C̉N MĂI NHỮNG NHỊP CẦU

Tuỳ bút của VI VI

Gió, thật nhiều gió thổi bao giờ cũng cho tôi cảm giác tự do, khoáng đạt và bay lên. Tôi đang đứng trên cầu Long Biên có gió sông Hồng nhấc bổng. Thay điểm quan sát như đổi góc quay từ mắt nâu rồi mờ chồng, hư thực, đồng hiện, cho bộ phim Long Biên không muốn kết.

          Ngắm Long Biên lúc hoàng hôn là đẹp nhất. Chiều về gọi sum họp, gợi những buồn lẻ mênh mang. Chiều muộn tràn đêm thành phố lên đèn để ước mơ Thủ đô nước ḿnh có ngày thành Thủ đô ánh sáng theo nghĩa đen của nó, chứ không phải kiểu ít đèn hay có đèn không bật nhằm...tiết kiệm điện như đường mới ven hồ Tây, như với Long Biên này.

Anh về xẻ ván cho dày

Bắc cầu sông Cái cho thầy mẹ sang (ca dao)

          Cầu nào Anh bắc qua sông Cái, sông đă có cầu dải yếm tự thuở nào. Yêu Anh, em sang sông bằng mắt, bằng cơn nhớ. Xem ảnh Hà Nội cũ, không bao giờ thiếu ảnh cầu Long Biên. Cầu Thê Húc xưa được ghép bằng 5 tấm ván, không có lan can. Cầu Long Biên bằng thép, bắc tồn qua thế kỷ thứ hai, qua ḍng chảy ngàn năm; cầu là cổ tích, tương lai, là giấc mơ, là hiện hữu. Mùa đông hà hơi rút tay khỏi găng chạm vào buốt thép, ôm nhau trong sương trên Pont Doumer mà nhớ 9 năm trước Anh mang ViLi tới Italie, d́u nhau chạy mệt nhoài đường đá mang tên Tháng Chạp, thở không kịp v́ mệt v́ yêu, khi dừng lại Ponte Vecchio bắc qua ḍng Arno cạn nước thành Florence. Và những ngả đường cổ Paris, mỗi viên đá là một bức ảnh - cả  triệu “album” dấu chân, mặt người tứ phương đưa đôi ta đến cầu Mirabeau cùng G. Apolinaire yên lặng ngắm ḍng Seine trôi trôi. Tháng năm dăi dầu sông Hồng cứ đằm thắm phù sa độ lượng. Bom phá găy mất nhịp ṿm, cầu vẫn ngạo nghễ sứ mệnh. Cánh tay thép hồi sinh và trường sinh ấy đỡ ngàn số phận, cảnh đời, triệu chuyến đi. Hàng thế kỷ người ta sử dụng, khai thác triệt để công năng Long Biên, hiếm ai biết cầu cũng có linh hồn. Tôi tin mọi sự vật đều có hồn. TP đă hiện đại lên mà khu vực cầu Long Biên, băi Giữa vẫn không thay hết phận cần lao kiếp kiếp nghèo  bám quanh sông. Những nhà ổ chuột, thân vạn đ̣, băi lau hoang sậy. Sông hẹp lại, lưu tốc chậm v́ rác và lấn chiếm. Đă có Fesival cầu Long Biên, rồi sẽ làm thường niên, mỗi năm một lần gần xa chen chúc tới. Có sự kiện th́ mới nhớ, mới quan tâm, lệ nước ta là thế. Em nhớ Anh cả khi đang bên cạnh. Em thương cầu lúc đang đứng lặng Long Biên.

          Đâu cứ bôi bẩn, tàn phá mới là tệ bạc và phải hối hận với cầu. Thản nhiên sử dụng, vô tâm lăng quên, cần sám hối! Lẽ nào Long Biên chỉ nguyên vẹn trong những bức ảnh đen trắng của tư liệu, tem thư, post cart, trong kí ức, di truyền văn hoá, trong nuối tiếc và mơ ước. Lẽ nào chỉ Hà Nội xưa mới đẹp? Đâu phải v́ hoài cổ, sao cảm xúc chỉ về bằng hồi tưởng khi t́m được dấu vết xưa mà h́nh dung tưởng tượng khi kiến trúc c̣n nguyên vẹn!

          Hàng chục đời Chủ tịch Thành phố, chưa ai đề xuất phục dựng h́nh ảnh cầu Long Biên như ban đầu. Hăng Daydé  & Pillé mất gần 3 năm rưỡi và 6 triệu frs (từ nguồn phát hành công trái) xây dựng xong Pont Doumer. Chúng ta có hàng trăm dự án ngh́n tỷ chỉnh trang thành phố từ 10 năm trước để đón đại lễ 1000 năm, cả Hà Nội xây vô vàn công tŕnh, nhưng cầu Long Biên không hề được đại tu. Tuổi 108 của cây cầu chờ tới khi nào mới được sang sửa, chăm sóc? T́nh yêu không cần, không là những lời suông sáo khẩu hiệu hô hào. T́nh yêu phải là ư thức giữ ǵn, hành động. Cầu Long Biên - một hiện thân, nhân chứng của lịch sử, là quốc bảo không thể thiếu. Cần bao tâm hồn biết yêu bảo hiểm cho cây cầu vô giá này, cùng Thăng Long thiên niên kỷ!

          Tôi yêu Hà Nội không phải trong những xô bồ hỗn loạn của ánh sáng trụi trần bụi bặm ồn ào, nhịp mất - c̣n nhô như vai mẹ kham chứa chịu đựng vị tha. Chúng ta đừng lạm dụng ḷng bao dung ấy mà thờ ơ thêm nữa.

          Tháng Chín qua 9 nhịp đôi và 18 trụ, em đang trở lại tuổi trẻ của chúng ḿnh. Hăy quên tuổi tuổi thật của cầu, của đôi ta, cho Quá khứ - Tương lai đồng hiện thành muôn điều kỳ diệu. Những biên giới ngăn cách bị phá bỏ bởi cái đẹp và T́nh yêu tràn tràn... Cầu vồng lên, hay ánh sáng ảo diệu đang chuyển màu cho đôi ta thấy ḍng Nhĩ Hà đang nhập bóng Danube xanh sông Rhin hay Volga, Trường Giang cuộn sóng Hằng thiêng, Neva, Moskva và Loire điệp điệp bao lâu đài cổ... Những TP, nền văn minh luôn gắn với sông. Từ văn minh sông Hồng, ḿnh cùng tới kinh đô ánh sáng. Quyện nhau thành tháp nghiêng trên tháp. Pisa và Eiffel.

          Đi qua những cây cầu bằng cơ thể thanh tân, ta chẳng cầu ước ǵ tham lam ngoài b́nh yên thanh thản. Em đứng sững sờ trước vẻ đẹp huy hoàng lệ của cầu Alexandre III qua sông Seine ngựa vàng tung cánh. Ta ước phép màu để một ngày kia, Long Biên thành cây cầu diễm lệ, hiện đại cùng vẻ cổ kính là giá trị chứa sức sống mănh liệt. Với hệ thống đèn chiếu sáng, nhũ bạc, cầu sẽ xứng tầm là một biểu tượng của Thăng Long. Hoạ sĩ Đào Anh Khánh muốn làm sắp đặt - tŕnh diễn tại cây cầu lịch sử này bằng khao khát nó thành không gian nghệ thuật. Thực sự sông Hồng và cầu Long Biên hàm chứa lịch sử và nghệ thuật lâu rồi, nhưng chưa hết tầm vóc vốn dĩ. Lớn hơn thân phận của một cây cầu thuần tuư, cầu Long Biên xuyên qua không gian thời gian bằng sứ mệnh vô song, là đề tài nguồn cảm hứng của bao nhiêu thế hệ nghệ sĩ.

          Ca sĩ Minh Châu Mimosa vẽ hàng trăm tranh về cầu Long Biên với nhiều gắn bó, mong mỏi cầu Long Biên sẽ thành cầu đi bộ, được tu sửa, chăm chút bù đắp mấy chục năm bị tróc , sứt sẹo. Băi Giữa sẽ thành vườn hoa khổng lồ. Từ trực thăng nh́n xuống, cầu Long Biên kiêu hănh, quư phái bắc trên sông, mùa mùa trổ nụ mầm hương sắc, mùa mùa trổ t́nh biếc mắt ...

          ...Ṿm cầu khoan khoan nhịp nhàng như trăm thiếu nữ nằm nude ánh sáng, đùi khép e lệ, nhịp chân dài nối nhau giữa mùa trong ngần sương, ánh sáng huyền ảo. Hai đầu cầu, dàn dây chơi mải miết Lê Minh Sơn xổ tóc bùng bùng guitar. Đào Anh Khánh đáo Xuân cuồng mặt sóng. Tùng Dương, Hà Linh hát như ngọn lửa. Trịnh Minh Hiền ngất ngây violin váy đỏ. Những hoạ sĩ vẽ tranh trên cầu. Nhiếp ảnh gia mỏi tay chớp máy. Ngàn năm lồng lộng. Những đau thương, khát vọng tụ về gợi cảm và thiêng liêng...

          Đôi ta viết ǵ khi ấy? Phía xa của thời gian, những ngôi nhà mái nâu rêu lên xanh bậm chân chim sẻ, tàu hoả băng qua phố cũ đem tiếng rúc hoả xa lên núi, về biển sau lúc qua sông.

          Anh lại nhớ tới ba cây cầu đi bộ nổi tiếng bắc qua sông Moskva. Cầu Luzhkov hoàn thành năm 1994, thành cầu T́nh yêu từ 2007. Dăy “Cây t́nh yêu” làm bằng cột kim loại để các cặp uyên ương treo khoá t́nh yêu lên đó, cầu hạnh phúc trăm năm. Anh bên em cầu hạnh phúc miên man trên cây cầu trăm năm nơi xứ sở. Chúng ḿnh không cần chiếc khoá nào, khi cài then môi trong thề ước lạ thường và thiêng liêng bằng những lời không nói...

          Ḱa uyên ương những cô dâu chú rể kệ trái tim “quả lắc” cứ đứng giữa đường ray giữa cầu chụp ảnh, sẽ có ngày trái tim yên không lo ngại khi cây cầu được giảm tải, xoá bỏ lấm lem, lam lũ, ngập tràn thơ mộng và lăng mạn trong sự tráng lệ độc đáo hiếm có. Chúng ta và nhiều lứa đôi yêu nhau hơn v́ yêu Hà Nội. Một t́nh yêu lớn, bất chấp mọi giới hạn. Ḿnh đă tỏ t́nh với Long Biên, với TP trăm năm. Trung thu hay mùa nào cũng mùa t́nh yêu dành cho cây cầu, dấu ấn từ kư ức sang ngày chưa tới, cho chúng ta khoảnh khắc đánh - mất tuổi - của ḿnh.

          Chỉ c̣n mạch mạch ư nghĩ trinh khiết toả sáng như nhịp cầu không tuổi, trẻ trung và cổ điển, phơi mở và bí ẩn. Long Biên Long Biên! Khuông nhạc, thước phim khổng lồ trên sóng ngàn nối vươn măi măi. Bầy bầy giai nhân sáng cong nhịp muốt... Anh ôm em bay lên cùng cầu Long Biên khi pháo hoa rợp trời thành phố cùng muôn v́ sao rạng rỡ trăng đầy...       

Đón Trung thu, 2010

V.V

Tranh màu vẽ cầu Long Biên đầu thế kỷ XX (Nhà sử học Dương Trung Quốc cung cấp)

Tranh đen trắng Link Long Biên, 6.2010 , hoạ sỹ Nguyễn Thị Hiền.