thấy cậu giống ḿnh khủng khiếp và anh ước sao cậu là con trai ḿnh. Nhưng anh không muốn cậu đi vào cuộc sống với sự bất lực của người khác in dấu trên mặt. Anh lặng lẽ từ giă cậu, lặng lẽ ǵn giữ cái ổ khoá cậu đánh rơi ở nhà anh, cậu không bao giờ biết đến nó. Đêm đêm anh đặt nó trên bàn, ngay trước mặt anh, âm thầm dùng ng̣i bút mở nó ra từng tí một. Khi ổ khoá được tháo tung cũng là lúc anh hoàn tất cuốn tiểu thuyết viết tặng cậu sinh viên và người phụ nữ từng là học tṛ anh nhưng anh không c̣n nhớ nữa. Khoá, chính là cái tên mà anh đă đặt cho cuốn tiểu thuyết ấy. Cuốn sách được tung ra thị trường. Một chiến dịch quảng cáo rầm rộ khiến độc giả háo hức t́m mua. Họ lật trang đầu tiên th́ thấy một ổ khoá nằm đó, câm lặng. Không thợ khoá nào đủ tài đánh nổi ch́a cho ổ khoá đó. Cuốn sách, v́ vậy, cho đến giờ vẫn chưa được mở ra.

Cho đến giờ anh vẫn chưa hiểu v́ sao mọi người lại nói với anh rằng họ không có ch́a khoá để mở cuốn sách của anh và đề nghị anh giúp họ. Lúc đầu anh tức giận nghĩ là họ đang nhạo báng, đang đem anh ra làm tṛ cười, v́ anh đi vào cuốn sách rất dễ dàng, không thấy một ổ khoá nào như họ nói, cả những cuốn anh có ở nhà, cả những cuốn họ mang đến cho anh. Để chứng minh anh không hề bị chế giễu, họ tự tay mở trang đầu tiên và chỉ cho anh: “đấy, ổ khoá đấy”. Anh nh́n theo ngón tay họ và đọc được từ KHOÁ viết hoa in đậm, tên cuốn sách. Anh nhẹ nhàng lật giở từng trang từng trang trước đôi mắt tṛn xoe mở to đến mức lồi ra của họ. Nhưng cũng cuốn sách ấy khi ở trong tay họ th́ những trang giấy ép chặt lại với nhau và họ cứ loay hoay ngay trước mặt anh. Anh đờ đẫn đứng nh́n, biết rơ không giúp ǵ cho họ được. Anh quên mất rằng ḿnh là người có tài mở khoá. Anh đă sở hữu chiếc ch́a khoá vạn năng lâu đến mức giờ đây nó nhập hẳn vào mắt. Chỉ cần mắt chạm vào bất cứ thứ ǵ, thứ đó lập tức sẽ được mở ra. Nhưng tiếc rằng quyền lực của nó rất hạn chế. Anh không thể mở hộ người khác được.

Anh khóc cho những cuốn sách của ḿnh. Bao nhiêu điều anh đă gửi gắm vào đó. Rốt cuộc, nó cũng câm nín như suốt một đời anh đă câm nín. Hy vọng và tuyệt vọng , rốt cuộc, có giá trị ngang nhau trên các kệ sách. Càng khóc mắt anh càng sáng hơn, quyền năng của chiếc ch́a khoá trong mắt anh càng lớn hơn. Quyền năng đó cho phép anh nh́n rơ thế giới mục ruỗng xung quanh ḿnh. Anh khóc, và khóc, và khóc. Với một mong muốn mănh liệt là chiếc ch́a khoá ấy phải ĺa khỏi mắt anh, để anh có thể nh́n mọi thứ như tất cả những người xung quanh và được hạnh phúc như họ. Anh khóc v́ biết rằng nếu anh nh́n mọi thứ giống những người xung quanh th́ anh cũng không thể hạnh phúc như họ, v́ anh sẽ không quên được những ǵ đă nh́n thấy.

Giáng sinh. Hai tư tháng mười hai năm hai ngàn không trăm linh ba. Trên bàn có cuốn sách của anh và bên cạnh là cái ổ khoá của cậu sinh viên năm nào. Anh sẽ đọc lại nó lần cuối cùng rồi dùng ổ khoá kia khoá nó lại, vĩnh viễn. Những giọt nước mắt cuối cùng của anh sẽ đẩy chiếc ch́a khoá ra ngoài. Anh sẽ vứt nó xuống bồn cầu, vĩnh viễn. Bằng cách đó anh sẽ b́nh đẳng với tất cả mọi người c̣n lại.

Hai giọt nước mắt cuối cùng rơi xuống. Hai giọt nước mắt lớn nhất đời anh. Hai vật cuối cùng mà anh nh́n thấy. Chúng là hai con ngươi của anh. Chúng va vào ổ khoá, khiến nó mủn ra thành bột. Bột ấy cùng tiếng chuông nhà thờ phát tán khắp không trung. Mười hai giờ đêm. Người đàn ông bay vào trong cuốn sách mở rộng. Cùng lúc ấy, những cuốn sách khác của anh, nằm rải rác trên các kệ sách trong thành phố, giật ḿnh để rơi xuống đất một ổ khoá treo phía sau trang b́a nhất. Sáng hôm sau sẽ có 950 cái ổ khóa bị vất vào sọt rác (cũng có thể chỉ có vài trăm thôi). Cũng sẽ bị vất vào sọt rác những tờ báo có đăng mẩu tin: một giáo viên văn trường Đại học Ngư nghiệp đột nhiên mất tích vào đêm Noel.

Sáng hôm sau người mẹ sẽ dẫn cậu con trai đến gặp bố.

Mùa Giáng sinh 2003