VƯỜN MỘNG
Tiểu thuyết, trích
Tiếng gơ cửa độ một giờ sau. Tôi ngồi dậy ra mở, hi vọng không phải là Mạnh. Người bưng khay thức ăn thơm phức đang đứng chờ là Quỳnh Mi. Tôi mở rộng cửa đón mẹ nuôi vào.
- Cả ngày h́nh như con chưa ăn chi, ta cũng vậy. Ḿnh ăn chung với nhau một bữa đặc biệt vậy.
- Dạ. Lần đầu tiên trong ngày Thúy B́nh nở một nụ cười. Cả hai ngồi nh́n nhau một lúc rồi Kén bới cơm ra chén. Tôi so đũa, người gắp thức ăn vào chén cho tôi là Kén.
- Quên là một liều thuốc nhiệm mầu. Nghĩ như vậy không hiểu có được không? Quên Kha, quên Mạnh, quên cái vườn âm u ni, như tôi vậy, đôi khi ta sống cho kẻ khác chứ đừng v́ chính ḿnh nữa. Có lúc ta cũng không c̣n nhớ bộ sưu tập bướm mà ḿnh rất quư cũng kể công của ông Hưng mất một ngày trời trên lăng Tự Đức bắt bướm giúp. Cả những cuốn sách nhỏ ḿnh viết. Để rồi sống lại một đời sống khác.Thúy B́nh, ta không muốn làm con nhức đầu với những vấn đề của người lớn. Cái quan trọng là mỗi người hiểu rơ giới hạn của ḿnh và biết hướng cuộc đời ḿnh về đâu? Cứ đau khổ nhưng đừng ch́m đắm. Người ta nên sống thế nào cho tốt đẹp, tôi lại là tôi và tôi viết vậy.
Bà Mi cười, chúng tôi ăn ngon miệng, có lẽ đó là bữa cơm ngon nhất. Không đá động ǵ đến cuốn sách ông Hưng thuê người viết tiếp phần của ḿnh, bà Mi bảo tôi cứ ở lại trong nhà nếu tôi c̣n thích ở lại đây. Bà vẫn giúp tôi.
- Có học, có bằng vẫn hơn. Xă hội ḿnh ḱ lắm, mới giải pḥng th́ hô hào lao động, ca ngợi lao động. Sách bảo rằng thông qua lao động mới có văn học nghệ thuật, tất nhiên viết là lao động rồi, nhưng khi chính trị viên giảng ư nghĩa lao động lại khác hẳn. Anh phải lao động mới có ăn sau đó mới nói đến kiến trúc thượng tầng là ư thức rồi ư thức tác động vật chất. Mệt quá tôi thường viết truyện thần tiên cho thiếu nhi không cần phải học trong sách ǵ cả, học tṛ phản đối, chúng bảo lao động mệt quá chỉ muốn ngủ thôi. Học sinh thầy giáo lao động tuốt, tôi cũng đi làm cỏ lúa, đi gặt, dạy bổ túc văn hóa đến 11giờ đêm. Phải xuôi theo gịng mà sống. Thật ra cái ta cần nào phải cuốn sách ấy. Cái ta cần là em.
- Dạ? Tôi ngạc nhiên nh́n bà. Kén mỉm cười dịu dàng. Đôi mắt bướm đêm nh́n tôi chăm chú. Mái tóc được cuốn lên cao khỏi gáy, trông bà rất trẻ so với tuổi trên năm mươi.
- Thúy B́nh, ta không bảo con tha thứ cho Kha, hồi ấy Kha vẫn c̣n trẻ người non dạ lắm, mới hôm qua đây hắn c̣n hỏi thăm con sao không ra ngồi chung bàn với gia đ́nh, nó vẫn c̣n t́nh cảm nguyên vẹn với con, chỉ có điều. .. một đôi khi ḿnh không hiểu không nắm bắt được con cái ḿnh như ḿnh tưởng. Thời bây giờ thực dụng và chính cái ấy giết chết bao mối t́nh trong trắng ngây thơ. Cám ơn em đă đến, đă cùng một lúc thức ta dậy khỏi một giấc mơ dài. Cả Sâu cũng giúp đốt cháy trong ḷng ta ngọn lửa tưởng chừng đă tắt, dù cũng chính nó tạt vào ta cả một gáo nước lạnh!
Người ta đôi khi phải chịu mất mát mới làm đầy được chính ḿnh. Không mất cho ai cái chi cả, lấy chi cho cây trái sinh sôi nảy nở bốn mùa, hả em?
Tôi nghe như say, tiếng c̣n tiếng mất. Rồi bỗng nhiên tôi hỏi một câu lạc lối.
- Cô bảo vườn ni nhiều món ăn ngon, món chi thế?
- À chừ th́ nói được rồi. Tháng giêng rét ngọt nhà vườn mô cũng có rau tập tàng, là rau khoai trồng sau lụt tháng 9, rau bát bát, rau mồng tơi, rau má nấu với cua đồng cho một bát canh ngon lành. Đậu la ve, cải, ng̣, xà lách... nhà nào sống nhờ nghề làm vườn đều có. Món ăn tôi thích nhất là món môn ngọt bóp muối chấm nước mắm gừng. Tháng giêng thơm nức hương vị mùa xuân. Tháng giêng đẹp trời mưa lay phay lạnh. Có câu tháng giêng độc rét. Tháng hai gaọ kém, thức ăn như cá với tôm th́ mắc, món ăn dễ dùng là cơm gạo đỏ, gạo hẻo rằn ấy với cá bống thệ rằn kho khô, loại cá này chắc em cũng biết, là thứ cá chỉ có vào mùa gặt tháng ba. Tháng giêng hai âm lịch các thứ rau củ vẫn c̣n dùng được như bầu, bí, mướp, cà. Cá biển th́ có cá ong. Rau cải tần ô nấu với thịt nạc hay tôm đều ngon. Tháng hai có sáp vàng, đậu ngự hay củ mài nấu chè đều ăn ngon. Môn sáp vàng có thể nấu với đậu xanh. Tháng ba sâu nở. Tháng này có gạo chùm tía, gạo ruộng ngon nhất là gạo làng Ưu Điềm. Nồi cơm gạo ruộng vừa chín tới là muốn ăn liền v́ thơm ngọt mùi gạo mới. Lúc xưa bà ngoại duống nồi cơm xuống là nhắc tới người làm nông. Cho nên khi ăn bát cơm ḿnh không nên ăn dư mà phải ăn hết và vét cho sạch bát, hạt cơm là hạt ngọc trải bao công khó của nhà nông mới có.
Hồi chúng tôi chưa lấy nhau, biết tánh tôi mê côn trùng, ông ấy chạy cả ngày trong vườn theo chú Tới và tôi. Chúng tôi bắt con ve ve, bắt con nhộng để nghiên cứu chứ không phải xào ăn như bọn trẻ con bây giờ. Có khi hun khói vô hang chồn để ŕnh bắt, nó là một giống vật hay đào hang phá hoại. Chúng tôi không giết nó, chỉ khảo sát sau đó thả ra. Nói chung chúng tôi đều có một sở thích chung là côn trùng và động vật cũng như thực vật các loại, tôi không nói ông Hưng. Ơ lănh vực nghiên cứu động thực vật th́ người có cùng quan điểm với tôi là anh Tới và mụ Năm. Ông Hưng là một người đàn ông thực tế hơn thông minh. Đối với ông ta th́ giờ là vàng, chỉ có tôi mới hoang phí vào việc chạy cả ngày ngoài vườn để t́m giun, dế, kiện kiện, cào cào, thằn lằn, rắn mối, thậm chí con kiến với đường vận chuyển lương thực của nó. Tôi cần biết chúng vận tải trong một giờ số lượng lương thực là bao nhiêu? Tổ kiến vàng trên cây cam và thanh trà giúp cho trái được ngọt hơn v́ loài kiến ăn con rệp cây chuyên đục lỗ vào trái, v́ thế Tới không bao giờ phá các tổ kiến trên cây cam. Loài bọ cánh cững như con bọ hung có cái vỏ màu vàng pha đen ăn con rầy nâu. Mùa đậu chín có loại rầy này, thành thử con bọ cánh cứng lại có ích cho mùa màng. Con ngựa nhà trời cũng ăn rệp cây. Con nhện cũng là loài côn trùng có ích cho vườn tược, nọc độc của chúng tiêu diệt các côn trùng phá hoại mùa màng. V́ thế mà Tới sắn ḷng quên việc ông Hưng nhờ hắn làm để chạy theo tôi ŕnh coi con bọ ngựa trên cây, chúng cũng ăn thịt sâu ăn lá. Tuy vậy sau ngày thống nhất các công việc này mới tạm ngưng v́ sinh kế cấp bách và t́nh h́nh lúc bấy giờ, việc giảng dạy hoàn toàn khác.
Tháng tư vườn đơm bông kết trái, mùa này luộc bông bí non chấm nước mắm chanh ớt tỏi ăn với cơm. Canh rau muống nấu với tôm tươi c̣n bầu th́ tháng giêng và tháng hai có nhiều, có khi gần cuối tháng chạp âm lịch nếu ḿnh trồng sớm. Tuy vậy mùa hè thức ăn dồi dào hơn, các loại cá sông nhiều hơn. Ơ biển mùa này có cá nục nhỏ, cá ngân, cá thu phải không? Tháng năm tháng sáu bắt đầu mùa sen. Mùa sen có củ sen hầm với xương heo là ngon. Tháng bảy có mưa ngâu, tháng ni hết mùa cá ḱnh nấu canh thơm mà có cá dầy cá chép. Trong vườn thanh trà và bưởi kết trái nhiều. Thanh trà bóp với mực khô. Tháng 9 âm lịch mưa băo lụt lội, người ta ăn bầu khô trộn đậu phụng. Có khi là trái đào khô dùng kho với cá. Bầu bà Năm trồng ăn không hết bà ấy xắt nhỏ phơi khô. Nói chung ngồi trên lụt lội mưa băo tôi viết truyện mùa xuân, thức ăn là muối sả. Tuy nhiên những năm đi dạy ấy chỉ bới theo sả để ăn trưa, không có thịt ḅ như trước đây. Có người đem theo muối ớt. Chỉ có thế mà cũng sống được. Sau rằm tháng mười mới bắt đầu cuốc đất trồng lại cà, trồng đậu lave, trồng rau. Tháng nào thức nấy, mùa nào cây đó. Mùa đông cũng có rượu sapotier do bà Năm làm cho tôi uống để khỏi bị lạnh, hễ hết mưa là tôi lại ra vườn.
Bà ngừng lại để thở và tôi ngây người nh́n bà, thầm kinh ngạc. Tôi không nói được tiếng nào.
v
Một bữa chúng tôi đang cùng nhau làm viêc th́ nghe tiếng nạng gơ lách cách, từ ngoài cửa ông Hưng bước vào. Tôi đứng dậy chào ông và không biết ḿnh có nên ra khỏi pḥng không th́ ông Hưng ra hiệu cho tôi cứ ngồi làm việc như cũ. Chúng tôi đă liên hệ lại với nhà xuất bản và họ bảo cứ tiếp tục công việc bị gián đọan bấy lâu. Bà dựa trên những ǵ bà viết c̣n dang dở cọng thêm một số ư ngây ngô của tôi viết lại một cuốn khác. Bà làm công việc của thần sấm, thần sét, ra sức công phạt, đốn ngă tan hoang những cây không c̣n nhựa. Bà lấy trong đám tro vùi hay nói chính xác trong lớp bụi thời gian một chút lửa, gom tất cả lá khô mục chất lên, hà hơi thổi bùng ngọn lửa đam mê đă mất.
Bà nói, tháng năm trôi qua, bốn mùa thay lá và nghệ thuật giúp con người phục sinh.
- Hai người đang làm ǵ đó?
- Đang làm công việc của ông đây.
- Hừ, thế th́ tôi vô cùng vinh hạnh.
- Ông nói qúa lời. Có chi mà vinh hạnh.
- Em viết lại từ đầu?
- Chứ c̣n sao nữa. Phải để cho cô bé ni đi dạy, phải thả con chim về với rừng xanh chứ. Phải không B́nh? Tôi đă cháy cùng với tàn tro và bây giờ tôi lại là tôi.
- Bây giờ chúng ta bắt đầu lại, có được không?
- Tại sao ḿnh không là ḿnh mà lại làm cho ḿnh khác đi? Không phải v́ những người anh thuê họ làm cái việc tốn kém này đâu. Làm thế chỉ mang tiếng là snobish mà thôi.
- Không phải anh thuê họ, chẳng là mấy ông chàng mượn tiền in tác phẩm đấy mà. Họ giúp anh trả ơn thôi!
- Thôi được, tạm chấp nhận ḷng biết ơn ấy nhưng chả ai viết được ǵ ngoài cô bé dễ thương này.
- Mấy ngày ni em có gặp Sâu không, Kén? Người đàn ông đổi giọng.
- Tại sao? Sâu bịnh à? Kén giật ḿnh.
- Ư, từ sau lễ hỏi thằng Kha ấy. Không hiểu cô ấy có bịnh ǵ.
- Bịnh ǵ chăng. Để ḿnh qua thăm d́ ấy một chút, B́nh cứ làm việc đi nhé, cô sang Bạch hạc lầu đây.
Bà nói rồi đi liền. Ông Hưng cũng theo ra. Nửa giờ sau bà trở lại khi tôi c̣n ngồi bên trang viết. Bà mỉm cười.
- Cô để cho hai người tự tại. B́nh nhi, ḿnh cứ là ḿnh, ḿnh là ǵ ḿnh để ḿnh như thế ấy. Văn chương không phải là cứu cánh sau cùng. Danh vọng có nghĩa ǵ đâu, chỉ làm người ta thêm cô đơn. Đôi khi tôi thích trèo lên cây bưởi sau vườn, hái những bông hoa trắng, gói trong lá chuối, xếp vào rổ mang ra chợ bán. Thèm ngồi dưới gốc sapotier nhặt từng cọng cỏ non, nghe mùi đất mới xới thơm nồng trong hơi ấm mùa xuân. Cái thực là cái đó, cái cần giữ lại là cái đó. Chính mùa xuân gọi tôi dậy và mùa hè đánh thức cơi âm u trong tiềm thức với tiếng ve sầu kêu ra rả, tiếng con rắn nước nuốt con ếch sau hồ. Và mùa đông tiếng dun dế than van ngoài ấy. Đôi khi ông Hưng gọi tôi là nhà côn trùng học.
Người ta có thể đă ném hết mọi thứ khi ghen tuông. Tôi không làm thế, v́ tôi không hề biết thù hận. Người ta nói đàn ông thường nhẹ dạ trong t́nh yêu. Tôi cũng thế. Và tôi không hối tiếc, sống chỉ một lần! Yêu cũng thế, không ai có thể yêu nhiều lần trong cuộc đời được. Hay do tôi chủ quan nghĩ ra. Cũng vậy thôi. Người ta gieo hạt, tưới nước, bón phân, cùng với làn gió mới vụ mùa có thể bội thu có thể là không. Tất cả do duyên mà ra, sau này đọc lại các cuốn kinh Phật ba tôi để lại tôi nghiệm ra được điều đó. Có những người trong khi đấu tranh cho cái mới họ giết luôn người bạn của ḿnh. Không ai tự tỏa sáng được ngoại trừ thiên tài. Tôi là một người đàn bà nên tôi cần một người đàn ông để nương tựa. Ông ta đă tỏa rạng như tôi ước mơ và ông đốt luôn cả tôi đây. Để rồi hôm nay tôi có cảm giác thật lạ như ḿnh vừa đi xa trở về.
- Bà không ghen sao?
- Không ghen và không giận có tốt hơn không? Sâu là em tôi mà. Giọng bà chợt nhiên nặng trĩu ưu tư, rồi bà đột ngột đứng dậy đi ra sau khi chúc tôi viết hay hơn trước.
v
Liên tiếp có những ngày tôi làm việc một ḿnh theo phân đọan có sẵn của bà Mi. Bà bảo bà sẽ tự sửa, bây giờ ông Hưng đang bịnh. Một bữa xong việc tôi đi dạo một ṿng quanh vườn, trước nhà là một ao thả hoa súng. Hoa súng màu tím có, màu vàng có. Có lần Mạnh đưa tôi ra đây chỉ mấy bông sứ màu vàng bảo hoa này anh ta xin sư trên chùa Huyền Không. Đó là hoa sứ Thái Lan. Buổi chiều đang tươi màu nắng, thứ nắng nhàn nhạt không gắt chỉ làm chạnh ḷng người. Và thốt nhiên kí ức trở lại, thứ kí ức tôi cố vùi chôn trong tiềm thức, thứ kỉ niệm gợi lên chỉ thêm đau buồn.
“...Loài cá Ngân ḿnh dài mà xanh, óng ánh vảy bạc, thuộc loại cá ngon. Mới vớt từ đáy biển lên, mẹ đă chuẩn bị rau thơm, rau diếp, bánh tráng. Làm sạch cá, bỏ vào tô to, ướp chút nước mắm tiêu hành đem hấp. Cuốn với bún ăn ngon tuyệt. Nhưng vẫn chưa ngon bằng ngồi trong ghe, ăn con cá do ba mới cất, cá nục kho trách đất ấy, ăn với gạo ruộng mới gặt. Ghe bồng bềnh trên nước, ăn cơm với cá không biết no... Chỉ có thế mà em trở thành nữ thần biển đó!”
Những lời tôi ba hoa với anh tuy có phần nào là sự thật theo gió bay đi. T́nh tôi và anh chỉ c̣n lại chiếc ṿng. Một bóng người hiện ra dưới gốc cây thanh trà. Đang mơ màng tôi giật minh lùi lại, ngỡ là Mạnh. Không phải, người ấy là anh. Anh bằng xương bằng thịt đứng trước mặt tôi, đôi mắt thật buồn.
- Anh chờ măi, bữa ni mới gặp, nói chuyện với nhau một chút chứ?
Tôi ngồi xuống, tự nhủ ḷng ḿnh có c̣n yêu Kha.
- Anh biết em giận anh, thù anh. Lúc ni anh không đ̣i ở em sự tha thứ. Thúy B́nh, một ngày kia em sẽ hiểu anh, mà không hiểu cũng được. Chỉ mong chúng ḿnh giữ một t́nh bạn đẹp đẽ, t́nh bạn thôi chứ đừng cắt đứt. Anh cần đến t́nh bạn như ngày trước anh cần em.
Dưới chân chúng tôi cỏ xanh nhú lên sau những ngày mưa. Cỏ lún phún màu xanh thật hiền ḥa. Khu vườn cây cao bóng cả này cũng thật hiền. Hôm nay trời nắng ấm, lũ chim trong vườn bay về hót ríu rít. Khung cảnh thơ mộng thế này mà tôi mất anh, thật ra chúng tôi đă lạc nhau từ sau cơn băo biển năm nào. Kỉ niệm ấy không muốn nhớ lại. Anh thuộc về một thế giới khác rồi, tại sao anh cần tôi chứ. Tôi đứng lên cố gắng b́nh tĩnh.
- Không có chi để nói nữa, phải không? Em vô nhà phụ bà Năm nấu ăn đây.
Anh không giữ tôi lại và tôi thay v́ vào nhà lại đi thẳng xuống bến sông. Mùa hạ qua mau, mùa thu cũng thế. Mùa này đă lạnh rồi. Gió thổi từ dưới sông lên khiến tôi rùng ḿnh. Tôi đứng nh́n gịng sông tự hỏi ḷng ḿnh băng giá tự bao giờ.
Bệnh t́nh ông Hưng trở nặng. Trong nhà đông đúc nội ngoại. Ông Hưng được chuyển ngay vào viện và bà con đến bàn lo hậu sự. Bà Mi mặc áo đen xuất hiện trước mặt mọi người, chỉ huy mọi việc trong nhà làm mọi người kinh ngạc mừng rỡ. Như Sương ngày nào cũng qua. Tôi cũng phụ bà Năm đi chợ nấu nướng. Ngày nào cũng có khách, Kha đưa thêm tiền nhờ O Năm và tôi đi chợ v́ mỗi bữa ăn đông đúc như một bữa tiệc. Người ốm nặng chừng như bị quên lăng, người sống bàn lo chuyện hậu sự. Không khí trong nhà mang hai sắc thái: lo âu và hi vọng. Buồn và vui, kẻ ở người đi. Ba căn nhà rộng chật ních bà con ở xa đến, tôi đành xuống bếp ngủ với bà Năm. Tuy nhiên, sau khi mổ xong, ông Hưng khỏe lại. Ông hồi phục nhanh chóng và mười ngày sau trở về nhà. Tôi lên pḥng thăm ông ngay thấy ông không có vẻ ǵ đau nặng mới qua khỏi. Nước da ông hồng ra. Bà Mi mặc áo hồng màu cánh sen ngồi bên giường. Trong pḥng không có ai, tôi kiếm cớ rút lui. Một bữa chiều ông Hưng rung chuông gọi . Tôi đang ở dưới lầu quét dọn lật đật đi lên.
- Dạ ?
Tôi đánh tiếng.
- Không thấy cô cười bao giờ vậy, không tươi lên được chút nào, cô em? Thế mà cô lại là người duy nhất làm việc được với tôi.
Bây giờ tôi để ư trong pḥng có thêm ông Kim luật sư và bà Mi. Ông Kim mỉm cười, nói nhẹ nhàng.
- Hết hạn hợp đồng cô B́nh được lănh hai triệu tiền thưởng. Là một cô gái năng động, tin chắc cô sẽ thành công. Nhưng... c̣n một việc này. Công ty Phùng Hưng đang cần một nữ thư kí, cô B́nh có nhận lời vào làm không, sau khi học xong vi tính và tiếng Anh?
- Dạ em chỉ muốn đi dạy thôi ạ. Tôi đáp không do dự. Kha cần tôi làm ǵ, thiếu chi cô gái trẻ đẹp, anh không sợ vợ ḿnh ghen sao? Tôi nhủ thầm. H́nh ảnh những đứa trẻ suốt ngày mặc độc chiếc quần đùi, chạy rong ngoài băi cát hiện về trong kí ức tôi.
- Thôi thằng Mạnh phấn đấu vô làm cũng được, tiếng ông Hưng nói. Không thấy ai như B́nh nhi, dám từ chối một việc làm thế này.
- Thôi mà anh, cô bé ưng đi dạy thôi. Bà Mi nói nhỏ nhẹ. Trong pḥng c̣n có một người nữa là Kha. Tôi nh́n anh rồi có một quyết đinh.
- Trả anh chiếc ṿng, tôi nói đồng thời cởi chiếc ṿng đính ước, nếu có thể nói như vậy giữa anh và tôi. Bây giờ không c̣n ǵ để nuối tiếc và tôi không có lí do nào giữ nó lại cho ḿnh nữa. Cho dù ngay cả sau cơn băo, ngay cả trong những ngày nhà không c̣n hạt gạo, không có chi quư báu để ăn, tôi vẫn ngoan cố đeo nó, giữ ǵn như một bảo vật.
- Thúy B́nh.
- Kha. Bà Mi ra hiệu bảo anh đừng nói và tôi đặt chiếc ṿng vào tay anh rồi lẳng lặng bước ra.
Những ngày kế tiếp trời nắng ấm, tôi cặm cụi làm việc trong pḥng v́ hạn hợp đồng sắp hết. Tôi không ra vườn, ngoài giờ viết tôi phụ bà Năm nấu cơm.
Một bữa bà Mi vào pḥng lôi tôi dậy.
- Nằm hoài em? Đi chơi đi.
Bà cho tôi biết ông Hưng đă hoàn toàn qua khỏi cơn nguy hiểm. Ông đang uống thêm thuốc bổ. Ông rất cảm kích tôi đă giúp ông trong việc kéo vợ ḿnh trở lại được với cuộc sống b́nh thường.
- Dạ có chi mà cám ơn em, thưa bà.
- Chúng ḿnh xuống chợ Kim Long chơi đi, bà Mi nói lảng. Chúng tôi xuống chợ Kim Long ăn bún thịt nướng rồi về chợ Đông Ba mua vải. Bà mua vải cho tôi may áo Tết, mua hai xấp hàng thật đẹp cho hai em và cho cả ông Hưng, cho cả Sâu. Thấy tôi không nhiệt t́nh Kén nói.
- Chuyện mô c̣n có đó, ḿnh sống cái đă. Tết xong, à không, nghỉ hè mang hai em lên ở lại chơi.
Tôi đáp cám ơn bà, em phải về Thuận An ngày 25 hay sớm hơn, hay nếu sách hoàn thành th́ xin phép về. Mồng 6 có thể lên lại. Kén đồng ư. Ngày hôm ấy trôi qua êm ả. Bà đề nghị tôi cứ tiếp tục vào thư viện làm việc tiện hơn, v́ chỗ đó có nhiều sách, khi không viết tôi có thể đọc. Thời gian này bà bận chăm sóc ông Hưng chút đỉnh bù lại khoảng đau ốm trong thời gian vừa qua. Bà muốn viết thêm một cuốn tiểu luận văn học mà bà đă ghi đề cương từ nhiều năm trước c̣n tôi cứ viết theo phân đọan cho sẵn nếu tôi thích có thể thêm bớt tùy ư. Chúng tôi đă thống nhất đề cương trước khi ông Hưng ngă bịnh rồi đi bệnh viện.
Bây giờ mọi điều chợt trở nên dễ dàng hơn tôi nghĩ, khi đă được cảm thông con người dễ mở rộng ḷng để yêu thương. Tôi cũng đang được một phụ nữ quyền qúy yêu thương và đó là những chuỗi ngày hạnh phúc. Tôi nghĩ vậy ḷng thầm lo sợ vu vơ với một linh cảm mơ hồ.
Ngày hoàn thành xong bản thảo viết tay, bà Mi cùng tôi đi xuống lầu. Chúng tôi định ra vườn đi dạo vài phút trước giờ ăn tối nhưng bấy giờ cả hai cùng qúa căng thẳng và mệt mỏi, thành ra chúng tôi đổi ư trở về pḥng, căn pḥng tôi vẫn ngủ lâu nay. Bà nằm dài ra vườn vẻ măn nguyện. Hai tay bà khi nằm bao giờ cũng giăng ngang như thập tự. Nụ cười của bà, khuôn ngực đầy đặn của bà nhô lên sau làn vải áo. Không ai nghĩ bà đă qua năm mươi tuổi. Trông bà tràn đầy ánh sáng, ư nghĩ so sánh ấy thật ḱ lạ, không hiểu tại sao tôi nghĩ thế. Anh sáng tụ lại ở đôi mắt đen long lanh và mái tóc chưa có sợi bạc xơa quanh gối. Bà nh́n tôi:
- Thúy B́nh, làm chi nh́n ta dữ vậy?
- Em thấy cô đẹp như ... như một bà tiên. Tôi đáp.
- Em không vui lên được à?
- Dạ vui. Tôi cố nặn một nụ cười.
- Thế là xong.
- Cô nói chi ạ?
- Lúc mô viết xong một cuốn sách, tôi lại coi như xong một món nợ.
- Tự ḿnh sáng tác mà? Tôi hỏi có phần ngây ngô.
- Ngốc ơi là ngốc. Ai không biết do ḿnh sáng tác, nếu không có sự thôi thúc bên trong, tôi viết làm chi?
Lúc này tôi cười thật sự, tôi vui lây niềm vui của bà.
Tại sao cô đặt nhan đề là Ánh lửa cuối đường mơ? Tôi lại hỏi, lần này cẩn trọng hơn lần trước để khỏi bị nói là ngây ngô.
- Tôi bấc giác nghĩ ra một kết cục có hậu, cũng do mụ Năm. Mụ thấy tôi nằm li b́ tháng này sang tháng khác mụ phát hoảng, mà thật ra mới nằm một tháng thôi. Tui mô phải là kẻ hâm hay yếu đuối chi. Tui phải dậy chứ, Sâu là em tui mà, giận nó làm chi. Tội cho tôi và cả cho em. Thôi bỏ qua. Và nghĩ ngay ra chuyện ra vườn đốt lửa. Ngày xưa hồi ôn Quận c̣n sống gia nhân thỉnh thoảng làm cỏ rồi gom lại đốt. Họ nói đốt cho tiêu ma chướng và có khi cả nghiệp chướng cũng nên. Nghiệp chướng do tôi nghĩ ra. Mụ Năm nói cô không hun khói vô hang chồn cho nó chui ra, làm thịt chồn ăn th́ ḿnh hết điên.
- Trời ơi! Tôi cảm thấy đầu ḿnh kêu ong ong. Bà Mi cười nhạo.
- Có chi mà kêu trời, công lí không đến với những tâm hồn trong trắng ngây thơ. Có khi c̣n bị hủy diệt bởi tà quấy.
- Bà không cho hai nhân vật chính tái ngộ.
- Sao lại không? C̣n một đọan ngày mai viết tiếp. Sau khi ra khỏi lầu Hoàng hạc Bướm trở về vườn Địa Đàng hóa thân trở lại là Kén. Có hiểu không? Cái khác nhau thường bổ sung cho nhau, vả lại có những chung cục sẽ tốt nếu con người biết nhận ra lầm lỡ của ḿnh để sửa đổi.
Sáng hôm sau tôi thức dậy bà Mi đă lên lầu. Tôi lên sau khi ăn qua loa buổi sáng. Chúng tôi làm việc theo phân đọan cho trước, lần này bà Mi viết rất nhanh. Bao giờ bà cũng viết nhanh hơn tôi và tôi cùng chạy đua với bà. Sau cùng những ǵ định nói đă nói hết trong phần cuối cùng.
Chỉ c̣n sửa lỗi morat nữa là xong. Sau đó sẽ đánh máy lại cho ḥan chỉnh trước khi đưa đi in; chuyện liên hệ với nhà xuất bản đă có Kha lo, bà nói khi chúng tôi về pḥng. Ông Hưng như thường lệ, chăm chỉ đọc lại những ǵ chúng tôi viết không b́nh phẩm. Thỉnh thoảng xen vào vài ư nên sửa đổi cho hợp với giọng văn, bà Mi làm theo lời khuyên không nói ǵ. Trong khi ông ta đọc chúng tôi xuống lầu, cũng để thúc bà Năm làm món ăn mang lên cho ông Hưng. Bà nói khi nằm xuống giường.
- Thật ra đôi khi ḿnh cũng cần biết đến thị hiếu của quần chúng. Không nên viết theo chủ quan. Đă đành nhà văn là phải trung thực, nhưng tôi thôi giấc mộng đời ḿnh rồi, Thúy B́nh. Không ham thích ǵ không có nghĩa ḿnh già, vấn đề là nhiệt tinh bên trong ta cơ. Sau tai nạn mọi điều đổi khác. Chẳng có ǵ vui chẳng có chi buồn. Mọi sự ở đời đều phù du cho những ai một lần đứng bên lề sống chết.
- Có phải cô muốn nói rằng cái chính là đánh thức nơi kẻ khác cái mà họ không có khả năng viết không? Và thao thức cái mà người đọc trăn trở kiếm t́m?
- A em cũng khá thông minh đấy. Cuộc đời có phải là khuôn bánh thuẫn mô mà khi nào cũng tṛn măi. Em có lạnh không B́nh? Đột nhiên bà đổi giọng, cuộn tṛn ḿnh trong tấm chăn bông bọc vải nỉ đêm đêm tôi vẫn thường đắp. Dạo sau này trời hay trở lạnh vào nửa đêm. Tôi nói:
- Cô lạnh à? Em xuống bếp phụ nấu món ǵ nóng bưng lên cho cô ăn cùng ông nhé.
- Thôi, cô chưa đói. Ra vườn kiếm giùm tôi trái sapotier rụng dưới gộc đi.
Không ngờ bà Mi cũng thích ăn sapotier rụng dưới gộc tôi mỉm cười. Sáng nào tôi cũng dậy sớm ra vườn khi trời c̣n mù sương, t́m dưới các gốc cây tơ vài trái chín rụng. Những trái cây bị dơi ăn c̣n nguyên cuốn, có trái chúng mới nhai một góc, có trái chưa bị tổn thương. Mùa này là mùa sapotier, trong vườn có vài gốc to, trái lớn ngọt lịm. Bà Năm bắt đầu hái dú trong cái lu sành dưới nhà ngang. Nhặt được khoảng chừng năm trái lớn tôi vội vào nhà bếp t́m con dao. Khi vào pḥng, bà Mi đang khép mắt lim dim ngủ. Những tháng sau này, càng gần đến mùa đông bà ấy càng thức khuya, tôi cũng thức. Lần đầu tiên tôi hiểu giá trị thật sự của óc tư duy và sức sáng tạo và hiểu được bản chất của người nghệ sĩ. Đứng nh́n một lúc B́nh kéo chăn lên đắp cho Kén và ngạc nhiên tại sao làn da cổ của bà lại lạnh qúa vậy.
Chúng tôi đă ḥa hợp nhau đến nỗi tôi cắn tay ḿnh chảy máu để biết rằng ḿnh không nằm mơ. Chưa nói mà bà đă đoán được ư thích của B́nh nhi là đi dạy, B́nh nhi là cái tên ông Hưng đặt. Và ông hay gọi tôi bằng cái tên ấy. Ông nói, gọi như thế ông đỡ quạu cọ khi có điều chi không vừa ḷng với việc tôi đang làm. Bà Mi là một người mẹ thứ hai, một người thầy hiểu tṛ hơn ai hết. Bà nói, một chính quyền dân chủ thật sự phải lo cho dân cái ăn cái ở song song với cái gọi là giáo dục. Cuộc chuyển đổi Giáo dục cần đi trước thật dứt khoát và mạnh mẽ song song với việc phát triển kinh tế, hoặc sẽ đẩy dân đi lùi tận chốn hồng hoang. (Tôi hỏi thời hồng hoang có phải là thời đại đồ đá không. Bà bảo hôm nào có dịp sẽ giảng kĩ hơn). Giáo dục dân ḷng yêu nước song song với ḷng tự trọng. Giáo dục dân tinh thần tương thân tương ái, trên căn bản các đức Bi, Trí, Dũng của nhà Phật và ḷng Bác ái của đạo Ki Tô; may ra xă hội lọan lạc mới bớt đi nhiều tệ nạn cũng như ngành y học càng tiến bộ càng bớt đi nhiều căn bịnh hiểm nghèo. Bây giờ người ta mắc nhiều chứng nan y qúa như chứng ung thư và huyết áp cao. Tại v́ lúc nào cũng ham muốn tranh đua giành dựt có khi đến giết nhau mà quên đời người th́ ngắn. Rồi bao nhiêu phân bón thuốc trừ sâu sử dụng không đúng chỗ. Không ai biết được ḿnh sẽ chết lúc nào, như tôi đây. Không thể biết được có ngày tôi gặp được cô bé như em mà em th́ làm dịu đi cơn sóng sục sôi trong tâm hồn ta. Giữa cuộc đời này ḿnh không đua tranh sẽ bị vứt bỏ lại đằng sau không thương tiếc. Mà không đua tranh cũng bị cuốn theo gịng chảy của cuộc sống. Thôi tốt hơn hết cứ làm một người lương thiện trước đă, nghe chưa B́nh.
Căn bịnh tinh thần trong xă hội ḿnh không hiếm. Nhà thương điên sao bây giờ nhiều bịnh nhân thế! Chỉ có những ai chân tu mới mong tránh được kiếp nạn.
Thành ra làm một người vô danh là hay hơn cả! Không phải để Y tha hồ làm điều y muốn mà để thanh thản và tự do, nhưng phải sống lương thiện trước đă.
Những lời khuyên bảo thật lạ lùng B́nh mới được nghe lần đầu. Trong lớp chưa bao giờ cô giáo nói với B́nh điều ấy. Chỉ là những phong trào thi đua, phấn đấu cái này, khắc phục cái kia...
Phi bặt tin đến lạ. Lư và Diễm có đến thăm một lần.
Lần đầu, sau tám năm, tôi nhận ra ḿnh đă lớn. Tự tin hơn một chút.K Thời gian trôi nhanh, chứng bịnh của Sâu đă bớt. Tôi có qua thăm bà mấy lần, không sợ Mạnh tấn công v́ mẹ anh đau anh ta phải săn sóc. Vả lại tôi nghe nói sau Tết anh ta đi thẳng vào Saig̣n làm việc trong công ty của Kha. Tết sắp đến, mùa xuân về rơ nét trên những cành cây. Ngày hai mươi lăm tháng chạp tôi từ giă gia đ́nh ông Hưng bà Mi về biển. Bà cho tôi nhiều mứt bánh, trái cây đem về cúng cha mẹ. Nục và em Ṣng vô cùng vui sướng trước sự trở về của tôi. Cô bạn học cùng lứa là Sim bây giờ đă có chồng con , đứa con nom ốm yếu. Sim và chúng tôi nói với nhau nhiều chuyện, những chuyện mà năm tháng trôi qua chúng tôi chưa hề kế cho ai nghe. Sim dạy ở một trường gần nhà, chồng Sim lại là người huyện Phú Lộc, hai vợ chồng cam chịu cảnh sống xa nhau không biết khi nào về cùng nhau được. Sim nhin tôi bằng cái nh́n lạ lùng, bạn bảo tôi giờ là gái Huế thật rồi, không c̣n là con bé B́nh chạy đua trên biển, cùng với nó cắp rổ lao ra ngoài băi cát đón đoàn thuyền đánh cá trở về... Hai mươi sáu tết chị em chúng tôi dọn dẹp nhà cửa. Căn nhà trông sáng sủa hẳn ra. Bàn thờ được lau sáng như gương. Khung cảnh mộc mạc thân yêu khiến B́nh động ḷng rơi lệ. Đây là chỗ của ḿnh. Nơi trở về của chính ḿnh.
Chiều hai mươi bảy tết. Một ḿnh lững thững đi dạo trong rừng dương phía sau nhà B́nh nghĩ mông lung. Sang năm ḿnh sẽ bàn với em Nục mua thêm bờ lô xây một pḥng thờ ba mẹ và hai em, người ta không thể sống măi với đau thương được. Hai triệu đồng sẽ giúp ḿnh thay đổi cuộc sống. Cuộc đời mới mở ra, ḿnh hi vọng sẽ có một tương lai tươi sáng hơn hiện tại. Chợt nghe tiếng phanh rít của một chiếc xe máy, B́nh vội bước ra phía trước. Không phải ai xa lạ, người vừa đến là Kha!
- Thúy B́nh. Kha nhảy xuống xe đi về phía tôi, vẻ mặt anh thật khác thường khiến trong vài giây tôi quên chào lại.
- Em lên Huế với anh. Kha nói.
- - Có chuyện chi thế? Tôi lạnh lùng.
- Má Mi trở bệnh, có thể vào Dưỡng trí viện lại.
- Anh nói chơi? Tôi không tin những lời vừa được nghe.
- Đúng vậy.
Nhưng tại sao chứ? Tôi kêu lên đau đớn. Má Mi của tôi đă điên thật rồi ư? Má Mi, bà là Kén . Kén hóa thành Bướm và Bướm bay ra khỏi lầu Hoàng Hạc... tôi không tin đó là sự thật. Vậy mà khuôn mặt Kha tối tăm u ám đến nỗi tôi không c̣n dám nh́n anh nữa mà leo lên xe, sau khi đă dặn em Ṣng coi nhà và tôi vào thay bộ đồ tây. Cảm giác chóng mặt như ngày được chứng kiến tận mắt cảnh chết chóc hoang tàn, ngày mẹ và em chết cùng những người ven biển. Cảnh bờ băi bị tàn phá tan hoang ấy là tâm hồn tôi bây giờ. Tôi đang cố gắng khỏi té ngă trước một sự thật qúa phũ phàng. Tiếng gió rít và tiếng sóng dồi ngoài khơi xa không át mất những lời anh nói. Chúng vang bên tai tôi như những nốt nhạc buồn đượm màu tang lễ. Cái chết của Kén được dự đoán trước ngày tôi c̣n ở trong phủ. Có điều mọi người không nói c̣n Kén chỉ được bác sĩ cho biết sau khi biết bà không qua khỏi. Khối u trong năo có từ thời trẻ. Nhờ một sức mạnh nào đó, bà chống lại được, cũng có thể do tánh vô ưu. Khi sức mạnh trí năng được hồi phục trái tim bà không chịu nổi. Dẫu sao Kén và Sâu cùng là chị em và họ không hóa thân được cho nhau. Người ta nói, khi trí năng bước qua cánh cửa cấm, trái tim ngừng đập.
Khi chúng tôi về đến cổng, trong sân đầy xe và người. Không nh́n ra ai, tôi đi như chạy về căn pḥng tôi từng ở sáu tháng qua. Thấp thoáng bóng O Năm sau bếp. Trước đây một tháng, có lần bà cũng nằm trên chiếc giường này, hai tay giăng ngang như thập tự. Khi ấy bà tỏa sáng dù làn da dưới cổ rất lạnh. Bây giờ nom bà có gầy đi và khuôn mặt trắng xanh hơn. Ánh mắt bà sáng lên khi thấy tôi. Dưỡng trí viện? Tôi đưa mắt t́m Kha, anh đă ra khỏi pḥng từ lúc nào.
- Thúy B́nh. Bà mấp máy môi. Giọng nói bà rất khó nghe. Hai tay tôi xoắn vào nhau. Bà Năm đưa cho tôi cái ghế. Tôi ngồi xuống. Bà tay lạnh giá của bà tḥ ra dưới tấm chăn. Không phải tôi nắm tay bà, mà bàn tay ấy mở ra nắm lấy tay tôi. Phải chăng đó là những giây phút sau cùng của chúng tôi, tôi không dám nghĩ vậy. Ngắn ngủi qúa, có phải đó là điều Kén muốn nói với B́nh nhi không?
- Cá Ngân, hăy cố mà sống. Sâu là em gái Kén và chúng tôi thương nhau lắm. Lỗi tại Kén, đáng lẽ nên nhường chồng ḿnh cho Sâu. Cả hai yêu nhau, t́nh yêu đến muộn màng. Đáng lẽ tôi đừng tranh hạnh phúc của em, sau này các nhà khoa học Mỹ nói rằng buồn phiền cũng gây ra chứng ung thư . Ngày xưa đă có chuyện Phạm Tăng về đến nhà nổi ung mà chết. Đó là chứng ung thư.
- Hợp tan là chuyện thường, sư cụ chùa làng B́nh nhi nói vậy, bà chớ nên buồn qúa. Tôi nói vụng về, tôi biết nói chi bây giờ, cả tôi cũng không c̣n hi vọng nào về chuyện sẽ cùng ai tái hợp, họ đă sang ngang hết rồi đấy thôi!
- Gần nhau thế đủ rồi, cá Ngân. Ta thích cái vẻ hồn nhiên nơi em. Cái vẻ hoang dă nơi em. Bà mỉm cười, nụ cười làm khuôn mặt bà sáng lên. Giọng nói bà thật khó nghe, tôi phải cúi gần mới nghe được và đoán được điều bà muốn nói. Nụ cười khiến khuôn mặt sáng bừng lên ḱ lạ. Đôi mắt lúc này bày tỏ t́nh cảm người mẹ. Cánh cửa pḥng bật mở, một người bước tới, hơi thở rất gần bên tai tôi. Đột nhiên tôi thấy ḿnh run rẩy. Tôi qùy xuống, ôm lấy lồng ngực của bà. Khuôn ngực vẫn đầy đặn sau làn áo mỏng nay có vẻ gầy đi.
- Mẹ...cô Mi.
- Đừng khóc, cá Ngân. Bà vuốt tóc tôi. Lẽ ra, em đă gọi ta là mẹ. Lịch sử luôn tái diễn cái tṛ của định mệnh. Thúy B́nh, đừng buồn. Hợp tan, chuyện thường. Nhưng ta không xa con. Không xa con bao giờ, kể cả khi ta mất. Cám ơn em đă tới đây. Đă vực dậy. Đó là cuốn sách duy nhất ta yêu mến, ta đặt hết tâm lực vào nó, và ta bỏ dở nó v́ tuyệt vọng. Đó là cuốn duy nhất đạt được cái ta muốn. Có thể sau này thế hệ Kha sẽ làm khá hơn, giỏi hơn bọn ta, nhưng nói về đạo đức, th́ chưa. Em làm cho ta được hạnh phúc, B́nh nhi. Cái chất tự nhiên vĩ đại của biển cả tồn tại trong em. Những người trẻ bây giờ ít ai chịu hi sinh cái mà họ xét không có chi đổi lại.
Bà ngưng lại để thở, nét mặt bà khi nói với tôi thư giăn hẳn. Rồi bà ngồi dậy trước khi tôi đỡ. Tựa lưng vào gối ôm bà vuốt tóc tôi trong khi tôi gục đầu vào ḷng bà. Một lúc như vậy trôi qua. Một bàn tay cúi xuống nâng tôi dậy. Người ấy là Kha. Tôi nh́n anh, cảm thấy anh muốn nói với tôi điều ǵ. Bỗng nhiên tôi thấy ḿnh yếu đuối trước mặt anh. Và ngay lập tức B́nh vùng ra khỏi cánh tay Kha.
- B́nh, hăy nghe anh nói đă.
- Vân Thường đi rồi sao? Tôi buột miệng hỏi.
- Đi rồi, về thăm nhà cô ấy. Nhà cô ấy trong kia.
- Vậy anh muốn ǵ ở em vậy? Tôi nói.
Không đáp, một chiếc hộp đặt vào tay tôi. Chiếc hộp bằng sơn mài hay bằng chất liệu gỗ, lên nước sơn bóng đẹp. Tôi ngần ngại, chưa kịp nói th́ đă nghe tiếng bước chân vào pḥng. Một người đàn ông tóc ngắn, khuôn mặt mang dáng trí thức xuất hiện.
- Có lẽ ta để cho bà ấy nghỉ ngơi nhé.
- Bác sĩ Minh, mẹ tôi thế nào rồi?
- Có tiến triển khả quan và có khả năng hồi phục nếu ...
- Nếu như không bị tổn thương ở vơ năo, như lời bác sĩ nói hôm nọ?
- Chưa có chi có thể nói trước. Có phải đây là cô Thúy B́nh? Người đàn ông chăm chăm nh́n khiến tôi đỏ mặt.
- Dạ phải.
- Cô đă giúp bà ấy hồi phục trí nhớ? Tốt lắm. Vậy cô có thể tiếp tục...
- Cô ấy phải về đi dạy. Kha thở nhẹ và chúng tôi cùng bước ra khỏi pḥng.
- Cái chi đây?
- Chiếc ṿng mẹ anh tặng em. Hăy giữ lấy như một... Kha ngập ngừng không nói hết câu. Tôi không muốn giữ nó như một kỉ vật mà như một kỉ niệm. Chừng như anh hiểu ư tôi hay anh cũng nghĩ như tôi.
- Thôi hăy làm theo lời mẹ, dù sao trong mấy năm ni em đă đeo nó.
Tôi bỏ chạy về pḥng. Trưa hôm ấy tôi ngồi cạnh bà không cảm thấy mệt, không buồn ngủ. Trong chiếc hộp là chiếc ṿng ngọc, tôi lấy ra đeo vào tay - và một bức thư với nét chữ rất đẹp, chữ của bà Mi. Có lẽ lá thư được viết trong khi c̣n tỉnh táo. Có lẽ những khi tâm hồn trống vắng ư văn mới tràn trề chăng. Tôi mở lá thư ra đọc.
“ Phủ Kim Long, ngày ...tháng...
Cá Ngân,
B́nh ơi, sao đôi lúc ta thèm có một đứa con gái như em, một cô bé lớn nhanh như thổi chạy khắp vườn, gặp chi cũng hỏi. Gặp ǵ cũng ṭ ṃ đ̣i xem, cô bé ấy là ta khi nhỏ. Một cô bé quàng khăn đỏ chạy tung tăng khắp vườn. Ta yêu vườn, v́ đó chính là cuộc sống tâm hồn ta. Những buổi chiều lặng yên qúa, không gian vắng lặng, tiếng chim hót ngoài hiên nghe thật hay và ta cảm thấy cô đơn làm sao.
Đôi khi ta chợt nghĩ, tại sao có những mối t́nh tuyệt đẹp thường dang dở, những người đàn bà vô tâm, tầm thường nhất th́ sung sướng? Phải chăng tạo hóa trêu ngươi hay kiếp này ḿnh vụng tu. Ngày xưa cha ta thường xoa đầu ta bảo rằng, con không thể và không bao giờ là một bậc mẫu nghi thiên hạ được, cho dù nhan sắc con có đẹp lắm đâu. Con sẽ xé toạc hết mọi tập tục, những lề thói cũ cho mà xem. Ta đă căi lại cha, không bao giờ ta làm thế. Tuy ta không ưa làm con chim hót trong chiếc lồng son. Ta cũng đủ khôn ngoan đừng bay quá cao, qúa xa. Có thể ta đă đi hơi quá giới hạn chăng? Mắt ta qúa quen thuộc với những cánh cửa phủ rêu phong ở Huế, những thành quách cổ kính im ĺm, những pho tượng đá đứng ngủ giấc ngàn năm. Trái tim ta vốn khát thèm những cuộc lăng du. Và ta trốn ông, lao qua bức tường phía sau nhà, để ... bơi qua sông cùng lũ trẻ con vạn đ̣. Những đứa con gái, con trai đen thui, mà nếu ông nh́n thấy chắc chắn ông sẽ cấm cửa. Chúng nhếch nhác và lôi thôi quá thể, có đứa quanh năm mặc độc một cái quần đùi. Chúng hồn nhiên ranh ma trong những tṛ đuổi bắt trên sông. Chúng bơi như những con rái cá và chúng hoang dă, nhưng không thô lỗ. Chúng hồn nhiên lớn lên không qua trường lớp, không thầy, không một mái trường nào chứa chúng. Đơn giản v́ cha mẹ chúng h́nh như chưa bao giờ có một khái niệm về trường học là ǵ. Những buổi đi chơi lên thượng nguồn con sông có hôm ta bắt đầy bướm. Hái đủ các thứ hoa dại. Ta rủ chúng chèo thuyền ra cửa biển và có một lần ta đă làm thế. Báo hại cha ta sai các người làm đi t́m đến tối, thiếu điều lên đài phát thanh thông báo t́m trẻ lạc. Trở về nhà bị một trận đ̣n nên thân ta vẫn không chừa. Có lẽ v́ vậy mà ông Hưng gọi ta là Người Phụ nữ Đàn ông. Ta đă ngây thơ khi cho rằng t́nh yêu có thể dung chứa tất cả, kể cả sự tha thứ. T́nh yêu vốn ích kỉ. Hoặc ông Hưng không chịu nổi một người vợ giàu cá tính và có thể ông ta thấy ḿnh tầm thường hơn ta. B́nh ơi, ta sửa soạn đi đây. Cám ơn con, cá Ngân, đă nung sôi lại 1 giờ những sục sôi bầu huyết nóng ngày xưa trong ta tưởng chừng đă mất. Đúng, văn chương không phải là cứu cánh nhưng đó là chỗ trú ẩn cho tâm hồn. Qủa thật nếu không có con, ta đă không hoàn thành một lúc hai cuốn sách. Không bao giờ dù ta có tỉnh trí lại.
Ta cho con chiếc ṿng ngọc này, nó là của mẹ ta cho ta và bây giờ ta để lại cho con. Nó vô giá khi con đeo nó. Sau này trong cuộc sống con sẽ hiểu hơn ba từ Ngọc Vô Giá này. Thôi cứ coi như bùa hộ mệnh của ta cho con vậy. Hàng năm, công ty Phùng Hưng sẽ trích một số tiền lời từ cổ phần riêng của ta cho con, vậy con cứ yên tâm đừng lo lắng ǵ. Trước mắt ta gởi con hai triệu tiền thưởng.
Ông Hưng không biết chuyện ta có tiền riêng đầu tư vào công ty của Kha. Tà́ khỏan ấy vẫn tiếp tục cho đến khi con lấy chồng. Nếu không thích con có quyền rút lại. Ta gởi kèm theo giấy ủy quyền. V́ giờ này ta nhận con làm con nuôi của ta. Cá Ngân à! Cuộc đời có nhiều cánh cửa rộng mở, chỉ cần ta có quyết tâm và nghị lực. Giờ ta đi đây, ta đă sửa soạn cho chuyến đi này lâu lắm. Đừng buồn làm chi. Ai cũng một lần bước qua cánh cửa ấy, sớm hay muộn mà thôi. Hăy gom lá khô trong vườn, đốt cho ta ngọn lửa. Ở cuối vườn ấy, chỗ âm u và trống trải nhất. Không cần phải ở lại, cứ về biển đừng để hai em Nục và Ṣng ăn tết không có chị Ngân tội nghiệp. Ở lại, tự tin và hi vọng. Thúy B́nh, hôn con. Má Mi Như Thủy.”
Cảm giác con tàu lắc lư chao đảo dữ dội giữa biển khơi, cơn giông ầm ầm kéo đến. Những làn sóng tràn qua mạn thuyền, cố sức vật ngă con tàu. Giấc mơ ấy là sự thật. Tôi đứng như trời trồng, có cảm giác con thuyền bị đắm, hất tôi ch́m dưới đáy biển sâu.
Tiếng nói của một người có tác dụng thức tỉnh:
- Ḿnh ra ngoài ni đi, B́nh.
Buổi chiều âm u. Tôi, Kha, Mạnh và Vân Thường hôn thê của Kha ngồi bên đống lửa cuối vườn. Khói từ đám lá cây mục bốc lên mùi ngai ngái, cái mùi đặc biệt của đất sau những ngày đông giá. Chiều lạnh và âm u. Ngọn lửa đốt lên xua tan cái giá rét, làm sáng một khoảng trời bên trên.
- Cá Ngân, em c̣n ở lại chứ?
Vâng, tôi buồn bă trả lời. Không ai nói thêm câu nào. Kha liên tục cời lửa cho cháy bùng lên. Tất cả những đêm đốt lửa trên biển và những lời th́ thầm ngọt dịu của t́nh yêu cùng hiện về qua đống lửa chiều nay, làm cho bờ mi tôi cay và trái tim tôi run rẩy.
Mạnh ngồi sát bên, dường như anh đang theo đuổi những biến chuyển trên khuôn mặt tôi. Phải chăng đứng trước sự mất mát qúa lớn của người thân con người gần nhau hơn. Đêm ấy là một đêm khó ngủ. Tôi nằm trên chiếc giường nhỏ ở pḥng ngoài, bà Mi vẫn nằm trên chiếc giường của bà ở pḥng trong cho kín gió, có điều bây giờ chiếc tủ gương đứng được dời đi phía khác. Thành ra căn pḥng rộng mênh mông.
Nằm măi khó ngủ được, tiếng sương giọt trên cành lá phía ngoài nghe rất rơ. Tôi nhắm mắt cố dỗ giấc ngủ và tôi ngủ say sau đó. Th́nh ĺnh một tiếng động nhẹ ở cửa khiến tôi giật ḿnh. Một bóng người mặc đồ trắng đứng ở giường. Bóng trắng đi đến góc pḥng, tôi nghe tiếng cửa sổ khép. Rồi cử động như cầm chổi quét nhà. Rùng ḿnh tôi mở mắt ra. Căn pḥng vẫn kín cửa, hai cánh cửa sổ đầu giường nằm tôi nhớ ḿnh đă đóng lại hồi hôm. Lâu lắm tôi mới nhắm mắt ngủ lại. Bà Mi đang đứng đầu giường cúi xuống bên tôi, ngoài cửa mùng. Một tiếng thở dài nhẹ bên tai. Tôi vùng ngồi dậy để tin là ḿnh không nằm mơ. Căn pḥng yên tĩnh quá. Chuông đồng hồ qủa lắc gơ 1 giờ sáng. Ngồi bất động trên giường tôi không dám nằm xuống, nhưng rồi tiếng gơ đều đều của đồng hồ và tiếng sương giọt trên cành lá nghe rơ, làm tôi buồn ngủ và tôi cũng nằm xuống ngủ lại được. Vừa ngủ thiếp, một tiếng thở dài nhẹ phát ra bên tai.” Má Mi”, tôi lẩm bẩm. Tôi tung mền ra, mở to hai mắt. Không ai ở đó cả. Giường bên trống.
Giật nảy, tôi ngồi lên. Tôi muốn biết chắc ḿnh không bị ảo giác hay nằm mơ. Nhưng măi trời vẫn chưa sáng, đêm khuya yên tĩnh vô cùng. Nửa tiếng sau tôi ngủ lại. Cho đến khi bà Năm vào đánh thức tôi dậy trời sáng bạch. Anh sáng bên ngoài lùa vào pḥng. Ngoài nhà, tiếng chân người rộn rịp, tiếng nói lao xao.
- Đêm qua em nằm mơ chi mà ngủ say, O vào lay măi không dậy.
- Đêm qua má Như Thủy không ngủ đây à?
- Kén mất rồi, lúc 12 giờ đêm qua.
Tôi choáng váng, không tin vào những ǵ ḿnh được nghe.
Như Thủy đă yên lặng ra đi không đau đớn ǵ. Nàng sống thế nào bây giờ ra đi thế đó. Một cái ǵ đó lay động bên trong tôi, từng tiếng từng tiếng rất khẽ. Như từng nhịp đập của qủa tim nàng. Ḷng tốt của nàng và cả tánh ḱ quặc của nàng, ưa những cuộc viễn du xa thực tế, mối quan hệ với dân vạn đ̣. Những t́nh bạn không có giai cấp, không trường lớp, chỉ bạt ngàn lau trắng đầu nguồn sông, chỉ mênh mông sóng nước với mây trời. Nàng đă sống thật trung thành với chính bản chất nàng và với người khác.
Kén, sau cùng đă tha thứ cho Sâu, thông cảm cho em và thanh thản ra đi. Khi trí óc bước qua cánh cửa cấm trái tim nào chịu nổi điều đó, tôi đă đọc câu này ở đâu tôi không c̣n nhớ. Chỉ nhớ lại thật sắc nét khuôn mặt và đôi mắt sâu sáng long lanh của Kén. Như vậy t́nh mẹ con giữa chúng tôi chưa tṛn một năm, tám tháng đúng và tôi biết ơn bà đă cho tôi những ngày tháng đáng yêu, đáng nhớ. Mặc dù chỉ là những hồi ức về tháng ngày xa xưa của chính bà, mặc dù thời gian cùng viết chung cuốn sách không lâu kể từ sau khi ông Hưng ngă bịnh. Nét dí dỏm, trí thông minh, tính nhạy cảm của bà ảnh hưởng nhiều đến tôi.
Và bây giờ Kén, sau những tháng năm hạnh phúc ở đời ngắn ngủi đă vĩnh viễn ra đi. Tang lễ có đầy đủ nghi thức, đông người tới tiễn đưa. Ṿng hoa phúng điếu đầy ngập căn pḥng khách rộng. Các trướng liễn đựợc chở trên xe một số. Học tṛ cũ của bà đi đưa khá đông, chưa kể những người ái mộ. Người ta th́ thầm phần đất dành cho ông Hưng nay dành cho bà Mi. Sâu đi sau cùng, khóc lặng lẽ. Không ai quấy rầy tôi và tôi đứng riêng ra một góc sau khi bốc ba nắm đất bỏ xuống phần mộ. Nước mắt không chảy nhiều như tôi tưởng. Ba cái tang lớn qua lâu rồi và ngàn người chết trong trận băo năm nào khiến ḷng tôi chai cứng chăng. Không đúng, tôi chỉ đang nuốt nước mắt vào ḷng. Và rồi tôi chỉ thầm nghe tiếng ḿnh nức nở. Cái quan tài bằng gỗ đàn hương được hạ xuống huyệt. Tôi nh́n cảnh tượng trước mắt bằng đôi mắt của kẻ vô hồn. Tới cũng ghé vai gánh ḥm. Người cai gian vừa điều khiển đám thanh niên trong khu phố khiêng ḥm hạ huyệt xong, phu đào huyệt bắt đầu lấp đất. Họ vừa nện đất vừa ḥ bài ai linh. Tôi tự hỏi ḷng ḿnh đêm qua người nào đă vào pḥng tôi nếu không phải là bà.
Sau lễ tang, đa số người đưa ra về, chỉ vài người bà con ở lại dự buổi cúng qủa khốc. Tôi không ăn, bỏ vào pḥng nằm. Tất cả diễn ra như ánh chớp. Niềm vui, hạnh phúc và đau khổ, tan và hợp, đến rồi đi. Không thấy ông Hưng đâu, h́nh như ông ta mệt cũng lên pḥng. Cánh cửa pḥng bật mở, Kha bước vào nói.
- Anh xin lỗi, em cứ nghỉ, chiều mai anh đưa về. Ăn Tết xong lên lại, ba anh vẫn đang cần em. Về một số hồ sơ của má Mi chưa xong.
Trưa hôm ấy v́ mệt tôi ngủ một giấc say. Căn nhà trống trải, vắng lạnh. H́nh như một người đi đem theo tất cả. Tôi thắp hương trên bàn thờ Kén, buồn bă nghĩ rằng hẳn bà đă nghe lời van vái của tôi và pḥ hộ cho tôi. Văng vẳng bên tai, lời nói dịu dàng, hai tay giăng ngang như thập tự của người đàn bà thông minh xinh đẹp. Măi măi bà là người mẹ đáng kính và tôi khó chịu nổi ư nghĩ tôi đă mất bà.
Tôi ra vườn thanh trà, băng qua vườn măng kiếm ôm lá khô, mang về chất trên đống tro tàn hôm trước. Kiếm thêm ít củi khô trong vườn và chất thêm rác khô, tôi đốt lửa. Ngồi bó gối bên đống lửa, mùi lá khô mục xông vào mũi vào tôi bây giờ trở nên một mùi quen thuộc.
“ Tôi không khuyên em nên dừng lại ở mảnh bằng Sư Phạm. C̣n có những bến bờ khác, những chân trời khác, nhưng cái ǵ có giới hạn vẫn tốt hơn là cứ đẩy ham muốn của ḿnh đến vô hạn rồi không biết sẽ đi về đâu nữa.”
Giờ đây bà không c̣n vào pḥng, đọc những trang viết ngây ngô của tôi. Tôi chỉ là cô gái ngây thơ chấc phác, không hiểu hết những rắc rối cuộc đời. Giờ đây tôi lại một ḿnh với con đường dài trước mặt, bà đă tính trước để tôi tiếp tục con đường của tôi, hoặc của bà, v́ định mệnh mà dang dở. Một bóng người âm thầm bước đến bên tôi. Đang muốn khóc v́ khung cảnh cô liêu tịch mịch quá, tôi giật ḿnh. Bàn tay kẻ ấy nhặt cái que Kha dùng để cời lửa hôm trước, khơi lửa và gió thổi vào mắt tôi cay xè, tôi ho sặc sụa.
- V́ sao cô c̣n ở lại đây? Cô có thể về nhà chiều ni, hay sớm mai, cô có thể xé bỏ hợp đồng, và từ bỏ tôi.
Lau nước mắt nước mũi trào ra ràn rụa,tôi ngẩng lên nh́n khuôn mặt hốc hác, râu ria tua tủa, đôi mắt trũng sâu của người đàn ông trước kia thường hạnh họe tôi.
- Em nghĩ, tết qua rồi, em ở lại với bà vài hôm.
Ư nghĩ đi và ở lại dằn xé tôi suốt đêm. Kha sẽ cùng vị hôn thê vào Saig̣n, c̣n tôi sẽ làm cho xong một số việc ông Hưng cần trước khi trở về đi dạy. Hay khởi đầu công việc cũng vậy.
Một cuộc đời mới bắt đầu trước mặt và tôi không biết ngày mai sẽ ra sao, không hay cái ǵ sẽ xảy ra nữa cho ḿnh. Tất cả tùy thuộc vào sự may rủi hay thuộc về ư chí tôi, tôi nghĩ thế. Làm như không nghe lời tôi nói, người đàn ông chất thêm củi khô vào lửa. Tôi t́m thêm lá khô bỏ vào. Cái mùi lá khô mục này có một hương vị cay cay và tôi đâm nghiện chúng. Ngọn lửa cháy bùng xua tan cái giá rét chiều cuối năm.
- Năm ni thanh trà cho lộc sớm. Chanh tiếp tục ra trái từ đầu tháng mười một. Tất cả những cây cao bóng cả cho đến cây thấp đều xanh tốt, thiệt là ḱ. Rứa mà tui tưởng, bà ấy đi cả vườn đều héo khô hết.
- Sao ông lại chú ư đến cây khi bà vừa mới mất.
- Cô không biết chi cả, cây và người vốn tương trợ hỗ tương lẫn nhau. Cây héo, người mất. Người đi cây cũng khô. Cây có giác hồn người có linh hồn.
- Chắc bà pḥ hộ cho ông và bà Sâu.
- Có phải tôi đâu. Nhà tôi ấy chứ. Đêm mô bà ấy cũng dậy đi lại trong nhà. Bà ấy làm tôi không yên và khi người ta ăn không ngon ngủ không yên, cách hay nhất là ra vườn xem cây cảnh. Năm ni có đám, nếu không, tôi đă đưa cô đi xem Hội hoa xuân.
Người đàn ông nói cứ như đùa. Làm sao tôi có thể cảm nhận được sức sống của muôn cây và mùa xuân đang tới lúc vết thương ḷng chưa lành hẳn và tâm hồn tôi trống trải. Tuy nhiên, người đàn ông nói không sai. Những ngày có đám, người ta ra xem vườn tược, khen cây sapotier sây trái, bà Năm hái vào dú cúng trên bàn thờ đến mấy qủa bồng cọng với các loại trái cây khác.
- Có thể em sẽ về Thuận an một tuần. Tôi nói mà không tin chính ḿnh vừa nói. Sự thật tôi không muốn đi mà cũng không muốn về. Sự biệt li cho đến bây giờ làm tôi sợ hăi.
- Nếu cô về tôi sẽ bảo Tới đưa đi.
- Cám ơn ông.
- Cám ơn ǵ, cám ơn bà ấy ḱa!
- Ông.! Tôi tức giận đến nghẹn ngào.
- Chẳng phải sao? Nếu không có tài viết ấy ắt nhà tôi và cô không gặp nhau. Và tôi cũng không gặp được cô. Có đúng không?
- ...
Người đàn ông ngước mắt nh́n trời. Đôi mắt mà hàng ngày tôi vẫn thấy tia nh́n sắc sảo cùng miệng lưỡi như gươm, bây giờ trong đôi mắt ấy chỉ có sương mù.
- Thúy B́nh, lẽ ra người chết là tôi. Em không biết sao?
Bỗng nhiên, như một cây khô hết nhựa, người đàn ông lảo đảo rồi ngă ụp xuống trên hai cánh tay tôi. Không phải chỉ có ḿnh ông; mà c̣n có tôi. Cả tôi và ông ta đều gục vào nhau mà khóc. Khóc như chưa bao giờ được khóc.
Rất lâu. Sau cùng, người đàn ông gượng dậy, quàng hai tay qua vai tôi, đầu tôi áp vào ngực ông.
- Lửa tắt rồi, ta vào nhà đi, em.
Dù nói vậy, mười phút sau ông ta mới d́u được tôi đứng lên.
Bóng tối xuống tự bao giờ trong khu vườn rộng mênh mông và trên bếp lửa đang tàn, những làn khói nóng vẫn c̣n bay trong không gian sực nức mùi hương chanh, hượng hoa hồng trong hơi lạnh của chiều đông
Và của hơi ấm của mùa xuân đang hiện diện.
Phạm ngọc Túy
Huế 12/2011