Nơi Sương Phủ

Giấc ngủ chập chờn ít lâu thì vỡ tung vì tiếng chuông của đồng hồ báo thức. Bữa tiệc tối qua tôi uống nhiều rượu nên tới giờ vẫn nhức đầu. Tôi muốn ngủ thêm một lúc, đợi khi cơn nhức đầu dịu hẳn mới rời khỏi giường nhưng đồng hồ vẫn inh ỏi. Sau nhiều hồi báo, tôi ngao ngán dần với cảm giác thèm ngủ. Tôi lật chăn, ngồi dậy, và tắt đồng hồ. Ngoài khung cửa, sương vẫn mờ quanh mái nhà. Hàng cây nghiêng nghiêng, những tán lá vàng úa. Phố vắng, lá phượng rơi trong giọt nắng ngắn của bình minh sớm. Chiếc xe bus chạy vòng và dừng lại trước mỗi điểm đỗ. Cửa xe mở toang ngay cả khi không có khách chờ xe. Nắng đổ nhè nhẹ, nho nhỏ hình chiếc lá. Tôi đứng đấy, cứ gà gật, mắt lim dim cho đến khi nắng nồng, sắc và mạnh hơn, quạt vào mặt râm ran. Mặt trời bắt đầu nóng bỏng. Tiếng chân người dồn dập, còi xe rú cao như chửi thề. Ngày mới bắt đầu khi người chật cứng mọi con đường.

Tôi làm nhân viên trong một cửa hàng nội thất ở thành phố. Công việc của tôi được phân theo từng ca. Tôi làm ca sáng, tới chiều sẽ có người khác thay. Cửa hàng nơi tôi đang làm việc là một chi nhánh khác, nhỏ bé hơn của công ty nội thất. Không có nhiều bận rộn ở công việc này và ngoài những mối quen thì chỉ có những vị khách thi thoảng tạt qua để xem mặt hàng. Tính cả tôi thì cửa hàng có sáu nhân viên. Một con số không cần thiết cho một cửa hàng bé nhỏ thế này. Ông chủ không mấy khi đến, mọi công việc đều được bàn giao qua điện thoại.

Vào buổi sớm chúng tôi tới cửa hàng để khiêng đồ ra bày, lau bụi rồi ngồi không chờ khi hết ca. Đồng nghiệp tôi thường trốn giờ làm, ngủ gật trong giờ, và thường xuyên tổ chức bài bạc trong gian nhà kho. Họ có cử một người để canh, phòng khi ông chủ điện về hoặc có khách tới mua hàng. Tôi chẳng mấy ham hố với trò đỏ đen và vì thế tôi luôn là người trực thay họ.

Tôi có một người bạn. Cậu ta tên Thuần. Tôi với Thuần chưa thành tri kỷ, nhưng trong những mối quan hệ ít ỏi của tôi thì cậu ta là người có vài trò và lâu dài nhất. Thuần hơn tuổi tôi, cậu ta mê đọc sách và đã tự chọn cho mình nghề dạy học. Nhà Thuần nằm trong một con ngõ nhỏ, nằm đối diện với một phiên chợ. Từ nhỏ Thuần đã sống ở đây. Cha mẹ Thuần từ nhiều năm trước đã sang Đức làm ăn và định cư hẳn bên đó. Hàng tháng họ vẫn chuyển tiền về cho Thuần. Ở ngôi nhà này chỉ còn Thuần với một người bác già cả. Việc chợ búa đều giao cho bà ấy và công việc của Thuần đơn giản chỉ là ngày đi dạy, tối đến thì vùi đầu trong sách.

“Sách bao dung với mọi nỗi đau. Mỗi trang ăm ắp trí tuệ nhân loại.” – Có lần Thuần nói với tôi. Cậu ta nâng cặp kính lên, và như để tôi một lần nữa ghi nhớ cậu ta lặp lại câu nói đó.

“Thế ư. Hình như nó đúng.” – Tôi nói.

“Nó rất đúng, cậu không thấy sách thì cậu vẫn mù lòa.”

Tôi không đáp lời và chỉ gật đầu, như một sự lẩn tránh bất đắc dĩ. Tôi không có thù hằn gì với những chữ nghĩa nhưng chẳng bao giờ tôi tìm thấy hứng thú ở việc đọc. Việc giở một cuốn sách, đọc một lèo, đọc ngắt quãng hay nhẩn nha từng con chữ đều khiến tôi uể oải và chuyện tìm hiểu nhiều hơn về một bề mặt ẩn sau mỗi câu văn thì thú thật nó rối rắm chẳng khác gì môn số học.

“Mày làm một chân nhé. Đang thiếu người.”

Tôi không đáp lời. Mấy người nhân viên quen thuộc trong những sới bạc giục tôi và tôi đành nhập cuộc. Cũng như mọi lần, sới bạc được tổ chức ở nhà kho. Trong này ngoài những món đồ lỉnh kỉnh thì có vài bộ bàn ghế tồn đọng từ lâu. Họ trải chiếu ngồi đất. Tôi không thích thú lắm những vẫn cầm bài lên đánh. Trong suốt trận bài ba người họ, và một số ít những người thỉnh thoảng lại lén vào để quan sát ván bài từng gào lên. Mỗi lá bài đều ảnh hưởng tới gương mặt của mỗi người họ. Những ván tôi về nhất hoặc ù nhưng gương mặt tôi vẫn thế. Không có thích thú nào khi thấy từng tờ tiền quy tụ về chỗ của mình. Việc về bét hay móm chẳng bao giờ khiến tôi gào lên hay đơn giản là cảm thấy bực bội.

Các cây bài hội đủ và bốn người hạ bài.

Tiếng chửi thề, ba gương mặt hoặc méo hẳn đi, hoặc gãi đầu, hơi cau mày, còn thì cười rất rạng rỡ. Tôi không tìm thấy đâu một gương mặt quen thuộc thường ngày. Kể cả nụ cười tròn đầy, có phần hả hê đó cũng mang vẻ cổ quái.

Tôi xin rút khỏi sới bạc. Một người khác thế chỗ tôi. Tôi ra ngoài cửa hàng. Không có vị khách nào ghé vào. Nửa tiếng nữa sẽ hết ca.

Một cỗ xe cưới phóng qua. Cô dâu chú rể ăn mặc sang trọng, bộ máy phát nhạc đặt trên xe được bật hết volum, nhạc nhẽo ầm ĩ cả con phố. Vài chiếc xe đi chậm lại hoặc dừng ở vỉa hè để nhìn hai người ngồi trong xe. Khi chiếc xe vô tình lướt qua tầm nhìn, tôi cũng thấy nó và chỉ như vậy.

Chuông điện thoại vang lên và tôi rút máy.

Một tin nhắn, số lạ. Tôi đọc qua rồi quên ngay.

Tôi điện trước cho Thuần báo hôm nay sẽ đến. Quãng vài tháng tôi lại ghé qua nhà Thuần. Tôi thường đến vào chủ nhật, hôm đó tôi không phải đi làm còn Thuần cũng được nghỉ. Vốn tôi không hứng thú gì nhưng so với việc tụ tập rượu chè với những gã bạn lêu lổng, mở tivi xem các chương trình vô bổ hay vào lúc khuya khoắt tìm một cô gái làng chơi…Thì ghé qua một người bạn sẽ hữu ích hơn.

Lúc mặt trời vừa nhô khỏi rặng núi và thấp thoáng những tia nắng đầu tiên tôi đã thức dậy. Những giấc ngủ của tôi luôn thất thường. Hầu như chưa bao giờ tôi có được một giấc ngủ ngon, kể cả lúc tôi ngủ li bì thì khi thức dậy tôi vẫn thấy uể oải. Rất ít khi tôi nằm mơ và các giấc mơ thường tan biến mỗi khi tôi tỉnh ngủ.

Vệ sinh thân thể xong xuôi, tôi mặc quần áo, xuống đường. Chiếc ví nằm lăn lóc dưới đất, vài tờ tiền xanh đỏ thòi ra ngoài miệng ví. Số tiền thắng từ trận cá cược tối qua khiến chiếc ví dày thêm và tôi phải dành thêm chút thời gian để sắp xếp lại.

Còn sớm nên phiên chợ đối diện với nhà Thuần vẫn rất ồn ào. Tiếng rao bán ầm ĩ, tôi ngửi thấy mùi thịt cá tanh tưởi. Tôi vào trong ngõ.

Người bác già của Thuần đã dậy rồi và đang dọn dẹp nhà cửa. Bà ấy thường mặc những bộ áo kẻ hoa hoặc nâu sẫm. Mái tóc người bác già đã bạc quá nửa, khuôn mặt gầy nhẳng và da dẻ lẽo nhẽo những nếp nhăn. Điều tôi biết nhiều nhất ở người bác già là bà ấy rất thích làm việc. Không một lúc nào là tôi thấy bà ấy nghỉ ngơi. Việc chợ búa, dọn dẹp nhà cửa bà ấy đều làm tốt. Thậm chí khi đã xong xuôi mọi việc, như để lẩn tránh nhàn rỗi bà ấy tìm tới một công việc khác hoặc không thì vờ đánh rơi thứ gì đó, gây vấy bẩn căn phòng để mình lại bận rộn. Nhưng người bác già không có ý định tìm một công việc nào đó ngoài kia, cuộc sống bà ấy thu nhỏ trong ngôi nhà này.

“Thuần đang ở dưới tầng. Cháu cứ xuống đó.”

Tôi đưa cho bà hai trăm, bảo mua thứ gì đó để làm bữa trưa. Người bác già nhận lấy và nói “Cậu muốn ăn gì.”

“Gì cũng được.” – Tôi nói và đi xuống tầng.

Nhà hai tầng. Tầng một là phòng ăn, sâu bên trong là nhà bếp. Ở cạnh nhà bếp là phòng của người bác già. Tầng trên là phòng của Thuần và ban công. Ngoài ra còn có một tầng khác, được xây sâu dưới lòng đất. Gian phòng này nằm ở tầng một, cạnh phòng khách. Tôi bậy chiếc nắp lên và bắt đầu đi xuống. Có một cái thang dây ngắn nối với gian phòng phía dưới. Sự bố trí này khiến gian phòng giống một mật thất. Gian phòng dưới được thắp sáng bởi những ngọn đèn lắp ở hai bên tường. Loại đèn bóng vàng, ánh sáng dịu nhưng nhợt nhạt. Có một chiếc bàn lớn làm bằng gỗ mun ở dưới, Thuần đang ngồi. Cậu ta ngồi xoay lưng về phía tôi, cái lưng khom xuống, đầu cậu ta cũng chúi thấp và tay thì chậm chạp giở từng trang của cuốn sách. Có một chồng sách được xếp trên bàn và cuốn nào cũng rất dày. Gian phòng này khoảng hai mươi mét vuông. Ở đây tôi không thấy gì ngoài những tủ sách. Tủ dựng sát vách tường, bìa sách quay ra ngoài. Để phân biệt từng loại sách Thuần đã chia ra thành từng tầng. Tờ giấy ghi thể loại sách được dán gần đó.

Tôi gọi Thuần.

“Cậu lại đây.”

Thuần trông gầy và xanh. Cặp kính cậu ta có vẻ dày lên, ở hai bên mép và dưới cằm râu mọc rậm rạp như một bãi cỏ. Ngón tay của cậu ta gầy nhẳng và cứng nhắc như những đốt xương. Khuôn mặt Thuần xanh xao, có vẻ gì đó dại dại nhưng qua cái miệng mở rộng, tạo thành một nụ cười tôi biết cậu ta còn tỉnh táo.

“Tôi nghỉ dạy rồi, bây giờ tôi chỉ đọc sách thôi.” – Thuần nói.

“Cậu nghĩ thế nào vậy. Tôi chẳng hiểu nổi?”

“Tôi thích đọc sách, không, phải nói là phát điên mới đúng.”- Thuần nói và mỉm cười, tôi không sao chịu nổi cái nụ cười ngoác rộng, mang vẻ hạnh phúc đó - “Chúng ta sinh ra và đều có một cuộc sống. Nhưng có phải chỉ như thế? Lúc nhỏ rong chơi, lớn lên thì học túi bụi, sau đó thì tìm một công việc rồi thì cưới vợ, sinh con và dạy cho con cái của mình những điều mình đã trải qua. Họ sống như nhau và chết như nhau. Điều này thật tai hại và như một vòng tuần hoàn kinh tởm.”

Tôi xua tay “Những cuốn sách khiến cậu mụ mị mất thôi!”

“Không đâu.” – Thuần gào lên và tôi thấy từng câu nói của cậu ta rít lên, sắc thành những mũi dao.-“ Sách, đó là một điều khác hẳn. Tôi không nói những cuốn sách sướt mướt ái tình, khoe khoang nhân nghĩa. Tôi khinh những thứ sách đó và chẳng bao giờ dành cho chúng nửa ánh nhìn. Những cuốn sách tôi đọc. Phải, những cuốn ở đây, cậu xem, nó là những tầng cao của tri thức.”

Tôi nói “Cậu khiến tôi nhức đầu quá.”

“Bản chất của sự nhức đầu là gì, một cơn choáng váng thông thường hay một tư duy chưa được khai mở...”

Tôi không sao hòa đồng nổi với mớ kiến thức hỗn độn của Thuần, kể cả nụ cười của cậu ta tôi cũng không cách nào thấy gần gũi. Những cuốn sách khiến Thuần hả hê tới vậy ư, tôi không nghĩ niềm say mê với sách đưa Thuần tới tận cùng của sự thỏa mãn nhanh tới như vậy. Vì rằng cậu ta không tham gia hoạt động xã hội, không rượu chè, không cờ bạc cũng chẳng đàn bà. Những gì ở Thuần quá xa lạ với tôi.

Bữa cơm hôm đó Thuần vẫn lải nhải những điều như vậy và tôi thì chỉ nghe một cách vu vơ. Những gì Thuần nói vừa lọt vào tai tôi đã trôi tuột đi. Đã thành thói quen, mỗi khi ăn cơm Thuần thường mang theo một cuốn sách. Khi thoảng Thuần lại giở ra và dừng lại rất lâu ở mỗi trang sách. Tôi không bao giờ bận tâm nhiều về sách nên chẳng để ý cậu ta mang theo thứ sách gì. Tôi chỉ chú ý nếu cậu ta đột ngột gào lên. Dĩ nhiên đó không phải tiếng động của sự sợ hãi hay một triệu chứng của căn bệnh tâm thần. Thuần gào lên một câu viết nào đó mà hẳn rằng cậu ta rất tâm đắc. “Cái chết là sự chuyển kiếp vĩ đại”, “Chúa đã bỏ tôi hay tôi không thấy Chúa?”, “Đứa trẻ nhỏ nói : “Tôi là xác và hồn”. Tại sao người ta không nói như các trẻ?”…Một số ít những gì Thuần đã hét lớn lên trong bữa cơm hay ở một nơi khác mà tôi cũng có mặt. Thuần thường cười rất lớn khi gào lên như vậy, còn tôi thì không, chẳng bao giờ tôi mỉm cười. Ý tôi không phải nụ cười mang tính chất khoái trá khi tìm ra một thứ gì đó đáng để mình phải gào lên để lặp lại, tôi chưa bao giờ cười với mình. Đó là những gì tôi từng phân vân và giờ thì tôi nghĩ nó đúng, với bản thân tôi.

Xong bữa, người bác già dọn dẹp bát đĩa rồi lui vào gian nhà bếp. Thuần và tôi ngồi trên ghế, tôi với lấy điều khiển để bật tivi. “Thôi nào, để tớ yên tĩnh đi.” – Thuần nói và lại đọc sách.

“Cậu bỏ cuốn sách ra đi.” – Tôi nói.

“Cậu sẽ còn gì nếu buông lỏng linh hồn mình, mặc sức sa đọa.” – Thuần nói.

Tôi vỗ trán “Tôi chẳng thể hiểu nổi những thứ phi lý mà cậu nói. Cậu bỏ bê công việc, bỏ bê các hoạt động ngoài trời, còn chuyện ái tình thì tôi biết cậu chẳng ham hố, nhưng những điều đó còn hữu ích hơn việc mê mẩn trong mấy thứ sách này.”

“Không đâu!” – Thuần đấm mạnh tay xuống mặt bàn – “Thế cậu nghĩ thứ gì là hữu ích. Thuyết tiến hóa, Cộng Hòa, Thông sử và thiên thể luận, Faust, Nietzche, ôi tư bản, ôi tiền tệ, đường tới Roma, vết máu này ai sẽ lau cho sạch…Trí tuệ của nhân loại. Hoặc cậu muốn làm kẻ bị ăn óc hoặc cậu chán lốt bù nhìn bằng thịt.”

Thuần đặt cuốn sách xuống bàn, nói. “Hãy trông xem, chúng ta đã quá nuông chiều bản thân rồi. Bà bác già của tôi đấy, bà ta chỉ biết tới làm việc thôi. Ngày trước ở dưới quê bà ấy vẫn làm việc và tới bây giờ cũng vậy. Cuộc đời bà ấy rồi cũng chẳng thoát khỏi lao động, mà đó nào có phải gì cao cả, chỉ là những công việc vặt vãnh. Chỉ là chuyện đồng áng, bếp núc. Xuống mồ khi đang sống, chết tiệt thay.”

Những lời Thuần nói không sao lọt được vào đầu tôi. Và cậu ta vẫn kéo dài câu chuyện của mình bằng một chuỗi lý thuyết dai dẳng. Có lẽ tôi không phải người ham học, cũng không có thiên chất về việc nhận thức tư tưởng nên chẳng thể hiểu nổi đam mê của Thuần.

“Và giờ thì tôi đang tìm kiếm đây.” – Thuần mỉm cười, còn tôi thì quay đi, che miệng để giấu những cái ngáp dài. – “Rồi thì tôi sẽ tìm thấy…”

“Tôi mệt quá, cậu cho tôi mượn cái giường nhé.” – Tôi nói.

“Ừ, cậu cứ nằm nghỉ ở đây.” – Thuần ngừng câu chuyện của mình và cầm lấy cuốn sách, đứng lên.

Thuần mở cánh cửa thông xuống tầm hầm rồi đi xuống.

Tôi nằm trên bộ salon, thả lỏng người nhưng vẫn chưa ngủ ngay được. Mất một lúc lâu mắt tôi mới hơi lim dim.

Người bác già đã rửa xong bát đĩa và đang ở trong buồng tắm. Tôi nghe thấy tiếng loẹt quẹt của chiếc chổi cọ toalét.

Cửa hàng nội thất nơi tôi đang làm việc phải sang tên cho người khác. Công ty nội thất ở trung tâm thành phố hiện đang gặp trục trặc và buộc phải nhượng lại một vài chi nhánh để gỡ lại chút vốn. Những nhân viên khác ở cửa hàng nhao nhao lên. Tôi không hòa hợp nổi với thứ cảm xúc hỗn loạn đó, tôi chẳng buồn bã và để mất qúa nhiều thời gian với những lo nghĩ. Tôi bỏ đi.

Vài hôm sau tôi vẫn chưa tìm được việc, tôi vẫn trú lại khu nhà trọ. Hàng ngày tôi dậy sớm như một thói quen, sau đó thì ra ngoài và tới xế chiều mới trở về. Nhiều hôm tôi qua đêm ở chỗ những người bạn, tất nhiên Thuần không có trong đó vì đây đã là lớp bạn khác, đông đúc hơn và thiếu tính chặt chẽ. Chúng tôi uống rượu, đánh bài thâu đêm và khi hứng tình thì tìm tới một khu nhà thổ để chọn lọc những gương mặt khả ái và ít mầm mống bệnh tật.

Đám bạn đó cũng như tôi vẫn đang thất nghiệp hoặc chỉ có một vài người là đã ổn định công việc nhưng nghe chừng chuyện làm ăn cũng chẳng suôn sẻ gì. Họ hội họp lại và cũng như những chính khách bên bàn ngoại giao, chúng tôi chụm đầu lại, cùng hướng suy nghĩ về một trò chơi.

Mùi rượu nồng nặc đánh thức tôi dậy. Bên cạnh tôi là một người nữ trần truồng. Tôi lật chăn lên, bước xuống giường. Quần áo của tôi và người nữ đó vương vãi khắp nơi trong căn phòng và giờ thì tôi cần phải tìm lại bộ đồ của mình. Tôi đi thật cẩn thận, tránh dẫm phải những mảnh chai. Người nữ đã ngủ rồi, tôi nghe thấy tiếng nghiến răng. Cô ta nằm xoay vào trong tường, hai tay cô đặt chếch lên trên và che mất khuôn mặt. Thứ tôi nhìn thấy rõ nhất ở cô ta là thân hình đầy đặn và với cặp mông căng đầy, có sự cân đối giữa phần trên với phần dưới tôi biết đây là một người đàn bà từng trải. Tôi không muốn đầu óc mình thêm bận rộn và vì thế tôi cầm quần áo, đi vào buồng tắm. Ít lâu sau, khi thân thể đã sạch sẽ hơn tôi mở cửa, bước xuống lầu. Trước khi ra ngoài tôi ném lên giường một ít tiền. Năm trăm nghìn. Tôi nghĩ nó đủ cho cô ta.

Đây là một khách sạn.

Điện thoại réo, số lạ và tôi tắt máy.

Hôm nay đám bạn kia của tôi không gọi và tôi cũng không liên lạc gì với họ.

Trời bắt đầu hửng nắng. Thời tiết hôm nay ấm áp. Một ngày cuối tuần gợi ý cho tôi về một chuyến dạo chơi ngoài phố phường.

“Đi dạo, nhưng đi đâu đây…” – Tôi chậm rãi bước đi, và cứ hờ hững bước mãi như vậy.

Một người bạn gọi cho tôi và tôi cáo bận để tránh mặt.

Gần đây tôi không kiếm thêm được gì. Mặc dù tôi rất may mắn trong bài bạc nhưng tôi vẫn phải ngừng nó lại. Chẳng chút ăn năn về việc kiếm tiền bất chính hay gì đó đại loại vậy. Tôi chỉ không thấy vui, dù được bạc hay thua trắng. Đã từ lâu rồi và tôi chưa cảm thấy vui. Những nụ cười của tôi gượng gạo. Tôi vào vũ trường, nhảy múa theo những tư thế kì quái của đám bạn, nhưng thú thực tôi không thấy thích thú gì. Kể cả những cơn cuồng hoan với các cô gái cũng không cách nào khiến tôi thấy thỏa mãn. Tôi không nói những nụ cười hùa theo vì đó đã sang một nhẽ rồi, Thuần từng nói với tôi “Chúng ta mải miết trong cái xoắn ốc và ốc sên cả cuộc đời.” – Đây là một trong số ít những gì của Thuần đã nói với tôi. Thuần luôn cài vào tai tôi một vài câu kì quái như vậy. Mớ kiến thức hỗn độn đó đã từ lâu ngụ trong trí óc Thuần và chúng đang ăn mòn cậu ta.

Tôi được nhận vào làm ở một tòa báo lá cải. Bằng đại học với dấu chứng nhận đỏ chói cùng một bằng thạc sỹ ngoại ngữ bỏ xó từ lâu bỗng hữu ích. Cấp trên phân tôi vào mảng phiên dịch. Công việc của tôi là nhận các tin tức, trang báo tiếng anh và dịch nó để ngày mai sẽ lên bài. Thời gian này tôi ít liên lạc với những người bạn. Lớp bạn thuộc về số đông, những người thường tụ họp bên những chầu rượu và các cô gái nhà chứa thì vẫn gọi cho tôi. Tôi luôn tắt máy. Còn lớp bạn mà Thuần nằm trong đó thì chỉ có rất ít người là còn nhớ tới tôi. Họ gọi cho tôi và bao giờ cũng vậy, họ mào đầu bằng lời thăm hỏi xã giao và kết thúc cuộc gọi cũng bằng một lời hẹn gặp lại mang tính xã giao. Dạo gần đây thì họ không còn gọi cho tôi.

Tôi không nghĩ nhiều đến tiền lương vì lúc này tôi chỉ muốn có một công việc. Không có niềm say mê nào ở đó và cũng như thường lệ, tôi làm việc thật tốt, tan giờ thì ra về. Mỗi tuần tòa báo lại tổ chức một cuộc liên hoan. Tôi là một thành viên trong báo và vì thế tôi không thể lánh mặt. Tôi cùng họ nâng cốc. Thứ rượu xanh đỏ, có mùi dâu tây được rót ra những cái ly con con. Họ uống và chép miệng, đôi lúc lại “khà” một tiếng nghe rất khoái trá. Một người rót rượu, tôi nâng ly uống. Thứ nước cay cay chảy trong miệng tôi rồi trôi tuột đi. Với tôi những ly rượu màu đỏ, đen sẫm hay thứ rượu nếp màu trắng cũng chẳng khác nhau gì và nó tới tay thì tôi uống, vậy thôi.

“Thuần gặp chuyện rồi, cháu tới mau đi.”

Người bác già của Thuần điện cho tôi và đó là tin dữ nhất trong ngày. Ngay sau đó, tôi rời khỏi chỗ làm và phóng xe đến nhà Thuần.

Không có nhiều thay đổi ở người bác già. Bà ấy vẫn vận bộ đồ nâu quen thuộc. Khi tôi tới có lẽ người bác già vẫn đang quét dọn nhà cửa nên cây chổi vẫn cầm trên tay.

“Cậu ấy sao rồi” – Tôi hỏi người bác già.

“Thuần nửa tháng nay cứ ở dưới tầng hầm.” – Người bác già nói - “Mấy tuần đầu bác còn lấy đồ ăn cho Thuần nhưng rồi nó chẳng ăn uống gì.”

Tôi bỏ ngỏ những lời nói sau đó của người bác già và lao xuống tầng hầm. Dưới hầm vẫn sáng đèn.

Điều tôi nhìn thấy đầu tiên và cảm thấy khó thuyết phục nhất là những cuốn sách. Chúng rơi vung vãi khắp nơi. Các tủ sách lớn dựng ở bờ tường nhiều ngăn đã trống trơn, có vẻ như Thuần đã lấy chúng xuống nhưng không hiểu vì lẽ gì mà cậu ấy lại quăng chúng khắp căn phòng như vậy. Thuần vốn rất yêu sách.

Thuần ngồi xoay hẳn về phía tôi và dĩ nhiên tôi đã thấy cậu ta.

“Cậu lại đây.”- Thuần nói “Tôi muốn nhìn thấy cậu lần cuối.”

Thuần trông xanh xao, việc nhịn ăn khiến lớp da mỏng dính thêm oặt èo. Mái tóc Thuần bạc quá nửa, khi Thuần vẫy tay, tôi nhìn rõ những đốt ngón tay héo tàn. Chúng co rút lại và cứng ngắc như đã mất đi lớp da bọc bên ngoài.

“Để tôi dìu cậu lên trên.”

“Không cần đâu.” – Thuần nói “Hãy để tôi ở đây.”

Thuần mỉm cười và nói “Cậu biết không, thật là gớm ghiếc.”

“Cậu nói về điều gì, thôi nào trông cậu mệt mỏi quá rồi, theo tôi lên trên đi. Tôi sẽ đi mua cho cậu một bát gà tiềm để tẩm bổ.”

“Không đâu.” – Thuần xua tay – “Sẽ chẳng bổ dưỡng gì và cậu hãy nghe đây, những lời cuối cùng của tôi.”

Tôi không cắt ngang Thuần.

“Tôi yêu sách, điều này cậu cũng rõ rồi. Sách, đó là sự tổng hợp tinh hoa của mọi bộ não thông thái nhất. Và tôi đọc nó. Nhưng cậu biết không, suy cùng thì điều gì cần nhất với chúng ta. Và tôi, hay ai đó đọc chúng là để giải trí ư? Vì công việc ư? Hay là một cái thú lúc tuổi già?”

Thuần lại ho. “Thế giới này sẽ sớm rơi vào kỷ băng hà nếu không có những chân lý.”

Tôi chẳng muốn nghe nữa, đầu óc tôi rối tung lên vì những lời hồ như mê sảng của Thuần.

Thuần đặt tay lên vai tôi, nụ cười của Thuần tắt đi và trên gương mặt khô héo đó tôi thấy rõ những giọt nước mắt. Chúng kéo thành hai rãnh dài trên khuôn mặt Thuần.

“Tôi đã rõ. Mình chỉ là một thằng ngu. Vòi rồng cuốn tôi và tôi xoay tròn không do chiều xoắn vòi rồng.” – Thuần ôm họng, tỏ vẻ khó thở, một điềm xấu đang đến với Thuần và phải khá vất vả mới nói được tiếp.

“Giáo dục, đạo đức, triết học, hay những điều về lý tính…Có đủ trong những cuốn sách. Nhưng…Nhưng…Trời ơi! Con người cũng trong đó nhưng không trong đó. Ai mới thấy chứ…”

“Cậu cũng là con người đó thôi và ai chẳng thế.”

Thuần níu tôi xuống, chân tôi hơi khom nhưng vẫn cố đứng vững để không ngã đè lên Thuần. “Đấy chỉ là những khối thịt hình người thôi. Bên trong rặt là bùn đất. Và con người…”

Thuần định gào to gì đó nhưng miệng chỉ ngoác ra nửa chừng thì tê cứng lại. Thuần ngã xuống, miệng cậu ấy vẫn há ra.

Thuần được đưa vào bệnh viện. Được vài ngày thì qua đời. Trong đám tang tôi có thấy cha mẹ Thuần, họ khóc rất nhiều, còn người bác già thì khá bận rộn với việc sắm sửa cỗ bàn và lau dọn nhà cửa. Khi đưa quan tài Thuần ra mộ tôi cũng đi theo. Tôi thấy điện thoại của cha Thuần reo, ông ấy bắt máy và lủi ra một góc khuất. Những cái vung tay và nụ cười tròn đầy khiến tôi liên tưởng về một cuộc làm ăn xuyên lục địa.

Trước lúc khâm liệm, tôi ngó cổ để nhìn Thuần lần cuối. Khuôn mặt Thuần đã trở lại bình thường. Cũng lúc này, một gương mặt khác của Thuần chạy qua óc tôi. Đó là một gương mặt khô héo và cái miệng ngoác ra như muốn nói lớn điều gì đó. Gương mặt Thuần này dừng lại, ở yên trong đầu tôi và dần biến đổi. Nó đang méo đi, cặp mắt được vuốt xuống bỗng mở to, cái miệng cũng ngoác lớn với những lời trăn trối tới phút cuối vẫn chưa thể thoát ra ngoài. Hay chăng, Thuần vẫn chưa tìm ra một câu trăn trối, và khi ấy Thuần chỉ muốn hét lên. Ông ngoại tôi trước lúc lâm chung cũng đã hét rất lớn.

Sau đám tang, tôi thấy người bác già đốt trước mộ Thuần cái gì đấy. Giấy, và có chữ viết tay. Tôi không hỏi được nguồn gốc của số giấy tờ này. Người bác già đốt, cha mẹ Thuần ném giấy và vàng mã để lửa thổi lớn thêm. Tôi cuống cuồng dập lửa và không tìm thấy nước. Ngã gục xuống đám cháy, tôi không còn biết gì nữa. Tôi cảm nhận thấy tro giấy, mùi khét của nước mắt và của cái miệng cười từ dưới mộ từ trong đầu mình.

Tôi nhập viện rồi ra viện. Người bác già của Thuần đã về quê, cha mẹ Thuần trở về Đức. Nhà Thuần được giao cho một người bà con và họ sửa lại để phát triển nghề bún đậu mắm tôm gia truyền. Tầng hầm của Thuần còn đó, tôi không tìm thấy cuốn sách nào và chỉ thấy một buồng ăn dưới lòng đất. Các thực khách đánh chén thả phanh, mùi mắm sặc sụa. Bún trắng, giấy ăn nhàu nát, vo viên đổ rác khắp sàn. Tôi trượt ngã trong lúc bâng quơ trong mơ hồ. Họ cười ồ. Tôi dò dẫm thoát khỏi tầng hầm.

Thuần không còn nữa và đây là cuộc sống của tôi.