“The struggle of man against power
is the struggle of memory against forgetting.”
Milan Kundera.
nói chung
không c̣n ai than khóc nữa
chuyện chết chóc biệt ly
tù đày nghèo đói
đă qua rồi
anh không thể tự dày ṿ măi
thế nên chỉ là chuyện thường t́nh
nếu lối vào freeway không c̣n làm anh chóng mặt
và gót giày tự tin
bắt đầu vang trên hành lang sáng bóng shopping center
dần dần anh cũng biết làm ngơ
khi gặp đồng hương ngoài phố
anh sẽ không kịp lỗi thời
rồi cũng giống mọi người
anh lên cân và bắt đầu rụng tóc
chuyện nhà cửa việc làm xe cộ
như ngọn sóng thần cao ngất
cuốn anh đi không kịp nh́n lui…
không ai chỉ dẫn anh
phải sống như thế nào
sau lần sống sót ấy
anh sẽ không kịp u sầu
ngọn gió kỳ lạ mỗi chiều
đập vào bờ vách trống không của trí nhớ
chiếc xe hăng xưởng căn nhà
anh ra vào như con kiến thợ
những huyệt mộ văn minh
vùi lấp
mỗi ngày anh mở khép hững hờ
cánh cửa đời xám nhạt
hoàng hôn nơi đây thôi làm anh thảng thốt
và tràn lọc qua nỗi dửng dưng
đêm thu ḿnh con thú lạc loài
anh không c̣n cảm thấy mệt nhoài
trong căn apartment chật hẹp
đêm âm thầm pháo đài câm
đêm nhấp nháy màn ảnh vô t́nh
đêm thất thần không khép mắt
những giấc mơ trước lúc ra đi được thay thế bởi những bóng h́nh khác lạ
sau những trận football truyền h́nh
sau những phim bắn giết
bao lâu rồi anh không ngắm một vầng trăng
bao lâu rồi không gặp lại trong mơ một khuôn mặt thân yêu những ngày khốn khổ
không ai chỉ dẫn anh
phải sống như thế nào
sau ngần ấy mất mát
đâu c̣n ǵ có thể làm anh hăi sợ
anh đă vượt qua trùng trùng thách đố
pḥng tra tấn
ánh mắt hận thù
năm dài bị chà đạp và sỉ nhục
anh đă vượt qua biển đem giận dữ
qua đường tơ kẽ tóc của bạo tàn và cái chết
anh đă đi qua những cảnh đời mà sự b́nh yên nơi đây dường như không có thực
không ai chỉ dẫn anh
phải sống như thế nào
sau ngần ấy tuyệt vọng
anh sẽ không kịp nhớ nhà
không kịp nghiền ngẫm nỗi đau xưa
không kịp mỉm cười trên tấm ảnh gửi về cho mẹ
lướt mắt thờ ơ qua những trang báo nơi tiệm ăn pḥng khám
không h́nh ảnh nào gợn lên với chiếc răng đau
không xúc động nào bên tô phở
chuyện dài quê hương vẫn thế
vẫn thất nghiệp vĩnh viễn
vẫn măi măi đói nghèo
vẫn trông chờ ṃn mỏi
vẫn những án lệnh chung thân hay tử h́nh ǵ đó –
đă có người khác thay thế anh nơi pḥng biệt giam ẩm tối
***
trước kia đă nhiều lần
anh nghiến răng ứa lệ
nhủ ḷng
biết bao điều
không thể nguôi quên…
rất ngắn gọn lạnh lùng
với lư-do-sẽ-cho-biết-sau
như cánh cửa kín bưng
mặc t́nh anh thao thức
mảnh giấy nhỏ tầm thường
hoang mang ngh́n cân nặng
con dấu đỏ ghê tởm – như cái mồm há rộng
xấc xược gọi đích danh anh
xoá bỏ t́nh trạng vô danh
đẩy anh ra sân khấu chói loà của bạo lực
chính là họ tên anh
bây giờ trở nên trần trụi
chính địa chỉ căn nhà trong ngơ tối
nơi anh tạm-trú-thường-xuyên
sự chính xác bất hạnh này vẫn làm anh nghi hoặc
uổng công ḿnh tự bôi xoá bao năm
vẫn không dấu nổi vết chàm oan nghiệt
không c̣n nữa sự b́nh yên mong manh
được ch́m lẫn vào mênh mông xám xịt
những kiếp người ṃn mỏi chung quanh
bởi không thể bày tỏ cùng ai
anh bắt đầu dè dặt với chính ḿnh
cố nhận ra một điều khác thường nào đó
trong cái nh́n những người quen biết gần xa
phải sống lại lần nữa quăng đời qua
bằng h́nh dung và hồi tưởng
anh khôi phục quá khứ ḿnh
cho mạch lạc và hợp lư
có những nụ cười cần phải biện minh
và cả sự lặng im thuần túy
một ḿnh anh trở lại với những đêm dài
ở một nơi từa tựa như ngă rẽ
ở một thời điểm từa tựa cuối năm
mà cuộc đời tan nát của anh
chính là điều cần tổng kết
loay hoay trong bóng tối
anh diễn tập lời đối đáp khôn ngoan
cho những câu hỏi hiểm nghèo
như dao - nhọn sắc
thường chúi vào chỗ ít ngờ đến nhất
một ḿnh anh đóng hai vai
màn kịch phi nhân
như một người trước phút lâm chung
anh nhớ lại muôn vàn cảnh sống
những bức thư đă gửi
những gặp gỡ thoáng qua
những thù tạc bạn bè
những lời ngọng nghịu cuối cơn say
anh sắp xếp cuộc đời theo một tiến tŕnh trong sạch nhất
nghiêm khắc kết tội cả những điều nhỏ nhặt
rồi tự biện hộ hùng hồn trong đêm vắng
anh đong đưa giữa sự khách quan và ḷng hy vọng
xét cho cùng
không có ai hoàn toàn vô tội
nhưng tại sao chính anh nhận được giấy mời
mà không là ai khác?
nghi vấn u ám này
bất chợt rơi xuống đời anh
như tiếng cú đêm
bên ngôi nhà b́nh yên nào đó...
chẳng lẽ anh phải nói với em
những lời tỏ t́nh dịu dàng
như cách đây hai mươi năm
anh từng run rẩy nói
lần đầu
nơi một căn nhà đầy gió
có hoa mận và trăng rơi trắng
xuống một mùi hương lạ nao nao?
chẳng lẽ anh phải viết cho em
những bức thư dài sầu nhớ
như cách đây hai mươi năm
anh từng say đắm viết
lần đầu
trong giảng đường vắng ngắt
khi mùa thu đang bứt những chiếc lá ném đi
cùng với hồn anh
trong nắng vàng buốt nhức?
chẳng lẽ anh phải giải thích cùng em
rằng nếu có bề ǵ
th́ đây cũng sẽ là sự lỡ lầm sau cuối
rằng thời gian không c̣n đứng về phía chúng ta
mà đang lầm lũi bỏ đi như kẻ trộm
và em đă biết rằng đứa con đầu tiên trong đời
phải được sinh ra trước tuổi bốn mươi?
chẳng lẽ chúng ta cố gắng yêu thương tất cả mọi người
mà không thể yêu nhau...?
*trích tập thơ “Trôi Đi Cùng Tháng Chạp”, nxb Tŕnh Bầy, 1993.