|
Đưa lên AMVC ngày 20-11-2017 C1 |
Xã hội học Nhân học |
XÃ HỘI HỌC,
DÂN TỘC HỌC hay NHÂN HỌC,
Tác giả: Claude Lévi-Strauss*
Người dịch: Nguyễn Văn Khoa
[…] Tuy nhiên, vẫn đúng là khoa xă hội học gắn liền với người quan sát, trong mọi trường hợp. Ở thí dụ cuối cùng của chúng ta, rơ ràng là các chuyên ngành của xă hội học về đô thị, nông thôn, tôn giáo, nghề nghiệp, v. v… đều lấy xã hội của người quan sát hay một xã hội cùng loại hình làm đối tượng. Nhưng trong trường hợp của xă hội học tổng hợp hay xă hội học có xu hướng triết học, thái độ này cũng đúng không kém. Ở đây, nhà khoa học có thể mở rộng cuộc điều tra của ḿnh đến những không gian kinh nghiệm lớn hơn của con người, thậm chí ông ta còn có thể nhắm tới việc diễn giải toàn bộ cái kinh nghiệm con người ấy. Lúc đó, đối tượng của nhà xã hội học không còn bị giới hạn vào xã hội của người quan sát nữa, nhưng việc mở rộng luôn luôn được tiến hành từ và trên quan điểm của người quan sát. Trong nỗ lực rút ra những ư nghĩa và xây dựng diễn giải của ḿnh, chính là cái xã hội của ông ta mà nhà khoa học nhằm giải thích trước hết, với những phạm trù lôgic, bối cảnh lịch sử riêng của nó mà ông đem áp dụng cho tất cả. Một nhà xă hội học Pháp ở thế kỷ XX đang phác thảo một lư thuyết tổng quát về cuộc sống trong xă hội chẳng hạn, công trình này sẽ luôn luôn hiện ra, và một cách chính đáng nhất, như tác phẩm của một nhà xă hội học Pháp trong thế kỷ XX (ở đây, sự phân biệt của chúng tôi không mang một hàm ư phê phán nào). Trong khi đó, trước cùng một nhiệm vụ khoa học, nhà dân tộc học hay nhân học phải phấn đấu, một cách tự nguyện và có ư thức nữa (dù không hề chắc chắn có bao giờ thành công) nhằm xây dựng một hệ thống diễn giải có thể chấp nhận được, cho cả người bản xứ xa lạ, lẫn kẻ đồng hương hay cùng thời với ḿnh.
Trong khi khoa xă hội học nỗ lực xây dựng môn khoa học xã hội của người quan sát, dân tộc học hay nhân học t́m cách xây dựng môn khoa học xă hội của kẻ được quan sát: hoặc vì nó nhằm đạt tới, trong việc mô tả những xă hội xa lạ, quan điểm của ngay chính người bản xứ[1]; hoặc vì nó cố gắng từ đấy rút ra một hệ thống tham chiếu đặt trên kinh nghiệm dân tộc học, và độc lập với cả người quan sát lẫn đối tượng của ông ta[2].
Claude Lévi-Strauss*,
Anthropologie structurale, I.
(Nhân học cấu trúc, I)
Paris, Plon, 1974.