NỘI DUNG XĂ HỘI
H̀NH THỨC TỰ DO
Vấn đề tự do và tự do cho ai, tự do đối với ai, tự do để làm ǵ.
Tự do của quảng đại quần chúng, đấy là một nội dung chân chính mà chế độ ta thực hiện về căn bản, và có điều kiện để phát triển không ngừng. Nhưng đây là tổ chức chúng ta, tuy xét về nội dung là dân chủ thực sự, nhưng lại bị lũng loạn bởi những bệnh nặng nề: quan liêu, mệnh lệnh, giáo điều, bè phái, sùng bái cá nhân.
Đây là một cuộc đấu tranh cách mạng tiến hành trong nội bộ
nhân dân bằng phê b́nh và tự phê b́nh, đặng tranh thủ cho mỗi công dân những điều kiện hoạt động chính đáng và cần thiết để góp phần vào nhiệm vụ chung, chống sự ḱm hăm và lấn át của những phần tử lạc hậu: quan liêu, bè phái, sùng bái cá nhân ở mọi cấp lănh đạo. Phải nói rơ ở mọi cấp lănh đạo, v́ nếu xét đến cá nhân th́ những bệnh ấy c̣n khá phổ biến với mức tiến triển của xă hội ta bây giờ, nhưng có ở cương vị lănh đạo th́ nó mới có điều kiện để gây tai hại lớn cho nhân dân. Những sai lầm nghiêm trọng phạm phải trong Cải cách ruộng đất, chỉnh đốn tổ chức [1], kiến thiết kinh tế và văn hoá là những dẫn chứng hùng hồn. Những sai lầm ấy th́ nhân dân ở mỗi địa phương và nhiều cán bộ cấp dưới, mỗi người trong phạm vi của ḿnh, từ lâu đă trông thấy rơ, v́ đă phải chịu đựng những tai hại gây ra cho bản thân ḿnh hay chung quanh ḿnh. Mà v́ những sự việc ấy có tính chất phổ biến, vấn đề rút kinh nghiệm cũng không đến nỗi khó lắm.
Cụ thể như trong cải cách ruộng đất, đặc biệt là đợt 4 và đợt
5, nhân dân đă có nhiều ư kiến xác đáng, dựa vào những bài học hiển nhiên của lịch sử Cách mạng Việt Nam, vào lư trí và đạo đức tự phát của người thường dân. Ví dụ như trước những nhận định từ trên đưa xuống về t́nh h́nh nông thôn, thổi phồng lực lượng của địch và mạt sát cơ sở của ta, th́ quần chúng và cán bộ cấp dưới đă có nhiều thắc mắc.
Do quá tŕnh thực tế phản đế, phản phong, tổ chức kháng chiến của ta th́ tất nhiên là một tổ chức của nhân dân lao động dưới sự lănh đạo của Đảng, và nếu có bao gồm một số phần tử phức tạp th́ những phần tử ấy nói chung cũng đă được giáo dục ít hay nhiều trong thực tiễn đấu tranh phục vụ nhân dân. Vậy cơ sở ta ở nông thôn trước Cải cách ruộng đất cũng không thể nào xấu đến thế. Nó cần được cải tạo, nhưng không đến nỗi phải đả kích hàng loạt. Mà theo lư trí thông thường của người dân th́ nếu thực sự tổ chức của ta đă bị lũng đoạn nghiêm trọng, thậm chí nếu tổ chức của địch lại “lồng vào tổ chức của ta” th́ làm sao mà chúng ta kháng chiến được thắng lợi? Đến cấp Huyện và cấp Tỉnh th́ cái nội dung “chỉnh đốn tổ chức” lại càng quái gở, cuối cùng, theo t́nh cảm tự phát và thương yêu bạn đồng đội, không nói ǵ đến đạo đức và nhân sinh quan cách mạng, th́ cũng không thể nào kết án cơ sở chiến đấu của ta một cách đơn giản, chung chung vô trách nhiệm và khinh con người đến mức ấy. Cụ thể ở mỗi địa phương mà đă đánh tràn lan, có tính chất trái ngược, phản t́nh phản lư của các nhận định chung về t́nh h́nh địch và ta đă phát hiện ngay trong việc làm. Nhưng v́ cơ cấu của bộ máy lănh đạo có hướng một chiều, rất nặng về tổ chức và phương tiện đả thông, cưỡng bách mà những ư kiến phê b́nh của nhân dân hay cấp dưới th́ lại hoàn toàn để cho cấp trên quyết định có nên xét đến và cho thảo luận hay không, cho nên những bệnh quan liêu, bè phái, sùng bái cá nhân trong tổ chức lănh đạo đă có điều kiện khách quan để phát triển, đẩy mạnh tác phong đàn áp tư tưởng, phớt qua quy tắc dân chủ, biến những ư kiến chủ quan thành “lập trường” bất di bất dịch. Nhờ những điều kiện ấy mà những phần tử lạc hậu, bảo thủ, đă ngăn cản ư kiến của quần chúng, cản trở việc sửa chữa sai lầm, cho đến lúc tác hại lớn quá, cơ sở đă bị tổn thất nặng nề, chỉnh đốn tổ chức ở huyện và định phát triển theo một thứ chủ nghĩa nông dân lưu manh hoá. Rơ ràng những phần tử quan liêu bè phái đă lấy thành kiến của họ làm đường lối của lịch sử, biến những sai lầm của họ thành bánh xe vô t́nh của lịch sử. Một bộ máy hùng mạnh, xây dựng để diệt thù, đến lúc không thấy thù th́ lại quay về bạn lấy bạn làm thù mà đập phá bừa băi.
Sai lầm trong Cải cách ruộng đất và chỉnh đốn tổ chức là một trường hợp điển h́nh, nhưng thực ra th́ trong mọi vấn đề khác như kiến thiết kinh tế và văn hoá, cũng đă phải chờ cho có tai hại lớn lao, đồng thời cũng có ánh sáng của Đại hội XX [2] phát động phong trào tự do dân chủ, mới bắt đầu rút ra bài học kinh nghiệm. Rơ ràng rằng phương pháp phê b́nh thông thường trong nội bộ tổ chức không đủ để sửa sai kịp thời những sai lầm hết sức quan trọng. C̣n những sai lầm tương đối nhẹ hơn hoặc tác hại âm thầm hơn th́ tất nhiên lại càng dễ xuư xoá. Cần phải có sự xây dựng tích cực của nhân dân mới ngăn ngừa được ảnh hưởng của những phần tử bảo thủ, lạc hậu, những ông quan liêu, những ông sĩ diện, những ông bè phái luôn luôn cản trở đường lối quần chúng của Đảng. Nhưng v́ chúng ta c̣n thiếu tập quán tự do, việc phê b́nh công khai tổ chức lănh đạo thường dễ gây thắc mắc. Dù nội dung phê b́nh có đúng chăng nữa, dù kinh nghiệm có cho hay rằng không đặt vấn đề trước quần chúng th́ không thể nào giải quyết kịp thời, nhiều anh em vẫn chỉ chú trọng nhận xét về “thái độ”, truy nguyên tư tưởng: thiếu tin tưởng, bất măn, tự do tư sản, thoát ly lănh đạo, thậm chí là “bôi nhọ chế độ”, “để cho địch lợi dụng!”. Những anh em ấy không thấy rằng nhân dân được sự lănh đạo của Đảng [3] th́ Đảng cũng phải được sự xây dựng của nhân dân, miễn là cuối cùng th́ nhân dân thực hiện chủ trương chính sách của Đảng. Mà nếu trong lời phê b́nh có phần “bất măn”, th́ có cái bất măn ấy mới sửa chữa được sai lầm, có cái bất măn ấy th́ lănh đạo mới thoả măn được nhân dân.
Lănh đạo theo đường lối quần chúng không phải chỉ là ngồi trên mà “t́m hiểu quần chúng”. V́ như thế vẫn c̣n là tự đặt ḿnh trên nhân dân, mà người lănh đạo không có quyền tự đặt ḿnh trên nhân dân.
Kinh nghiệm Cải cách ruộng đất là một bằng chứng điển h́nh. Không công tác nào đă tập trung chừng ấy phương tiện đả thông và cưỡng bách, bộ máy tổ chức được rèn dũa như một động cơ hiện đại kiên cố, nhưng cũng v́ thế mà không nghe thấy ư kiến phê b́nh của nhân dân rồi đi đến chỗ làm ngược hẳn đường lối chính sách cách mạng, tấn công bừa băi, phá huỷ… Chính lúc trung ương tin tưởng rằng nhờ tổ chức chặt chẽ mà nắm được hết th́ biện - chứng – pháp của lịch sử đă quay lại vấn đề: tổ chức thoát ly quần chúng, lănh đạo rất yếu, chỉ đạo lung tung.
Chúng ta có thể nhận định, vấn đề tự do nhân dân miền Bắc hiện nay cụ thể trước mắt là tự do đối với những phần tử lạc hậu, bảo thủ, quan liêu, giáo điều của chế độ dân chủ nhân dân, làm lệch công tác lănh đạo của Đảng, đă gây ra nhiều tổn thất nghiêm trọng cho tổ chức nói chung là ḱm hăm công cuộc kiến thiết miền Bắc, tranh thủ miền Nam. Nhiệm vụ chống những phần tử căn bản là nhiệm vụ đấu tranh với ban, tiến hành bằng phê b́nh và tự phê b́nh.
Trong bản tham luận đọc trước Đại hội VIII của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đồng chí Đặng Tiểu B́nh, hiện giờ Tổng bí thư của Đảng Cộng sản Trung Quốc đă nói: “Đảng không có quyền vượt lên trên quần chúng nhân dân, tức là Đảng không có quyền ban ơn, cưỡng bách, mệnh lệnh đối với quần chúng nhân dân, Đảng không có quyền xưng vương, xưng bá trên đầu nhân dân”.
_______________
[1] Chỉnh đốn tổ chức là một danh từ mới thay thế cho danh từ: thanh trừng trong nọi bộ Đảng và trong chính quyền.
[2] Đại hội XX Đảng Cộng sản Liên Xô (Bolsevich). (BT)
[3] Tư tưởng này đă được Đại hội Đảng CS Việt Nam lần VI năm 1986 khẳng định. (BT)