Em không thể sinh con

 

Người chồng giém màn cẩn thận, nằm xuống quàng tay qua người vợ, thầm th́ :

– Năm nay ḿnh có con em nhé.

Bằng một phản xạ không rơ rệt, cơ thể người vợ dường như co lại một cách khó nhận thấy trong ṿng tay chồng. Nằm ngửa, mắt nh́n lên trần nhà, cô nói :

– Em không thể có con.

– Em đi khám lúc nào?

– Trông anh ḱa ! Không, em b́nh thường. Em có khả năng sinh con. Nhưng em không thể.

– Đừng đùa anh thế.

– Em không đùa, em nói thật.

– Anh không hiểu ǵ cả.

– Anh h́nh dung cái ngày em sinh con, chúng ta sẽ làm ǵ ?

– Anh đưa em vào bệnh viện chứ sao.

– Ḿnh sẽ làm ǵ ở bệnh viện?

– Em không định sinh con ở bệnh viện à ?

– Không đơn giản chỉ có vậy. Không đơn giản chỉ là em đến đấy để đẻ. Nếu chúng ta muốn em không phải đau đớn khi đẻ, nếu chúng ta muốn con sinh ra được an toàn, th́ chúng ta phải đưa phong b́ cho bác sĩ, y tá, hộ lư.

– Chuyện b́nh thường mà em.

– B́nh thường ? Khi chúng ta đưa tiền cho họ, chúng ta mua họ, chúng ta tự hạ thấp nhân cách của ḿnh, chúng ta tự làm ḿnh hư hỏng, và chúng ta làm họ hư hỏng.

– Em cường điệu rồi. Chẳng có ai hư hỏng. Cả xă hội như thế mà, em nghĩ làm ǵ cho mệt.

– Sao trước đây cha mẹ sinh ra chúng ta không phải mua bác sĩ. Lúc đó cha mẹ chúng ta nghèo, các bác sĩ cũng rất nghèo. Nhưng chẳng ai phải mua ai cả.

– Em đừng dùng từ mua. Một khi cả xă hội đă như thế th́ em băn khoăn làm ǵ ?

– Không phải cả xă hội như vậy. Những người không có tiền sẽ phải đẻ trong đau đớn kể cả khi mà ngày nay kỹ thuật đẻ không đau đă được áp dụng. Điều đó c̣n được ghi rơ trên tờ quy định của bệnh viện, dán đầy hành lang. Anh cứ vào bệnh viện Phụ sản Hà Nội mà xem. Đẻ không đau giá khác và đẻ đau giá khác. Sao vậy chứ ?

– Em đừng hỏi ngốc như thế nữa được không ?

– Th́ em ngốc. Em không hiểu.

– Nếu không thế th́ không phải là bệnh viện.

– Anh nói ǵ vậy. Người ta lấy cả nỗi đau ra để làm tiền. Và sự công bằng ở đâu ?

– Em không biết là chính trên nỗi đau của người khác mà người ta dễ làm tiền nhất à? Và sống lâu trong sự bất công th́ người ta cũng không c̣n ư thức về sự công bằng, có ǵ khó hiểu đâu. Thực ra ở đây công bằng được xác định bằng khả năng chi trả. Em muốn được đối xử tử tế ư ? Em phải có tiền. Em phải có tiền để được đối xử như con người. Nhưng điều đó liên quan ǵ đến việc chúng ta có con.

– Có chứ. Liên quan, hết sức liên quan. Em không muốn con sinh ra phải gánh tội của chúng ta.

– Tội ǵ cơ ?

– Em hỏi anh : anh có thể không đưa phong b́ cho bác sĩ, y tá, hộ lí khi em sinh con không ?

– Anh phải đưa. Anh không thể để em đau đớn, không thể phó thác sinh mạng của con cho may rủi. Em đọc báo th́ biết rồi đấy, bao nhiêu trường hợp tử vong do không được chăm sóc đúng mức. Và em cũng đă tận tai nghe kể những trường hợp mà em trực tiếp biết. Em c̣n nhớ hôm chúng ta đi qua một thành phố ở miền trung, ô tô dừng lại một lúc bên đường, và chúng ta đă nghe một bà mẹ khóc lóc thảm thiết và chửi rủa trong đau đớn, con gái bà đă mất khi sinh nở và cả đứa cháu của bà cũng không giữ được, dù bà đă « tọng đầy miệng chúng nó », bà ấy nói như vậy, em cũng nghe rơ, tọng phong b́ đầy miệng chúng nó. Bà ấy đă kiện, nhưng chỉ tiền mất tật mang, bà ấy chỉ có một ḿnh, địch sao lại cả một tập thể. Và ṭa án th́ cũng vận hành theo một phương thức như bệnh viện, được phong b́ bôi trơn. Bà ấy không là ai cả, không là ǵ cả, th́ chỉ có thua cuộc mà thôi. Anh không thể mạo hiểm. Một ngày mấy chục ca đẻ, người ta đưa phong b́ cả, chỉ riêng ḿnh không đưa th́ chắc chắn sẽ bị coi là bất b́nh thường, và người ta sẽ khó chịu. Thôi em đừng băn khoăn mấy chuyện đó nữa, vả lại ḿnh cũng chỉ v́ con thôi.

– V́ con. V́ con mà chúng ta phải làm như vậy. Thế là con của chúng ta phải gánh lấy cái tội không phải của nó. V́ nó là nguyên nhân khiến chúng ta phạm tội, khiến cho bác sĩ phải phạm tội. Nó vừa ra đời đă phải mang tội, đó là một thứ tội tổ tông mà nó buộc phải gánh v́ bố mẹ nó muốn tốt cho nó. Một thứ nguyên tội hiện đại, em không biết gọi nó là ǵ nữa.

– Em cường điệu rồi, chúng ta không phạm tội, bác sĩ cũng không phạm tội.

– Nhận tiền bất chính không phải là một tội hả anh ?

– Không đến mức ấy đâu. Em dùng từ nặng quá. Tất cả đều làm thế mà.

– V́ tất cả đều làm thế th́ việc nhận tiền đó trở thành chính đáng ư ?

– Em ạ, chúng ta đang sống trong một thời đại cần phải chấp nhận và không lập luận, không đi t́m lí do, không cần biết đến lí lẽ. Chúng ta phải biết sống trong sự phi lí như cá sống trong nước. Bài học cuộc đời đấy. Em không chịu học th́ em không tồn tại được đâu. Như anh đây này, làm việc ở cơ quan mười năm rồi, nhưng lương chỉ bằng một người mới vào nghề có vài năm thôi. Nếu anh có đi hỏi th́ sẽ được trả lời là « cái nước ḿnh nó thế, đừng có hỏi ».

– Chúng ta không hỏi được con xem nó có muốn gánh lấy cái nguyên tội hiện đại này bằng sự ra đời của nó không. Chúng ta không có cách nào để hỏi nó, không có cách nào để biết được nó có đồng ư ra đời trên cái phong b́ kết nối hai loại người tội lỗi là bố mẹ nó và những người đón nó vào cái thế giới này. Chúng ta bắt nó phải chịu, chúng ta buộc nó phải ra đời bất chấp ư muốn của nó. V́ nó là con em nên em cảm thấy nó sẽ không chấp nhận. Nó thà không ra đời c̣n hơn là ra đời theo cách đó. Trời ơi, nó sẽ không chấp nhận đâu. Em biết mà.

– Anh không hiểu em. Em phi lí quá. Hay là em có người đàn ông nào khác ?

– Có một cách là em về nông thôn sinh con.

– Nông thôn làm ǵ có bệnh viện. Các trạm xá ở đó không đủ điều kiện vệ sinh. Anh nhất định không đồng ư. Trong trường hợp có vấn đề ǵ không thể xử lư được. Mà em th́ có bệnh tim bẩm sinh, em quên rồi sao. Chúng ta không thể mạo hiểm.

– Có thể đến những bệnh viện quốc tế, có thể ra nước ngoài để sinh con, nhưng đó chỉ là một giấc mơ, v́ chúng ta không đủ tiền.

– Thôi ngủ đi em. Rồi em sẽ suy nghĩ lại.

Sáng dậy, người chồng lặng lẽ ra khỏi nhà. Anh ăn sáng một ḿnh. Khi bà bán phở hỏi vợ anh đâu, sao cô ấy không đi cùng như mọi hôm, anh buồn bă thành thật trả lời : cô ấy ốm. Đúng lúc đó người vợ phóng xe máy ngang qua, nhưng cái khẩu trang che mặt khiến bà hàng phở không nhận ra cô. Người chồng nói chuyện với một vài đồng nghiệp ở cơ quan, họ an ủi anh và cho rằng đấy chỉ là một cơn rối loạn tâm lư nhất thời, rồi nó sẽ qua thôi. Họ khuyên anh nên cố gắng tạo không khí ấm cúng, tin cậy, để cô ấy có tâm trạng tốt, chứ đừng như sáng nay. Anh cũng cảm thấy h́nh như anh không phải với vợ khi ra khỏi nhà mà không nói ǵ với cô ấy.

Chiều tối hai người về nhà, anh không nhận ra bất kỳ thay đổi nào ở cô. Vẫn vui vẻ và như mọi ngày, vừa làm bếp vừa tranh thủ dọn dẹp, vui vẻ và thoải mái. Cô không chú ư đến thái độ bất thường của anh sáng nay.

Lúc đi ngủ, anh muốn bắt ḿnh làm một cử chỉ âu yếm vợ như thường lệ, nhưng rồi cảm thấy như thế quá giả dối, và anh không làm được. Rồi anh tự giận ḿnh v́ đă không làm như thế. Nhưng anh không tự giận ḿnh lâu được. Anh nằm thẳng, hai tay để dưới đầu, những ngón tay đan vào nhau. Anh bắt đầu :

– Anh hiểu những băn khoăn của em, hiểu những ǵ em muốn nói hôm qua. Anh cũng đồng ư là chuyện đó không b́nh thường. Nhưng tại sao mọi người đều chấp nhận ? Anh suy nghĩ và tự lư giải thế này, em xem thế nào nhé. Chúng ta hăy coi chuyện đưa phong b́ như là một h́nh thức trả lương cho bác sĩ. Nếu lương của họ đủ sống th́ họ đă không phải nhận phong b́. Với đồng lương chết đói hiện nay họ không thể sống mà làm việc được. Trong khi đó công việc của họ lại rất nặng nề, trách nhiệm cao. Họ không thể bụng đói mà chữa bệnh cho người khác. Rồi họ cũng có con cái, bố mẹ. Họ phải lo cho gia đ́nh. Bố mẹ con cái họ cũng có lúc ốm đau, cũng cần ăn uống, cũng phải đến trường, cũng phải vui chơi… Nhân dân chúng ta phải trả cho họ cái phần lương c̣n thiếu để họ có thể yên tâm mà chữa bệnh cho chúng ta. Lỗi không phải ở họ, lỗi cũng không phải ở chúng ta.

– Nhân dân trả lương à ? Tuyệt diệu ! Khái niệm đẹp quá ! Nhân dân thật là vĩ đại ! Ai tư vấn cho anh ư này vậy ? Quá tuyệt !

– Cần ǵ phải ai tư vấn, anh đủ khả năng nghĩ ra mà. Đừng coi thường anh thế.

– Không ǵ hoàn hảo hơn. Nó có thể xoa dịu mọi lương tâm. Nhiệm vụ của nhân dân to lớn quá. Họ trả lương hộ ai vậy ? Nhân dân đủ khả năng gánh vác cả những trách nhiệm không phải của ḿnh như thế th́ c̣n phải lo ǵ nữa. Cái ǵ cũng có thể vượt qua được. Trừ sự cùng khổ của chính họ.

– Em thấy đấy, bác sĩ cũng chỉ nhận lương của nhân dân thôi mà. Không th́ làm sao họ sống nổi mà chữa bệnh cho nhân dân.

– Em biết rồi, hôm nay em vào khoa cấp cứu của bệnh viện Việt-Đức. Trời ơi, cứ mười lăm phút lại có một ca được đưa vào viện. Các y tá, bác sĩ quay như chong chóng. Mà làm việc kiệt sức như vậy, chỉ được trả vài ba triệu đồng một tháng, c̣n chưa đủ trả tiền thuê nhà, lấy ǵ mà sống. C̣n nói ǵ đến chuyện lo cho con cái, bố mẹ.

– Em thấy chưa. Nhưng em vào bệnh viện làm ǵ ?

– À, th́… em muốn t́m hiểu một số chuyện. Em có hỏi chuyện một cậu thanh niên, chờ đă hai ngày, và c̣n phải chờ đến đêm mới được mổ. Cậu ấy kể rằng thấy có những người mới vào, người nhà dúi phong b́ cho y tá, thế là được mổ ngay. Cậu ấy không làm được việc đó nên phải chờ hai ngày rồi. Bác sĩ ở pḥng trực giải thích là trường hợp cậu ấy không khẩn cấp, vả lại cần theo dơi. Nhưng hôm nay có một ông bác sĩ ở trên khoa tiêu hóa xuống, ông ấy chỉ vào phim và nói toáng lên là trường hợp này bệnh đă rơ ràng như thế này, u đă to như thế này, không cho mổ ngay, th́ ngồi mà ôm người chết à. Thế là cậu ấy được chỉ định mổ đêm nay. Em đă gặp mấy bác sĩ ở pḥng trực, toàn là những thanh niên trông rất sáng sủa, đeo kính, với nụ cười rất trí thức, vẻ mặt thông minh. Tất nhiên sau chuyện đó, cậu thanh niên đang chờ mổ sợ quá rồi, vội vàng phải bảo người nhà t́m cách đưa phong b́ cho bác sĩ mổ. Cậu ấy đâu có thể đùa với tính mạng của ḿnh.

– Em vào viện chỉ để t́m hiểu chuyện đó thôi sao ?

– Nhưng anh biết không ? Một ngày có bao nhiêu là bệnh nhân vào viện. Ở bệnh viện Bạch Mai, có những thời kỳ, tivi đưa tin là có khoảng hai ngàn bệnh nhân mỗi ngày. Chưa cần tính tiền viện phí thu của những người không có bảo hiểm. Chỉ riêng tiền gửi xe đă không biết bao nhiêu mà kể. Rồi tiền cho thuê áo người nhà. Tiền thuốc men, tiền làm các xét nghiệm y tế, các dịch vụ y tế… Nếu số tiền ấy mà chia cho nhân viên th́ thu nhập của họ đâu đến nỗi. Nhưng rồi chúng đi đâu ?

– Ừ. Mà nói thật ra, cái mà ta gọi là tiền lương do nhân dân trả ấy, nó không có giới hạn. Và các bác sĩ nhận phong b́ không có điểm dừng. Rồi th́ anh cũng không biết nhân dân trả lương cho bác sĩ đến mức nào th́ đủ.

– Không bao giờ đủ. Mà nhân dân chúng ta không chỉ phải trả lương cho mấy ông bà ngành y tế, chúng ta phải trả lương cho hầu hết các ngành trong xă hội này, mỗi khi chúng ta có việc. Này nhé, hôm qua em mới chỉ nói tới lúc sinh đẻ. Chặng đường c̣n dài lắm anh ơi. Khi con anh đi nhà trẻ, anh lại không phải đưa phong b́ cho cô giáo ư ? Ngày hai mươi tháng mười một, anh đến nhà, mang theo một bó hoa rất lịch sự và đầy giá trị tinh thần. Trong bó hoa đó nếu không có hoa phong b́ nhét vào giữa th́ rồi rất có thể con anh sẽ bị mấy cái thước vào đầu cho đến mức thành ra ngớ ngẩn, anh đă từng đọc cho em nghe chuyện đó trên mấy tờ báo mà. Mới hôm qua đây truyền h́nh c̣n tường thuật trường hợp cháu bé bốn tuổi bị cô giáo hành hạ, thương tích đầy ḿnh và tổn thương tâm thần nặng. Anh cũng xem đấy thôi. H́nh ảnh chân thực. Báo chí truyền h́nh không những không ngăn chặn được các cú đánh, mà c̣n khiến cho các bậc cha mẹ càng lo lắng hơn, và càng thấy cái trách nhiệm trả thêm lương cho giáo viên là đương nhiên. Chúng ta sẽ phải trả lương cho các giáo viên đến tận đại học ấy chứ. Rồi khi con học xong, đến đoạn xin việc mới là vấn đề nan giải. Một công việc ở thành phố bây giờ, đơn vị tính đă là ngàn đô rồi, chứ không c̣n là tờ như trước đây nữa. Nhân dân chúng ta sẽ phải đi trả lương cho cả thiên hạ. Thậm chí đến cả việc ly hôn, không khéo th́ anh cũng phải trả cái mức lương thêm này mới được xử đấy. Anh bạn em kể là thẩm phán đề nghị anh ấy đưa phong b́ để được xử nhanh, v́ để xử được ly hôn họ phải làm nhiều việc lắm : phải đi gặp cán bộ xóm, cán bộ phường, hàng xóm… để kiểm tra về vụ việc của hai người. Rồi phải ra quyết định, phải đánh máy quyết định. Rồi giám đốc phải kư, phải đi từ pḥng này qua pḥng kia để đóng dấu, vân vân và vân vân. Họ làm việc rất vất vả. Nhiều việc thế mà lương của họ thấp nên họ phải đề nghị nhân dân trả thêm. Đúng quá phải không ?

–  Chứ c̣n ǵ nữa.

– Anh biết anh bạn em trả lời thẩm phán như thế nào không ? « Chúng ta cứ theo pháp luật mà làm ». Anh ấy từ chối trả lương cho thẩm phán, chấp nhận vụ li hôn có thể bị kéo dài đến bao lâu cũng được.

– Em ơi, nhưng chuyện đó khác. Một vụ li hôn có thể kéo dài bao lâu cũng được, chẳng gây hậu quả ǵ. Nhưng em không thể liều với tính mạng của em và của con em.

– Em chịu thôi. Em không thể. Em không làm được mấy việc đó. Anh về nông thôn chưa? Chúng ta đă xong một phần mười thế kỷ hai mốt rồi, mà có người c̣n chưa có nhà vệ sinh. Nhưng họ vẫn phải đi trả lương hộ. Em th́ có nhà vệ sinh, nhưng em không muốn trả cái khoản lương thiếu ấy. Con em sẽ không tha thứ cho một bà mẹ như vậy.

– Thôi, ḿnh cứ chờ một thời gian nữa, có thể em sẽ bớt căng thẳng hơn.

– Theo anh, ḿnh phải chờ đến lúc nào ? Nếu lương tăng đến mức đủ sống th́ những chuyện làm mất nhân phẩm như vậy có chấm dứt không ?

– Anh không biết. Thói quen bắt đầu ngấm vào máu của nhiều thế hệ rồi. Với lại có lí do ǵ để tăng lương đến mức cho nhân viên đủ sống? Mọi thứ đă có nhân dân lo rồi. Nhân dân cứ thế mà trả lương thôi.

–  Nhân dân phải trả lương cho tất cả mọi tầng lớp xă hội có liên quan đến cuộc sống của họ, rồi đến lượt ḿnh họ cũng t́m mọi cách để bắt những người có liên quan đến công việc của họ phải trả lương cho họ. Hoặc họ sẽ nghĩ ra đủ các h́nh thức làm giả ăn thật.

– Ừ th́... Một mặt th́ lương thấp, một mặt lại có rất nhiều kẽ hở để người ta có thể kiếm chác. Tất nhiên là sẽ chẳng có kẽ hở nào nếu người ta thực hiện đúng quy định. Nhưng v́ nếu thực hiện đúng quy định th́ tất cả đều chết đói, nên để sống được, người ta đành cố t́nh tạo ra các kẽ hở.

– Cái mà anh gọi là kẽ hở đó có thể biến tất cả mọi người thành những kẻ tội phạm, tùy các mức độ khác nhau. Lư do biện minh thật cao cả : để sống được. Một lư do tối thượng. Rồi đến một ngày, tất cả đều nói như anh : b́nh thường thôi, chẳng có ǵ trầm trọng đâu, cả xă hội đều như thế. Ai cũng phải sống mà.

– Người ta nói như vậy từ lâu rồi. Nhưng em thấy là cuộc sống vẫn đang đi lên đấy thôi. Và cảm giác chung là mọi người hài ḷng đấy chứ. Có ǵ quan trọng đâu, miễn là sống được.

– Sống tốt nữa ấy chứ. Rất nhiều người không muốn thay đổi t́nh trạng này.

– Đương nhiên, nhất là những người có điều kiện nhận lương của nhân dân. V́ nếu lương có tăng cao lên, cứ cho là đến mức đủ sống thoải mái đi, nhưng mọi quy định siết chặt lại và được thực hiện chặt chẽ, th́ thu nhập của họ sẽ giảm đi rất nhiều.

– Và để cho các quy định được thực hiện chặt chẽ, th́ điều kiện duy nhất là chúng phải được những người có quyền ra các quy định thực hiện.

– Điều này th́ không thể. Không thể em ạ. Đừng nghĩ tới chuyện đó. Tốt hơn ḿnh đừng nói tới chuyện đó. Làm ǵ có chuyện những người ra quy định sẽ thực hiện quy định. Em nói với anh thôi, ra đường nói thế nguy hiểm lắm đấy.

– Như vậy có nghĩa là làm người dân trong xă hội này sẽ phải suốt đời đi trả những khoản lương thêm dù đă đóng thuế đầy đủ, và bù lại, sẽ t́m cách bắt người khác cũng phải trả lương thêm cho ḿnh. Những khoản lương đó làm tiêu ma sự lương thiện. Không bao giờ có thể làm người lương thiện được. Những kẽ hở cho phép người ta sống nhưng không cho phép người ta làm người lương thiện. Theo anh, có thể đến một ngày nào đó mỗi người dân đều tự hỏi: tại sao ḿnh lại phải đi trả lương hộ thế này? Sao ḿnh lại cứ phải chịu cái trách nhiệm không phải của ḿnh thế này? Và họ từ chối không trả khoản lương thiếu ấy nữa để làm người lương thiện. Có ngày đó không?

– Em đừng bi quan thế. Anh và em vẫn lương thiện đấy thôi. C̣n nhiều người khác cũng lương thiện.

– Ừ th́ em biết c̣n nhiều người lương thiện. Chúng ta vẫn có thể lương thiện nếu không sinh con. May là anh có nhà của bố mẹ để lại. Chứ nếu anh không có nhà th́…em cũng không h́nh dung được sẽ như thế nào nữa. Chúng ta không có nhu cầu ǵ nhiều. Chúng ta hầu như không đi xem phim, không đến rạp hát, không đi mát xa, không đi du lịch, rất ít khi vào nhà hàng, rất ít khi mua sách, rất ít khi mua đĩa nhạc. Chuyện đó không sao, v́ đă có truyền h́nh rồi. Với lại ḿnh không mua đĩa nhạc th́ loa phường và hàng xóm cũng bắt ḿnh nghe nhạc miễn phí từ sáng đến tối. Chúng ta c̣n may là bệnh tật chưa thăm hỏi đến. Chưa đến thời kỳ phải vào viện. Nhưng sinh con rồi, v́ con, chúng ta không c̣n được quyền lương thiện nữa. “Ai cho ta làm người lương thiện?” Con cái là lư do chính đáng nhất để bào chữa cho mọi việc: chúng tôi phải nuôi con, chúng tôi phải bảo vệ bọn trẻ, phải tạo điều kiện tốt nhất cho chúng, chúng tôi không có lựa chọn nào khác, chúng tôi không thể bỏ mặc con cái. Nhưng em th́ c̣n có thể lựa chọn đấy. Em sẽ lựa chọn không có con.

– Em đừng cường điệu lên thế. Mọi người đều tự thấy lương thiện, họ không nghĩ ngợi nhiều như em đâu. Bác sĩ nhận phong b́ v́ bệnh nhân biết ơn họ, đối với bác sĩ, đó là ḷng biết ơn của nhân dân đối với công lao chữa bệnh của họ. Giáo viên nhận phong b́ là nhận ḷng biết ơn của phụ huynh và học sinh dành cho công lao dạy dỗ của họ. Ai cũng lương thiện hết. Cả người đưa và người nhận phong b́ đều lương thiện. Và chính sách bần cùng hóa bằng lương là một chính sách rất hiệu quả để khuyến khích tính lương thiện kiểu hiện đại này phát triển. Em nói mấy chuyện này với anh th́ được, nói ra ngoài thiên hạ cười cho đấy. Với lại, lương thiện kiểu em thực ra chỉ là vấn đề của Chí Phèo thôi. Lương thiện kiểu đó không c̣n là vấn đề của thời hôm nay nữa rồi. Chỉ có các nhà văn ngày xưa như Nam Cao mới quan tâm đến tính thiện thôi. Chuyện xưa như diễm rồi em ơi.

– Anh nhầm rồi, thời này cũng vẫn c̣n những nhà văn như Nam Cao chứ. Anh cứ lên mạng mà xem.

– Ừ, th́ anh đồng ư. Nhưng em thấy đấy, họ vẫn sinh con đấy thôi. Họ vẫn có con mà. Những người lương thiện vẫn c̣n nhiều, và họ vẫn có con. Em đừng cực đoan quá.

– Ḿnh ngủ đi, em mệt rồi. Dù sao th́ em vẫn phải quyết định.

– Quyết định cái ǵ?

–  Có sống để làm người lương thiện hay không.

– Em cười lạ quá. Em phải chữa cái bệnh cường điệu và làm to chuyện đi thôi.

– Em biết bệnh của em rồi. Ngủ đi. Dù sao th́ em cũng không thể tự quyết định được.

– Đúng vậy, phải cho anh cùng quyết định chứ.

 

Hôm sau, ăn tối xong, người vợ rửa bát, người chồng chậm răi pha một ấm chè, đợi vợ trước ti vi.

Những chiếc bát cuối cùng được cất gọn trên giá, người vợ rửa tay, tới bên cái bàn, ngồi xuống cạnh chồng, cầm tách trà, theo thói quen đưa cái tách qua mũi thưởng thức hương vị của trà trước khi uống.

Người chồng nói không nh́n vợ :

– Chúng ta li hôn thôi em ạ.

Người vợ nh́n làn khói loăng đang lan dần quanh miệng chén trà, trả lời :

– Vâng.

Người chồng đập bàn đánh rầm, cái chén trên tay người vợ rơi xuống, nước từ những mảnh vỡ bắn lên một nửa khuôn mặt vẫn b́nh  thản của cô.

– Em đồng ư ly hôn như vậy sao. Em thật vô lư, vô lư, vô lư không chịu nổi. Em có người khác rồi đúng không ?

– Em có thể có ai được đây ?

Giọng cô đầy, nặng, và thành thật đến mức người đàn ông đang từ cơn bốc đồng tụt hẳn xuống trạng thái đờ đẫn. Anh rên rỉ :

– Không, em không thể sống suốt đời như vậy. Không, không có chuyện ly hôn.

– Anh đừng lo lắng cho em. Đừng v́ em mà chịu thiệt tḥi. Em sẽ không sống suốt đời như vậy đâu. Suốt đời là đến bao giờ chứ ? Không có chuyện suốt đời đâu anh. Nhưng anh th́ phải có con. Anh rất muốn mà. Bố mẹ anh mong từng ngày.

– Em …?

– Anh cứ yên tâm mà ra đi. Không phải lỗi của anh.

 

Năm năm sau, người đàn ông có công chuyện phải lên Lạng Sơn. Đây chính là quê vợ cũ của anh ta. Một vài ư nghĩ luẩn quẩn trong đầu khiến anh ta đă định từ chối chuyến đi này. Sau khi ly hôn vợ anh đă rời Hà Nội, quay về quê với bố mẹ. Nếu chẳng may ngẫu nhiên phải gặp lại cô ấy th́ sao? Anh không muốn rơi vào t́nh trạng khó xử đó. Nhưng rồi tính chất cấp bách của công việc không cho phép anh ta lựa chọn. Buổi tối đầu tiên ở tỉnh lị, anh ta lên cơn sốt dữ dội, đến nửa đêm t́nh trạng trở nên nguy kịch, phải vào cấp cứu ở bệnh viện của tỉnh. Nữ bác sĩ trực đă xử lư trường hợp này rất tốt. Ba mươi phút sau khi nhập viện, anh ta thấy dễ chịu hơn rất nhiều. Chị bác sĩ quay lại để khám và kiểm tra nhiệt độ. Chị nh́n hồ sơ và nói:

– Tên anh lạ nhỉ, giống tên chồng cũ của một người bạn.

– Chị muốn nói đến… phải không?

– Đúng rồi, vậy ra…?

– Vâng, cô ấy thế nào rồi, chị có biết không ? Tôi chỉ biết là cô ấy về quê thôi.

– Cô ấy mất rồi.

– Sao?

Người đàn ông cảm thấy cơn sốt hoàn toàn biến mất, nhưng một cảm giác choáng nhẹ, đầu anh bùng nhà bùng nhùng.

– Cô ấy mất cách đây năm năm rồi.

– Cái ǵ ?

Anh ta không nhận thấy là những câu hỏi của ḿnh rất thiếu lịch sự.

– Cô ấy bị làm sao ?

– Cô ấy bị ung thư.

Người đàn ông chờ cho cơn choáng qua đi. Chị bác sĩ cũng nhận thấy những biểu hiện ấy, đưa cho anh ta một cốc nước.

– Chị ơi, khi chúng tôi ly hôn, cô ấy đă biết ḿnh bị ung thư chưa?

– Biết rồi. Cô ấy đă đi khám ở bệnh viện Việt-Đức và biết là ḿnh ung thư ở giai đoạn cuối. V́ thế mà cô mới về quê. Cô ấy chết sau khi hai người ly hôn được bốn tháng.

 

– Chị… Chị đă chăm sóc cho cô ấy phải không ?

– Phải. Tôi khuyên cô ấy xuống điều trị ở bệnh viện chuyên về ung thư ở Hà Nội. Nhưng cô ấy nói tự biết bệnh ḿnh. Cô không muốn những ngày cuối cùng lại phải trải qua một nơi kinh khủng, một sa mạc vô cảm mênh mông, một sa mạc không có t́nh người, như là các bệnh viện. Cô không muốn người nhà phải đưa phong b́ cho bác sĩ để mua một hy vọng hăo huyền. Người ta biết chắc là cô sẽ chết nhưng vẫn cứ nhận tiền của cô. Cô đâu cần bán ḿnh để mua một chút hy vọng vờ vĩnh như vậy. Cô đă nh́n thấy trước kết cục dành cho ḿnh. Cô không muốn người thân phải khổ. Ở bệnh viện, bệnh nhân không được coi là người, người nhà bệnh nhân lại càng không được coi là người. Cô ấy biết có những người nông dân phải bán đất bán vườn để chữa bệnh. Ngoài viện phí, ngoài kinh phí chữa bệnh, họ c̣n phải đưa phong b́ kèm lời giải thích rằng đấy là tấm ḷng của họ, rằng họ cảm ơn bác sĩ đă chăm sóc họ. Bác sĩ nhận xong tấm ḷng biết ơn của bệnh nhân th́ đôi khi cũng quên luôn, v́ bệnh nhân nhiều quá. Một cháu bé mười lăm tuổi rưng rưng nước mắt nói với cô : “ bác sĩ bỏ rơi cháu ”, dù bố mẹ cháu đă “ biết ơn ” bác sĩ không chỉ một lần. Cô ấy cũng từng chứng kiến một bệnh nhân bị bỏ rơi đến chết trong hành lang bệnh viện. Nếu ở ngoài đường ngoài chợ th́ không nói làm ǵ. Nhưng ngay trong hành lang bệnh viện, bệnh nhân đi vệ sinh, không may ngă xuống và co giật đến chết, người nhà bệnh nhân t́m không ra bác sĩ. Y tá ngồi trong pḥng không chịu ra, đến khi mấy ông người nhà cùng quẫn quá phải xô cửa pḥng y tá chửi toáng lên, y tá mới đưa băng ca đến, lúc đó bệnh nhân chỉ c̣n những co giật cuối cùng. Cô ấy vừa kể vậy vừa xin lỗi tôi v́ tôi làm việc ở một nơi như thế. Tôi bảo không phải xin lỗi v́ cô ấy chỉ nói sự thật thôi. Cô ấy sợ bệnh viện, sợ hơn cả bệnh ung thư. Thực ra tôi cũng chẳng làm được ǵ nhiều cho cô ấy. Chỉ có mấy ngày cuối cùng, khi cô ấy phải tiêm moc– phin, tôi có mặt bên cô ấy nhiều hơn.

– Cô ấy có kể cho chị về lư do chúng tôi ly hôn không ?

– Không.

Người đàn ông thuật lại cho chị bác sĩ những cuộc tṛ chuyện cuối cùng của họ, anh nhớ tận từng chi tiết một. Năm năm qua, những cuộc đối thoại đó luôn chiếm giữ một góc trong đầu anh. Anh không trốn nổi chúng. Có những đêm người vợ mới phải đánh thức anh dậy. Kể xong, anh hỏi :

– Chị có nghĩ rằng cô ấy nói dối tôi không ?

– Nói dối anh chuyện ǵ ?

– Chuyện cô ấy không muốn có con. Có phải đấy là cách để đẩy tôi đến chỗ ly hôn, để tôi không phải chứng kiến bệnh tật và những ngày cuối cùng của cô ấy ?

– Tôi không biết.

– Có bao giờ cô ấy nói với chị về chuyện con cái không ?

– Không. Có lẽ lúc ấy cô ấy chỉ c̣n đối diện cái chết mà thôi.

– Chị nói xem có phải cô ấy nói dối tôi không ?

– Tôi không biết.

– Tại sao cô ấy không cho tôi biết chút ǵ về bệnh t́nh ? Tại sao không cho người báo tin cho tôi khi cô ấy mất ? Có phải cô ấy không muốn tôi đau khổ ? Chị nói xem, chị nói xem…

– Tôi không biết ǵ cả. C̣n anh, anh có tin vào những điều cô ấy nói không ?

– Lúc ấy tôi hoàn toàn tin là cô ấy nói thật. Và tôi nghĩ rằng cô ấy quả thực bất b́nh thường. Hoặc nếu không th́ cô ấy cũng cường điệu và phóng đại mọi chuyện. Con người ta ai chả phải sống. Cứ nghĩ đến mấy chuyện nhân phẩm mà không sống nổi th́ liệu có ích ǵ. Mà sống th́ phải có con cái, có người nối dơi. Lúc đó tôi ngờ cô ấy có người đàn ông khác. Tại sao chị nh́n tôi như vậy, tôi bị làm sao phải không ?

– Trước cuộc tṛ chuyện đó anh vẫn c̣n rất tin cô ấy ?

– Nhưng việc cô ấy bị ung thư đă khiến cho toàn bộ cuộc đối thoại ấy giờ đây h́nh như có một sắc thái khác. Tôi có cảm giác bị rơi vào bẫy, bị cô ấy đẩy đến chỗ phải quyết định ly hôn.

– Anh muốn h́nh ảnh nào của cô ấy ?

– Cô ấy đă thuyết phục tôi hoàn toàn. Tôi thật ngốc. Lẽ ra tôi đă có thể ở bên cạnh cô ấy những ngày cuối cùng.

Cũng vừa lúc hết giờ trực. Chị bác sĩ giao ca. Chị chào người đàn ông, thay quần áo rồi ra về. Lúc băng qua nghĩa địa trên sườn núi, bất giác chị dừng lại khi nh́n thấy những tia nắng đầu tiên rạch mấy đường ngang trên các nấm mộ. Đúng lúc đó, chị nghe thấy tiếng bước chân dồn dập đuổi theo ḿnh. Th́ ra là người đàn ông đó. Anh ta vừa thở vừa nói :

– Xin lỗi, chị có thể chỉ cho tôi mộ của cô ấy không ?

– Ngôi thứ năm, thuộc hàng ngang thứ ba, từ ngoài vào.

– Chị có nghĩ là cô ấy trả lời cho tôi không ?

– Tôi không biết. Anh cứ thử xem.

– Cảm ơn chị. Chào chị !

Lúc sắp sang hẳn sườn núi bên kia, chị bác sĩ quay lại nh́n về nghĩa trang và thấy người đàn ông đang quỳ trước mộ người vợ cũ. Dáng quỳ của anh ta như lay động cùng đám cỏ.

Hà Nội, tháng 7/2009 – Sài G̣n, tháng 7/2011

Nguyễn Thị Từ Huy